Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 39, 27 Kepakemapa 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

Ua lulliiia ka papahele o keia hale me ka pohaku I )cla 110 hoi nie kona mau. a ma kela mau paia i kah.i aliaia aku ai ke kii o na kanalka. me na holoholuna. pela u.i nanu ame na i'a iku i ka noeau loa- We mau |>aUauk.ni | ;ekahi e ku mai ana, a i kona hele ana aku e nana poiiu 1 <e ano i hanaia ai o kela mau pakaukau. ua hoopuiwa I.m a mai kona noonoo i ka ike ana iho. ua hanaia me ke gul;i; 1 ma kana koho wale iho no, he mau pakaukau kela i lauea\ve N mau ia ai na hana kilokilo. a ka poe i hele a lehia m.; a oihana. Mai keia keena nui a Tazatia e ku nei, ua hiki iaia l < ke aku, aia 110 he mau keena hou ae, maliope o ka hak. - "īe olelo aku ia wahi, e loaa ai he mau lehuleliu. I l;i ilele iho la o Tazana i kela keena, a komo aku la lie maii ! '<e«hia hou aku, a ke ike la.oia i ke gula rtia kela ame Ui.i wahi. i uhiia aku maluna o na pou, na kii ame na pakauka". 1 o ra kana i nalu wale'iho ai 110 i ka nui maoli o k*i waiw ii j 11 a kanaka o kela, wahi mamua. Ma kekahi keena ana o ke komo ana aku, aia mal<>k.< )laila, he ehiku mau ; pou nunui, i hanaia mailke gula īuai. 1 maloko hoi o kekahi rumi, ua uhiia ka paplahele imko minauiiuā vya!e la no oia i ka hoomaunauna \\ al<a o kela he mea hehihehl wale ia iho im ka e 1 ' vawae. Ma keia. mau wahi a Tazana e hele uei tv, oko o kela*hale, aia 110 kona poe kanaka ke puuluu'u i t mahope pono o kona kua, me. ko lakou hoomanpnpu. 1> 1 no kekahi maloko o kela hale, o ka hiki ole nae ia lak-•■» ee ike aleu, o kekahi ia o na niilau pohihihi loa. Mai ka hoomanawanui kela poe Paele o ka uuini ana ! ko lakou maka'u, a i ka hiki hou ole ana ke uumi iii ' u.i 'eoi okoa mai.la lakou. ia Tazana, e hoopau ko lak<»u ana 110 ka nana hou ana aku'i kekahi niau mea, aka e lu:'i 'oi lakdu, aole he nana ana aku i na mea e ae. oiai ua a'u r > lakou e make i kau a mea o 'ka piha me ka weliweli. Olelo aku la lakou iaia, aeihe pomaikai e loaa aua ' akou. ma ka hoao ana aku e huJi i kekalii mea, nu- k<> lal • " hoakaka pu ana ae, ua piha oloko o kela hale i na uha: / > ka i>oe make, o ka poe i noho mua ma kela wahi. "F. ko makou moi. ke hakilo nVai la na ujiane lapu ia i. kou ahilei i ko kakou komo pono ana aku i kahi 4raiki. «« 1- 1 akou manawa iho la ia e lele mai ai maluna o kakou. a i n hae i.ko kākou i'o," i haw;anawana'aku ai o Busuli ia 1 'ana. ' "O keia iho la ke ano o na/uhane lapu, no ka m» <■ ja kama ; lio mai kuu kupunakane, he kahuna nui u<- ' 1 makou lahui A ua kamaaina loa oia i ke ano "0 na uhane. a 1 'a ka'u e hopohopo nei no kakou." No hoakaka a Busuli, noke okoa ae la o Tazaua i ' ' ikaaka ; me ka leo nui ,n 1 mai la: "I.nk ua maka'u <»uk ?a. alaila e holo nuj iwaho o kahi malamalama, a uiaia: 1 orkou e kakali mai ai aliiki i kuu hoea ana aku, inah' ! ' o ko'u kuekaa'a.na aku ialoko nei o keia wahi mailuna ui u kaimpku ah'ki aku i na wahi huna malalo o ka h<>uu... ina paha he gula. kekahj: $ i olt he mau mea e ae j>aha. "Tna no ka" loaa ole aku ia'u o kekahi gula,alaila ua h 11 ia k.akou; ke la'we i nā pakaukau, pela me kekahi mau mea ae i uhiia me ke gulaj a no na pou nunui nei. e.waiho nia' •■' no kakoii ia mau mea. Ue manaoio nae ko'u, aole e n<' 1 ana ka'u huakai, aka aia ma kekahi wahi i maopop<> ««•" ia'u i keia manawa, aia maloko olaila kahi i hoahuia ai <> 10 Rfula, he gula hoi e makepono ai ko kakou hele hnh ma; « l ka loa, a e kaumaha ai'kakou apau ke hoi aku. R hoi ouk< « 1 iwaho o kahi o ka malamalama,- a e waiho mai ia'u hi><>ka .i e hele aku iloj<p o h^leP' Ua eleu koke aku la kekahi o kela poe kanaka Paele 1 • ka hoi ana iwaho, oiai o ka lakou no ia e kakali mai an 1

