Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 8, 21 February 1919 — Page 4
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE MAU KAUWA OUKOU NA KA LEHULEHU Ma ka Pakolu nei i akoakoa mai ai na hea o ko kakou ahaolelo kuloko @o ka lawelawe ana na hooponopono ahaolelo e pono ai keia Teritore, @like me ka maa i kela ame keia elua amkahiki a ke kau aku nei na maka o na makaainana no ka hana ame ka hookoia mai o kekahi mau mea e waiwai ai a e makepono ai ko lakou lilo ana i mau lauwa na ka lehulehu. Ua lilo ko kakou ahaolelo ame na ahaolelo kaukanawai no apau, i wahi na kekahi poe e kauka'i i ku @ loaa mai he mau pomiakai ano nui ia likou ma e na hooponopono ahaolelo la ; pela hoi ka hookola mai o ko lakou mau makemake, ma o na hoa i kohoia noioko o na hale kaukanawai; a ke kuokoa new nae e kuhikuhi aku nei i ka hana nui kohoia ai oukou e na hoa oloko o ka ahaolelo kuloko no ka nana ana mai no ia, aole i ka pono ame ka pomaikai o kekahi puulu uuku, aka no ka pono holomua. a no ka pomaikai kaulike hoi o na mea apau. O na like ole o na manao iwaena o na hoa o na hale kaukanawai a elua, ma ke kohoia ana o na lunanui o kela mau hale, elike me ia i ikeia ai ma ka la mua ioa o ka weheia ana o keia kau, aole ana o ka papahana a kekahi aoao i hoolala ai, no ka mea aole he waiwai a he ppomaikai e loaa mai ana ma ka hoomau ana ia mau manao like ole' o ke kalaiaina naauao, o ia no ke kapae ana aku ia mau manao a hui pu aku, ma ka huki like ana ame ka hooholomua ana, i na hoonee ahaolelo ana. e pono i'o ai keia Teritore ame kona mau makaaiana. Aole loa he kanalua iloko o keia nupepa, no ka makaukau o na hoa oloko o ko kakou ahaolelo e aoho mai nei, me na bila kupono a maikai, e pono @ e liioi mau kanawai, o ke alahele wale no e holo ai ia mau hila, o ia ka hoopoina ana, i na mea i ikeia ma ka Poakolu nei a haawi aku i na kokua ame i@ kak@@ ana i na bila e hookomoia ae ana e kekahi me ka nana ole i ka mea nana ia bila, a i kona anao kalaiaina paha, no ka mea he hookahi ouh@u apau ma ka hana a o na mahalo ame na hoinoia. e holo like aku ana ia maluna o ka poe apau i kakoo, a i ku-e i ka hooholoia o kekahi bila. He kau keia o ka ahaolelo e halawai mai ana me kekahi mau ninau ano @iui, a e koiia mai ai he mau haawina dala mahuahua, no kekahi mau hana ha kau hoi i kauka'i@a aku ai e hoopauia ae kekahi mau pohihihi ame na pilikia, i halawai mai me @akou ma kekahi mau mahele; e haawi ai na hoa o ko kakou mau hale kaukanawai i ka lakou mau @ahele ana, mamua o ka ae ame ka hoole ma aku @kekahi mea. Me ke@makaukau ame ke kamaaina ma ka haua i loaa i ka Mea Hanohano H. L. Holstein o ka @ale o na Lunamakaainana ame ka Mea Hanohano ke Senatoa Charles Chillingworth o ka Aha Senate e kau aku kakou i na manaolana, no ka lilo o keia kau o ko kakou ahaolelo, i kau e ho'olilo nui @ ai knoa manawa, ma ka hana ana i na mea e waiwai ai, aole hoi ma ka hoopau manawa wale, me ka lilo i na hopaapaa ame na hoopaneenee ano ole. Mai imi i mea e kaulana @ai i ka inoa, ma ka lawe @na mai i na bila he nui me ka manao, o ka nui o na bila a kekahi mea e hookomo aku ai, o ka mea @h@ la ia e pomaikai ai na makaainana, aole pela, o ka lilo o na bila e hookomoia aku ana i mau bila e hooholoia ana e ka hapanui, ina no he uuku loa @a bila a kekahi mea e hookomo ai, ua oi pakela aku ia imua o na bila lehulehu e hookomoia ana, me ka uuku loa o na bila