Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 9, 28 February 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

HOOPUKA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

NUI KA HAIOLI I NA HANA KEAKA A NA HUI MALU

-------

Huliamahi ko ka Kulanakauhale Nei Poe e Ike i na Hana Pahele Noonoo

--------

KU I KE OHOHIA ME KA NANI NA HOIKEIKE APAU

-------

Piha Mau na Po Apau Ekolu me ka Pau Ole no o na Manao Hoohihi o ka Lehulehu

-------

            No ka manawa mua loa i hoopihaia ai ko ke kulapakauhale nei poe me na aiona i malihini ia lakou iloko o na po  @ ola a na hui malu i hoikeike ae ai i ka lakou mau hana hoohauoli mai ka po mai o ka Poaha aku nei o ka pule i hala a pau ma ka po o ka Poaono me ka holopono loa o na mea apau i hoolalaia a i lawelaweia e na lala o ka malu ame ko lakou mau kokua.

            Ma ka po o ka Poaha ua hele na alanui a piha i na kanaka no ka makaikai ana i na hoa o na hui malu ma ke ka’ihuaka’i me ko lakou mau lole hoomakeaka a ma na amo hoi e hiki ole ai i kekahi ke uumi iho i kona aka.

            Hakalia no a komo ka huakai iloko e kahi hookaawaleia ma ka aoao ma Waikiki o ka halekoa o ka wa ia i hele ai ka puka a hookele i na kanaka no ke ake e komo iloko a e ike i na kana hoikiekie ame na mea kuai o ke ano imi pomaikai ma kela ame keia wahi: a me na mea i kohoia na hiki aku ma kahi o ka ehiku a ewalu kaukani poe i komo ma kela po.

Na Hana Keaka.

            Ma ka hora ewalu ponoi o kela po i hoomaka ai na hana keaka ma ka holo nui o ka halekoa maluna ua hele oloko o kela holo a piha i na kanaka me ka loaa ole he mau wahi no kekahi poe e noho ai a me ke ano nui ke olelo ae he ku i ka nani na mea apau i hoikeikeia mai me ka poe hulahula na keiki hooikaika kino ame na hana keaka ame hoomakeaka he nui.

            Ma na aoao hoi o ka halekoa a iloko ponoi iho o ke kino o ka hale a mawaho o ke alanui ma kahi i pa-kuia e ikeia ana na keena like ole i hookaawaleia no ka hulahulha ka hula Hawaii ke kiionioni na meakuai no hoi o kela ame keia ano na hana piliwaiwai me ka hiki ole i kekahi ke alo ae mai ke kiola ana aku i kaua mau dala me ka manao e loaa mai he mau pomaikai iaia.

            Iloko o kela mau po ekolu o ka malama mau ia ana o na hana hoikeike a na hui malu o keia kulanakauhale, ua hele wale no a piha i ka poe makaikai aole he wahi o na hana hoikeikei i hele i ka piha i na kanaka a e ikeia ana na bila dala iloko o ka lime o kela ame keia e hoike mai ana ia hiona i ka lu ia ana o na dala me he mea liilii la i wahi e lilo mai ai paha i kakahi mau hana hoikeike.

            Ua nei no na hoolilo o na hui malu ma ka hoala ana ae i kela hana aka nae ua papalua aku ka nui o na loaa elike me na mea i hoomaopopoia mamuli o ka piha hookeke maoli o na kana i kela ame keia po.

--------

KE BILA KUAI KAI KONOHIKI.

--------

            O kekahi o na bila i hookomoia ae iloko o ke senate ma ka la mua o ka noho ana o ke kau ua hooholoia ma ka heluhelu ekahiia ana me ka liilii loa o na hoakaka manao o na hoa.  O ke Senatoa Coney o Kauai ka makuakane uaua ia bila i hookomo ae a o ka manao maloko o ia bila e kaa ae malalo o ka hooponopono ana a ke Teritore na kai lawai’a konohiki apau.  Pehea la ke ano e hookeleia ai aole i hoakakaia.  O keia malalo nei kekahi o ua pauku o ia bila kanawai:

            Pauku 1.  Ke noi a ke kauohaia nei ka Loio Kuhina o ke Teritore o Hawaii ma keia e lawe ae i kekahi mau keehina hana kupono a hoouna aku ma o a maanei no ka hoahewa ana i na kai lawai’a konohiki apau maloko o ke Teritore o Hawaii.

            Pauku 2- E hookaawaleia ma keia ka huina o $50,000 mai na loaa makahiki mai o keia ame keia ano o ke Teritore o Hawaii no ka uku ana aku i na huina dala e hooloia ana ma o ke la ame keia ano o ke Teritore o Hawaii no ka uku ana aku i na huina dala  e hooloia ana ma o kekahi hoopii hoahewa i mea lilo mai ai o na kai lawai’a konohiki i oleloia i ke aupuni.

