Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 44, 1 Nowemapa 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANA WAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANA WAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

"O kena wale no anei kau piea i ike ma ka po nei e Kena ?"

"Aole, i ka hoi ana o Palck> e hiamoe, a no ko'u manao aole a'u hana H<oe, hele,mai la au nia kekahi aoao o ke ala~ nui a komo iloko o/ka lialekuai laau lapaau, a no na ekolu ko'u hoohala āna maloko o kela halekuai, i ka nokt i ka huli no kena helu, ua oe e Nikola, aole ia he hana maalahi ka nana pakahi ana i na helu apau, ina pa+ia tīlā ka-inoa, he hana maalahi ka loaa koke ana. Mahope nae o ka huli ana .me ka hoomanawanui, loaa i'o āku la ka helu o ke kelepona, a pela pu hoi ka helu o ka hale, 1 kau ai ke kelepona, ua kakau no : au i ka.helu o ka hale ma(lupa »0 keia apana pepa," alaila-haawi aku la oia i ka lua o;na apana pepa i ka makaikiu. Mahope iho o ka nono akahele ana o Nikola i ka heh 0 ka hale a Kena i kakau ai maluna o ka apana pepa. ia wa 1 hooho ae ai o Nikola me ka piha i ke kahaha: "O keia kekahi o na hana-ku i ka hoonana i lawelaweia e Kale Peka a rnai loaa ole kona wahi i noho ai, ina aole oe i hooikaika maoli e Keiyi, a nou ka'u mau mahalo ana he nui, no ka hoomaalahi ana mai i ka kakou hana. "Ō 'keia helu o ka hale au i haawi mai la ia'u e nana, o ka home ponoi no ia i noho kahiko ai 0 Kale Peka, kela hale anar o ka waiho ana aku malalo ō ka hoolimalima! 1 a i ole he hana pulapu wale iho 110 paha ia ana. He hookahi mea maopopo loa i keia manawa, aiā o Kale Peka ma kela hale a pela pu no me kona puulu." "Ke ole au e kuhihewa, ua hooanaalahi ia mai kau hana e Nikola?" i ninau aku ai o Kena, me ka'minoaka ma kona mau papalina. "He maalahi mai hoi kau a koe aku e Kena. ua kokokf e pau ko kakou iulii ma keia hihia, aka he hookahi a'v ninau i koe e wailio aku ana imua o'u. oia ke?a: Mamu? 0 kuu kauoha ana aku ia oe e uliai aku mahope o Paleka ua kelepona mua mai oe ia loke.pa, e hoike mai ana iaia. he. mea ano nui kau i makemake ai e kamailio mai ia'u, a oiā aole he manawa no kaua e kamailio pu ai ma ka po akr la i hala, e hoakaka mai oe i ua mea ano nui la ia'u i keie wa." "Ae, ua palaka loa.ko'u noonoo, v e ola oe e hoomaoe ma' la, akahi no au a hoomanao mai la i ka'u mea i ike ai, o i? keia. I kou manawa i kauoha mai ai ia'u, e- hakilo pone loa ia Mr. Karikona, ua lilo aku la ka makaalk 'pono -an?: ia Kale Peka, malalo o Gavana, a oiai aole a'u hana o kel? manawa o ka po, ahiki i ke kakahiaka ana ae, hooholo iho 1 s au i ko'u manao e hele maloko o ka halekeaka ~e makaika ; ai i na hana e lawelaweia ana malaila. "la'u o ke komo ana aku iloko, a noho ilio la ma ko'u wahi, ua hoopiha loa ia mai au i ke kahaha ia'u i ike aku ai 1 kekahi' kanaka a'u.i kamaaina mā Ladana, ma ka nolie mamua pono iho o'u.. O keia kekahi o nā-kanaka liakihak kanawai, a 0 kekahi o kana mau hana akamai loa, ō ia ne ana iaia iho me ka wahine, a ō ka poe i malihini iaia. e kuhihewa loa ana no lakou he wahine oia ma n< ; ano apau. , ■ Iloko nae o kona kahiko o ka wahine, aole lōa au i hoo hewahewa iaia, o ke kanaJ<a hookahi 110 kela a'u o apa ma Ladana n<Xelua manawa. aka nae, mamiili o ka loa? ole 0 na ike e