hooholoia. Ua ike oukou e na hoa oloko o ka ahaolelo i na @likia ame na makemake o ha makaainana pela @ na makemake o na poo o na keena oihana o ke Teritore maluna iho o oukou, ke ko'oko'i o ka noo@ ana me ke akahele, a hooholo mai i na mea e hoi na apono ana a na mana koho. NA OUKOU E IKE MAI I KEIA Ma ka paha o ka ple aku nei i hala; inahope ipo o ka akoakoa ana ae o na lala o ka Papa Ola o keia Teritore maloko o kekahi keena, i papaia mai ai ka noho pu ana aku o ka lehulehu, e hoolohe i ka lakou mau hana; ua hoea mai la i ka hoonoaia ana o na @@la a ka papa e papa ana i ka malamaia o na anaina @aimile maloko o na luakini pela hoi ka aeia aku o na hale kooonioni, e hoolele i na kii e hoomakaana mai ka Peakahi mai poi. Eia no ka ma'i Paniolo ke pahola nei ma kela ame keia wahi ua hoike ae hoi o Kauka Wayson o ka I'ana Ola. no ke kupono ole loa e hoonoaia a e hoopania na rula i kauia e ka papa; aole nae i nanaia aku ia mau mea, na kahua oialo i olli mai ai keia mau papa ana ma ka aoao o ka Papa Ola, a kakou e hewa ole ai ke hoohuoi ae i ke kumu o ka hoopauia ana o kela mau rula, mamuli mai no ia o na hana hoohiwahiwa a hoohauoli i hoolalaia e ka hui malu no keia mau la ekolu, no ka hoomanao ana i ka la hanau o Keoki Wakinekona. @na he ma'i hoopoino i'o keia, i ka lehuleu, alaila ua pono i'o ka papa ame ka hookapuia ana o ka lehulehu e akoakoa nui maloko o na hale, he keehina hoopakele ia i ke lehulehu e akoakoa nui maloko o na hale, he keehina hoopakele ia i ka lehulehu he keehina hoi a ka lehulehu i haawi aku ai i na kakoo piha ana; aka hoi, in a aole he pilikia o keia ano ma'i, alaila ua kupono ole loa ka hookapuia ana o na halepule ame na hale kiionioni me ka aeia aku o kekahi mau wahi e huikau ai na kanaka e hamama a e hoohanaia. mamuli anei o keia hana imi dala i hoalaia ae no keia mau la, i mahani ai keia rula i kauia e ka papa? Ina o ka mea oiaio maoli ia, alaila ua oi ae ke ko'iko'i o ke dala mamua o ke ola, e lilo ai ka hana a ko kakou Papa Ola i mea na kakou e kaupaona ai me ke akahele iloko o ko kakou noonoo. Ua hoike aku keia pepa i kona manao ma kekahi mau helu aku nei i hala, no ke kapakahi o ka papa ana a ka Papa Ola, i kekahi mau anaina, a ae aku no i kekahi mau ano anaina, ua hoike mai keia keehina hou a ka papa i lawe ae ai, i ka oi loa aku o ke kapakahi, e hoike okoa mai ana i ke ano ame ke kulana oiaio, o ka poe na lakou e noho mana mai nei i kela keen@ o ka lehulehu, e konoia aku ai ko kakou ahaolelo, e noonoo mai me ke akahele ma kahi i pili i na hookohu oihana ame na bila haawina. KE KIAHOOMANAO O NA JOA HAWAII I MAKE I KE KAUA. O kekahi o na kumuhana ano nui loa a ko hawaii nei i hoala mai ai no ka noonoo ana iloko o na la aku la i hala o ia no ke kukulu ana ae i ke kahi kiahoomanao no na keiki mai Hawaii aku nei, i molia i ko lakou mau ola a i lilo aku hoi i mau moepuu no na keiki mai Hawaii aku nei, i molia i ko lakou mau ola a i lilo aku hoi i mau moepuu no na poka ame na topido a na Kelemania he kumuhana i knoia mai ai e hoike i na manao makee kui'o no kekahi kiahoomanao ku pono loa, e lilo aku ai aole i mea hoomanao wale @o, aka i mea hoopomaikai pu mai kekahi ia kakou. O ke kukulu ana aku i kekahi kiahoomanao, elike me ke kiahoomanao o ka Na'i Aupuni Kamehameha 1, e ku nei mamua o ke alo o ka Hale Aupuni, he hana maalahi no ia; me kekahi huina dala kupono, aka o ka lilo ana nae o ia