---------

            WASHINGTON,  Feb. 26- Ua haawiia aku e ke keena puuku o ke aupuni ma ka la i nehinei kekahi huina dala aie hou o $15,000,000 ia Serbia.

HOLOPONO OLE KA MAHUKA ANA O KEKAHI KEPANI

---------

            I ka mokuahi Kiyo Maru ma Hilo, ma ka pule aku nei i hala i hoao ae ai he Kepani Okinawa e holo mahuka ma ka au ana mai ka mokuahi aku i ka po, eia nae ua poho wale kona mau ma naolana mamuli o kona paa ana mai i ka hopuia a na kiai o ka oihana kukeawa ma Hilo oiai e kiai ana no ka poe hoopae malu i ka opiuma.

            Ua haalele iho ka mokuahi Kiyo Maru ia Honolulu nei no Hilo no ke kiola ana i kolaila mau ukana a oiai ka mokuahi e ku ana malaila aole i hoohemahema wale ka oihana kukeawa aka ua hoonohoia na kiai ma kela ame keia wahi no ka makaala ana i ka poe e hoao ana e hoopae ma-lu i ka opiuma iuka o ka aina.

            I ka wa hoi o ke Kepani Okinawa maluna o ka mokuahi i ike ai i ka meha o na wahi apau oluna o ka mokuahi ame ka uwapo pu ma ka po mua loa i ku ai ka mokuahi ma Hilo ua hoomaka aku la oia e lele iloko o ke kai a au aku la iuka o ka aina a no na hora elua kela au ana na pae aku la oia ma kahi a na kiai e noho mai ana.

NA HUNAHUNA LIKE OLE O NA AINA E

---------

No ke Kaua kipi kuloko i Holo ai ka Moiwahine ame ke Kaikamahine

--------

            Geneva, Feb. 24.-Ua holo aku mai Bucharest a i Enelani ka Moiwahine Marie o Romainia ame ke kaikamahine elike me ka hoakaka a kekahi lono kelakalapa mai Vienna mai ianei.  Ua hoolalelaleia ae ko laua manao e holo mamuli o ka maka’u i ke kaua kipi e ala ae ana maloko o Romania wahi a ka lono kelekalapa.

 

Hooku’i Kekahi Mau Moku; Piholo ka Moku Kalepa Palani.

 

            NEW YORK, Feb. 23.-Ua piholo ka moku kalepa Palani Selene ma ke kakahiaka o nehinei ma ka manawa i hooku’i ai me ka moku lawe ukana Norewai Gansiford mawaho ae o ka haleipukuikui Winter Quarter, Virginia, elike me ka lono i loaa mai ianei.

            He umi-kumamaono mau kanaka o ke ko-lu i make.  Ewalu hou aku komo pu me ke kapena i hookauia ae iluna o ka mokuahi lawe ukana Norewai mahope o ka hooku’i ana.

            Ua hooku’i pololeiia aku ke Selene manaenakolu a hamama he puka nui kona aoao.  Ua piholo ia maloko umi minuke wale no mahope iho o ka hooku’iia ana.

 

Noi na Ailiki no ka Pono e Hooponopono i Kona Mau Hana Aupuni.

 

            PHILADELPHIA, Feb. 24-He olelo hooholo e noi ana me ka ikaika i ka ahakukakuka maluhia e pili ana ia @ lani no ka hooholo ana e hoomalu ka lahui Ailiki iaia iho ka haawiia ae i ke Kadinela Gibbons ma ka manawa o ka hoopau ana o ka aha elele o ka lanui Ailiki i kana halawai maloko o Amerika ma ka po i hala.  Ua aponoia ka olelo hooholo me ka lokahi.

 

Ua Aeia ke Kuhina Nui Clemenceau e Ike i ka Poe e Kipa Mai Ana

 

            PARIS, Feb. 24.-Ua hoohalaia ka po i hala me ka moe oluolu e ke Kuhina Nui Clemenceau wahi a kona mau kauka i keia kakahiaka.  He pepa paka la i hoopukaia ae e kekahi luna aupuni ke hoakaka ana: “Oia mau ka pii maikai ae o ko ke Kuhina Nui Clemenceau

 

POHIHIHI LOA KE KUMU MAKE O KEKAHI PAKE

--------

            O ka make ana o kekahi Pake holoi lole o ka halepula ma ke kakahiaka o ke Poaha o ka pule aku nei i hala na lilo ia i ninau pohihihi loa ma ka aoao o ka oihana makai me ke koho wale ia nae ua hoea mai kela Pake i kona hopena mamuli o kona hooku’iia ana aku e kekahi kaa otomobile o ka mea apiki nae o ia no ka loaa ana aku o ka mea i make maloko o ka rumi ho loi lole.

            O keia kekahi o na make pohihihi loa i ikeia maloko o keia kulanakauhale, aka nae ua manao ka Makaikio McDuffie malaila o loaa mai he ike a he mau hoomalamalama ana iaia mamuli o ka noii ana aku ma na alahele like ole i wahi e oili mai ai na mea oiaio loa no ke ano o ka halawai ana o kela Pake me ka make.

