Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 11, 14 March 1919 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ALA NA KU-E NO KA HOOLILOIA AKU O KA AINA
(Mai ka aoao Ekahi mai).
le e lawa kupono ole ana no hana @ hoihoi o keia wa, no ka hoolaw ana @ i na makemake i hooikaikaia, e @a mai i @ oi @ no ua kama liiame na makuahine o na lahui ka @
A oiai ua kakali loihi keia lehulehu e ka hoo@anawa@i, no ka hoihoi hou aku o keia aina pili kahakai i olelo@
A oiai, ua oi ae ka waiwai o ke @ a kino ame ka pono o ko kakou mau @akaainana opio i loaa i na ulia pakalaki. mamna o na halepaahao, a pelu @i na hana pili akeakamai, ina he @a @ho la ia e loaa mai ai ka ike ia @k@. malalo o na hoolilo o ka mea @aa oiai uae, he hiki wale no ke loaa @ai ka aina ma kekahi wahi okoa aku.
A oiai, aole keia Ahahui kalaiaina aka he @ kooa @ na pono @me na kuleana o kona poe kanaka @ lala pakahi
Nolaila e hoohoioia e na Kaikaa ahine ame na Keikikane a na Pukaua o Hawaii ma kekahi halawai kumau i a @koa ae i keia la ewalu o maraki A. D. @ ke k@e ikaika aku nei mak@u i kekahi alahelee laweia ae ana e ko ka@ ahaolelo kuloko e noho mai nei o ia ka mawe ana @e i kekahi mahele o ka waiwai pili kahakni i kulea@a ai ka lehulehu mai ka hoomalu ana a ko kakou mau luna oihana kulauakauhale kuloko, e hana ana no ka lehulehu o na kanaka.
"A e hooholo hou ia, ma ko makou mau inoa iho, ka makou mau keiki me na keiki aka a ka makou mau keiki, ke mau aku nei makou me ka ikaika ame e kai@ no ka hooholohia o kekahi kalawai o keia ano, a ke pule nei i ka lunahoomai@ Hanohano ame na Hoa o ka Hale o na Luuamakaainana, e ae nei ia makou, ame ka poe hookaa aulau apau, e hooloheia ko lakou manao mamua o ko laou ae ana aku i ke Kiaiha e lawe i kekahi waiwai pili kahakai i kaiuana ai ua kanaka.
"A e hooholo hou ia, e hoounaia aku o Kupu i hooiaia o ka olelo hooholo i kakainoaia e ko makou kuhina nui, a i hooiaia hoi e ko makou kakauolelo, i ka Mea Hanohano H.L. Holstein, lunamakaainana o ka hale o na lunamakaainana, o ke Teritore o Hawaii, i kope ma @ ano he mahele o ka makou moolelo, @ e i lookomoia i hookahi kope iloko o ka nupepa.
Ap@
"Alice K. Macfarlane, Kuhina Nui, Ahahui o ua Kaikamana o me na kekikane a na Pukaua o Hawaii.
Ikou:
•Emma Davison Taylor.
"Kakauolelo, Ahahui o na Kaikama@ me na Keikikani a na Pukaua o Hawaii."
Mahope o ka hookomoia ana aku o a hila, e pili ana i ka hoi hoi hou ana @ i na apana aina i oleloia mamua ae @ i ke Teritore, ua loheia ka manao ke komite, iaia ka noonoo ana i kela @, no ke apono, a no ia kumu i ala @ ai ua kue anai a ua olelo, ae ke @mite, e laawaa ana i manawa no ka hoolohe ana i ka manao o ka poe ku-e me ka lehulehu ma ka aoao apono, a @ae paha i ka hoholo ana aku i ka la.
ʻAkele o Honolulu Mai Ka Poino Mai.
(Mai ka aoao Ekahi mai).
E ke pahu ana, hoe wae no kekahi mau kiui kakaikahi.
He nui na mea i kohokohoia ae no ke kumu oiaio o kela pauahi, aole nae he mea i hooiaiola, o ke kohokoho poolei ia, oiai aole he hookahi mea i ike maka maoli i ke kumu o ka a ana ae o ke ahi.
He Hapama Miliona Galani
He hapalua miliona galanui ka nui o La aila i hoahaia malojo o ka hale, o ia hoi, he 100,000 galani gasoline, a he 400,000 galani aila mahu, a ua hiki aku hoi ka waiwaio o keia mau aila i pau i ke ahi ma kahi o ka $200,000, elike me ke kumukaai o keia manawa.
Ua paa kela mau haneri kaukani galani aila i ka inisua ia, nolaila, aole no i lilo ka pau ana i ke ahi, i mea e poho ai, a aka e hoihoiia aku ana no na pho o ka poe i kuleana i ka aila.
