Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 10, 7 March 1919 — HOLO KA BILA KOHO BALOKA I KA AHA SENATE Apono na Senatoa e Loaa Koke ka Pono Koho Baloka i na Wahine o ke Teritore HOALAIA NO HE MAU KU-E ANA ME KA HOLOPONO OLE Ina no ka Lilo i Kanawai e Koho Ana na Wahine ma Keia Koho Baloko Ana ae [ARTICLE]

HOLO KA BILA KOHO BALOKA I KA AHA SENATE

Apono na Senatoa e Loaa Koke ka Pono Koho Baloka i na Wahine o ke Teritore

HOALAIA NO HE MAU KU-E ANA ME KA HOLOPONO OLE

Ina no ka Lilo i Kanawai e Koho Ana na Wahine ma Keia Koho Baloko Ana ae

?\laloko o ka aha senate, ma ka Poalua aku la i hala, i hooholoia ae ai ka bila koho haloka o na wahine, ma ka heluhelu ekolu ia ana, a hoounaia aku i ka hale no ka noonoo ana mai o na hoa kaukanawai maloko o kola lia!e i ka bila. O kela bila kanawai a ke senn.te o ka hooholo ana, o ia no ka bila i hookonioia aku e Senatoa Shingle, e haawi ana i ka mana koho baloka i na wahine ma ka manawa e kakauinoa ai ke kiaaina a lilo i kanawai. Ua hele oloko o ka aha senate a piha i na wahine ma kela la, a no ko lakou pono i hoakaka mai ai ka Pereaidena Chillingworth, ma ka manawa i hooneeia aku ai na hana o kela hale imua, he mea pono e laweia mai ka bila koho haloka o na wahine a noonoo. Oiai ua lila kela bila i hana na ke senate; ua ku.mai ke fsen>toa Desha, a p hooholoia ka bila, pia kona helūhelu ekolu ia ana; aka nao, ua ku-e 0 Senatoa Baldwin i kela noi,.i jne ka hoakaka ana i kona manao apono, e haawi aku i ka pono koho baloka i na wahine, ina nae e hoololiia ana ka manawa koho baloka, a i ka mahiila o Novemaba, i loaa ai he manawa no na wahine e hoomaopopo pono ai i ke ko'iko 'i o na hana kalaiaina, a i loaa pu ai no hoi he manawa nui kupono no ka hoopaa ana i ko lakou mau inoa. 0 Senatoa Paeheeo kekahi i hoakaka 1 kona manao, e apono ana i ka ha.awi ana aku i ka pono koho baloka i na wahine, aia wale no nae a hoopaneeia ka wa e koho baloka ai, iloko o ka mahina o Novemaba, no ka mea aole he hana maalahi ka hoopaa ana i na inoa o na wahine ina no ko lakou koho baloka ilako nei o ka mahina o Mei. Ua kakoo ikaika ke Senatoa Deaha no ka hooholoia o ka bila, no ka mea wahi ana, he hana kupono a maikai ole loa, ka hoopanee ana aku i ka hoohiana ana o na wahine i ko lakou pono koho baloka, aka e koho koke no lakou ma keia koho baloka ae e hoea mai ana.

Ua kupale o Senatoa Correa ma ka aoao o ka bila, me ka hoakaka aua, ua hoopaa na aoao kalaiaina kuloko, maloko o ko laua mau kahuahana, e haawi aku i 'ka pono koho baloka i na wahine. Ua nui ka poe i hoakaka i ko lakou mau manao, ij>a ka aoao e hooholoia ka bila elike me ia i kinohi, no ka haawi koke ana i ka pono koh'o baloka i na wahine, ma ka manawa a ke kiaaina o kakauinoa ai, a lilo i kanawai, pela no hoi ma ka aoao c hoopaneeia. aku ka hoohanaia ana o kela koho baloka, a ka mahina o Novemaba, a i ka hoomaka ana nae e koho maluna o ka bila, ua hooholoia, he eiwa ma ka aoao e kakoo ana i ka bila, a he elua ma ka aoao ku-e. Ua lilb ka hooholoia ina o kela bila, kobo balokā o na wahii * i mea hoohauOli aku i ka manao o na wahine apau i hoea ae ma kelā la, me ka haawiia anft mai o na hoomaikai i na Senat6k Shingle ame Desha, np ko laua .ku ana ma ka aoao e kākoo ikaika āna i ka bitā. Malalo iho nei he leka na kekahi alakai iwaena o na wahino i makee i keia pono koho baloka, e hoakaka ana i ke kaulike ole o na manao o kekāhi mau senatoa, ina ke ku-e ana no ka hanwi koke ana mai i ka pono koho babka i na wahine i keia manawa a e hoike ana hoi i ka oi aku o ka pono e ka mana koho ia lakou mamua o ua lahui e ae. Eia iho ua leka nei: "E na kaikuaana, na pokii ame na hoahanau oiwi o ka aina, eia kakou iloko o ka manawa haiki e noonoo pono ai no kekahi pono nui oiaio i inanao ia, e haawi a e loaa mai ana ia kakou maī na mana kaukanawai o ka Teritore e noho mai nei ma na paia aloha o lolani Hale; o ia hoi ka mana koho baloka i manao ia e loaa ia oe e ka wahind Hawaii. He waiwai makamae nui keiā i moeuhane ole ia paha e ka hapanui o kakou. He oiaio ua hooholo ka hapanui o na senatoa e haawi i na mana piha no ke koho ana i ka wa e apono \n ni keia hi'a e ka ahaolelo ft kakauinoa ia e ke Kiaaina.