            Ma ka nanaia ana o ka kino o kela Pake e ke kauka na ikeia ua haki kona mau wawae a ekua ua haki hoi ka a-i me ka eha ma kona poo, a he umikumamakahi mau iwiaoao i pau i ka hakihaki a ma kona manawa i loaa aku ai kulike me na hoakaka a na

WAIHOIA AE KA HOIKE KOMITE NO KA LEPERA

--------

Komo i ka Ahaolelo ka Hoike a ke Komite e Pili Ana i na Kahua Ma’i Maanei

---------

AOLE A KE KOMITE MAU PILIKIA MAOPOPO I IKE

---------

Kaawale na Luna Oihana o na Kahua Ma’i Mai na Ahewa Mai i Ku’e ia Lakou

---------

            Mahope o ka aneane ana e paha na mahina eha, o ka huli ame ka aoii pono ana o ke komite o ka ahahui kalepa ame na papa oia i ka oiaio ame ka oiaio ole o na kumu hoohalahala i wa hoia ae e Mrs. Walter Macfarlane no ke ano o ka malamaia ana o na kahaa ma’i lepera mauka ae nei o Kalihi a ma Molokai ua hoea mai keia komite i ka pau ana o kana hana ma o ka hoike akea ia ana ae o na mea i loaa i kope o na hoike iloko o ka aha @ ame ka hale o na lunamakaainana.

            Maloko o kela hoike a ke komite @ le ia e haawi ana i kana mau apau aua no ke kaa aku o ka lapaau ame ka hoomalu ana mai i na ma’i lepera maa nei nei malalo o ke aupuni federala aka e hoakaka ana nae ia i ka like ole o ka manao o na kauka lapaau no ke ano e lapaauia aku ai keia ano ma’i i wahi e emi mai ai ka laha nui ana.

            No na kumu hoohalahala noi e ku e ana i na luna oihana na lakou e hoomaula ana i ke kahua ma’i aole i loaa o ke komite kekahi mau mea oiaio no ko lakou pili o ka hewa elike me na kumu hoohalahala.

            He ewalu nae mau mea ana mai i loaa aku ma kela huli a noii pono ana a ke komite i makemake ai e hanaia aku.

            No ke ano o ka malamaia ana o ke kahua hoomalu mauka ae nei o Kalihi ua hoakaka ae ke komite no ka loli mai mahope mai nei o ka hoopauia ana aku o ka mea mua nana e malama ana kela wahi a i ka wa hoi i kaa mai ai ka malama ana mala’o o ka mea hou: ua ike maoli aka ke komite i na loli a ua hooiaio mai no hoi na ma’i malaila.

 

E loaa he Hoopakele Ana

 

            Ma ka manaoio o ke komite he mea pono e hanaia kekahi pa maloko aku o ka pa hoopuni nei i ke kahua hoomalu ma’i a o kakahi no hoi e hoomahuahuaia ae na kiai i hiki ole ai i na ma’i maloko ke holo mahuka.

            E hoolakouia aku na ma’i me na mea e pono ai lakou e hoolakoia me ka wai wela no ka auau ana ame na mea e ae apau i pili ilaila.

            E haawiia aku i na ma’i ke kuleana apau e waiho mai ai ka lakou mua kumu hoohalahala a e hookaawaleia hoi hekahi luna oihana o ka papa ola no ka nana ana ia mau kumu hoohalahala a no ka pane ana aku i na ainaa apau.

            Aole loa e aeia kekahi limahana o ka papa ola e noho hana ana ma ke kahua hoomalu e hoomaka’uka’u i na ma’i ma ka olelo ana ia lakou e laweia aku i Molokai.

            E kaa aku ka mana piha o ka hoomalu ana i ke kahua ma’i ma Kalihi, malalo o ka oihana lapaau o kana mau kauoha apau ke hooloheia me ke ku kaokoa ole o kekahi mana mai kekahi mai no ka mea pela iho la i ala mai ai na pilikia i ikeia o ka wa i hala.

            E kaawale loa ka lunanui o ke kahua ma’i o Molokai mai ka noho mana ana mai maluna o ke kahua ma’i o Kahili koe wale no ma ka manawa e uiia aku ai iaia no kekahi mau a’o ana ma na mea e pono ai ma kekahi mau ninau.

            No na hoohalahala noi apaa i ala mai no ke kahua ma’i ma Molokai aole he mau mea oiaio i loaa ma ka huli pono ana a ke komite; nolaila ua kaawale na luna oihana ame na limahana o ke aupuni mai na ahewa mai i manaoia.

 

Hoolilo i Hookahi

 

            Ma ka manao o kela komita he oi aku ka pono o ka hoohui ana ia Kalawao ma Kalaupapa aole hoi elike me ia e ikiea nei i keia manawa no ka mea he kumu hoomaalahi aku ia i na hana me ka hoemi pu no hoi i na hoolilo.

(E nana ma ka Aoao 2)