Wa e l He a u-,"h U l H no ,® nae', a'me kekahi maa ! e . u f h ookololohe no lakou e noho, mamuli mai o !>oino n^'i'al'ne" 0 - lakoU m °'' "° ko lakoU ho P°hopo, o pomo mai auanei oia 1 na mana ike.ole ia. ieeliah! "eo aho !?''i ku J l^^? na ' ia wa f 'pheia aku ai i kili lil . i, 0 hookahl no 1 'akou o ka lohe^na ka po a lakou e hōomoana ana mawaho o ka pa o ke kiihinakaiihaie. me U hoohakalia o!e iho, a hoike ae uaha i ko kUpaā mahope o ko .akou mol'hoomaka akn u u poe kanaka nei e holo me ka mama apau i loaa he^tahi U rh WaW * e i h ° TaZ f ha " ae ' aole oia 1 nee " ak " . ,lool f hl mai kana wahi i ku ai, aia hoi ka minoaka ma kona.mau papalina, me ke kakali ana aku o ka hoea nm o ka enemi, ina paha ia he.kino kanaka, a he aku lapu ā»le au mau ola e ku ak » * paio no ka make Ke Hooioiio la ua o Tazana o ka hele mai o kekahi mea aole ona lohe aku 1 ke pahupahu mai o na wawae, o kan& mea nae e hoomaopopo la, ke nehe ae la na kapuai wawae o kekahi poe lehulehu maloko o kekahi keena o kela liale. 1 wahi e ike pono ai 1 ka poe no lakou ka nakeke ana i ohe aku ai haalele īho la o Tazana i kāna wahi e ku ana, a komo aku la a oili aku la he rumi okoa. pe)a iho la kona htle anā ālwki 1 ke kii ana mamua pono o kekahi nan puka nui. 1 Me kela manao koa mau iloko ona, hoopili aku l'a oia i koha poohiwi 1 ke panipuka, no ka manao* no e wawahi i ina la he mea hiki; lohe hou aku la oia i kela leo mua 110. nana 1 hoopujwa 1 kona poe kanaka a pau ai i ka holo. lk elua noonoo 1 ala mai iloko ona i kela wa. o kā mua, he lee kela e hoike mai ana iaia, he poino aku maloko o ke pani puka> a p ka lua, aia maloko o kela wahi, kahi i hoahuia a 0 ke gula. Aia mau 110 kela leo ano e ke kamailio mai la ma kekahi wahi aole no hoi o Tazana nēeu ae mai kahi ana i ku ai a no kona pilia loa i ka hoonaukiuki, hoopili hou aku la oia 1 kona poohiwi i ke panva he uina ana. aia hoi, haki pu ae la ke kua lāau i oloke'a ia mai nialoko. a hamama ana kii puka, me ka h£le nae a aaki ka pouli oloko. Aole 110 i lilo kela pouii i kumu nona. e maka'u mai ai. o ka mea oiaio no, aole Joa oia i ike ia mea he maka'u, 110laila komo aku la oia iloko, me ka hoopapa malie ana i ke kumu o kāna ihe iluna o ka papahele, o kā mea apiki nae ua pani hou ia aku la ka puka a paa e kekahi mea i maopopo ole iaia, a iloko o kona nanea, ua hopuia mai la oia e na lima lehulehu mai na vvahi like ole mai iloko o kela pouliKe.noke la o Tazana i ka paio me kona mau enemi, me ka maopopo loa no laia i ka pau o kekahi poe o lakou i ka make, a eha paha, oiai e loaa mau aku ana kana puupuu iā lakou, a e pa-ki ana hoi i ka poe apau e loaa aku ana i kona mau lima iluna o ka papahele, o ka mea kupaianaha nae, i ka wa e kaawale aku ai ka mea,mua i paa mai i kona kino. he māu lima hou ke parti mai ana ia wahi, pela wale iho la no kona hakaka ana ahiki i ke kaualako malie ia ana aku o ua o Tazana e kela poe kanaka, o ke kumu o ko lakou lanakila ana maluna ona, mamuli o ko iakou nui palena ole. I ka hoea ana aku ma kekahi wahi, iloko no o ka pouli. hauhoaia iho la kona mau lima i ke kaula, me ka pe'aia ana mahope o ke kua, peia hoi kona mau wawae. a i ka hiki hou ole ana ia Tazana ke hana aku i kekahi mea < pakele ai oia, ka'ika'i nui aku la kona mau enemi iaia noloke 0 kekahi keena akea, a ma kela rumi, ākahuno oia a ike aku 1 ke ano o ka laliui nana i iawepio iaia. Aia maloko o kela rumi nui he mau haneri o na kanaka puhuluhulu, me na kino poupou, a he loloa hoi ko lakou umiumi ahiki ilalo o ka opu, a he pukalaki hoi ko lakou lauoho e luhe ana ma na pooliiwi. He ouaha ko lakou mau wawae, eia nae he mau lima nunui ko lakou. nue ka loloa pu, a e kaei ana ina ko lakou piihaka, ka ili o ka li'Ōna ame kekahi mau holoholona e ae, a e lei ana lakou apau ma ko lakou mau a-i, i na maiuu o na liona i kuiia ā kohu lei. Ma ko lakou mau lima me na wāWae. ua paa wale no i na apo gula, oka lakoii meakāua he pauku laau, kohu newa. a ma ka puhaka o kelā iame keia, e paa ana he palii \o\h\. 0 ka mea nana i hooi loa mai i ke kahaha iloko o Tazana no keiā lahui kanaka, o ia 110 ke aiai o ka ili. aole loa 'he wāhi hoailona, 110 ka awiliwili o ke koko Paele iloko e lakou, a i ole ina ko lakou helehelena paha. He lahui kanākā okoa lōa rrt> kela, aole i like mai me ka helehelena o na kanāka, aka o ka hēlehelena i ano like aku me ko lakou, o ia no ka helehelena 'o na mapu ame na keko. Ma keia manawa a iakou i lele aiuka mai ai māiuna ona maloko o ka rumi pouli. pela me kela wa e hauhoa ana iaia i ke kula ahiki ike kaUalako ana aku iaia 110 keia keona nui aole loa o Tazana i lohe aku i ka hoopuka ia ana he liookahi huaolelo, a oiai oia e nana ana i keia iahui maloko