Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 1, 3 January 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

ke keelina i laweia ae e ke Kalapu Makaai o na Hawaii.  ma ka paina oke awakea poalima aku nei i hala, aluna o ka ninau piliwaiwai home ka hana kuaipa; a ke koho ana i kekahi komike no ke kinai ana aku i kela anau ino, e pahola nei waena o na Hawaii, o kekalu ia o na keehina ma ke alahele pololei no ka makee ana i ka pono i na hawaii, e pono ai e haawiia na mahalo kiekie ama i keia ahahui hou, a e haawiia aku hoi na kokua ama a na makaainana.  i ke koite i kohoia, no ka loko ana kau i ka lakou hana me ka holopono.  o ka piliwaiwai. ame ka inu waiona, o kekahi amau hana hoopilikia keia i ka noho ana o na ohana holuhohu ia oi loa aku iwaena o na ohana o na kanaka hawaii; ua hoomamaia mai hoi ko kakou @ahaoe manuli o ka hookapuia ana o ka waiona @e na o kanawai federala la, eia nae, ke hoomahui mai nei no he heluna nui o na hawaii ma ke puhi ana i ka waiona ame ka hana ana i ke suaipa, me ke hunaluna ole iho, a makau paha i ke kanawai, oike me na mea oiaio i ikeia ma kekahi mau wahi o keia kulanakauhale; me ka ike maopopo no, o ke luapino ia nana i hoopilika mai, a i hoopoino mai na ohana he nui ma na ano lehulehu, o na mana ka ae nei i hala; i ka lawe ana mai nae o ke kakupo Makaainana o na Hawaii i keia ninau, ma ke @ope e lawelawe aku i na hana, e hapa mai ai ka kamaia ana ame ka inuia ana o ka waiona e na Hawaii.  he hana ku ia i ke aloha hoa-kanaka, a he hana i hai e ike aku ai no ka poe e paakai nei i ka hana ame ka pakela inu waiona, i na pomaikai e pili mai ana.

Ua like no ka pilikia ame ke ino o ka piliwaiwai @ae @ka waiona a ioai eia mau no ka oihana ma@ke he hopuhopu nei i ka poe piliwaiwai, me ka @opu ka o na makai, ma ka hooko ana i ke kanaka e kono pu mai hoi na aha hookolokolo ma @e kekua ana i ke kinai ana aku i keia kupuino, ma ka lauana i na hoopai ikaika loa, in a no ia no ka @paahao ana no kekahi mau makahiki. 

Ke kamaikio nui nei kakou, no ke kokua ana ko i ko kakou poe kanaka Hawaii, e noho nei ma polihale hoolimalima huikau, a pelapela, ma ka hoolawe ana i kela ano hale, na hale emi hoi o ka hoolaulima no lakou e noho ai, a hoi aku a noho mae hale kupono, ma ke ano noho kaokoano lakou one na hoala mai no hoi kakou i ke kamailio ana, no ka hiki i na Hawaii uuku o ko lakou loaa, ke haa aku a pono ma ia mau hale; in a no ka loaa ukuhana kupono.  in a nae e mau no ka piliwaiwai one ka inu waiona iwaena o lakou, he hana paaluhi loa ka loaa ana he nohona kupono a oluolu; oka e pipili mau aku no kela mau ano apau i ikeia o na wa ae nei i hala.  e lilo ai na ukuhana nunui, i mea ole loa. 

Ahea no hoi kakou na Hawaii ao kanaka mai ole anei i lawa ka nele ae ka noho hune ana, ka pilikia ame ka poino maoli, i mau mea ao mai, o ka waiko aku i ka piliwaiwai ame ka pakela inu auona, ka mea e pili luai ai ka lako ame ka noho luolu ana.

Ke manaolo nei nae makou.  i ka hapai ana mai o ke Kalapu Makaaina o na Hawaii i ke a ae ninau, i pili loa aku i ka pono ame ke ola o ia lahui kanaka, e oni aku ana ia imua ma ke ano hiki ole ai i na luwa oihaua ke hoopaleleha wale i ka lakou hana; iai ka huipa e kau mau aku ana iahope o ko lakou kua.