āhewaia ai oia imua o ka aha. pela oia i heh lanakila ai, eia ka oia i N»u loka nei. ; s "Ma ka aoao o ua kanaka nei, e noho ana o Kimo Kari kpna, a o kela nooneo mau o Mr. Karikona, he wahine kom hoa e noho ana, ua ku a hoohihi maoli no\a noonoo o kel? kanaka opio 1 keia kanaka kolohe, ua hiki ia'u ke heluheli aku ma kona helehelena, i kona makemake maoli i ka me; J ana i kuhihewa ai, he wahine, a me he mea la, ua hkulehi? ! okoa oia rke aloha kupouli no keia kanaka. na T P 0 a . u kauoha a e hookolo koke au mahoiie t Kimo Kankona. ina ua kakali au ahiki i kona haalele īho 1 ka halekeaka aole nae pela, aia a ke kakahiaka ae, r o?.. W -V a i aU i \ a , U ° , a ITKU ai la>l1 « nolaila i kuu haalele anr » ka halekeaka. hoi pololei loa mai la au i ka hale nei tlT a i ° P i C ° • noo 1 no 1 ° a " a kekahi manawa. o ko'u haa ele - ho Ia „o ,a« hele aku la no ka huli a„a ia oe; o keia o" e e a Nlkoia " rmakem:lke ai ' hoike ak, a lla °u ke kana 'i a an , e olel ° mai nei i hoohalike iaia iho a ko.hu wahine, o, Hale Moana anei ia. ka mea au i hopr ai elua manawa m.a Ladana?" * ° H ?. ,e . Moa "a kona inoa. ke kanaka au e huli uei oia k i e a ,;;Vn c 'tri. n,a t a,lan ī ma kckahi inoa ° k ° a a oia kekahi o na kanaka akamai loa ma kalioololi ana i kona " a hana epa no he nui ' kan.aaina iua makai ma "P ke akamai hea aku hoi koe, ke hele la n , N? e ol° i M k r a i an^ na Tka a " a 'la noke' d ae m r o maM ka . akaaka ' no ka P«ni wale ana o Kankona i kela MOKUNA XVIII. _ "Ua huli hoi mai 'anei o Dana me ke kaa otomobile 3 " i hul» ae ai a ninau aku la ia I^eke. "Aole oia e kala kahiko i huli hoi mai ai, l.e mau hora ae nei 1 hala.» • : ' E kelepona aku oe i ka halekaa. e laweia mai ke kaa otōmobile iloko o kaMiapalua hora n'iai keia manawa aku. a e kau ae olua a elua maluna o ke kaa. a holo pololei aku no ka halema'i, kahi i laweia aku ai o Karikona ma ka po nei. e hele ana au ilaila i keia wa, a e huli ae olua a loaa au i ka.-halema'i. ' ' - "I ka pau ana o ka kakou liana ma ka halema'i. e hele pololei loa kakou 110 kahi i noho ai o Kale Peka ame kona mau hōa a'u nei, aia no lakou apau i kauhale kahi i noho'ai, aka naejie makemake ko'u e ike mua pehea aku, nei lajke kulana o Kimo Kankona?" . Ma kela wahi o ka lakou mau kamailioi haalele iho la o Nikola, i kona mau hoa, a holo awiwi aku la no ka halema'i, malunā o ke'kaa otomobile. a .i kona wa i hoike aku ai 1 kohā inoa. ame kana hana i hoea aku ai, lawe aku ki. oia no ka rumi e waiho mai ana o Kimo Karwona, eia nne halawai e aku la oia me ke kauka, me ka<Miau k6kfe ana aku o Nikola iaia: "Pehea ke kulana 0 kau ma'i e ke kaiifca?" i ninau aku ai 0 Nikola me ka haawi pu a'na aku i kona lima, no ke aloha ana^ :<< 'Ke'kānmaha loa nei au i ka ia oe e Mr. Nir.a hiki ole i ke akamai o ke kanaka ke kaohi mai i ke r'.i lloko o ka mea ma'i. no ka mea ua haalele mai oia i /ann he elima ae nei ininuke i hala. a aole he manawa i 1 ' inai ni k'ona noonoo. ahiki wale no ika make ana." X T -1 ia mai ka manao o Nikola, no kela pane a "ke*l auH\. a ua minamina nni 110 hoi oia 110 ka make ana o kana'ea opio, he mea hiki ole nae kepuwe aku i ka waiu i hauiiii. a u ia kana i nināu aku ai;

"Iloko o kona noonoo uluahewa, aole allei oia i hoopuka i kekahi mau huaolelo?"