o keb rumi, hoomaopopo aku la oia i ke ke'uke'u o kekahi poe. e awihi ana na maka, a e kuhi ana hoi na lima. a hoomana( iho la keia. o l<e ano ia o ka oleīb a k'ela lahui. No kekahi niau mihuke pokole. ke ku anā māi o ua poe uei e na.na i ka lakou pio, alaila naholo nui aku la noloko 0 kfekahi rumi okoa aku, me ka haaleie hookahi ana iho k; Tazana maluna o ka pāpahele i hanaia me ka mahala. Oiai oia e moe la me ka huli o ke alo iluna, ke ike la oia i ka hoopuniiā ana o kela keena me na paia pohaku paa, ak* aia nae maluna o kaupoku, he puka, a ke ike aku la oia i ka malamalama. a he lala hoi no kekahi kunuilaau. me kona maopopo ole nae, ina paha aia mawaho mai keia kuim lau kahi i ulu ai, a i ole aia no paha maloko o keia hale. Aia ma'na paia o k'ela keena nui. Ua hanaia he mau ale'< a ke ile'e aku la oia i ke kieei mai o kekahi mau poo, e naiu/ mai ana iaia nei, i like aku ho ka nui, me kela puulu nana lioopaapio iaia. Ke hoao la o Tazaua e ike i ka ikaikā ame.kā paa o ke kāula 1 hoopaaia āi kona mau iima. ina paha e hiki ana i kj< ikaika o kona mau lima wikani, ke lioolilo i kela kaula ī mea ole. nia kana hoomaopopo iho no nae. e lilo ana keh kāula i mea ole i koiia ikaika. aia nae a poeleele. o k'on? "manāwa ia e mokiimoku ai i kela kaula a pokopoko. a ole. ā"*a a naioWale aku na kanaka e nana mai ana laiāmā kekahi. wahi okoai. No na horā loihi keia waiho malie ana o Tazana māfnus' o ke korrto ana niai o ka malamalama iloko o ka rumi, a ike āk\i 4a oia-. ua Hele olunā o na ale'o a pilia i na kanaka. pela no hōi oloko o ka runii ana e lioho paahao la. a nie kekah' ieo ano e o ka ōili āiia ae. o ka hōoniaka mai 1a tio ia o ns m'ea apau e ke'uke'u, me he mea la, e olioli ajia. alaila hoo maka ae la ua pōe nei e hulahula., me ka poaipuni ana iais nei. itie ka nana ole 'mai nae o lakou ia Tazana. aka aia kt lakou 'mau a'pau ke nāna la iluna i kahi o ka la. No ka hapaha hora keia noke ana a lakou i ka liaa me ke olioli anā. ia wa j huii like mai ai ka lakou nana ana maluna oia nei. hapai iik'e ae la i ka lakou mau laau newa iluna, e hoike mai ana ko»lakoit ano i ka hele a hae. a hoomaka nui nia la e hoio no kahi o ke pio e waiho ana, 'no ka pepehi ana mai iaia a make. Iloko nae o kela manawa, a mamua hoi o ka hahau-ana iho o kekahi i kana lāau newa. o ka wa iho la ia a kekahi kino wahine ōpio i holo niai ai a ku iho la iwaena o kela I>uulu kanaka. aia hoi ke paa la kāna uewa iloko o kona ■īimq. a haavvi aku la i ka hoailona. e nee aku lakou ihope me ka hōopoino ole mai i ke ola ō ktr* pio. Ua hanaia ka new.ā a keia waliine opio me'k'e gula; i kaokoa loa ma'. na nevva māi ā ka po'ē e ae. MOKUNA XX. £kkeie o Tazana Mai ka Make &[ai. 1 ka vva i ai keia wahine opio a kipaku aku la i na kauaka e hele ma kalii e, me ka hoopoino ole mai i ka

lawehala, ua manao loa iho la o Tazana e pakele ana oia, uka i kona ike ana niai i na mea c hainaia ana ma ia hop'e iho, akahi no a maopopo, eia ka he mea maa 110 ia i ka laweI lawe mau ia e kela lahui kanaka, no kā. mea 'ua hoomau aku la no ua poe kanaka nei i ka hulahula, me ke komo pu ana aku o ka wahine opio me lakou ma ke olioli ana, a ma | ka haa ana no hoi. ! Oka noke ia oua poe nei ika hulahula ahiki ika hoomaha ana, ia wa i unuhi ae ai ka wahine opio he pahi mai kona kuapo ae. kulou iho la ilalo me ka okioki ana iho i ke kaula i haiihoaia, ai ma na wawae o Tazana, kauoha mai la iaia e ku iluna, a o kela kaula o ka hemo ana ae mai ka wawae mai, iioopaaia iiku la ma ka a-i, a alakaiia aku la ua o Tazana 110 kekahi wahi maloko loa o kela iidle. Aia o Tazana ke hahai la mahope o ka wahine opio, oiai īoi na kane he nui e hele ana ma kela ame keia aoao,.me kc akou komo ana aku ma kekahi keena a oili aku ana he ke?na, e hele kikeekee ana i o a ia nei, pela ko lakou nei hele nalie ana ahiki i ke komo ana aku iloko o kekahi rumi nui. ku mai ana hoi he kuahu. akahi 110 a komo mai iloko e Tazana ka noonpo, he lahui kanaka hoomana ka kela i ka la. O kela hoopakeleia ana mai ona mai ka make mai e ka wahine opio, ua hooko.e wale ia mai no kona ola, i mohai na ce akua; a o kela wahine opio. he kaikamahine oia' na kc A'ahuna nui; he oiaio iaia i nana aku ai maiuna o ke kuahu e hoike okoa mai ana na hiona i ka mohaiia ana o kekah iiau ola lehulehu a e kakau mai ana hoi na poo kanaka ma !