HOONAAUAO I NA KEIKI

he mea nui ka naauao; ua oleloia o ke dala e hoohanaia ana e ka naauao.  he ana kona e hoono i ka aina maloo i oana akea, a i ka oana oi ana paa, pela akou e hoomahui aku nei, oke no me ka makou i hoeueu mau aku ai i na makua Hawaii, e hoonaauao i na kiekikane ame na kaikamahine, po ka mea aia iloko o ka naauao, ka meahuna i pili aku i na anuu o ka pii ana, ame ke i la ana o ke keiki. 

i ka nana ana i na keiki Hawaii.  mai na keiki mai o na lahui e ae.  e hele nei i na kula hoonaauao o kakou, i ka loaa ana no o kahi naauao uuku iloko noho paa o ka pau ae la no ia o ko lakou huli naauao ana, e kikoo koke aku la no ka noonoo n na hana e loaa mai ai ke dala, a i ole mai kekahi mau kulana oihana paha; malia mamuli mai no paha ia o ka hiki ole i na makua, ke uku aku i na hoolilo uo ka hoonaauao hou ana i na keiki ma na hula kiekie ae; in a o ka mea oiaio ia alaila ua hamama mau ke kula nui o hawaii, e hookipa aku i na keiki hawaii apau e makemake ana i ka naauao, me ka uku ole malaila e aoia ai na haawina, i like aku me kekahi mau kula nui ma amerika; o na keiki e puka pono mai ana mai keia kla mai, o lakou kekahi poe i hamama mau na oihana no ka hookipa ana mai, no ka mea ua loaa ka ike ame ka naauao.  ma na hana i aoia ai lakou ma kela kula.

He mea makee na na lahui e ae e noho pu nei me kakou ia mea he naauao, ke hoounaia nei na keiki o na lahui i.  ma na kula kiekie apau i aeia aku ai kakou; a i ko lakou hemo ana mai no, ua lilo ko makou manao.  i mea hookaokao ae ia lakou.  mai na keiki hawaii ae; a na makua hawaii e ke iho ai. ua hala hope loa na la o ka hoomaauea, na ka poe naauao ua hana maikai me na kulana kiekie; a o ka naauao ka mea nana e kokua aku i na kanaka opio.  ma ka lakou mau hana;  ke kolu hoopii hoi nana e ane i ke keiki mai kekahi anuu a i kekahi.  e pono kakou e makee ia mea he naauao, na ia makee auanei iloko o kakou e kono mai e hooikaka, ma ka hoouna ana i na keiki ma ka na kula e loaa ao ai ka naauao.  a e lilo aku ai i poe keiki na hawaii e haaheo ai.

HOOLOLIIA KA INOA O KA HUI PAI NUPEPA

mai ka la i aku o keia mahina, o Ianuari, 1919, e ikeia ana keia hui pai nupepa, i kamaaina i ko ke kuokoa poe heluhelu ma ka inoa ka Hawaiian Gazette Company, Limited, ma kona inoa hou, ka Advertiser Publishing Company, Limited, o keia hoololi ana i ka inoa, mamuli no ia o ka pau ana o ka hoopukaia o ka nupepa ka hawaiian gazette, ka nupepa; a elike me ka pau ana o kela nupepa, pela no e nalohia aku ai ia inoa, a ku ae la ka hui ma ke inoa o ka nupepa haole e paiia nei ma keia keena, a advertiser. 

nolaia e hoomaopopo ko ke kuokoa poe heluhelu, eia no ka hui ke ku nei elike me mamua, o kona inoa wale no ka i hoololiia ae, a i ka hoouna ana mai i na palapala, na hookaa dala ame na hoolha, e kakou mai ma ka inoa o ka advertiser publishing company limited, aole ma ka inoa o ka hawaiian gazette company limited, elike me ia i kamaaina ai ia okou; aka nae in a paha ua pohihihi loa keia i kekahi poe hpa loa o ka ike, ma ke kakau ana i na hua haole, e hoouna mai no ma ka inoa o ka nupepa kuokoa e hoopukaia nei ma keia teritore.

o na hana apau i pili aku i ka oihana pai palapala, ke ku nei no ma ke kulana kanaka makua, me ka makaukau mau e hooko aku i na kauoha o kela ame keia ano pili kela oihana, i na manawai apau, me kona wahi mua no e ku nei, a malalo o keia inoa ou o ka hui.  ka nupepa kuokoa e paaia aku ai.