"Mai kona manawa i laweia mai ai maloko nei o ka hale-1 .na'i, ahiki wale no i kona make ana, aole oia i kamailio ae j he hookahi huaolelo, a ma ka'u ike, aole no he hookahi ma- j nawa i hoi hou mai ai kona noonoo maikai, mai ka wa mai i hahauia aku ai kona poo. a ua hookahahaia mai no hoi ko u ke kamau ana mai o kona ola. a hala he mau hora loihi mahope mai o kēla i loaa iaia." "E kelepona koke aku oe ia Mr. Holo, ka peresidena o ka hanako, no ka make ana o keia kanaka opio, a nana e hooponopono na mea apau e pjli ana i kona hoolewa. Aole •no au i kamaaina i keia kankka opio, a i kona ohana paha ika o I iolo ka niea i maopopo; a no kela mau lole i lawe pu ia niai no l&i halema'i nei, e puolo oe maloko o <ekahi puolo, a hoouna pololei aku ia Mr. a manao iu, o keiā \Vaie iho la no kau inau meā apau e hooko aku ai." Me ke komoi ole aku o Nikola, e ike i ke kino make, hemo hou mai la oia iwaho o ke alanui, no ke kakali ana a hoea iku kona kaa oioni.w im'e kona mau kokua, hp mau mi■iuke helu wale no ia o ke kakali ajia iho, ku ana no kona eaa, a kau aku ia oui! i-una', me ka haawi ana aku i ke kau)ha i ke kiakan. e hōio pololei no ke alanui Elima. Oiai o Nikoia e iioio ana mje kona mau hoa, huli ae la jia a kamailio mai ia a Peke: Aole loa o'u kanalua iki no : ea paa o Kale J J cka ame kona puulu ia kakou i ka hopuia i :ela kakahiala. o ka mea \vale no nana i hookaumaha loa nai i ko'u uoonuo. o īa r>o ke .kaU ana aku o ka poino maluīa o Mr. Kai iknua. lleie ad'nei au e nana iaia, ua make • oia he elima minuke. mamua o kuu hoea ana neL O \ale Peka ka nlea nana i hahau i kona poo ine ke kookoo. ■ole i hoi hou mai kona noonoo maikai ahiki wale i 4ca nake ana.aku ia." . Ma kela walii aku. he noho hamau wale no ka na mea ipau, me ke kauoha aiia'aku nae o Nikola i ke kiakaa, i kana .vahi e lawe aku' ai i ke kaa a kuk'uiu, he oiaio i ko lakou īei hoea ana aku, ma kaiii he hookahi kuea i koe, alaila loea aku no ka home o Kale Peka, ku iho la ke kaa, a lele īui aku la a ku ana iwaho, me ka ninau ana mai o Peke: "Pehea iho la e hiki ai ia kakou ke komo aku iloko o ka īale, me ka ike ole ia' mai?_" - "Manao au, aole ia he hana paakiki ma * kakou aoao. no 'ea mea ua nanea loa o Kale Peka me kona mau hoa, aole akou i manao mua, e hoea aku ana kakou no ka hopu ana a lakou, a hoi iho-no hoi, ua-pau paha lakou i ka hiamoe, •iai aole lakou i hiamoe iki ka po nei ahiki wale no i ke 10 ana. Jna ua paa ka puka ika lakaia ea, alaila e hoao aku iiiiie'wehe me kuu ki, a i hemo ole no hoi, he hookahi wale io hana, o ka hookani aku i ka bele kahea; a e ku olua me ;a makaukau i na manawa apau, no ka hemo mai no o ka )ukā, ina he poino kekahi, e hoao oluai e hoopakele ia'u mai :a make mai." . "Manao au, aole ia-he hana paakiki ma ko kakou aoao, tio ka niea ua nanea loa o Kale Peka me kono ma'u hoa, aole lakou i mano mua, e hoea aku ana kakou no ka hopu ana ia lakou, a hoi iho, ua pau paha lakou i ka hiamoe, aole lakou i hiainoe iki ma ka po nei ahiki wale no, i ke ao ana. Ina ua paa. ka puka i ka lakaia ea, alaila e 'ioao aku au e wehe me kuu ki\ a i hemo ole no lioi, he. hookahi vvale.no hana o lai hookani aku i ka bele''kahea.; i e ku olua me ka makauKau i na manawa apau'/no 5 ka hemo mai no oka puka, itm l *he poino kekahi,. e hoao olua e hoopakele ia'u, mai ka māke mai." Haawi aku la na makaikiu kokua i ko laua ae ia Nikola, ■) ko lakou nei hoomaka aku la ia e hele, a o kahi o ka .aki e hamama inai ana no ka puka o ka hale, a he 'wahine Paele hoi ke ku mai ana ma ka puka, a i ko lakou' iiei ku ina aku ma ka puka, ninau koke āku la 110.0 Nikola: "Eia no anei o Kale Peka maloko o ka hale i keia malawa ?" "Eia 110 oia i ka hale .nei, e oluōlu anei oe e hoike māi | : kou inoa a na'u e hele ae e hoike iaia, 110 ka hele 'āna nai e hui pu me oukou "He mea au i kamaaina 4oa iaia, nolāila he niea niake'iewa wale no kou hele'ipua, ana aku e hoike'-iaia «0 kc»'u i īoea ana mai la me hoa nei. He mau lioaloha! >u nae paha kekahi m,tf ia. eā?" "Ae, he mau hoaloha kōna kamailio pu mai la malo'<o oke keena waiho buke." . , "Me ka mahalo a nui ia oe e ka madame. Aia ihe#rk'c' eeena waiho huke? Pehea piakou e hoea aku ni i.kela* 'eeena ?" _ "E hoomau aku rio o.ukou i ka hele ana maloko aku nei 3 kā hale, a ma ka elua o~na puka, ma ka aoao liema, o ee keena waiho buke ia, aia nialoko o kela rumi o Mr. Peka tme kona mau hoalohā kahi i noho ai."