kiahoomanao i mea e o mau aku ai na hoomanao ana iloko o ka @oonoo ame ka puuwai o na makaainana o keia Teritore, ke kanalua loa nei keia pepa no ia mea. O kekahi kiahoomanao me na kii o na kanaka kaua, i kukuluia mamua o kekahi, a na makaainana o keia Teritore ame na malihini makaikai honua e malama ai i kekahi mau hana maloko olaila, ma ko makou manaoio he oi ae ke ko'iko'i ame ka waiwai o ke kiahoomanao o keia ano, a e lilo ana hoi ka hale e kukuluia aku ana ma ka inoa o keia Teritore, i hale kaulana loa maloko o ko kakou moolelo. Ua moe ka Moi Kunalilo, ke o nei nae kona inoa, ma o ke kiahoomanao i kukuluia nona, o ia ka home ilihune no na Hawaii; ua moe hoi ke Kamaliiwahine Bernice Pauahi Bishop, ke o nei nae kona inoa ma o na Kula Kamehameha la; pela hoi ka Moiwahine Kuini Ema ma o ka Halema'i Moiwahine la. He mau hale keia i kukuluia, me ka hoopomaikaiia aku o kekahi heluna nui o na makaainana ma o lakou la; pela no auanei e loaa aku ai he mau hoopomaikai ana i na makaainana o keia Teritore ma o keia hale la, e kukuluia aku ana ke hooholo kakou me ke kiahoomanao no ko kakou poe keiki i make iloko o ke kaua. He nui na hana e manaoia ai e lilo ka hale e kukuluia ana me kekahi kiahoomanao i mea waiwai e laa ka hookaa waleia ana o kekahi hapa i wahi no na ahamele na hana hoikeike, a mau aha hookuku himeni paha, e maheleheleia oloko me na keena lehulehu, no na hana like ole, a ma kona ku ana ma kekahi wahi kupono. e lilo ana ia i hale waiwai loa, a i hale ano nui hoi maloko nei o keia Teritore holookoa. O ka ninau nui nae, no ka holopono o kekahi kiahoomanao o keia ano, o ia no ke dala; e konoia ko kakou ahaolelo kuloko, e hookaawale i waihona dala no keia hana; aka nae. oiai he nui e ae na hana i makemakeia ai ke dala, i ka nana aku, he paakiki no ka holopono ana o keia manao, koe wale no, in a ua oi ae ko kakou makee i kekahi kiahoomanao o keia ano, alaila e loaa ia kakou ka haawina dala e pono ai, a e hoea mai hoi i ka wa a kakou e ike aku ai i ka pii ana ae o kekahi kiahoomanao kilakila a kaulana, e haaheo ai na makaainana o keia Teritore. no ka lakou mau mea i hana aku ai, no ka kakou poe kanaka i molia i ko lakou mau ola no ka noho kuokoa ana, o na lahui kanaka apalu malalo iho o ka la. NA AINA HOOKUONOONO O WAIAKEA Ua hala aku la ka huki aina, no na aina hookuonoono o Waiakea, Hilo, Hawaii, ma ka Poakahi nei, a ke ole makou e kuhihewa, aole i maopopo i kekahi poe i hookomo ae i ka lakou mau pala pala poi a i loaa hoi ko lakou mau helu, na kumu @elike apau a @akou e hooko aku ai ma ka nianawa e koho ai i na apana aina no ka mea pela iho la i haalele okoa ai kekahi poe i koho i na apana aina hookuonoono o Papaaloa, Hawaii. Ke hoomaikai nui nei keia pepa, me ka mahalo pu no hoi, i ka nui o na manao makee iloko o na Hawaii, e koho i mau aina hookuonoono no lakou, @ina ua lawa lakou me ke dala a ua loaa paha he poe na lakou e kokua mai alaila ua kupono ka hooikaika ana e loaa mai na home hookuonoono aka in a ua pono alualu wale aku no me ka ike no i ka nele ame kahi ole e loaa mai ai na kokua pili dala ua makehewa, a ua poho wale no na hooikaika ana. Ua hoakaka aku makou i na kumu'aelike hou, no ke koho ana i na aina aupuni i mau home hookuonoono, o ia ka uku mua ana he umi pakeneka o ke kumukuai o ka apana aina i kauia, iloko hoi o na la he kanaiwa e hoi ai a noho maluna o ka aina a e uku aku i na hoolilo o ka