<a paia, a e waiho mai ana no na hoaikma o ke koko i 'iookaheia maluna o ka papahele. Alakai aku la ka wahine opio ia Tazana no ke anuu o ke '<uahu, a ia manawa hookahi, i komo mai ai he poe kaikamahine opiopio, mai kekahi rumi ma ka hikina mai. Ua : cahikoia no kela poe kaikamahine me na kapa ili holoholo-i na ma ko lakou puhaka, aia hoi maluna o ko lakou mau poo na na lima ame na wawae na meahoonani gula. ' Aole i iike aku ke ano o na wahine me ko na kane, aia; maluna o ko lakou helehelena ka oluorlu ame ke aloha, a me ' he mea la, he oi aku ko lakou noonoo maikai me ka naauao mna o na kane, O keia mau kaikamahine opio apau loa. he poe kaliuna wale no lakou. o kela kaikamahine nae nana i alakai mai .ia Tazana noloko o kela rumi, oia ke poo o likou, a he mana •īoi kona e hana elike me kona makemake! Aia iloko o ka ima o kela ame keia kaikamahine opio, e paa ana he elua mau pola liilii, a ia lakou i hele mai ai a h r oopuni ae la i ke kuahu ma kekalii aoao, o ka wa no ia i hele mai ai kekahi ooe kane, i like aku no ko lakou nui me na' kaikamahine, me ka hopu pakahi ana mai he hookahi pola mai kela mau kaikamahine aku, a hoopuni ae la ma kekahi aoao mai o ke kuahu. Oiai kela poe e ku ana ma ko lako.u mau wahi, ia wa i hoomaka hou ai na mea apau e olioli, a ivvaena o ka lakou )lioli ana, oili mai la he kaikamahine- hou, mai kekahi keeiia pouli, mailalo mai o kela keena nui, a ku ana mamua pono aku o* ke kuahu. " ' Iloko o Tazana ua koho koke aku la oia, o kela .ke.poo o ka oihana kahuna, a he kahuna nui hoi ma kēkahi' olelo ana ne. He wahine opiopio wale 110 oia, aia hoi maluna o kona kino na mea hoonani i oi aku im.ua o na kaikamahine e ae. 0 kekahi o kona matf mea hoonani ua hanaia me ke gula aipe ke eiaimana. ' Ma kona mau lima ahiki i na poohiwi, ua uhi wale ia no me na mea. hoonani, pela ma kona mau wawae, a ma kona puhaka, e lewalewa ana kekahi pahi loihi i hanaia me na >ohaku momi, a e paa ana hoi oia iloko o kona Hma i kekahi ;vahi laau uuku. v - laia i he|e mai ai a ku iho IjF mamua o ke kuahu, ia wa i oau ilio ai ke olioli a ka. a.ha kanaka, alaila kukuli like iho la na kaikamahine opio ilalo me lia kan.e ma ka aoao o !<e kuahu, alaila hapai ae la ua kaikamahine nei i kana laA'u uuku a kau ae la iluna, me ka noke ana i ka namunamu, a Tazana e koho aku la, e pule ana oia i ke akua o kela lahui kanaka. Oiai o Tazana e nana mai la. a e hoolohe ana hoi i ka namunamu o kela opio, komo iho la ka manao kaniuhu iloko ona, no ka lilo aku o kekahi mea- hoomana akuā, 1 mea pepehikanaka, a o kela pahi e lewaiewa la ma ka aoao, o ka mea-mua loa ia e inu aku ana i kona koko, no ka hookaheia aku iloko o na pola liilii a kona mau kokua e paa ana maloko o ko lakou mau lima. / O ka pule hoi ia o ua wahine opio nei a\iiki i ka pau ana. huii mai la oia a nana ia Tazana no ka manawa mua loa. me' ke kilohi pono ana i ka oiwi kino o keia kanaka malihini :naiiuna mai oke poo ahiki i.na ,yvavv r ae. alāila hoomaka mai !a e kamailio 1 ke pio ma ka lakou olelo, a. i ke kuu ana ilio ■> kona leo, mau mai ia no kona nana ia Tazana, me he r»ra la e kakali mai ana. o ka pane ma ko ia nei aoao. "'Aole o'u maopopo i kau.piea e kamailio mai nei," wahi a i pane mai ai. "Malia paha e hiki ia kaua ke kama--lio ma kekahi mau olelo e ae." alaila hoomaka mai la ua > Tazana e kamailio ma )<a olelo Palani, Enelani. ka olelo \ ka lahui \Vaziri ame kekahi lahui P'aele e āe, aole no nae a he mea e loaa mai ai he pane mai ka wahine opio mai. Luliluli wale mai la no ke ua wahine opio nei. aia loi nialuna o kona mau maka ka nanaina ui-ha no ka loihi oa o ke kakali ana no ka hookauia aku o ka make maluna o e pio. alaila haawi aku la i ka hoailona i na kahuna e hoo)uni ana i ke kuahu, e lioomaka hon i ke olioli ana, o ka v;r no ia i olowalu mai ai na leo o 113. poe nei. aia Jioi kekah : u>e ke haa la i o'.a ia nei. aole nae i'hoea aku i kahi e pau ii ka hula ana, haawi }<oke aku la oia i ka hoāilona e 'pau. e olioli ana, ame ka hula āna. N lloko o ka manawa a na nea apau e huiahuia* ana, a e olioli aua hoi. aia wale no na. naka o kela wahHne