"Ke haawi hou aku nei au i ko'ii; mahalo ia oe e ka nadame, no kena mau kuhikuhi au ia makou. O ka'u e loi aku nei i kou oluolu, e ku malie oe mawaho nei o ka anai, ahiki i ko makou oili hou ana mai iwaho nei, aole 10 e loihi loa," alaila mai la o Nikola i konā mau 'ioa, e komo aku iloko o ka liale, me kona pani ana mai : ka pukā a paa, aiaila ki -mai la maloko. N'ihi hele aku la ka Nikola hele ana ahiki i ke ku ana mawaho o ka puka o ke kena waiho būke. aohe wahi mea 1 alawa i.ki mai -o kekahi mea iwaho o kahi o ka puka, 110 ka mea ua lilo -loa ko lakou noonoo mā ke kamailio ana i ī/a meā i pili loa ia a lohe aku la o Nikola, i ke kamailio ana ae o Kale . Pekk: "Aole a kākou'noonoo ana i koe nonā. 110 ka mea ua, inake oia, pela i hoike ia mai nei ia'u i kelepona aku nei i ka halema'i, a o. ka'u x mea e mināmina loa nei, o ia no ka maopopo ole o kana wahi i huna ai i ka nui o na dala Ua loaa pono kela aku a'u i ke kookoo ma kona wahi e make koke. ai, i maihao wale 110 hoi au e hoohamau uleu iaia'uo ka manawā. eia ka e kukoniikonu loa ana kona poino ahiki i ka make ana aku la." "Ina'e loaa'pono mai* ana'oe e Kale Peka i ka Makaikiu Nikola, aole ou wahi e pakele ai no ke karaima pepehikanaka," i kamailio ae ai o Hale Moana,. "Aole paha o na olelo iho la ia e kamailio mai ai e Haie he keu nō* hoi ua pomaikai kakou ua loaa keia mau dala a ma. ua līoike mai o Karikona ia oe, i kahi e loaa ai ke koena aku o nā dala ear. alaila o ke kii wale aku no ka hana nui i koe.- a haalele iho kakou i keia wahi," i .komo nai ai o Minama ma ka hoakaka ana i kona manao. "E noke wale no kela makaikiii/i ka imi i kumu no'u e poino ai, aole loa e hiki. e kau aku ana na hoohuoi ana ma'iuoa ou e Hale Moa'na, a i ole maluna paha o Miriama," a noke okoa ae ia .0 Kale Peka i ka akaaka. "Heaha aUanei kou mea e pakele ai, no ka mCa o ke kookoo i hahāu ai ma ke poo o Karikona, aia no ia maloko o kd rumi i loaa aku ai ke kino o kela kanaka opio, o ka mea ; ia nana e kumakaia ia oe." i komo hou mai ai o Hale nia ke kaimailio ana." "E hoopau ko kakou kamailio ana no na mea i hanaia aku ! i ke?a kanaka< aohe waiwai e loaa mai ana ia kakou ma ia mea,-o ka'u wale 110 -e makemake nei e ike, eia la oia ihea i huna ai i ke koena aku o na dala i koe. Olelo mai nei oe e Hale. ua kamāilio aku oia ia oe. he elua hafieri me kanalima kaukani dala ana o ka lawe ana maī ka mai he kanalima kaukani dala wal& no i loaa ia kakou, eia ihea kela haneri kaukani aku-i kqe-?" "Alailā e mānao mai ana ka paha oe, ua hunaia kela mau dala e a'u, i wahf nae e pah ai kou kuhihewa ea, ua hiki ia oe ke hele mai e huli i kuu kino i keia manawa," wahi a Hale Moana, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka ma ke ano pahenehene. , ' "Ua aneane maoli no.au e hele aku e huli i kou kino e

Hale, no ka ua' kaniaaina loa au i kou māu ano, he j piha i ke kolohe ame ka epa. Ina aole me oe kela mau dala i keia inanawa, ataila aia no ma kekahi wahi a Karikona i hoike mai ai ia oe, a i ole, ua lawe liilii ia no pāha e oe mai iaia mai a hunaia ma kekahi wahi a olua wale no i ike ai." ''lna eia kela mau hanen kaukani dala ia'u e Kale Peka, aole loa oe e ike ia'u maloko nei o keia keena, a hoi iho no Hoi, ina i maopopo mua ia'u, he kanalima kaukani dala ma kc kino o Karikona ia maua i hele ai i ka nana ke.uka ma ka p6 nfei. ina ua lilo kela mau