mahiko, no ka malama ana i ke ko, ahiki i ka wa i kaa mai ai ka aina, inalalo o ka malu o ka mea hookuonoono; o ka poe i hoomaopopo i keia mea, a i hiki ke hooko me ka pololei, o lakou ka i palekana a i hoea i'o mai i ka hookoia ana o ko lakou makemake aina. WASHINGTON, Feb. 16- O ka uku o na kanaka i kepaia iloko o ka oibana koa e hoemiia iho ana a i ka $15 o ka mahina mahope aku o ka la 1 o Iulai, o ka hua keia o ka hoopauia ana e ka hale o na lunamakaainana mamuli o kekahi noi, i ka pauku o ka bila haawina makahiki o ka oihana koa e hoomau aua i ka uku mahina i @ei manawa i $30. NEW YORK, Feb. 18.- He 18 mau kanaka o ke ko lu o 56 ka nui o ka mokukaua Scorpiou, ka moku i hoopaaia ai maloko o na kai o Tureke, mahope iho o ke komo ana o Amerika iloko o ke kaua, i mare i na wahine Tureke a i noho aku maloko o Konatinopela, elike me ka hoike a Lukanela Babbitt, o ka hoea ana mai ianei ma ka Poakahi nei me ke koena iho o ke kolu. O ka hoihoi kokeia ana mai nei no ia o ka mokukaua Scorpion i ke aupuni Amerika mahope iho o ke komo ana aku o na mokukaua a na Aupuni Hui iloko o ke Kowa Dardanelles ame ke komoia ana aku o ke Kapitala Tureke a nohoia e na Aupuni Hui. SAN DIEGO, Feb. 7.- O na mokukaua Minneapolis, New Orleans ame ka Albany, na moku kaua i hoonohoia aku ai no ka haua ma ka Moana Atelanika mai ka manawa mai o ke komo ana aku o Amerika iloko o ke kaua, ua hoea mai ianei i keia la, na moku kiai nui o ke aumokukaua o ka Pakipika. O ka mokukaua Minneapolis, e lilo aua ia i moku lawehae no ka Adimarala Pullam, ua hoolahaia ae ia mea maanei i keia la. O na mokukaua New Orleans ame ka Albany e holo aku ana laua no Manila ma ke alahele aku o Honolulu. PARIS, Feb. 19.- Ua pau i ka hauaia na kukakuka ana e ke aupuni Pelekane e hana ana ma ka aoao o na aupuni hui no kekahi aie dala o hookahi biliona @ra@@s mai ke aupuni Argentina mai. E hoohanaia aku ana ke dala no ke kuai ana i na meaai. WASHINGTON, Feb. 18.- He bila kanawai ka i hoikeia ae i ke senate i keia la e hoolala ana no ka hookahue ana i kekahi pa ilina maloko o Palani no na koa Amerika i make ma na aina e. Ua haawiia mai e Palani kekahi kahua no @ia ilina. WASHINGTON, Feb. 19.- O na m@ kukaua nunui i kauoha mua ia aku ai e hana no ka oihana kaua moana e hoomakaia aku aua ka hana maloko o ka makahiki. Ua hoikeia ae ia mea i ke komite o ke senate i nehinei e ka kia Admirala Taylor, ke poo o ka oihana kapilimoku. HOLO KA HAAWINA DALA NO KA HALE AUPUNI FEDERALA. I kulike me kekahi lono kelekalapa niai ka Elele Kuhio mai o ka loaa ana ae ke Kiaaina McCarthy ua hooholo ka ke komite o na hale aupuni o ka hale o na lunamakaainana i ka hoohui ana aku i hapa miliona dala hou i ka haawina o $1,825,000 no ke kukulu ana i hale aupuni federala ma Honolulu nei, a e hookomoia ae ana ia itamu iloko o ka bila haawina a hoikeia ae imua o ka hale ma ke awakea o ka Poakahi nei. Mamuli o keia hooholo ana a ke komite i manaoina ai e lawe kokeia maiana kekahi keehinahana e ka ahaolelo no ke kukulu kokeia ana mai o ka hale aupuni federala ma Honolulu nei, aole i mamao loa mai keia manawa akiu. O ka haawina dala e hookaawaleia ana e ka ahaolelo no keia hlae $1,825,000; o ka huina e pakuiia iho ana me keia he hapa miliona dala, mamuli keia o ka pii loa o ke kumukuai o na materia i keia mau la. E makaukau ana na kii o ka hale aupuni ma kekahi manawa kokoke ma keia mua iho, elike me ka