opi.o maluna o Tazana'kahi. i na'na ai 1 iaia i haawi aku ai i.kekaiii hoailona. o ka manawa iho' a no ia o na kahuna i. hoio like mai ai a puliki ia Tāzana ie ka hapai āna ae iaia iluna. a aku ia a hoomoe lu'na o ke kuahu, me ka lewalewa o ke poō ma kekah! -oao, a pela hoi na wawae ma leekahi aoāo. I ka \Vāihoia ma aku o ke pio iluna o ke kuahu, ia wa'i hoi mai ai na ane a ku laina a.e Ia mahope o na kahuna wahine. aia hoi. a lakou mau pola. ke makaukau la. 110 ka hoopihaia ma : ne ke koko o ka .lakou mohai. Ma kela manawa nae a .na kahuna kane 'e ku laina ana. »e hoo.kahi kanaka kino nui. e ku ana oia ma ke poo o ka, aina. he kino. uuku oia, a no ka paakiki loa o kela kanaka nii. ua hoopii okoa mai la ka mea uuku imua o ke kaika nahine opio, a uo ana aku :i ka hoopa'i maluna o <a mea hewa. kauohaia aku la keia kanaka e hoi oia ma ke'eanaka hope loa o ka iaina. Ke lohe aku la o Tazana i ka noke o kela kanaka i ka īamunamu, me ka hoopahupahy ana i kona mau wawae. ke 1110 o ka mea i piha i ka ka ana aku o '<ana mea i makemake ai. Me ka nana ole aku nae o ka wahine opio, a o ke kahuna mi lroi i kela kanaka, hoomaka ae la e namunamu, a Tazana e koho wale aku la no, e pule ana paha, alaila hapai nalie ae ia i kana pahi iluna, a mailuna iho, e nee maiie iho li kela pahi. ahiki i ka aneane ana e pili i ka umauma o Tazana. he mea nae ia ia a onioni ae ka kakou koa, ke moe malie la no oia, elike me ka hipa imua o kona mea nana e pepehi. Pela k.ela kahunanui e hana mau la l ka pahi iluna a Malo. a iaia i.awi\vi aku ai i kana oliolii ana>. pela no ka awiwi n kana hoohatia ana i ka nahi. o ka liele wale iho no koe a loaa ka ili o Tazana, ua pii hou ae la ka pahi iluna., Ke lohe 'maopopo lok aku 1a o Tazanā i ka leo nunulu o. i kauohaia aku ai e hoi mahope loa o ka laina, mai ka uuku mai o kona leo ahiki i ka nui okoa ana, ia wa i huli aku ai ke kahunanui, e kamailio iaia. me ka huhu ana aku i ka hookiekie a i ka hoolohe ole mai iaia.

| Ua kau pono loa ka pahi a ke kahwjanui maluna o ka ! umauma o Tazana, o ka mea wale no nana i kaohi aku i ka | inu ana mai o kona oi iloko o ka puuwai o ka kakoii koa, : ii}flmuli no ia o ka huli ana aku o ke kahunanui e nuku i kela kanaka e noke mai la i ke kpkahala-ke. | Ke oi loa mai la ke kukahala-ke o kela kanaka. a i lsa j wa i huhu aku ai ke kahunanui iaia, hoomaka okoa mai la e liolo imua, me ka hopu ana ae i ka wahine e pili kokoke ! loa ana ma kona aoao. a hahau aku la i ke poo me kana laau newa, a oiai o Tazana e nana aku ana. ke ike mai la ' oia i keia hiona ku i ka weliw-eli, he no nae keia i kamaaina iaia iwaena o ka lahui o na mapu, ana i ike ai iloko o na manawa lehulehu. i ka wa i hina aku ai keta wahine ilalo a mak<? toa. ua Hooi loa ia mai la ka inaina o ua kanaka nei. a hoomaka īku la e liahau i ka poe apau e loaa aku ana iaia, aoJe hc. iauna liala o kaua pauku iaau. a i kekahi manawa e hopu i >koa aku ana no kona mau lima huluhulu, a e nanahu aku :na hoi kona mau niho nunui iloko o ka i'o o kela ame keiii nea i lilo he pio na kona inaiha. Aia ke kahunanui ke ku malie la. me ka paa no o kana uahi iloko o kona lima, me kona hookau ole mai nae i ka nake maluna o Tazana, aka e kakali ana oia i ka hopen? ) ka hana a kela kanaka. a no ka hele a kau ka weli i na' nea apau. ua puhee aku la lakou ma leela ame keia walii lia ka pono o ke kaawale loa aku mai keia kanaka mai. Ke au hele Ia ka Tazana nana ana ma o a maanei. aole he nake, a i eha kukonukonu e waiho mai ana o ka >oe i koe maloko o kela rumi, o ka poe wale no i pau i ka )apahele. o ua o Tazana no hoi, o ke kahuna wahine, ame. 