Makaukau ka Oihana Koa
I ka wa hoi i loaa aku ai ka lohe i ke Kenerala Heard, no ka poino o ke kulanakanahale nei, in a no ke pahu, o kahi hoahu panela, ua haawi koke ae la oia i ke kauaoha i na koa, e haawi i ka lakou mau kokua ana elike me ka hiki, a ua ku makaukau lakou i kela ame keia manawa, a he hookahi wale no mea.
makemake nui ole ia ai ka lakou mau kokua ana, mamuli o ka hoea ole ana aku o ke ahi, i kahi hoahu paula.
Ua lilo no hooikaika ana a ka oihana kinalahi e kinai i kela ahi, i mea ole loa, no ka mea elike me ka ikaika aku o ka lele ana o ka wai ma kahi e a ana o ke ahi, pela ka oi aku o ka ikaika o ka a ana, a e oiliili mau aku ana ka ula ke ahi iloko o ka punohu uwahi, e hanuu ana iluna o ka lewa.
Piha i ka Poe Makaikai
Mai na wahi like ole mai o ke kulanakauhale nei i momoku mai ai na kanana, no na uwapo, ma kela auwina la, a ma ia ahiahi ana iho no hoi, pela ma ka Poaone mai, a aole i pio iki kela ahi, ahiki i ka Poakahi ae, akahi no a @io me ka hoopauia hoi a na manao hopohopo, no kekahi poino.
Oiai ke ahí e a ana, ma kahi o ka hale hoahu aila, e kiai makaala ana kekahi poe kanaka i kahi hoahu pauda, a i ka wa e hookokoke aku ai ke ahi, e makaukau ana lakou me na pakeke wai, no ke kinai ana mai, pela i maala ia no kela wahi, ahiki i ke kaawale loa ma aku o ka poino.
Ma ka Poakolu nei i hoi mai ai ka Hele Kalauianaole me ka ola kinomaikai.
HE HOAKAKA AKEA I KA POE KOHO BALOTA O KA MOKUPUNI O HAWAII
Solomon Hanohano, Esq., Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Me ka mahalo: Oiai ke nee nei na hana o ka kakou Ahaolelo Kuloko, ke makemake nei au e noi aku i kou oluolu, in a he wahi kaawale kekahi o kau nupepa, no ka hoike ana aku i ke akea, ike mai ka poe kupono i ke koho balota o ka Mokupuni o Hawaii, a o kekahi mau mana koho balota o ka Mokupuni o Hawaii, ua waiho mai nei iaʻa a i na hoa hanohano o ko kakou ahaolelo nei, e hoololi ia ke kanawai koho balota o na lunakiai o ka Mokupuni o Hawaii.
Ma ke kau ahaolulo i hala, 1917, ua hapai mai ka Mea Hanohano B. 11. Kelekolio i ka bila kanawai helu 11 o ka hale, o ia hoi, e hoololi ana i ka pauku 1512 o na kanawai i hoohuihui ia o Hawaii, 1915, no ke koho ana i ka papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii, ehiku lala o kea papa, e koho ia penei:
I no ka apana o Kohala Akau ame Kohala Hema, I no ka apana o Kau, I no ka apana o Puna, I no ka apana o hamakua, I no kaapana o Kona Akau ame Kona Hema, I no ka apana o Hilo Akau me Hilo Hema, I lunakiai holopuni.
Ua waihoia aku keia bila kanawai i ke komite munieipal county me civil service, ma ka la 26 o Aperila, 1917, aoao 1180, House Journal, 1917, o ia keia poe: Hon. E. K. Fernandez, L. L. Joseph, J. K. Kula ame L. Andrews. Aole he hoa hanohano o ka mokupuni o Hawaii i komo iloko o keia komite.
Nolaila, ma ka la i hoike mai ai ke komite e waiho i keia bila kanawai ma ka papa, a aponoia, mai keia la mai ahiki i ka hookuu ana o ka ahaolelo, he 6 la wale no, ua loaa ole iaʻu he manawa e hookomo ai i bila kauawai iloko o ka aha senate; oiai ua aw aku au i ka mea hanohano e kokua aku i kana bila kanawai e hooholo loa ia iloko o ka aha senate, in a e hooholo mai ana ka hale o na lunamakaainana, oiai, ua hoike mua aku au i ka poe kupono i ke koho balota o 1916 i hala, e kakoo no au i ka hoololi ana i ke kanawai o ke koho ana i na lunakiai.
I ko'u hiki ana mai i Honolulu nei mamua o ka wehe ana o keia kau ahaolelo 1919, ua loaa mai la ia'u na palapala noi lehulehu, mai ka Mokupuni o Hawaii, e noi mai ana he mea pono e kohoia na lunakiai o ka Mokupuni o Hawaii, ma kela me keia apana, a mau apana paha elike me ke kanawai 39, 1905, mokuna 6, pauku 12.