dala apau ia'u. me ko'u hoea hou oie mai imua ou. No ke koena aku o na dala i koe, he "kōhowale no ko'u, no kanawahi i waiho ai." "Ina hoi ha, he wahi hoomaopopo kekahi iloko ou, i kana wahi i waiho ai i kela mau dala, heaha ka hoi k/u kumi hoakaka pono ole mai imua o maua?" x "Aole au i maopopo iki i kahi i waiho ai o kela mau dala, a ina i loaa mua ia'u ka ike no ia mea, manao anei oe e hoike wale ae ana au i ko'u pomaikair aole loa? lna nae he makemake kou e pili kaua, alaila ne hana maalah na'u'ka huli aku ahiki i k.u loaa ana o kela mau dala niamua ou. "Ke hoike hou aku nei no hoi au i ko'u manao. ina e loaa aku ana kela mau dala apau loa ia'u, e malama ana ait ia' waiwai no'u, me ka haawi ole aku ia oe i hookah keneka. Nla keia hana a kakou o ka noho hoola'i wale iho no. kātf' me Miriapfia, a ia'u ka hooikaika ana i ka hana, nolaila nui no ko'u pomaikai e pono ai, a e uuku na mea loaa ia olua. Ina oe e ae mai ana e mahele like i kena tnau dala mawaena o kakou, malia paha ma ia ano, e ae aku ai«au e mahele i kekahi o kela mau dala, ke* loaa aku ia'u, a ma ke ano nui ea, mai keia manawa aku, ua pau ko'u pili hou ana me oe e Kale Peka, aole £u i make make e hoohuikau pu ia'u me ka poe pepehikanaka." Ua oi loa aku kela mau olelo i kamailio ia mai e Hak Moana, mamua o ka mea hiki ia Kale Peka ke hoomanawanui, nolaila unuhi okoa ae la oia he pu panapana mailoko ae'o ka pakeke o kona lolewawae, a kaU a?cu la imua o Hale Moana, aka mamua o ke kani ana aku o ka pn, ua lilo e mai la ka lima o Kale i ka Nikola, a o' ka poka, i no ka puuwai o Hale v Moana. ua lele aku l'a a ku ke aniani kilohi. Ua palamimo loa kela komo ana aku a ka Makaikiu Nikola iloko o ka rumi me kona ike ole ia mai e kekahi mea, pela iho la i hiki ai iaia ke hoopakel<*ae i ke ola o Hale Moana. a e hoopakele pu hoi i kona ola iho. Ua kaa e ka aoao o Hale Moana, ka ike i ka Makaikiu Nikola, i ka wa i lalau aku ai i ka lima o Kale Peka, nolaila ku ino ae la oia mai kona noho mai, a lele mai la maluna o ke pakaukau no kahi o ka puka e hamama aku ana, me kona manao, e pakele ana oia aka nae e noho aku āna na Makāikiu PeHe ame Kena, i kona wa i oili mai ai ma kahi o ka puka, o ka paa koke aku la no ia i Jca hopuia e Kena, me ka pane ana mai o kela Makaiikiu:

"Aohe lioao ana e Hale e pakele. no ka mea eia oe iloko | o ka umii hao, e hākihaki ai ko mau lima, ke hoao 6c e j hooikaika i walii nou e henio ai. L"a ike au ia oe i ka po nei maloko o ka halekqaka, me kela ano"kahiko au e pulapu ana i na kanaka ma Ladana, o ka'u wale no e olelo aku nei ia oe, e ku malie, a e haawipio māi r me ka manao maikai," wahi-a Kena me ka pahola ana ae o ka 'minoaka ma kona mau papalina. "O, eia anei au ke nana aku nei ia oe e Kena?" i hooho ae ai o HSte me ka- puiwa hikilele. I ka wa l*oi a Miriama Kapena i ike mai ai i ka Makaikiu Nikola. ame ka liolo ana mai a Hale Moana no kāhi o ka puka, ua hoomaka pu aku la oia e holo no kahi o ka puka aniani e hamama mai ana, mamua nae o kona hoea ana aku 110 ke kikina o ka puka aniani. ua pili e aku la ka Makaikiu Peke mahope ona, a paa aku lā ma kona mau lini.a,, me ka i ana aku: "Mai pupuahulu loa kou manao ana e lele aku iwaho 0 ka puka aniani. he alahele ia e kau mai ai ka poino majuna ou, o ke alahele maalahi ea, o ia ke ku malie ana iho pela," alaila, .unūhi ae la oia he hao hoopaa lawehala