ke Kakauolelo Carter Glass o ka hoike ana ae ika elele, a e hoolahaia ae ana no na kohokoho ana a ka poe lawe aelike kukulu hale mahope koke iho o ka makaukau ana o na kii. NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI 1 FEBERUARI 8, 1919. Naia, Mrs K Ahu, Mrs Elizabeth Hau, Mrs Akoni Kaili, Miss Clara Halemanu, John Kahili, H.H. Kala, Moses Ka@ua, Charles Kanika, Mrs Aukai Kaai, James Kema, H. Keawe, Mrs Malia Keliikuli, Kaanaana Kanani, John Kila, Miss Carrie Koma, Henry Makaena, Robt. M Papa, Miss Julia Pakiko, Miss alice NA LEKA KII OLE LA MAI AHIKI FEBERUARI 8, 1919. Alana, Mrs Bernard Aki, Mrs Mealoha Ahu, Mrs Elizabeth Tokepa, Kauai Ululani, Miss Christina F. Naia, Mrs Heliihue Kaapana, John Kaawa, Miss Agnes Kaaiwi, Mrs. Marry Ape Kauai, Liwai Kahele, Miss Julia Kalawaia, Louis Kalua, Charlie Kaliikihi, David Kalohi, Jos.Kamalu, Genry Kamaipiialii Agnes Kauika, Mrs Aukai Kelauala, Mrs Jas. Kekoa, Mrs Kalani Keawe, Mrs Malia Lauae, Miss Abbey Maile, Miss Julia Piko, Mrs Jula J Pua, Mrs Malin Piialu, Mrs Agnes Kamai Paemoku, Miss Mary. Mamuli no o ka holopono ole o na hoolala ana, no na aoao hou o ke Kuokoa, ua hoopaneeia ke pa'i ana aku i kela mau noao hou ahiki i ka wa pono. O ka Loio Apana Amerika S. C. Huber ka haiolelo, ma ka paina awakea a ke Kalapu Makaainana o na Hawaii. ma ka Poalima, he pule mai keia Poalima aku. Ma ka Poakolu nei i weheia ai ke kau o ka ahaolelo kuloko, me ke kohoia ana o ka Mea Hanohano H. L. Holsteiu i lunahoomalu no ka hale, o Chas. Chillingworth hoi i peresidena no ke senate. Hele oloko o ka ahaolelo ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei a piha i ka poe makaikai, no ke ake, e ike i ka aoao lanakila, ma kahi e pili ana i na lunanui o ka hale o na lunamakaainana. Ma ka la apopo ka la hanau o Keoki Wkinekona, ka Peresidena mua loa o Amerika Huipuia, eia na hana hoohauoli ke nee nei imua, no keia mau la ekolu, mai ka Poaha mai nei ahiki i ka la apopo. O ka halawai a ke Kalapu Repuhalika o ka Mahele Elua, Apana Eha, i manaoia ai ma ka po o ka Poakahi aku nei i hala, maloko o ka holo paani o Kamoiliili, ua hoopaneeia mai a keia Poalima, Feb. 21, 1919. E alawa ae i ka hoolaha o ka hale kuai pipi o Wala ma, ka Metropolitan Meat Company, e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa, no ka i'o pipi makepono. He maemae ka hale, ka pipi me na meakuai apau malaila. Ma ka auwina la o ka Poaono aku i@ i hala i pauaho mai ai i keia ola ana o Mrs. Louisa Paulo, ma ke Alanui El@, i ke kanakolu-kumamalua o na makahiki o kona ola ana. Ua waiho iho oia mahope nei he kane me kana mau keiki elua. Aole he kau hahana i ikeia no ka noonoo ana i na lunanui oloko o ka hale o na lunamakaainana elike me keia kau, me ka nui o na kue i hoalaia ae no ka Lunahoomalu H. L. Holstein, eia nae, ua kao hou no ka lanakila ma ka aoao e kakoo ana iaia. Mahope iho o ke kaama'i ana no na pule ekolu ae nei i hala, i haalele mai ai o Mrs. Theresa Ahia, ka mahine mare a ka Lunakiai Ahia i keia ola ana, ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, a ma ka auwina la o ka Poalua ae i malamaia ai kona anainn hoolewa. No na makana pua, ame ke komo pu ana mai iloko o ke kumakena ana no kana wahine i make, ke haawi aku nei o Samuel K. Paulo i kana mau hoomaikai palena ole i na hoaloha ame na makamaka i hoike mai i ko lakou mau manao aloha kui'o nona ame ka mea i hala. Ua loaa mai nei ka haiua e ka nane a J. A. Kahiona o Laie i keia keena, no kana nane i hoopukaia aku ai maloko nei o keia pepa i kekahi wa ae nei i hala, ua kulike ole ia me kau haing e Z. P. Kawaikauikamakaokaopua o Napoopoo, Kona, Hawaii; nolaila kuekaa hou ia mai ka meahuna pohihihi a ke keiki o ke Koolau. H HOOHENO NO KE KAUA. Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha Kaua:- Oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou hiwahiwa ana ia e uwila ae i keia mau lalani himeni hooheno o ia keia: Hookahi meahou ma ke ao nei, Kaua holopuni kau e ka weli; Ua pihoihoi kahi manao, E ike i ka nani loko Palani. E ole na lani i aloha mai, Pakele i ka luku a ka enenii; Heaha nei hana a Kelemania, Alunu aina puni waiwai. Lehulehu na ola i molia ia, Helu miliona aole pau; Ua pau kou mana e ke aloha, Ke kiu kaulana helu ekahi. Akahi a lana mai ka manao, Ua haawipio mai o Bulegaria; Eia Wilson i Amerika, Ka mana kahikolu puuwai aloha. Nana e rula nei me ka noeau, Ke noi maluhia o ke ao nei; Haina ia mai ana ka puana, Kaua holopunio ke ao nei. Hakuia o KEALOHA NAEOLE. Kalaoa, Kona Akau, Hawaii. CHICAGO, Feb. 16.- Elua haneri me kanalima mau haumaua o ka papa eha ame ka papa ekolu o ke kula hui o ka hapa komohana Akau iolahani maanei i nehinei no ke ku e ana i ke a'oia i ka oihana koa. He 22 ka nui o na bila i hookomoia ae maloko o ka aha senate ma ka Poakolu nei, a he eiwa hoi mau bila maloko o ka Hale o na Lunamakaainana. Ua hiki aku ka nui o ka waiwai o Mrs. Julia Afong i make ma kahi o ka $190.55 me ka holo aku i kona mau hooilina maloko o kana palapala @iauoha. HOPULA EONO KOA NO KA HOEHA ANA I KEKAHI KANAKA. Me ka nawaliwali mamuli o ka pepe hiia ana ame kekahi mau moku pahi loihi hoi a hohonu ma kona lae a ma kona kino, he kanaka Hawaii opio nona na makahiki he 26, a nona hoi ka inoa o Moses Henu, ka i laweia ae i ka haema'i o na poiuo ulia ma he ahiahi Poaono aku nei no ka lapaauia ana mai mahope o kona pepehi a okiia ana @e ka pahi e kekahi mau koa haole eono. Ua okiia keia Hawaii me ka pahi ma ka aoao akau o kona umauma a hookahi makapahi i komo loa iloko mawaena o na iwiaoao. He eono iniha ka loihi o kahi i moku. Ua paluku pu ia nei Hawaii ma ke poo a ma na maka a melu a uli. Ma ka Moses hoakaka iaia ka e hoi ana no kona home mahope iki iho o ka hora eono o ke ahiahi Poaouo i hala ua halawai aku la me ia kekahi mau koa eono ka nui, me ka hoopuka ana aku i kekahi mau huaolelo ino iaia, a wahi ana ma kana hoopii e ku@e ana i kela mau koa, o na pohaku ame na pauku laau mawaho ae o ka pahi na mea eha ku i ka make ka kela poe kow o ka pepehi ana iaia.O kela poe koa na lakou i pepehi ia Moke ua manaoia o lakou no ua koa i hakaku ai me kekehi mau kanaka Hawaii ma kahi kokoke ma kela wahi i pepehiia ai o Moke he hora mamua aku. Ua kaheaia mai ka oihana makai mahope mai, a me ke kihi o na alanui Anla ame Moi i hoopuniia ae ai ua mau koa la eono e na makai mamuli o k@ hoakaka a kekahi poe i ikemaka i ka pepehi ana o ua poe koa la ia Moke. ua ka'i pu-aia ae ua poe kolohe la no ka halewai, a mahope iho ua haawiiia ae i ka oihana koa. O KE KAUKA NIHO KE KUPONO AOLE O KE KAUKA KAHA. I KE KAUKA R. G. Ayer i haalele aku ai i kona hale ma ke ahiahi Poaono aku la i hala aneane loa oia e lilo i hoike ikemaka i kekahi poino ulia a ua noiia aku kana lapaau ana i kekahi o na mea i hoehaia. he kaa otomohile i onaia e J. G. Hayashi