He mea nui o ka noonoo pono ana i ka pono o ka lehulehu, ma o ka poe kuonoono me ka poe ilihune e koho a e wae ae kela me kei apana i ka lakou kanaka a mau kanaka o na aoao kalaiaina e holo ana i lunakiai no ko lakou apana, a mau apana no na hooponopono holomua. E hoomanao e ka poe koho, ua hookumuia ko kakou hooponopono aupuni kalana ana ma ke kau ahaolelo 1905, a mai ia manawa mai ua koho kakou i ko kakou mau lunakiai, elike me keia mahope ae nei:
I mai na apana o Kohala Akau me Kohala Hema, I mai na apana o Kona Akau me Kona Hema, I mai ka apana mai o Puna, I mai ka apana mai o hamakua, 2 mai na apana mai o Hilo Akau me Hilo Hema.
Ma ke kau ahaolelo o 1913, ua hoopauia ke koho ana i na lunakiai elike me ia maluna ae; a e hoololi hou ana i ke koho ana i na lunakiai, o ia hoi:
Ekolu lunakiai mai na apana o Kau, Kona Hema me Kona Akau, Kohala Hema me Kohala Akau, o ia hoi ka apana koho lunamalaainana elua. Ekolu lunakiai mai na apana o Puna, Ha makua, Hilo Akau ama Hilo Hema, o ia ka apana koho lunamakaainana ekahi.
Iloko o keia mau makahiki i hala, ua ike a hoomaopopo kakou ka poe koho, i ke kulana o keia mau makahiki i hala, ua nele kekahi mau apana o kakou i kekahi kanaka mai ko lakou apaua mai, e nana a e kiai i na pono laula o ko lakou apana iho, a e kokua aku hoi i ko lakou poe koho, ua pau loa na lunakiai i kekahi mau apana.
Nolaila, mamuli o kuu noonoo ana me ke akahele, me ka nana ole i ka pono pilikahi o kela me keia, aka, he mea pono e haawi a e kokua aku i ka makemake o ka lehulehu, e koi mai nei, a e noi mai nei i na senatoa me na lunamakaainana, e hoololiia ke kanawai e ku nei.
Nolaila, ma ka la 3 o Maraki, 1919, ua hookomo aku au he kanawai e hoololi ana i ka pauku 1512, na kanawai hoohuihuiia o Hawaii, 1915, e kohoia na lunakiai o ke Kalana o Hawaii, penei:
I mai na apana o Kohala Akau me Kohala Hema, I mai na Apana o Kona Akau me Kona Hema, I mai ka Apana mai o Kau, I mai ka apana mai o Puna, I mai kaapana mai o Hamakua, (ua haule ke pa'i ana ma ka bila), I mai ka Apana mai o Hilo Akau; 2 mai ka Apana mai o Hilo Hema, I lunakiai holopuni.
Ua waihoia mai keia bila kanawai ma ka lima o na senatoa o ka Mokupuni o Hawaii, komite wae, oia hoi ka Hon. J. W. Russell, R. Hind, S. L. Desha, G. P. Kamauoha.
Ma keia la 10 o Maraki, ua noonoo a kuka keia komite i keia bila kanawai, a ma keia kuka ana ua hoopaneeia no
KOI NA WAHINE E LOAA KA MANA KOHO BALOKA.
(Mai ka aoao Ekahi mai).
lilo nae kela manao hoakaka i mea ole, i ka nui o ka poe ma kekahi aoao aku e koi ana e haawiia mai ia lakou ka mea i makemakeia, a he hana maalahi wale no ka hooko ana aku i ka hoopaa ana i na inoa.
"Ina e haawi mai ana oukou ia makou na wahine, i ka mana e koho baloka, he mea maopopo loa e hoea ana makou ma kekahi wahi. E haawi mai ia makou i ka mana e koho baloka, na makou no e imi aku i na alahele e hoauheeia aku ai ua mea alalai. Ina aole i loaa ia Amerika ka manao paa no ke komo kino ana aku iloko o ke kaua, me ka hoomakaukau mua ole, in a aole loa loa ia e lanakila," wahi a Mrs. Fred Maefarlaue me ka nokeia i ka pa'ipa'i.
O ke Kamaliiwahine Kalanianaole ka i hoakaka ae i kona manao, in a he pilikia kekahi ma ka hoopaa ana i na inoa o na wahine, i hiki ai ke loaa ke kuleana koho baloka ia lakou, alaila he haua hiki wale no ia, mamuli o ke kukulu ana aku i na wahi koho baioka maloko o na mahele, no ka hoopaa ana o na wahine i ko lakou mau inoa.