mailoko a.e o ka pakeke o kona kuka, a hookomo iho la ma na lima o Miriama. "Lla kupono maoli kena mau kupee i kau mau lima e Miri,ama, o ka'u wale nt» c nonoi aku nei { kou- oluolu, o ia ka hoi ana ae a maluna t) kela noho, ana ahiki i ko kakou wa e haalele like iho au ner o keia keena,~i ka wa e pau ai ka Nikola hanā, meiea haku o oukou." Ma kela manawa a Nikola i hopu aku ai i ka lima o Kale Peka e paa ana i ka pu panapana, a huki mai la ihope. ua_wala ifiai la o Mr. Peka a hina ilalo, aole nae i houkuu iki ka mā'kaikiu 1 kana paa ana, aka hemo koke ae la ka hao hoopaa lawehala iwaho, a iloko o ka imo ana a ka maka, poholo iho la i kekahi lim,a. a me ka palamimo 4oa. 1 lalau aku ai oia 1 ka lua o ka lima. a ope'a āe la mahope 0 ke kua, o ka lilo iho la no ia he pio a he paahao na Nikōla. a iaia i alakai aku ai ia Kale Peka, noluna o kekahi noho, pane āku la i ua kanaka nei me keia mau olelo: "Ma ka 'inoa o ke aupuni kulanakauhāle, ke hopu nei au ia oe e Kale Peka, no ka hewa pepehikaliaka. UaMohe pono aku nei au i kau mau olelo ponoi. e hoike ana i kou pepehi ana ia l<arikona a make ma ka po nei. O' ka'u 110 la i kamailio mua aku ia Ce, i kekahi la e hoea mai ana.'e wi ana ko niho, o ua manawa nei, ua hiki mai iā, aole loa ,oe e'pakele. E Kena, e lalau aku oe i kena mau dala maluna o ke pakaukau, a ke manao nei au, aole he hana pohihihi, ka huli ana i kahi i hunaia ai o ke ko?nā aku i koe." "Pehea iho la kena e Kale'?" i pane mai ai o Hale Moana, me ka noke pu ana ae i ka akaaka me ka leo nui/ "Ua noke-hoi paha oe i ke kaena aohe meā nai\a pe e hopu a paa, a pehēa iho'lā hoi keiā, he kanaka opi6pio wale no ka uea nana i hoopaa mai la i ko mau lima i ka hao, a o ka mea oi loa aku o ka hilahila, ke noke mai nei oe i ka uwe, ijne he kamalii la," a hooi loa ia ae la ka akaaka o Hale Moana, me' he mea la, aole i lilo ko lakou hopuia ana i mea ano nui i kona noon'oo. "Aole a kakou hana i koe maloko nei o keia hal£." i pane ae ai o Nikola i kona mau hoa. e lawe aku i na pāaliao noluna oke kaa otomobile!" oko lakou hele mai lā no iā no kahi o ke kaa e ku ana, a hoihoi pololei la aku la na paahao no ka halew.ai, a mailaila mai i kelepona aku li o Nikola i ke komisina makai. e hoakaka aku ana i na mea i hanaia eia, a kelepona pu aku la no liōi ia Mr. 11010 1 ka hanako, no ka paa ana o ka poe aihue i ka hopuia, a 5 ia, ka Mr. Holo o ka ninau ana mai: "Pehea iho la e loaa hou mai ai na haneri kaukani dala i koe i kaa ole mai malalo o kou'malu e Nikola?" au, aole ia hana pohihihi, e waiho mai oe ; a hana iloko o ko'u lima, a ke manaoio nei au, iloko o na la helu wale no, na hiki ia'u ke hookolo aku ahiki i ka loaa ana o kela mau dala ma kahi i hunaia ai. Aia a loaa ia'u he manawa kaawale. alaila hele āku au no kd kukakuka pu ana me oe, ā hoakaka pu aku i ka'u mau mea f MOKUNA XIX. I ka hoea ana mai ma ke kakahiaka o kekalii % ae. ka la ,e hookolokoloia ai ka hihia o Kale Peka ame kona mau hoa. aole i hoea aku ka Makaikiu Nikola iniua o ka aha, ua hoouna aku oia i kona mau kokua, o laua na hoike ma ka aoao o ke aupuni, a e iiianea ftna.no nae.ua o Nikola i ka heluhelu i ka nupepa puka kakahiaka. o kona keena oihana, komo ana no o Peke, a 1 ka ike ana mai o Nikola i k,ē kauinaha o kona helehelena, ninau mai la: ai.'- :• .. , "Heaha keia pilikia a kou helehelena e hoike mai nei 2 Peke?"