ka i holo mai a hooku'i me kekahi Kepani o Watanabe ka inoa e holo ana maluna o ke kaa baikikala ma ke kibi o na alanui Keeanumoku me Beritania mahope koke iho o ka hora 7 o ke ahiahi a eha o Watanabe. Ua haalele aku ke Kauka Ayer i kona home he minuke mahope iho o ka hookuiia ana o Watanabe e ke kaa otomobile, a iaia i oili mai ai mawaho o ka pukapa ua ike mai la oia i ka puuluulu o kekahi poe maluna o ke alanui a hele mai la uo ia wahi a ka poe e puuluulu ana, a laweia mai ka mea i eha po ka halema'i o na poino ulia. Ma ka nanaia ana o ko Watanabe wahi po ino i ikeia ai o ke kauka huki niho ke kupono naua e lapaau iaia mamua o kekahi kauka lapaau, oiai o kona mau wahi i poino aia ma ua niho a ma na lehelehe, a mahope o ko Watanabe waiho ana ae i kana hoike imua o ka oihana makai u@ hoounaia ae oia e hele no kahi o ke kauka huki niho no ka lapaau ana mai i kona mau wahi i poino. HE KANAKOLU MAHINA PAKU'I HOU IHO KA HOOPA'I. he kanakolu mahiua paku'i hoa in a i ko ka hoopa'i paahao mua ka i hawiia mai e ka aha kaapuni maluna o Keliipuleole, ka paahao mahuka, no ke ki ana i ka Hope Makai Fernandez ma ka manawa i kiiia aku ai oia e hopu ma Wahiawa ma ka pule aku la i hala. No ka mahuka ana mai ka halepaabao mai a no ke komo aihue ana iloko o kekahi halekuai Kepaui ma ke alanui Moi i hoopa'iia ai oia eha makahiki paahao mamua o keia hoopa'i paku'i hou iho la o kanakolu mahina e hoomaka ana ia mahope o ka pau ana o ka eha makahiki hoopaahao mua. ''He kanaka ino maoli no oe, '' walii a ka Lunakanawai Ashford ia keliipuleole ma kona manawa i ae aku ai i kona hewa no ke ki ana ame ke kue ana mai ia Fernandez ''Aole oe i ki a i kue wale no, aka, ua hoao pu oe e pakele mai kou hopuia ana aku, a i puhi okoa ia ka malako i haawipio mai ai oe ia oe iho.'' Mamua o ka laweia ana ae o Keliipuleole mamua o ka Lunakanawai Ashford e olelo mau ana ka oia o na poka ana o ke ki ana mai ia Fernandez he pauda wale no koloko, a ma kekahi halekuai o ke kaona nei kana wahi o ke kuai ana ia mau ano poka ma ka po Poaona mamua ak,u, eia nae, aole hiki iaia ke hoomaopopo i kela halekuai no ka mea he po ka kela manawa ana o ke kuai ana. Ua maopopo iaia, wahi ana, he pauda wale no koloko o kela mau ano poka, no ka mea, o ia ano pokakana o ke noi ana aku, a ua hookaa aku he 65 keneka no ka pahu poka hookahi. Aohe oiaio o nei mau olelo a Keliipuleole, no ka mea, ma ka hoakaka a ka Hope Makai Fernandez, ua kamaaina kona ike i na ano pu apau, a pela me na poka; wahi aua, he poka maoli no kololo o ka pu panapana a Keliipuleole o ke ki ana ma, no ka mea, i ka wa i lele mai ai ka poka ua lohe oia i ka hihio, a i ke ku ana i ka honua ua puehu ae la ka leop; pehea e puehu ai ka lepo in a aohe poka@ Ua hoihoi hou ia aku o Keliipuleole i ka halepaahao e hoopaa ai. Ua hoopaneeia ka hoopuka aua aku i kekahi mau plapalu a na makamaka i hoo@a mai ai ma keia k@ena a lo@a Kahi @aawale o ka nupepa. AOHE HIOHIONA NO KE AKAKUU MAI O KA MA'I FLU. Ma kahi o ka emi mai o ka ma'i @'@ e pii mahuahua mau aku a@a ia i kel@ ame keia la elike me ia e ikeia ana ma-lalo uei: Mai ka la I mai o Feberuari a ka la 15 he 286 ka nui o ua ma'i maloko nei o ke kulanakauhale, a ma na apana mawaho aku he 99; huina nui o na ma'i iloko o ka hapamua o Februari, 383: o ka nui o na make iloko o ia manawa like he 37, a no ka mahina o Ianuari he 69 make. Ma ka Poaono i hala he 20 mau