E NOONOOIA KA PONO O NA KOA E HOOKUUIA AKU ANA

He mau la kakaikahi wale no koe, alaila hookuuia na koa o kakou mai ka oihana koa mai o amerika, a hulihoi aku no ko lakou mau home, a imua hoi o ko lakou mau ohana; o ka ninau nui ma ko lakou manawa e hookuuia mai ai mai ke koa mai, o ia no na hana no lakou e pono ai, a e hoaa ole ai ka noho ana.

No na mea e pili ana no na aina hookuonoono, ua lohe kakou i ka manao o ke kakauolelo lane, o ke keena kalaiaina, pela no hoi na poe o ka kupuni teritore maanei nei.  no ka loaa i na koa ka pono koho i na aina hookuonoono, he ninau nae keia a makou e manao nei, aole e hiki ke hookoia aku, ke ole e hanaia he mau hooponopono ahaolelo ana, e haawi ana i na koa ia mana ame ia kuleana kaokao, mai ko na maakainana ae. 

E waiho aku kakou i ka ninau aina hokuono ono; e hapai koke mai kakoui ka ninau imua ponoi o ko kakou alo, o ia no na hana e pono au kela poe koa, ke hoi aku no ko lakou mau wahi.   aole paha he pilikia loa o ka poe i noho hana malalo o na aupuni kalana o kakou.  a malalo paha o ke aupuni malalo o kela mau kalana; no kekahi heluna nui nae o na koa, he mau hana maopopo ole ka lakou ma kela manawai i kikooia mai ai i poe koa; ke manao nei keia pela, he ea pono loa i na lakalana lehulehu o kakou, ke kokua aku i kela poe, ma ka hoolako ana i mau hana, ma na wahi kupono e ikeia ae hana, me ka hoopilikia ole ia aku o ka poe imua e lawelawe ana i ka lakou mau hana, a makou no hoi e manaoio nei, he nui na hana e hoolako aku ai ia lakou.

E lilo pu na hui oihana maloko nei o ka aina, i poe kokua i keia poe koa, ma ka hoolako ana aki i poe kanaka, i haawi ia lakou iho.  no ka alana ana aku i ko lakou mau ola no ka hohiolo ana i na hana pakaha o ka luku wale, ame ka lokoino a na enemi, in a ka hana o ua hana la, o ia no ke kikoo ana aku ia lakou, a hoonoho ae ma kekahi au hana i kupono i ko lakou ano ame ko lakou kulana. 

Ke hoeueu aku nei no hoi ke kuokoa i na koa e huli hoi aku ana no ko lakou mau wahi, mai liko oukou komo ana i ke koa, i kumu e hapai ae ai i na mana'i haakei o ka hookiekie me ka hookano, a haukai aku no ko oukou koa ana, maikai ia okou, aole pela  ma ka hana e loaa mai ana, e lawe mai a hooko aku, na ka oukou mau hana no e hapai ae ia oukou iluna, a e hoonoho aku ia oukou ma na hana mana a maalahi.

in a no e loaa ana na hana me na uku kupono e ua io loa aku ia, a mamua o na hana nunui, o ke dala, ke hooopiliia ka uhauha ae ka noho lelea ana.

ai makau i ka hana, in a no e koia mai, ana e hoi i na mahiki, he nui ka hana malaila, he maikai no ka uku; o ka mea nui wale no, o ka palekana o ka noho ana mai ka pololi ae ame ka huna, ka nele ame ka pilikai o ka mea po aki nae, e noho hana no oukou iho, in a he mau aina ponoi kekahi.

E hoomanao e ko ke kukoa poe heluhelu, he rula hou keia o ka nupepa i kepa manawa; e hoomaka ana mai keia mahina aku, o ka poe wale no  e uku mua mai ana i ka lakou nupepa ia lakou ehoonunaia aku ia ke kupkoa ma ka haleleka, a o ka poe e uku ole mai ana, e paaia ana ka lakou mau pepaapau; a makou e hoeueu aku nei, i ka poe e noho aie nei i ka nupepa, e hoopau koke mai i ko oukou aie, i oili mau aku no ke kuokoa i na pule apau, me kona mau kuhina, e nuu iho ai a laa ka makemake.