"Nnni keln, a oia ka nu\l liilu, ua ku mai kekahi poe seuatoa n hoole mai au,v lakou o ao o niana koia hila i ka wa << kakauinoa ia ai o ko Kiaaina, a o hoopaneo aku ka ko kakou hoouianaiu ana n ka la 1 o lulai. Akamai 110! "Pau niai la ko koho haloka kalana i ka mahina o lune, a ]>aa aku la n:i luuakiai, inoia, niakainni, loio kalana, kakauolelo kalana, a pela wale aku, i kohoia 110 na makahiki oha (4) elik.> iik> kc kanawai J hooholoia e ka aha sonato, a i holp i koia wa ma ka helu lu'lu ekahi i ka halo 0 na lunamakaai nana i koia maunwa, a ho moa mhopopo ma na hiohiona, 0 hoohololoaia aku ana no. A oia kn 110 'a waiho wale 0 nei puuno 'a. Tau aku- la ko kolio ana 0 nu lunii na Inkou e hana ko kakou inau pono kauliko o ke kalana o Honolulu noi, aolo nao i lofla ia 00 ka wahino Hawaii ko kuloana o apouo ai no kau moa i hiliuni ai, 0 hanaia niai aua 11:1 j)oiio kauiike 110 kakou. A oia nao. ua hiki 0 l'iWpino koa ma i hoomanaia mni noi i kupa Amoiika, a ma ia, loaa iho la iaia la ka mana koho haloka, e hului ia ae a leoho 110 ka moa a lakou i maopopo ole ai, a 0 hana ana paha eliko mo ka makomake walo no 0 ka ]>oe a lakou 0 mīuao aua, aia ia pop kahi liana a konikoni pnha. K hookikina ia ana 0 na luna hooikaika 0 kola aoao koia hoao me kxi nāna 010 amo ka maopopo ole 0 ko kulana hoopouo, liolomua a hoo makaulii j>aha i na waiwai a oihana o ko kalana e waiho ana malalo o ko lakou mana. "E koho lialoka āua i koia kau ao o īuuo, ko hoopaneo 010 ia ko koho l>aloka kalana aloko 0 Novemaba ao noi, o Pilij>ino-koa ma, 0 Poko Kiko koa ma, 0 Koj)ani-koa ma, o Nolewai-ha]»ai pu ma, ame na lahui liko ole 0 ka honua 1 komo iho nei i ka oihana kaua ma Hawaii nei. MA KA IIOīKE NO A NA LUNA KOA 0 LAKOU KOA NO, he mea paakiki loa .ke a'o ana aku ia lakou, oiai aolo iko o ka hapanui o lakou i ka olelo haole, ho wahi iko pahomahema i ka 01010 Hawaii. Nolaila aole e niaopopo pono ana ia lakoii ka poho ame ka howa 0 ka lnkou koho haloka ana. "A pohoa ibo la 00 e Hawa'll oiwi ponoi, ko koko, ke ewe 0 Hawaii? "E au'a ia auoi ia oe ka mana 110 ko kolio aua i kau moa i hilinai ai he porio, a loaa uao ia lakou la ia mana pilia ? E! Haule ino liiaoli ka hoi oe e Hawaii makualiine, kaikuahiiio, wahino, hoapili 0 na kau o ka lako ame ka inoa amo na kaikamahine a kakou. Eia ka moa hilu, na na luna kaukanawai no 0 ka aina hknau kakou e hoohaiki mai nei, ka poe 110 hoi 5 na la i linla nku i nonoi mrti ai irt kakou e hooikaika 110 lakou a ])uka, hana mai i ko kakou pono. Lilo aku la ka 00 ia Poko Kiko ma,- Piiipino ma, a p(Ha aku; a na laīou la e liehi ihiia ke krihua mokomoko 6 ka pono 0 ko kakou aiua kulaiwi." AHAHtJI MANA KOHO HALOKA 0 NA WAHINE O HAWAII.