ma'i hou i hoikeia ae i ka Papa Ola mai na apana mai ma waho o O@l@ a he 11 noloko nei iho o ke kulanakauhale. Hookahi ma'i i make maloko o ka Halema'i Moiwahine no ka numoniu ma ka auwina Poaono aku la i hala. Ma ka hoike mai Hawaii mai i lo@@ ae i ka Papa Ola he 430 ka nui o na ma'i ma ia mokupuni, a mai Maui mai he 101mau ma'i hou i ikeia, a no kauai hookahi ma'i hou i ikeia ma Libue. Iloko no pae o ka heluna nui o na ma'i e hoikeia ae nei, eia nae ua weheia na halekeaka ame na hale hale kii onioni ma ka Poakahi iho nei. Ua wehe pu ia na halepule, na hale hulahula, na hale halawai ame na wahi e ae no ka lehulehu elike me ka olelo hooholo a ka Papa Ola o ka halawai o ka po I'oaha i hala. HOOLALA NA MAKAAINANA HOU NO KE KOHO BALOKA O IUNE. O na koa Kepani mua i komo ai i ka oihana koa Amerika, a i hooliloia ai ma kekahi manawa kokoke aku nei i hula i mau makaainana Amerika mamuli o ka hooholo ana a ka Lunakanawai Amerika Hora@e Vaughan, ke hoolala mai nei lakou e hoohana i ka pono i loaa ia lakou ma o ke koho paloka ana i keia kau ae. Aia mawaena o ke k@naono ame ka kanahiku ka ka nui o n@ Kepani i hoopaa ae i ko lakou mau inoa me ke Kakauolelo David Kalauokalani, elike me kana o ka hoike ana ae ma ka anwina la Poalua nei. O keia ka makamua loa o na lahui o ka Hikina i hoopaa ae la i ko lakou mau inoa ma ke ano he poe kupono i ke koho paloka malalo o ke kanawai hou e hoolilo ana ia lakou i mau kupa Am@ rika. Aole o keia helu@a Kepa@i wale ae la uo ka poe kupono i ke koho @alota, he nui hou aku ka poe i koe; @ ua manaoia e hele ae ana lakou e ho@paa i ko lakou mau inoa i keia mau la iho. @ua no ka hooholoia nei o ke kanawai e haawi ana i ua wahine i ka pono koho @alota elike me na kane, o lakou ana kekahi e hele ae ana e hoopaa i ko ikou mau inoa no ke koho paloka ana. KAHEA HALAWAI. E halawai ana ka Ahahui Kula Sa@ati o Maui, Molokai ame Lanai @@ ka luakini o Kalunaha, Molokai, ma k@ la 7 o Ma@aki, 1919, @ora 9:30 a.m., @ o ka Ahahui Eunnelio Ahahui@@ i ka @n 8 hora 9:30 o Maraki, a o ka Ahahai C. E. ma ka auwina la o na la i olelo @a @e la malu@@. O na lala apau he kuleana hana ka lakou i na aha i oleloia, e hele mai me ka makaukau. He hoike hui o na Kula Sahati o Molokai ma ke Sabati, la 9, e hoomaka ana hora 9:40 a.m. Ma ka po Poaono la 8 he ahamele nani na na Kula Sabati o Molokai. O ka haawina malama ola, e honuns aku ia Rev. 1. D. Inea. JOHN W. KALUA, Peresidena Ahahui Kula Sabati o Maui, Molokai ame Lanai. Wailuku, Feb. 15. 1919. Aole he nana pehea la kou kahiko, @@a e nialania pono o@ me ka @@@@ mau. Nui wale ka poe opiopio ke @a@a aku o 70 makahiki, mamua o ka poe o 60 makahiki. O ka oopa, ke pelu o ke kua, ka laau pu, ka hu'i, na ami rumatika, ka maikai ole o ka ike, ke kuli, mamuli mai no ia o ka hoohemahema wale ia o na puupaa, aole hoi no ka elemakule mai. Mai ae aku e lilo nu puupaa nawaliwali i mea hoelomakule mai ia oe. E lawe i na Hua@le K@@huneenee Puupaa a Doa@. Na lakou I hoolilo mai i ke ola ana i mea oluolu i na kaukani o ka poe elemakule. "Ke lolo mai kou kua- E hoomau@@ i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa- E noi @@aopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ae.) Eia ke kuaiia nei na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka ke loaa inua mai ke kumukaui e ka Hollister Drug Co., a i ole e Benson Smith & Co., na akena no ka Paeaina Hawaii.- Hoolaha.