I wahi e ikeia ai o honolulu nei he kulanakauhale maemae, e laweia na opala e na kaa me ka ukuole, e pono ai, aole o ka hoohoihoi makuahunowai wale iho no, a hookuu hou aku i na opala ek hoopuupuu a ku ke ahua.  he hana hiki kepa ma kekahi hooponopono ahaolelo, elike me ka soa paia mai i kanakawai. 

NUHOU KUWAHO

Wakinekona, Dec 28-Ua hoikeia aku e ke komite o ka oihana koa o ka hale e ke keena kaua i keia la he 68,000 koa Amerika i hoihoiia mai.  europa mai ma ka la 21 o Dekeba.  Ua oi iki aku mamua o ka hapa miliona koa maloko o keia aupuni i hookuuia mai ka oilana koa aku ma ia la hookahi.

Parisa, Dec. 28-Ua hooponopono houia ka papa kuhikuhi hana a ka Peresidena Wilson mahope o kona hoi ana mai i Parisa nei mai Ladana mai ma ka La akahiki Hou.  Ua hoikeia ae i keia manawa e haalele iho ana ka Peresidena no Italia he iwakalua-kuma-maha hora mahope iho o kona hoi ana mai i Parisa nei.

Ottawa, Dec. 28.-Ua hooiaioia aku i ke aupuni o Canada i keia la mai enelani aku o ke kaa ana o ka laina uwea kelekalapa e moe ana mawaena aku o ka aAtelanika malalo o ka oihana leka Amerika aole e ia e hoopoino aku ana i na kanaka Canadiana a he hana i noonoo akahele ia, me ka hoomalu ana.

Ladana, Dec. 28 - Ua kipa aku ka Moi Keoki ma keia la i na rumi o ka Peresidena Wilson a haawi aku la i ka Manahooko amerika i kekahi makana a malowoko o ia kekahi mau buke.  ua haalele pu iho ka moi he mau makana na kela ame keia hoa o ka huakai amerika.  ua malama ka peresidena i ke 62 o kona mau la hanau maanei.  ua hanauia oia ma ka la 28 o dekemaba 1856.

ST. LOUIS, Dec 28 - he elima mau kanaka maloko o ka misiona a ka ahahui kea ulaula amerika e hounaia aku ana i siberia no ka nana ana i na ahahui a ke kaua malaila.  o george w. simmons o st. louis ana ke poo me ke kulana mekia.  o kekahi mau hoa e ae oia ana ka mekia harry d. moore, ka mea iaia ka malama ana i na waiwai kalepa ame ka haihli ana, o ke kapena roy mcfarlan ke kakauolelo a ka mekia simmons; ka lutanela charles mcdonald, ka mea malaokuonoono, alaila e hoolilo ana lakou ma kahi o ke kanakolu kaukani dala ua na pahuwai.

Oiai, wahi ana aole i mamao loa kela mau home hookuonoono mai ka palena aku ekolu mile, kahi hoi e hoomoeia aku ai na paipuwai, ma keia mua aku, ua nui maoli kela huina dala e hooliloia ana e ka poe hookuonoono, mawaho ae o na hoollo no ke kukulu ana aku i hale iloko o kanaiwa la, koe wale no a maloko o na hale lole e noho ai. 

elike me kumukuai o ka papa e kuaiia nei i keia manawa, ua hoike pu ae ka lunakiai lyman i kona m, pela ka okeloia.

GENEVA Dec. 29, - ua hopuia ke kaikamahine a leon trotsky me kekahi kanaka e iho nona ka inoa o lewow ma marsaw, e like me ka lono i loaa mai ianei.  ma ka okeloia he eono miliona rubela i loaa aku i na luna aupuni maloko o ko laua rumimoe.

HAAWI MAKANALA O ROSE ME MCDUFFIE

No ka hoike ana me i kona mahalo me ka hoomaikai pu, no na mea i hanaia aku iaia e ka Makai Nui Rose ame ka Makaikiu McDuffie, ua haawi makana mai ke Keikialii Higashi Fushiminomiya, ia laua he mau paa pihi pulima, mamua o ka haalele ana iho o ka mokuahi Siberia Maru, i ka uwapo, ma ke ahiahio ka Poalima aku nei i hala.