'ee kan'aka ahiu i hele a piha me ka inaina. I ka Wa o ua kanaka nei i ike mai ai i ke ku aku o ka wahine kahuna. ia w r a i hoomaka mai ai oia e kamailio. me '•:a nee pu ana mai imua, a no ka wa mua loa no hoi, i hopkahahaia mai ai k'o Tazana noonoo. no ka lohe ana aku i ka i kamaaina loa iaia, o ia no ka olelo a na mapu. a pane iku la no hoi ka wahine kahuna ma ia olelo hookahi. E hooweliweli mai ana kela kanaka e pepehi i ke leahua e hoakaka aku ana no hoi ke kahuna wahine i kona m*na maluna o kela lahui kanaka, aohe nae he wahi mea a! hooloheia mai, aia no ua kanaka huhu nei ke hele mai 1a I imua, me ka makaukau loa e lele mai maluna o ke kahuna. i a e pepehi aku iaia a make. | I ka wa i ike aku ai o Tazana i ka poino e kau aku anaj maluna o ka wahine kahuna, ua hoomaka ae la kona mau lima, e ueue elike me ka ikaika apau i loaa iaia, aohe ike mai o ke kahunanui i kela hana a ke kanaka pio. me he mea la, ua poina loa kona noonoo 1 ke pio, he hookahi mea nui iloko ona, o ia no kona palekana. I ka manawa o ke kanaka huhu i hoomaka mai ai e lele mai kekahi aoao ae o ke kuahu no kahi a ka w-ahine kaliuna e ku mai ana, o ka manawa no ia a Tazana i kupaka ae ai me ka noke ana o kona mau lima i ka ueue me ka manao e hoolilo i ka paa o ke kaula i hauhoaia ai kona mau lima. i mea ole,;ma ia hana ana nae, ua haule .aku la oia mai ke kuahu mai a iluna o ka papahele. ma kahi i ku mua ai ka, wahine kahuna. a i kona ku ana ae iluna, ua kaawale koiia mau lima. aole hoi oia he pio. 0 kana mea e ha'oha'o la, o ia no kona ike ole aku i ka wahine kahunā me ke kanaka hehena, eia nae lohe aku la oia i ka nunui o ko laua mau !eo ma kekahi keena malalo o k r a papahele ana e ku ana. hele niai la oia a ku ,iho la ma kekahi walii pouliuli.e iho pololei ana nolak» o ka lionua, me he niea la, o kela noonoo no kona paleKana, ua auhee aku ia mai iaia aku. he hookahi mea nui. o kona lil'o i mea hoopakele i ka poe iloko o ka poino. Oiai no nae oia e ku malie ana, ia wa i lohe aku ai oia i ka leo uwe kapalili o k«a wahine kahuna, o ke kahea aku la no ia'o Tazana me ka leo nui. ma ka olelo a na mapu. me kona hoomaka koke ana aku e holo ilalo o ka pouli. o kalii nae o ka laki. he maikai wale no na antiu pohaleu i hanaia. a ma ka malamalama mai kekahi puka aniani mai, i ; hiki iaia ke ike pono aiku iamua, eia nae aole no he hana v pohihihi nana ka hele ana aku e huli i ka mea iloko o ka pilikia. no ka mea mamila pono aku o kona alo, e iioke ana ka wahine kahuna i ke aumeume me kela kanaka huhu, aia, na lima o ua kanaka nei ke uumi la ma ke kania-i o ka wāhine, a ke hooikaika la no hoi ka wahine kahuna, e pakele oia mai kela kanaka aku. ] Me ke kakali hou ole iho. paa aku la kekahi lima o Tazana,J maluna o ka hoohiwi o ke kanaka i hele a ulupuni me ka j huhu, o ka manawa no ia a ua kanaka nei i huli koke mai āi j ihope. a hopu mai la ia Tazana, me ka hookuu ana aku i kaha pio. No ka hele a ulupuni loa i ka inaina. ua poina loa ua kanaka nei i ka j)auku laan, he hookahi mea i koe i loko ona. ) ia no kona ano holoholona. me kona manaō e nanahu mai i keia enemi hou. a e haehae mai hoi i kona kino me'j kona mau lima i hele na maiao a oi kohu pahi. I He hana nae ia na Tazana i hele a paulehia, nolaila i ka j manawa a kela kanaka i liuli mai ai ihope. a hopu ia Ta-I zana. o ka manawa koke no ia o ke keiki a ka mapu i liopu j aku ai i.ke kania-i o kona hoa paio. a hoomaka iho la laua i e aumeume maluna a malalo. l leaha nae keia kanaka inuir« j > Tazana. ua like kona ikaika me ka ole. a i kela wa i paa] aku ai ke kania-i o ua kanaka nei i ka umina e Tazana. lalau 'iku la kekahi lima i ka lauoho a huki mai la ihope, he uina ka mea i loheia aku. aia hoi waiho 1010 iho la ua kanaka nei, no ka mea ua haki pu ae la kona a-i, a kiola aku la o fazana iaia a waiho ana iluna o ka papahele. I Iloko o keia manawa a Tazana e hakaka la me kona hoa j )a'o, aia no ka wahine kahuna ke ku mai la nana, hcj 'ioike ike maka oia 110 ka ikaika o keia kanaka malihini. ka 1 mea hoi i aneane loa e lilo i mohai na ke akua, a'ua hoo-j mha Ipa ia aku oia me ke kahaha. J kela haule ana aku o ka hoa paio a waiho ana ilalo me i 'ea oni ole. keehi aku la kekahi wawae ona maluna o ka imaunia. ku ae la hoi oia a pololei iluna. me ka makau-' kau e kaheā ae me ka leo nui. e aa ana i na holoholona ap.au e ku mai a paio me ia, ike e mai la nae oia i ke ku aku o ka wahine kahunā. nolaila pau wale ae lā 110 kona noonoo e kah*ea elike me ka mea maa iaia. 1 ka wa lu)i i ike mai ai ka wahine kalihna ua kaa ka, 'anakila ma ka aoao o ke kanaka malihini, ua piha loa )ia me ka maka'u. iloko ona, aōle oia e pakele ana, oiai he liau minuke helu wale aku no mamua. ua kokoke loa oia e 'iookau aku i ka make maluna o keia "kanaka. nolaila aole an'a e komohia aku ka manao iloko