• "V "Heha mai auanei kau, ma )«a manawa i hoe.i mai a no ka hoolohe ana i ka hihia o ka poe aihue i k.j - ka»:a hiaka, aole o Hale Moana i hoeA ae, liaalele oia . kou bela." "0 ka'u no kena i koho mua ai, e haalele ana ke.a ka naka i kona bela. a o ke kumu nui ia o ko'u kauoiia ana 1 oe e hele i ka aha i keia kakahiaka i maopopn \mu\h a: n mea apau." ' . "E manao aua ka hōi au. i ko u lavve , 'nrfamai ln 1 ke: meahou a hoakaka aku iyuia ou, e lilo ana ia i mea 1 -r .kahaha aku i kou noonoo e Nikola, eia ka aole. ma l>:i nana aku, he wahi mea ano ole wale no. ka mahuk t a«i aku la o kela kanaka, me ka minamina ole i ka huina (!.il nui i bela ia no kona noho mawaho nei.' "Pehea na mea a kfcla kanaka e hana aku ai. aole 10. ia e lilo i mea hookahaha mai i ko'u noonoo e l'eke." \ 4< o ka mea pono maoli no, aole e aeia kela kanak.i • ,behiv a laa ka nui o ka hana la, a ke ole au e kuhilu'u .i. < hoomku aku ana no kela kanaka, i kana mau hana kahiko no ka mea kona nana mau ana, ma kahi e loaa nu mai ai ke dala iaia me-ka maalahi."' "Ua like no ko kaua manao pela e Peke. aka nae. ma alo o ke kanawai, aole e hiki ia kaua ke hoole i k« h»a; ana* o ke kuleana ia Hale Moana e npho ai mawaho ma alo o ka bela, oiai he mea kokua wale aku no oia m> k« -:caraima i hanaia, ma ke alio nae i lihi launa ole aku i k. oepēhiia ana o Kankona a make. Pehea. ua loaa ma anei|/kekahi ike ia oe. no ke ano anie ka manawa i nalo vvale ai keia kanaka?" :'Aole a'u wahi'mea i lo|ie a i maopopo paWa no k«.n: wahi i hele aku ai." "Owai ka lunakanawai, nana i hookol(tkolo <nai nei ka hihia?" "O ka Lunakanawai Poka. a i kona wa i maopopo ai aole i hoea ae o Hale Moana, ua noke oia i ka niiku i k; loio o ka mea i hoopiiia, e ku a hoka maoli ai no kela loio a haawi ae la oia i ke kauoha, e hoopukaia he palapal» hopu hou, 110 ka hookolo ana aku o na makai inahope ( ka melieu o ka lawehala. "He mea anei kekahi i ike hou ia Hale Mt>ana. maliopi mai o kona hookuuia ana malalo o ka bela?" "Aole ay3 ka mea oi aku o ka pohihihi, ua noke kon.i •loio i ka niili iaia, aole nae he loaa iki." "Eia o Kena ihea i keia manawa, malia o hiki iaia kt hookolo aku mahope o ka meheu o' Hale Moana." "Aia no oia maloko o ka rumi aina kalii i lu'iuheiu t:u pepa ai." . "E olelo aku oe ia lokepa e hele aku a limke ia Kena ua makemake au e ike iaia," a he mau minuke helu waU no mahope iho, konio ana no o Kena, a o ia ka Nikola < ka i ana mai: . f "He mea ka'u i makemake ai e ninau aku ia oe e Kena oia k£ia: Ma kela manawa au i olel<§ mai ai i kou hopu ana ia Hale Moana he elua manawa ma Laelana, aoie <i hoakaka piha mai ia'u i kona mau ano apau, no ka loaa ole-he manawa ia oe, a aole no hoi ou hooninau hou aku ia oe nona mahope mai, aka nae ua hoea mai i ka manawa kupono loa a'u i ake ai e lohe i ka moolelo piha o keia kanaka." "Aole no he nui' o ka'u mau mea i ike n<> keia kanaka koe wale no, oia kekahi o na kanaka akamai loa. ma kan.i mau hana kolohe apau e lawelawe ai. a no kona akamai, i hiki ole ai ke loaa na ike maopopo loa, e ahewaia ai oia. He nui a lehulehu wale na ano hana like ole, i lawelawe ia e keia kanaka, a ua hopu mau ta no hoi oia. aole nae he mau ike ma ka aoao o ke aupmni. e hiki ai ke kauia aku ka lioopa'i maluna on'a, ma ia ano iho la. e hookuu mau ia ana no oia.