Oiai ka mea kiekie, ke keikialii Hgashi, maluna o ka mokuahi, ua kahea mau la oia i ka makai nui rose ame ka makaikiu mcduffie uoloko o kona rumi, a imua o laua i hoike mai si i ka nui o kona manao mahalo ame ka hoomaikai pu, no na mea i keia mau luna aupuni o ke kulanakauhale a kalana o hopolulu nei i hana aku ai none, ame kona mau hoa, ma ke kiai ame ka makaala ana no ka palekana o ko lakou mau ola oiai e hele makaikai ana ma Honolulu nei, a ma na wahi mawaho aku o keia kulanakauhale.

mahope o na olelo hoomaikai pokole i haawi makana mai si oia, he paa pihi pulima pakahi i keia mau luna aupuni, he makana hoi i lilo i mea ano nui loa ia laua, e lilo si ai makana i mea hoomanao no kekahi mauawa loihi e hoea mai ana.

ua okomoia kela mau pihi pulima me na pohaku momi a ua kuniia hoi me ka hoailona o ka ohana alii i iapana; a mamua o ka haalele ana aku o na kanaka o ka oihana makai maanei nei i ka mea kiekie ke keikialii higashi, ua haawi kekahi lululima aloha hope ana me ka pumehana mawaena o lakou.

            ua hookohu mai nei ka loio kalana o hawaii, ma kahi o ka hope loio kalana S. S. Rolph i waiho aku i kona kulana, ma ka la 31 o Dekemaba aku la.

            Ma ka hapalua o ka hora elima o ka wanaao o nehinei, Ianuali 2, i hanau mai ai na Jesse Andrie ame Annie Pakiko, he kaikamahine, ma ka home noho o Mr. S. K. Nawaa, mauka ae nei o Kalihi. He maikai ke ola o ka makuahine me ka hehe.

NUHOU KULOKO

Ma ka poakahi ae nei ka la 6 o keia mahina, e komo hou ai na kula aupuni aupuni keia Teritore.  E hoomaka ana ma ka la i o ka mahina o ianuari nei, e loaa ana i na limahana alanui o ke kullanakauhale a kalana o honolulu nei, ka uku o ekolu dala o ka ia.  ma na ike i loaa mai i keia keena, eia ka nupepa ka puuhonua o na hawaii ma ke kulana mauliawa i keia manawa, e maopopo ole ai kona kulana oiaio ma keia mua aku.  ma ka la o ka mahina o ianuari nei e homaka aku ai ka uku ana i ka auhau wai paamau, a ma ia la hookahi no hoi e lilo ai na auhau wai malalo o ka mita a auhau kaa ole. i hakalia no a noa na uwapo i ka lehulehu, ua piha koke na mokuahi o na aina e, e komo mai ana iloko nei o na uwapo i na kamalii auaukai no ka luu ana i na dala a na ohua e kiola mai ana ia lakou.  ma ka poalima aku nei i hala i hoopauia mai ai na laikini o na wiliki ekolu na lakou e hoopii ae i ka mokuahi anette rolph no ka ikeia ana o ka pololei oke o ka lakou mau kumu hoohalahala ku-e i kela mokuahi.

ua loaa mai nei ke kauoha i na aliikoa ame na koa apau ma hawaii nei, e hoea mai ana he hoailona hoohanohano no ka poe apau i komo iloko o ka oihana koa no na mahina eono, e kau ai maluna o ko lakou mau kuka ma keia mua aku.  ua hooikeia mai nei ka lohe i hawaii nei, e ka akukana kenerala o ka oihana koao amerika e hoihoiia mai ana na kino make o na koa hawaii apau malalo o na hoolilo o ke aupuni ke makemake ko lakou mau ohana maanei nei e hanaia mai pela.  ua hoololi ae nei ka hui pai nupepa ka hawaiian gazette company, limited, i kona inoa a e ikeia ma keia hpe aki ka advertiser publishing company, limited, e hoouna mai i na palapala i keia keena ma keia inoa hou o ka hui, aole ma ka inoa o ka hawaiian gazete company, limited. 