Ma kona manaoio aole loa he kana lua, no ke kakauinoa ana mai o ke Kiaaina i ka bila, a lilo i kanawai, ina e waihoia aku ana imua on a.
Ina nei no ka haawiia aku o ka mana koho baloka i na wahine, aole loa oua kanalua iki no ka hiki i na wahine ke hoohana i kela pono me ka naauao, a e koho ana lakou me ka maopopo i ka lakou mea e hana aku ai elike me ia a na kane, e hoohana nei i kela pono.
O Mrs. Kamanoulu kekahi i hoakaka ae, ma ka aoao e kakoo ana no ka haawiia aku o ka pono koho baloka i na wahine me kona hoike ana mai, ua lohe oia i kekahi mau hoa o ke komite, ma na manawa haiolelo kalaiaina no ke kakoo e haawi mai i kela pono i na wahine, ua makemake oia e hooko kela mau hoa o ke komite i ka laua olelo.
Ua hooiaio mai o Mr. Rawlins, kekahi hoa o ke komite i ka pololei o na hoakaka a Mrs. Kamanoulu, aka nae o kona kanalua wale no, o ia ka loaa ole o ka manawa nui kupono e hoopaa ai na wahine i ko lakou mau inoa.
Kokua ka Meia Fern
O ka Meia Fern kekahi i kokua nui e loaa kela pono i na wahine, a wahi ana, ua ka-ua aku oia i na senatoa e hoopanee aku i ke koho baloka ahiki i ka mahina o Okatoba a i Novemaba paha, alaila e nui ana ka manawa no ka hoopaa ana i na inoa o na wahine, eia nae aohe he ae o ka aha senate.
No ka wehe ana nae i mau wahi hoopaainoa ma na mahele koho, ua apono oa oia i keia manao.
Kakoo na Wahine o na Kuaaina
No ka hoike ana ae ma kela halawai i ka manao o na wahine o na kuaaina, i heluhelu ae ai o Mrs. Dowsett he kelekalapa uwea ole, mai mai na wahine mai o Hawaii, e koi ikaika mai ana e hooholo koke ia ka bila koho baloka o na wahine, pela no hoi he kelekalapa mai na wahine mai o Kauai, me ia manao hookahi no.
He mau haiolelo hou ae no kekahi, he hookahi no nae manao nui, o ia ka haawi koke ana aku i kela pono i na wahine; a i ka hookuu ana o ka halawai a ke komite, i hoakaka mai ai ka Lunahoomalu Andrews, e noonoo ana ke komite i ka bila, me ke akahele, a waiho mai i ka hoike i ka wa pono.
KA HAAWE A KO MAUI KANAKA ILOKO O KA BILA HAAWINA KULA
Ma kaa noii ana a ka Lunahooia Kalana Wilcox i na loaa ame na hoolilo o ka waihona ukuhana o na kumukula, elike me ia i hoikeia mai e ka puuku o ke Teritore ame ka lunahoohana nui o ka oihana hoonaauao i ikeia ai na koena dala no ka pomaikai o ke Kalana o Maui mai ka 1912 o komo pu ka 1918, ua hiki aku ka huina nui i ka $124,123. 97, he huina dala i kupono loa e kauia ma ka waihona ukuhana o na kumukula o ke Kalana o Maui, wahi o ka hoakaka a ka Nupepa Times o maui o ka Poaha aku la o ka pule i hala. Eis nae, ua hookaawaleia ia huina ma ke kanawai e ka papa hoonauao no ka uku ana aku i na ukuhana o na kumukula o ua walana e ae e nele i ke dala.
No ka 1918 ua hookaaiaʻe ka poe uku auhau o keia kalana he $291,981.73 iloko o ka waiho ukuhana o na kumukula. Mailoko ae o keia huina ua ukuia aku no na ukuhaua o na kumukula o keia kalana he $137,829.58, a koe he $64,152.15, he huina in a i kau ia ma ka aoao o ke Kalana o Maui maloko o ia waihona e hoemiia iho ana ka auhau no ka 1919 mai ka 1.74 a i ka aneane 1.60, a i'ole i ka aneane 1.45, i na i kauia na dala koena mua aku apau ma ka aoao o ke Kalana o Maui.