ona, e panai mai i ka : no no ka ino. Ke alaalawa la kana nana ana ma o a maanei i wahi nona i holo ai i pakele, a i ka ike ana aku i ke anuu alapii, e; moe pololei ana iluna, hoomaka mai la oia e holo, ua alai, e ae la nae o Tazana mamua ona, me ka hopu ana aku o k? kakou koa i ka lima o ka wahine kahuna, a pane aku la ma' ka olelo a na mapu: "Aliā oe e pupuahulu i ka haalele ana mai i keia keena." wahi ana m'e ka leo oluolu, aole hoi ine ka inaina. Ua hoopiha loa ia aku ka wahine kahuna me ke kahaha.; no ka lohe ana mai i ke kamailio ana aku o keia kanaka malihini. i kana olelo ponoi, a o ia kana i pane mai ai ma ka ninau ana aku: "Owki oe. i hjki ai ke kamailio i ka 'olelo a ka lahui mua loa ma ka honua nei?" "O Tazana o na Mapu ko'u inoa." wahi no hoi a Tazana f me kela leo oluolu mau no ona.. "Heaha kau i makemafce ai e hana niai-maluna o'u? Heaha ke kuiīiu nui o kou hoopākele ana āe ia'u mai ia Ka mai." "Aole he kumu nui o ko'n ana ia oe, no ka makemake ole no iu e pepehi wale ia na wahine me na kumu kupono ole." 1 / 1

"He niini ia ua hoopakeleia ko'u ola, e nin.iu aku ana au ia oe, heaha kau i nianao ai c hana mai nialuna o'u "Agie 'u mea i makeniake ai< hana aku inaluna ou.ikoe ! wale no ieo'u ike aku, e hana mai oe i kekahi mea no'u e J pono ai. O ka'u noi wale no i kou oluolu. e alakai aku <>e ia'u iwaho mailoko aku nei o keia hale pouli," me ke ka- ' nalua no nae iloko ona, e ae aku ana'-ieia wahine kahuna i kana noi me ka maalahi. x O na nodnoo iloko ona, aia 110 ilbko o ke!a wahine knhuna auie kona puulu, ka makeinake e mohai aku iaia nei iluna o ke kuahu o ko lakou akua. aka nae n ka niea wale 110 paha e hiki ole ai e hooJcoia. ; ia manao o lakou. ua kaawalē loa kona mau.Hma. a ua loaa hoi iafa he pahi, e lilo ai i hana nui na iakou ka hqpu ana mai iaia nei a paa. No kekahi mau minuke. aole he pane akti o ka wahine kahuna, aka nana popo'aku !a no oia ia Tazana. ine ka piha 0 kona naau i ke kahaha. a i aku la: "O oe kekahi o na kanaka kupaianaha loa a'u i ike ai. Mai ko'u mau la kamalii mai a hoea wale i keia mānawa a kaua e kamaili«> pu nei. ua oaa mau ha moeuliane ia'u 110 kekahi kanaka i like loa Jce j ino me oe. Ke manaoioJoa nei au, ua oili mai oe mailoko mai o ka lahui kanaka na lakou i kukuiu i keia kwlanakauhale nui iwaena o ka hihiu pouli o ka honua nei. ke kutalakauliale i ptha itie kii waiwai nui. ka mea nana i kono inai ia lakou e haalele aku i ka noho ana o ke au malamaiama. a e lioi niai a nolio iloko o ka pouli. "AoJe loa e hiki ia'u ke hooniaopoj>o i ke kumu o k<ju lioopakele ana ae i ko'u ola mai kela kanaka mai au i pepehi aku ai a make. a o ka liia, ua hoopahihihi loa ia mai ko'u uoonoo, niahope iho o ko'u kaa ana aku malalo o kou malu, me kou ike no owau ponoi ka mea nana i kauoha e pepehiia a make, aole ka he wāhi manao inaina iloko 011, e pana'i mai i ka make maluna o ka mea nana ka pahi i hele akn a hahani loa ma kou puuwai." "He mea oiaio no kena au e kamailio niai la. maniuli rio a o kou manaoio i ke ano o ka oukou hoomana akua ana* Aole no au e hoahewa wale aku ana ia oe 110 ka loaa aiia o kena ano noonoo, me ka nana ole i ke ano o kou hooniana, eae mai oe e uinau hou aku au: Owai oe. a heaha ke ano o ka lāhui kanaka i lilo ai au he pio na lakou i rta hora ae nei i hala?" "O Lala ko'u inoa. ke kaluina wahine oloko o ka luakini oke akua La. maloko oke kulanakauhaie o Opa. Hc maipo au ame ko'u puulu. na kekahi lahui kanaka i hoea mai iloko 0 keia waoakua he umi kaukani makahiki ae nei i hala, no ka huli ana i ke gii]a. O ko lakou kulanakauhale. e moe ana ia mai kekaln moana akea mai malalo iho o ka puka ana ae akā la, ahiki aku ika napoo ana aka !a. He lahui kanaka waiwai loa kela. me ka nui pu no hoi o ka ikaika ame*ka mana; o ka mea.apiki nae. aole o lakou noho loihi ma ko iakou māu k'ulahakauhale nani. he mau mahina wale 110 iloko o ka makahiki, o ka hapanui o ka manawa, e hoi ana 110 lakou a noho ma ko lakou aina ponoi, ma ka akau loa o ka honua nei. "He nui na moku e holo ana mai keia ao kahiko mai a hoea i keia ao hou. Iloko o ke kikina ua o ka makahiki, he kakaikahi walē no ka poe noho maanei? o ka poe wale uo ia lakou ka lawela\ve ana i na hana o na luahuna, ma