mamuli o na kauoha a ka oihana leka i ka poe pai nupepa apau aole e hoouna aku i na nupepa maloko o na eleleka i ka poe i hookaa mua ole mai i ka lakou nupepa, nolaila e hoouna wale ia aku ana no ke kuokoa i ka poe e uku mua mai ana i ka lakou nupepa, a o ka poe e uku ole ana, e hooneleia aku ana lakou i ka nupepa.    ma ka halawai a ke komite o ka ahahui kapela o ka malama ana ae ma ka auwina la o ka poalima aku nei i hala, i hooholoia ai i hookahi no manawa o na hana huli dala no na hana kokua manawalea e lawelaweia ni iloko o ka makahiki ma keia mua aku, aole hoi elike me mamua iloko o na maunawa lehulehu o ka makahiki

ma ka poakahi nei i huli hoi ma ai ka hope loio kalana C.S. Davis i komo aku iloko o ka oihana koa mai amerika mai, a e lawe hou ae ana oia i kona kulana mua maloko o ke keena o ka loio kalana.  mai kona komo aua aku i ka oihana koa ahiki wale no i kona hoi hou ana mai la, he $245 a ke aupuni kulanakauhale o honolulu nei e uku ana iaia o ka mahina.

Mamuli o ka hoopii mau o na luina ame na wiliki i na mokuahi e ku mai nei no keia awa, me ka nui o na poho i kau aku maluna o na on a no lakou kela mau nokuahi, ua manao na akena, e hoea mai ana i ka hoopauia ana o ka holo ana mai o kela mau moku no honolulu nei, ma keia mua aku, a ke huli pono ia mai nei ka hana aina loio maanei, in a e ikeia ana kekahi hana imi dala i hookahuaia, alaila e pau ana ka hana kolohe a kela poe loio, ma o ka waihoia ana aku he mau hoohalaha imua o ka aha federala

HOIHOI MAI I NA BUKE

mai ka la 31 o dekemaba aku la i hala, ahiki i ka la 4 o ianuari, 1919, he mau la ia no ka helu ana i na buke apau maloko o ka hale waiho buke ka Library o Hawaii.  o ka poe i lawe i na buke mai ka hale waiho buke aku, i hala loa ka manawa no ka hoihoi ana mai, in a e houhou mai aha iloko o keia mau la; aole lakou e kakiia aku ana, no ka paa loihi ana i na buke.  in a he poe hawaii kekahi i lawe he mau buke a poe keiki hawaii paha, he mau buke ka lakou i paa loihi, e hoihoi ae, i ole e kauia na auhau no i a paa loihi ana

MANAWALEA II

Poao ua haalele mai o Mrs. rose Kapuakomela McInerny i keia ola ana, he lala ku maikai oia no ka ahahui lakama, ke kauohaia aku nei na lala apau o ka ahahui kalama e haawe ae i ka lakou lulu manawalea, o 1.00 ia mrs. agnes chung hoon, ke kakauolelo ohi dala o ka ahahui e hoonaka ana mai ka la 19 mai o dekemaba 1918

mrs. alice hickey kakauolelo o ka ahahui kalama.  6329-jan. 3, 10, 1918

maloko o ka nupepa hilo tribune ma kekahi manawa koke ae nei i hala, i hoakaka ae o ka lunakiai eugene lyman i kona manao maluna o na apana aina hookuonoono k waiakea, hilo, hawaii, ma ke ano he mea pono e hana mua ia na alanui, he hoomoeia hoi na paipu wai ame na paipu lawe meaino, mamua o ka hoi ana aku o ka poe hookuonoono, a noho maluna o na aina e lilo aku ana i lakou.

i ka hoakaka ana ae o mr. lyman i kona manao, aole ia mamuli o ke koho wale aku no, aka mamuli o kona ike maopopo, no ka mea ua noho oia ma kona home e ku nei i keia manawa, no na makahiki ae nei elima i hala, a hoea wale mai no i keia manawa, aole e hiki iaia ke holo aku me kona kaa otomobile a hoeia i kona home, mamuli o ka ioaa ole o ke alanui. 

ua kukulu oia he eha mau pahuwai nunui maluna o kona aina, ma ahi o ka elua kaukani galani o ka pahuwai hookahi.  ilokoo ka wa ua, e piha ana kela mau pahu i ka wai, aka i ka wa e hoi mai ai ka maloo o eha mahina, e pilokia maoli ana i ka wai.  he pilikia no kekahi ma o na pahuwai la, no ka mea e pipili mau ana na manu pihaakelo ma kela mau pahuwai, malia e lilo ana na manu i mau mea halihali mai i na anoano mai in a no ka hoomoeia o na paipu wwai, e hoopakeleia ae ana ka lehulehu, mai ke komo ana aku iloko o kekahi pilikia ma'i.

i wahi nae e loaa ai ka wai, e konoia aku ana ka mea hookuonoono, e kukulu aku ana ka hookuonoono, e kukulu i pahuwai nona, o elua kaukani galani wai ka nui, e uku ai oia ma kahi o ka hookahi haneri me iwakalua-kumamalima dala ka haahaa, a in a he elua haueri me kanalima poe hookuonoono, alaila e hoolilo ana lakou ma kahi o ke kanakolu kaukani dala ua na pahuwai.