No ka 1919 o ka auhau e kau ia mai ana maluna o ke Kalana o Maui e loaa ana maluna o ke Kalana o Maui e loaa ana a oi aku maluna o ke $40,000, he huina i oi loa aku mamua o ka mea i makemakeia no ka ukuhana o na kumukula. I ka manawa e hooholoia mai ai ke kanawai e hoomahuahua hou ae ana i ka uku o na kumukula e kauia mai ana ka auhau maluna o keia kalana i ka 1920 e loaa ai paha ma kahi o ka $100,000 maluna aku o ka uku o ka makou mau kumukula ponoi i mea ehiki ai e loaa ke dala i ka papa hoonaauao e hoolawa aku ai i ka huina dala i nele o na kalana a ae.
kekahi manawa, malie o loaa mai kekahi mau manao alakai mai na mana koho balota mai o kela me keia apana; nolaila, he mea pono i kela me keia apana e hoike koke mai i ka wa mua loa e loaa ana, i na senatoa o ka Mokupuni o Hawaii, i ke kupono a kupono ole o ka hooholo ana i keia bila kanawai.
Owau ido no ka oukou kauwa,
G. P. KAMAUOHA,
Senatoa Apana Ekahi.
Maraki 10, 1919.
KA HOOKO ANA I KE KANAWAI.
Aole e hana hewa ana ke aloha i kona hoahanau a hoalauna, nolaila o ke aloha ka hooko ana i ke kanawai. Rom. 13:10.
E kuu Solomon ka Noeau, Weliua kaua: E oluolu mai kou hanohano, elike me ka hapa hoppe o kou inoa, i ke ki uwila o ka cuanelio a ko kaua Haku aloha; e anai ae oe ma kahi kaawale o ke Kilohana a kaua lahui i keia mau wahi hunehune liilii i helelei iho mailoko mai o na mea i piha ai a i loaa ai ia kakou na mea he nui.
Penei: Nolaila o ke aloha ka hooko ana o ke kanawai. O keia kekahi o na palapala ano nui a Paulo i ko Roma, a me ka waiwai a in a e hoihoi mai ana keia palapala a Paulo a hooiaio nialuna o na kupa o keia paeaina, alaila e pomaikai nui ana na kupa, na kamaaina a o ka lahui o keia paeaina aloha.
Eia ke koikoi a ka'u kalaimanao, ma ka hapa hope o keia pauku elike me ia maluna ae. Helahui kanaka aloha ko keia paeaina elike me ia a kakou e ike nei, koe wale no paha aole lakou i ike pono i ke koikoi o keia manao elike me ka paulo e hoike nei.
Mai ka wa mai o ka olelo i pahola ae ai maluna o keia paeaina, ua aneane loa ia e piha hookahi haneri makahiki o ka mea nae i ikeia, aole he wa i piha pono ai o ke aloha iwaena o keia lahui kanaka ahiki mai i keia manawa. Malia paha e olelo i ho ana kekahi ke aloha nei no keia lahui kanaka ia lakou iho. Ke pololei no ia olelo ana, aka nae, ehia la o lakou me ia ano.
Ina e hoohuli aku a na i ko paulo mau manao ma keia mokuna, nui ua mea e a'o mai ana ia kakou. Elike paha me ko kakou mau alii ua nohoalii lakou, o na makaainana ua noho aku lakou me ka hoolohe i na alii me he mau keiki la i ka makua; pela no, ke hoike nei o paulo, aole mea i lilo i alii ke ae ole mai ke Akua.
Nolaila eia kakou ka lahui ke noho nei aole o kakou mau alii nui i koe ma ke kino, koe wale no ko kakou kaukaualii Kalani; eia nae he alii nui ko kakou ma ka uhane, ka mea a Paulo e hoike nei i ko Roma, a ko kakou mau alii hoi i hooiaio ia i na makua mua loa o ka pono i pae mai ai i Hawaii nei.
Nolaila, e ike mai kakou e ka lahui i keia, me he mea la o ke kanawai a ko kakou mau alii i hooko aku ai, i ke aloha nna i na makua misionari mua loa, o ka ae ana aku hoi ia i ko ke Akua makemake e hoolaha ia maluna o keia paeaina kana euanelio, no ke ola auo hou iwaena o keia lahui kanaka.
He mea nae na kekahi no o kuu lahui i lohe mau ia no, he Akua keia no na haole, ua pinepine ko'u lohe ana ia mea, ua hooiaio no au ia mea i ka hapa mua, aka i ka wa i loaa mai ai ia'u ka ike hohonu e hoomaopopo ai, nolaila ua pau ka mea pohihihi i ka lilo aku.
Ke ku mai nei ke aka o na mea i hoopaaia e na alii ame na kupuna o ia au e a'o mai ia kakou i ko kakou hele hewa, mai ka aoao ae o ko kakou mau makua alii elike me ka hoike a ke kaula Malaki ma ka pauku ehiku. Maininau kakou elike me ia lahui kanaka. O ka kakou wale no, e hooko kakou i ke kanawai a ko kakou mau kupuna ame na alii, ma ko kakou aloha aina ia kakou iho, a hoolokahi i ko kakou mau manao, ma na kahua like ole o ko kakou ola ana, a o ka oi aku o ia no ko ke Akua aoao, ka mea nona ka lani ame ka honua, ke kumu ame ka welau.