"Aōle oia wale 110 ke kanaka i lielo a piiulehia nia kena ano hana, o Kale Peka no hoi kekahi. eia nae, ua hoen mai i ka heluia ana o kona mau la. a pela ananei o Hale Moana, ke hookokoke mau mai nei kona mau l;i e heie lanakila ai." • v He oiaio hoi kena mau olelo au e kamailio mai ia e Nikola. a no ka mea, aole loa he liana a kekahi kunuk.i e lawelawe ai. i lanakila mau ahiki i kona ho|»ena*' ''Ua maopopo no nae paha ia oe ka nui o na m;fl<ahiki 0 Hale Moana ea?" "Ma ko'u koho, aia kona mau makahīki mawaena ka iwakalua-kumamalima ame ke kanakolu. aole i oi aku mamua o ia mau makahiki." "Owai ka inoa pololei maoli o keia kanaka. i kamaaina ia oukou ma Ladana?" "■Ua, kapaia kona inoa o Hanale Kohena." Noho hamau iho la ka Makaikiu Nikola a l>a»c aku la: "Ua ike no anei oe he kaikuahine kekahi onar" "Ua lohe wale no au he kaikuahine kekahi mia. koe aku nae ko'u maopopo maoli ana." "Ma kau mau mea i ike 110 Hale Moana. a o H.inale Kohena hoi, oiai oia e nolio ana ma Laeiana. heaha kana 'hana ike?" ( "Aole ana liana maopopo. koe wale no ka hele i ka pMiwaiwai, elike no>me ke ano o kana hana ma Amerika tui." "No ua kanaka nei a kaua e kamailio nei, ua haalele oia i kbriā & ua hoopukaia he palapala hopu e ka lunakano ka hopu ana iaia a lawe ae imua oka aha. Aole 1 maopopo ia'u e waihoia mai ana paha kela hihia iloko o ko kakou lima, aole paha, aka nae me ka nafla ole a kauoha okoa ia mai e huli aku iaia, he mea makemake 010 loa na'u, ka hookuukilu wale ana aku i kekahi kanaka a'u i hopu ai e hele lanakila. me ka maalahi elike me kc*a. Pehea la. he manao anei kekahi ou, ua huli hoi aku oia i Ladana?" "Aole o'u manao, ua hoi oia i Ladana." i pane aku ai o Kena. "Ina aole oia i ike ia'u ma' Amorika nei, ina ua fibofioo Yo paha oia e hoi i Ladnna, aka mahope ilio o kona maopopo ana eia au maanei nei, aole loa ona walii manao iki, e loaa he palekana iaia ma Ladana." "Heaha o kqu manao aole e hoi hou no La,dana ?" "I kona wa e ike ai. eia na kanaka o ke aupuni nr>.hr>pe 0 kona meheu kalii i liu.li ai iaia. o ka mea mua loa e oili ae ana iloko o kona Hoonoo, o ia no ko'u hoouna koke ana aku he kelekalapa i ke keena o na makaikiu ma l.adana no ka hakilo ana mai iaia, pela au i manAo ai, he oi aku kona maalahi o ka noho ana maanei hei, manuia o ka lioao ana e huli hoi hou aku 110 kona onehanau." "A pehea hoi, aole anei e manao ana oia. o 1 ona wahi e nalowale ai?" "Elike no me ia a'u i hoakaka mua aku nei no knna ma- ; kemake ole e hoi i Ladana. pela no oia i manao ole ai e holo aku i Parisā." | "Ina aole i Parisa. malia paha i keknhi ona kulanale.iu 1 hale e ae ma Europa oia i hianao ai e nalowale m.ii na makai aku, pehea kou manao?" "O ko'u 7 manao maoJi no ea, eia kela kanaka maloko nei o keia kulanakauha3e kahl i pee ai. me kona nooim.. ole e holo aku no kekahi kulanakauhale o Kutopa. o kona kumu i hana ai"pela, mamuli mai no ia o kona akamai i ka hoonalonalo ana i kona āno maoli, e hlki ai ke puiapu i na makai akamai loa o keia 'kulanakauhale." "Xo konā hoololi ana iaia iho a like loa'me ka wahine. *ua ahuwale ia no'ahuna ia kakou, a heaha hou aku ka mea hiki iaia ke hana, i wahi, nona e nalo ai ?" "Aole no i maopopo ia'u. eia nae ua lohe r»" ' ' ■* kairai- ' lio o kekahi mau makaikiu kaulana loa o Ladana. ao> |a laua kanaka i ike ai i ke akamai i ka hoar.o-e i kona ano ! elike me Ilale Moana, nolaila e hoomanao lht» oo rn hiki I loa i keia kanaka.'ke hoololiloli iaia iho. n a rtn.. like jole, elike me ka makaukau i loaa i na nia!:a '.i ',. M j (Aole i pau.J