Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 29, 19 July 1918 — NA MAHIKO ME NA LIMAHANA [ARTICLE]

NA MAHIKO ME NA LIMAHANA

Mamuli o ka waeia ana o na makaainana 110 ka oihana koa apuni keia Teritore, ua hookomoia aku na mahiko o kakou iloko o ke kulana kupilikii, ma o ka liio ana aku o kekahi mahele nui o na limahana i poe koa, a ke kunana nei na mahiko, 1 kahi e hiki ai ke hoopihaia ae na makalua o na limahana e hiki ai ke hoomauia aku ka oihana kanu ko ma Hawaii nei, ma ke kulana hol<#gua, elike me ko na makahiki aku nei i hala. L He pilikia maopopo loa keia e ikeia aku nei e

kakou. a o ka hoopakele anā ae i keia oihana hoowaiwai iloko nei o ka aina, ua kau aku ke ko'iko'i maluna iho o na makaainana oloko nei o Hawaii, a nia kekahi olelo ana ae hoi, e loaa i na ona mahiko ame-na makaainana o keia Teritore, ke kuikahi like ana, maluna o kekahi kahua maopopo loa e ku ai, me ka makee hoi i ka pono o na aoao a elua. 0 ke kauka'i ana aku, $ hokomo mai i na limaliana 110 na mahiko maiwaho mai, aole ia he hana maalahi iloko o keia manawa o ke kaua, no ka mea he hana pa&kiki ka loaa ana he mokuahi nana e hoohikihiki mai i na limahana i Hawaii nei; a o Kekahi no hoi, hie ka nui no o na dala e hoolilo aku ai, mamua o ko lakou hoea ana mai'no.keia Teritore, ina pela, alaila pehea iho la e hoopauia ae ai keja pih'kia nele limahana o na mahiko? Aole he paakiki oka pane ana i keia ninau. Eia maloko nei o keia kulanakauhale he heluna nui o na -kanaka o ka papa o na limahana o na lahui like ole, i nele me na hana paamau; a ina no ka hoi 0 keia poe ma na mahiko e noho hana ai, o ka p&u ae la no ia o ka pilikia i na limahana; aka nae e ae ana anei lakou e noho hana ma na mahiko? T ka nana aku, aole i lilo ka hana ma na mahiko 1 mea makemakeia e ko ke kulanakauhale nei poe, a pela pu no me na kanaka o kekahi maū apana kuaaina; mamuli o ka ikaika 103 paha o ka hana, a i ole, 110 ka loaa ole paha o ka ukuhana kupono 110 ■ka mahina; a i ole he mau kumu okoa ae no.paha. o lakou no ka i maopopo i na kumu oiaio loa. Ma ka hookuku maoli ana ae i ke kulana o ka poe e noho nei ma keia kulanakauhale, iwaena o ka papa o na limahana, me na limahana ma na mahiko, e loaa ana keia mau mea oiaio loa ia kakou: Ona poola e liana ana ma na uwapo, he mau la heiu wale no o ka pule ke loaa ana ka hana ia lkou, m'e ka loaa ole he uku maopopo 110 kela ame keia pule; o ka poe hoi he mau hana paa ka lakou, 0 elua elala oka la. a oi aku paha; e uku ana lakou 1 na hale hoolimalima, he mau hoolilo no ka hele ame ka hoi ana mai ka hana aku, ame kekahi mau hoolilo lehulehu e ae, i ka hoea ana mai i ka pau a.na o ka mahina, ua hiki ole e .koe he waihona maopopema ka hapanui o lakou. a koe paha kekahi poe kākaikahi loa. Ma na mahiko hoi, ma kahi o ke elala ka haahaa o ka ukuliana o ka la hookahi a pii aku, me ka loaa pu o na eiala .pianuahi i keia ame keia mahina. he hale noho wale, he wahie loaa wale, ame kekahi mau mea e ae e- pono ai ka noho ana, a ma ka pau ana o ka mahina, aia Jie mau dala maopopo loa e koe ana ia lakou, ina no ia aole mai ka lakou mau ukuhana ponoi ae, aka ma o na dala manuahi la a na mahiko e haawi ana ia lakou. 1 waiii nae e hoi ai lia iimahāna o keia kulanakauhale ame ko na wahi e ae, ma na mahiko e hana ai; <1 e hopauia a£ ai hoi keia pilikia e ikeia nei, he liana hoemi lilo, ma ka aoao o na mahiko, ka haawi ana i na ukuhana maikai, -Iha ke ana o ke ano o na hana; e ike auanei kakou me ka hoohewahewa ole, ua hiki no ia Hawaii nei ke hoolako i na mahiko me na limahana, maiwaena mai o kona mau makaainana ponoi, a ua lawa hoi ka hana no lakou e hoaa ole ai, a e uwe ai i ka nele ame kā pilikia. O ka pilikia nui i ikeia ma keia kulanakauhale, ua oi loa aku na kanaka, mamua o na hana no ka hoolawa ana aku ia lakou, a ua hapa mai hoi na hale hoolimalima kupono, no ke apo ana i keia heluna nui, pela iho la i konoia mai ai kekahi mau ohana lehulehu, e noho iloko o na hale hoolimalima loloa, ma ke ano huikau, a o ka hopena i oili mai. o ia no ka hooiia aku o na pilikia mamua o ke kupono. Ina i makee ko kakou poe kuonoono, ka poe e noho ona nei no na mahiko, no ka holomua o kela oihaiia iloko o keia wa kupilikii, o ka mea wale no nana e hoopakele ae i ka pilikia maopopo i ikeia, o ia no ka makee pu ana i ka pono o na limahana; me ke kuikahi ana o na aoao a elua/maluiia o ka mea e pono like ai na haku ame na limahana, o ka hoea ana mai ia i ka hoauheeia ana aku o ka pilikia ame ka poino, e hopohopoia aku nei no ka oihana kanu ko ma Hawaii nei.