Ke iini nui nei ko'u uhane no ko kakou hoi mai iloko o ka lokahi, me ka manao aloha ia kakou iho i ulu hou ai kokakou lahui, a loaa no hoi ia kakou kekahi alakai maikai ana e pono ai; oiai ke aneane aku nei kakou i ka piha ana o hookahi haneri mkahiki, o ke ku ana o ka pono a kakou i hookupono ole ai, i keia mea nui o ke Akua.
He mau hoahanau kakou iloko o ke ala ana o keia paeaina, mai na kupuna mai o kakou o ke kumu hoi o keia lahui kanaka, ahiki mai i keia manawa, a o na makua me ka lakou mau mamo ame ka lehulehu o ka na aina e, e noho pu nei me kakou, o ko kakou mau hoalauna no ia, Ina e hoi ana kakou iloko o ke aloha ia kakou iho, o ia ko kakou hoopiha ana i ka manao i olelo mau ia, he lahui kanaka aloha a he peaaina aloha.
he aloha ke Akua, oia kona ano maoli, kona kiekie, kona hohonu, laula ame ke akea, o kona mau kanawai iho lo no ia, a in a e loaa keia ano iloko o kanaka, a poe kanaka a lahui kanaka paha, o ia iho la no ka mana hoonee i na mea iloko o ko lakou ola lahui ana, a o ia iho la no ka mana Akua e alakai ana ia lahui aku ia lahui aku, ma na kahua lika ole o ko lakou hooponopono honua ana, a me na hooponopono pili lani, o ia hoi uhane.
He mea pohihihi no kekahi o keia mau manao i kekahi poe, a peia no ka pohihihi o ke kulana o na hana uhane iwaena o ko kakou ola lahui ana, ke holo nui nei kekahi o ko kakou mau hoahanau ma na ala like ole. Mamuli o na manao like ole i hoouluia mai, mawaena iho o lakou, poina ae la ke aloha hoahanau, hoalauna, a oi loa aku ke aloha o ke Akua, ke kahua hoi o ko kakou manao alakai. O ke aloha ka hooko ana o ke kanawai.
Eia ae ka makahiki 1920 ka piha ana o ka hookahi haneri makahiki o ke ku ana o ka pono maluna o ka lepo aloha
NA KOA AME NA SELA I HOOKUUIA MAI KA OIHANA KAUA MAI.
Ua hooholo mai nei ke Aupuni o Amerika Huipuia e ukuia kela ame keia koa ame kela i hookuu maikai ia, e hoomaka ana ma ka la 6 o Aperila, 1917, he makaua o kauaono dala.
I wahi e loaa ai keia kanaono dala i kela ame keia koa ame kea i hookuuia e hoopihapiha oia i palapala noi i like me ia i hoomakaukauia e ke aupuni, he kope ano like me ia, eia ke waiho nei ma na leena ke'a Ulaula apau.
O ka loaa ana ame ka ukuia ana o keia mau kiko makana (bonus), he hana hoowaiwai nui loa ia i ka poe mano puni dala makemake-e-waiwai-ko-ke ma o ka lilo ana la na lakou e hoopihapiha kau noi.
Nau ponoi no e hana kau koi me ka kaukai ole aku na kekahi mea okoa aku e hana mai kau palapala noi o keia mau dala, o kau wie no o ka hoopihapiha iho i ka palapala noi i hoomakaukauia e ke aupuni a hoouna pu aku me na pepa pololei i ka Zone Finance Officer, Lemor Building, Washingon, D. C. Mahope o ka pau ana o keia i ka hanaia, o kau wale no o ke kali aku no kekahi manawa a e loaa mai no ua kikoo dala nei ia oe me ka maalahi.
ua makemake loa ke Keʻa Ulanla Amerika e haawi i na kokua ana i kela ame keia koa ame kela no ka loaa mai o keia makana me ka lilo ole ma ko ou kou aoao, a nolaila e hele koke i na keena o ke Keʻa Ulaula ke a e hawiaia mai no na koku me k lilo ole. ua hiki no i ke keena o ke Keʻa Ulaula ke ohi i keia mau ulala nau i ka wa e hiki mai ai o na kikoo dala, me na hooiaio kupono, a e loaa no ia oe ka huina holo okoa me ka lilo ole o kekahi keneta.
E na kanaka, e akahele loa oukou i keia poe mano puni dala, ko poe e nana aku nei i ka oukou mau dala. E kaki no auanei oia no kona luhi i ka hoopihapiha ana i kau palapala noi, a i ka wa e loaa mai ai o ke kikoo e ohi ia no auanei eia nou me ka lawe pu ae nana kekahi.