Oiai, wahi ana aole i mamao loa kela mau home hookuonoono mai ka palena aku ekolu mile, kahi hoi e hoomoeia aku ai na paipuwai, ma keia mua aku, ua nui maoli kela huina dala e hooliloia ana e ka poe hookuonoono, mawaho ae o na hoollo no ke kukulu ana aku i hale iloko o kanaiwa la, koe wale no a maloko o na hale lole e noho ai. 

elike me kumukuai o ka papa e kuaiia nei i keia manawa, ua hoike pu ae ka lunakiai lyman i kona manao, e hiki aku ana ma kahi o ka hookahi kaukani lala a ka mea hookuonoono e uku ai no kona hale ua like hoi ke ka ilikea matsumoto ka elima mai ka punawailimaokahaku. 

anekala ia pau i na kuulapa. 

PAUAHO MAI O JOHN MARKHAM

Mahope iho o ke kaa mai ana no ke kahi manawa ae nei i hala a pauahe mai ai o john markham i keia olaa ana ma kona home ma ka helu 1204 alanui beritania,  ma ka hapalua o ka hora umi o ke kakahiaka o ka poakahi nei. 

no ka mahina eloku kona waiho ana i ka mai i loko o kela manawa, ua hoi aku oia maloko o ka halemano moiwahine no ke okiia mamula o ka pilikia iloko o ka opu.

he hoa o john markham no ka papa o na lunakiai o ke kulanakauhale a kalana i kona noho ana i boa mo kela papa, a no ke konoena na hoaloha ame na ohana ma ke kaulima pu ana, ua apono ae ka papa lunakiai i kekahi olelo hooholo holoholo ma ka lahawai o ka poakahu. 

HUNAHUNA MEAHOU O KE KOOLAU

ua malama ae o or ame mrs. kanauaupuni he papaaina hoomauro no ka piha ana o ka makahiki o ka laua keiki aloha, willie kalauawa, i make ia ka la kanakanui ma hauula, i ame ka ohana no ka hui pu ana mai i keia nona koa  la o o ke kakou hoikeia mamua ae.

HALAWAI AHAHUI AHAHUINA MAUI, MOLOKAI AME LANAI

o na uku hoopai i kauia aku ai maluna o ka poe hoolohe ole ua  ikeia ka hooko oleia o a no ia kumu ua koiia na luna aupuni e hopu aku a e hoopaahao i ka poe hookuli a pau, pela ka okeloia. o na paipu wwai, e hoopakeleia ae ana ka lehulehu, mai ke komo ana aku iloko o kekahi pilikia ma'i.

i wahi nae e loaa ai ka wai, e konoia aku ana ka mea hookuonoono, e kukulu aku ana ka hookuonoono, e kukulu i pahuwai nona, o elua kaukani galani wai ka nui, e uku ai oia ma kahi o ka hookahi haneri me iwakalua-kumamalima dala ka haahaa, a in a he elua haueri

HALA O MRS. ALBERT MITCHELL

okuonoono, alaila e hoolilo ana lakou ma kahi o ke kanakolu kaukani dala ua na pahuwai.

Oiai, wahi ana aole i mamao loa kela mau home hookuonoono mai ka palena aku ekolu mile, kahi hoi e hoomoeia aku ai na paipuwai, ma keia mua aku, ua nui maoli kela huina dala e hooliloia ana e ka poe hookuonoono, mawaho ae o na hoollo no ke kukulu ana aku i hale iloko o kanaiwa la, koe

ke lolo mai kou kua-e hoomanao i ka inoa mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa e noi ma opopo aku no ka huaala kuahaneenee puupaa a doan, a mai lawe laaau a ae elia aa i ole e benson smoth and co. na akena no ka parnication hawaii.   hoolaha