ka hoohana ana i na kauwa. he poe kanaka Paele, pela hoi me na kanaka kalepa no ka hoolako ana i na makemake apau o kapoe hana: a mawaho ae o lakou. ua hoonoho pu ia ih<» na koa. no ke kiai ana i na kulanakauhale ame.na lua waiwai. "Iloko o kekahi o keia mau manawa e Whloliolo nei kela lahui kanaka no kolakou aina ponoi, ame keia aina hon o lakou, i hoea mai ai ka ))oino. 1 ka manawa i h«>ea mai ai no ka huli hoi ana mai o na kauaka he mau kaukani i ko lakou kulanakauhale hou. aole he hookaki oJakou i hni mai. Ua kakāli na kanaka e noho āna māapei 110 kekāhi mau pule lehulehu ia lakou, aole no he hoea iki mai. 110 ia kumn ua hoouna okoa ia he moku me kekahi poe kanaka e huli hoi no ko lakou aina, a e ninau aku i ke kumu o ko lakou hoi hou ole mai. Ua noke keia poe ika huli ma kelā ame keia wahi, aole lie loaa hou o ka aiua a lakou i noho ai no na kaukani makahiki, a o ka mea oiaio loa, ua uhi pu ia kela aina- e ke kai, a ua pau na mea apaii i ka make, me ka nalowaie ana o ka aina a hoea niai i keia la a kaoa e kamailio nei. "Mai k<e)a la mai i hoomaka ai ka haulehia ana o ko'u lahui kanaka iloko o ka ehaeha. ke kaumaha ame ka -poino 1 noho hoomanawanui ai ke koena o ko'u lahui kanaka ma ko lakou mau kuiānakauhale .c : a nae. ua lilo lakou i mau pio na ua mapu oka akau ame ka hema. Ua haalele liilii ia iho na kulanakauhale e lakou, a la ma kela ame keia wajii. e |)akele ai mai ka make mai .a o ka puulu hope ioa o iakou. ua imi oko<#mai la i |)ttuhonua no lak»)U mnloko nei o keia wahi. "Llike me ka loihi o,ko makou noho ana iloko o keia waoakua. pela iho la ke auhee niau ana aku o ke ano kanaka mai ia makou aku, ke ano malamalama, ka naauao. a i keia !a. aole he mea e ae iloko o ko'u lahui, ua like makou ma na an'o apau me ka lahui mapu. — "O ka mci( oiaio no ea. ua noho pu na mapu me ko'u lahui kanaka no kekahi mau makahiki loihi loa. Ua kapa aku makou ia lakou, ka lahui kanaka nma loa o ka honua nei; ua hiki ia makou ke kamailio i ka lakou olelo. pela 110 hoi i ka makou olelo ponoi. aka ma na liana pili hooman.i vale 110 nae. i konoia mai ai makou. e kamailio wale 110 i ka ma'kou olelo ma na wa e ae. ua liiki ia makou ke kamailio i na olelo a elua. "Mamuli o ko makou noho pu iwaena o na mapu. ua !awe ae la kekahi poe o makoii i na kane mapu. pela hoi na kane l lawe ae ai i na wahine mapu. i mau wahine na lak. >tt. iiolaila elike me ka nee mau ana mai o ke au o ka manawa. ua laha nui ae 1a ko makou lahui, me ke auhee ana aku o kā malamalama mai ia makou aku, a noho alii iho la ke nno holoholona." "Ma ka'u mau mea apau e hoomaopopo aku nei, ua oi le kou ano kanaka imua o ka nui'o kou laiiui, a pehea i kaokoa loa ai oe mai ia lākoii mai?" wahi a Tazana. "No kekahi 'niau kumii i maopopo <»lc ia'u. he ulolohi loa ka loh' o na wahinē i )ce ano o na mapu. mainlia o na kane. paha o ke kumu, o na kana|ca haahaa wale 110 ka hāpānUi o jca poe 4 koe 'e noho ana maanei nei *loko o kela wa o ka poino i ieo'u lahui holoukoa .oiai nae. ua piha keia wahi i na kaikamahine a ka poe han/>hano wale no*Mfe maikai mau ko'u nooiioo i na manawa apau. a ma jca'u koho wale ilio no. niamuli palia ia o ko'u oili ana mai he māmo, na na kupuna i poniia ma ka oihana kahuna. He kahunanui ko'u makuahine, a i kona make ana aku. ua kau mai la kela oihana maluna o'ii .a pela ahiki i ka mamo hope ioa. Ina i makemāke keikahi wahine e mare i kane, e kohoia ana kana kalie mailoko mai o ka poe kiekie ilokq o keia lahui kanaka. <) kē kane nae nā ke kahuna wahine e kohoia ana ia maiwaenā mai o na' kanaka maikai 0 ka noonoo .ikaika o kbna mau lāla. ame kekahi mau ano maikai e ae he nui, aole he pono mare wal? akii no. e'ike me ha wāhine e āē i ioaa ole kekahi mau kulana ia iakou." .. ",Ma na iuea a'u i itce iio ha keōnimana e ākoakoa ana maloko o kela runii maluna. oiai au.e waiho malie ana ii'nna o ke kuahu. ua kupono wale no lakou. e liio i kane nā ke kahilna wah'me poo." "O keīa poe kaiiaka au i ike āku la. au hoi r i niai nei, fre poe kanaka hemolele lakoiu a he poe kahuna lioi no ke ākua. "Ina i hiki ōle kē hoohuiia na kahuuā wahine na Vāhuna kanē, alaila aole o'u kanaiua e 'loaa ana no he poe*kiipono e ae iwaena o na makaainana." (Aolei pau.)