Ua hiki ia oe ponoi ke haa i kau palapala noi no keia mea imua o kekahi o ka poe o ke Keʻa Ulaula.
Ua hiki no ke ohiia keia kikoo au ma ke keena o ke Keʻa Ulaula a e loaa no ia oe na dala apau i hookaawaleia nau.
E pono e loaa ka palekana mamua o ke kaumaha.
He mea pono e hoopaaia (register) na letta apau i ikeia aia iloko olaila keia mau palapala noi ame na pepa.
KE'A ULAULA AMERIKA MA HAWAII
HOOKU'I NA KAA PAA NAE NA KIAKAA I KA HOPUIA.
Ma ka auwina la o ke Sabati aku nei i hala, i hookuʻi ae ai he elua mau kaa otomobile, ma ke alanui Bihopa, me ke koii ana o kekahi koa, nana e hookele ana i kekahi kaa mai Leilehua mai, oia ka i kuleana mua i ke alanui, o ka mea apiki nae, i ka manawa i hoea mai ai he makai kaa mi kokaikala a ninaninau pono i ke kule ana hookele o kela mau mea i ka otomobile ua ikeia aole he laikini hookele o ke koa, o kona paa no ia i ka hopuia no ka hookele i ke kaa me ka nele i ka laikini.
Ua kauoha pu ia nae ke kaikaa o ka lua o ke kaa o ka hookuʻi ana e hele no ka halewai a ilaila e hoakaka ai kela ame keia i kana mau mea i ike ai no kela hookuʻi ana.
He manawa pokole nae, mahope iho o ka hookuʻi ana o kela mau kaa otomobile ua loaa mai la he kauoha i ka halewai ma ke kelepona mai ke kiakaa mai o kekahi otomobile no ka hookuuʻiia ana aku o kona kaa, e kakahi otomobile okoa, a ma ko hoomaopopoia ana o ke kumu o ka pilikia o ia no ka pakikakika o ke alanui pela hoi ka holonui ame ke koi ana o kela ame keia kiakaaua loaa mua ka pono o ke alanui iaia.
Ua halawai like na aka otomobile i hookuʻi ai ma ke alanui Bihopa me ka poino, o ka poino oi aku nae, o ia no ka loaa ole he laikini i ke koa mamua o kona hele ana e hookele kaa otomobile nolaila e palakai ana oia me ka papalua o kona poino o ka pilikia hoi o kona kaa a o kona uku aku hoi i ka hoopaʻi no kona kue ana i ke kanawai.
O ka kakou wale no, e hooko kakou i ke kanawai a ko kakou mau kupuna ame na alii, ma ko kakou aloha aina ia kakou iho, a hoolokahi i ko kakou mau manao, ma na kahua like ole o ko kakou ola ana, a o ka oi aku o ia no ko ke Akua aoao, ka mea nona ka lani ame ka honua, ke kumu ame ka welau.
Ke iini nui nei ko'u uhane no ko kakou hoi mai iloko o ka lokahi, me ka manao aloha ia kakou iho i ulu hou ai kokakou lahui, a loaa no hoi ia kakou kekahi alakai maikai ana e pono ai; oiai ke aneane aku nei kakou i ka piha ana o hookahi haneri mkahiki, o ke ku ana o ka pono a kakou i hookupono ole ai, i keia mea nui o ke Akua.
He mau hoahanau kakou iloko o ke ala ana o keia paeaina, mai na kupuna mai o kakou o ke kumu hoi o keia lahui kanaka, ahiki mai i keia manawa, a o na makua me ka lakou mau mamo ame ka lehulehu o ka na aina e, e noho pu nei me kakou, o ko kakou mau hoalauna no ia, Ina e hoi ana kakou iloko o ke aloha ia kakou iho, o ia ko kakou hoopiha ana i ka manao i olelo mau ia, he lahui kanaka aloha a he peaaina aloha
NUI EPA LA O KOONEI POE E KE KOLOHE.
Ma kona manaoio aole loa he kana lua, no ke kakauinoa ana mai o ke Kiaaina i ka bila, a lilo i kanawai, ina e waihoia aku ana imua on a.
Ina nei no ka haawiia aku o ka mana koho baloka i na wahine, aole loa oua kanalua iki no ka hiki i na wahine ke hoohana i kela pono me ka naauao, a e koho ana lakou me ka maopopo i ka lakou mea e hana aku ai elike me ia a na kane, e hoohana nei i kela pono.
O Mrs. Kamanoulu kekahi i hoakaka ae, ma ka aoao e kakoo ana no ka haawiia aku o ka pono koho baloka i na wahine me kona hoike ana mai, ua lohe oia i kekahi mau hoa o ke komite, ma na manawa haiolelo kalaiaina no ke kakoo e haawi mai i kela pono i na wahine, ua makemake oia e hooko kela mau hoa o ke komite i ka laua olelo.
Ua hooiaio mai o Mr. Rawlins, kekahi hoa o ke komite i ka pololei o na hoakaka a Mrs. Kamanoulu, aka nae o kona kanalua wale no, o ia ka loaa ole o ka manawa nui kupono e hoopaa ai na wahine i ko lakou mau inoa.
Kokua ka Meia Fern.
Ua hooholo mai nei ke Aupuni o Amerika Huipuia e ukuia kela ame keia koa ame kela i hookuu maikai ia, e hoomaka ana ma ka la 6 o Aperila, 1917, he makaua o kauaono dala.
I wahi e loaa ai keia kanaono dala i kela ame keia koa ame kea i hookuuia e hoopihapiha oia i palapala noi i like me ia i hoomakaukauia e ke aupuni, he kope ano like me ia, eia ke waiho nei ma na leena ke'a Ulaula apau.
O ka loaa ana ame ka ukuia ana o keia mau kiko makana (bonus), he hana hoowaiwai nui loa ia i ka poe mano puni dala makemake-e-waiwai-ko-ke ma o ka lilo ana la na lakou e hoopihapiha kau noi.
Nau ponoi no e hana kau koi me ka kaukai ole aku na kekahi mea okoa aku e hana mai kau palapala noi o keia mau dala, o kau wie no o ka hoopihapiha iho i ka palapala noi i hoomakaukauia e ke aupuni a hoouna pu aku me na pepa pololei i ka Zone Finance Officer, Lemor Building, Washingon, D. C. Mahope o ka pau ana o keia i ka hanaia, o kau wale no o ke kali aku no kekahi manawa a e loaa mai no ua kikoo dala nei ia oe me ka maalahi.
HE LEKA MAI PARISA MAL
ua makemake loa ke Keʻa Ulanla Amerika e haawi i na kokua ana i kela ame keia koa ame kela no ka loaa mai o keia makana me ka lilo ole ma ko ou kou aoao, a nolaila e hele koke i na keena o ke Keʻa Ulaula ke a e hawiaia mai no na koku me k lilo ole. ua hiki no i ke keena o ke Keʻa Ulaula ke ohi i keia mau ulala nau i ka wa e hiki mai ai o na kikoo dala, me na hooiaio kupono, a e loaa no ia oe ka huina holo okoa me ka lilo ole o kekahi keneta.
Penei: Nolaila o ke aloha ka hooko ana o ke kanawai. O keia kekahi o na palapala ano nui a Paulo i ko Roma, a me ka waiwai a in a e hoihoi mai ana keia palapala a Paulo a hooiaio nialuna o na kupa o keia paeaina, alaila e pomaikai nui ana na kupa, na kamaaina a o ka lahui o keia paeaina aloha.
Eia ke koikoi a ka'u kalaimanao, ma ka hapa hope o keia pauku elike me ia maluna ae. Helahui kanaka aloha ko keia paeaina elike me ia a kakou e ike nei, koe wale no paha aole lakou i ike pono i ke koikoi o keia manao elike me ka paulo e hoike nei.
Mai ka wa mai o ka olelo i pahola ae ai maluna o keia paeaina, ua aneane loa ia e piha hookahi haneri makahiki o ka mea nae i ikeia, aole he wa i piha pono ai o ke aloha iwaena o keia lahui kanaka ahiki mai i keia manawa. Malia paha e olelo i ho ana kekahi ke aloha nei no keia lahui kanaka ia lakou iho. Ke pololei no ia olelo ana, aka nae, ehia la o lakou me ia ano.
Ina e hoohuli aku a na i ko paulo mau manao ma keia mokuna, nui ua mea e a'o mai ana ia kakou. Elike paha me ko kakou mau alii ua nohoalii lakou, o na makaainana ua noho aku lakou me ka hoolohe i na alii me he mau keiki la i ka makua; pela no, ke hoike nei o paulo, aole mea i lilo i alii ke ae ole mai ke Akua.
Ua halawai like na aka otomobile i hookuʻi ai ma ke alanui Bihopa me ka poino, o ka poino oi aku nae, o ia no ka loaa ole he laikini i ke koa mamua o kona hele ana e hookele kaa otomobile nolaila e palakai ana oia me ka papalua o kona poino o ka pilikia hoi o kona kaa a o kona uku aku hoi i ka hoopaʻi no kona kue ana i ke kanawai.
lilo nae kela manao hoakaka i mea ole, i ka nui o ka poe ma kekahi aoao aku e koi ana e haawiia mai ia lakou ka mea i makemakeia, a he hana maalahi wale no ka hooko ana aku i ka hoopaa ana i na inoa.