Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 23, 7 Iune 1918 — Page 2

 Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

UA KULU MAOLI NA WAIMAKA MAMULI O NA OLELO KU I KA WALOHIA- Ua hiki ole I na waimaka o kekahi poe, na kane amen a whaine I akoakoa ae ma kekahi heluna nui maloko o ka Luakini o Kawaihao ma ka auwinala Poano aku la I hala, I ka Manawa a Mrs. Walter Macfarlane, ka peresidena o ka Ahahui o na Kaikamahine amen Keikikane o na Pukaua Hawaii I noi mai ai I na mea apau e lawe aku I ua olelo a ke Kapena Peguenaut ame W. J. Sherman a ha‘I aku iloko o na home, a mawaeua o ua hoalauna, I hoaaiaaku ai iloko o na naau o kona lahui oiwi ka manao aa a maka‘u ole I ka hakaka o na kanaka Hawaii o ke au kahiko, a e l akoo ana me ko lakou mau poohiwi mahope o ka poe e kaua mai la ia Kelemadia, a e haawi aku I na kokua I mea e loaa koke ai ka maluhia ma kea o holookoa a e hookoia ai na olelo kaulana a Kamehameha, “Mamalahoa kanawai,” e hoolilo ana I na alaloa, na ala ololi I mau wahi maluhia e hele ai ka elemakule ka luahine, ka opio a moe I ke ala aohe mea napa e hoopoipo. He ikaika kela leo noi a Mrs. Macfarlane me ka iliilihia a ua komo loa aku iloko o na puuwai o ke anaina, a ua ikeia ka mea huna iloko lilo ua pa I ka olelo, no ka mea, ua hiolo main a wainaoa a ka kehau.

Me kela kulana hiehie a kapukapu ona a e kau ana hoi ka lei ina kona poo ame ka ahuula ma kopa kua, ku hoailona o na pukaua Hawaii I na la o Kamehameha, ua lilo kappa mau olelo I noi mai ai I ke anaia me he makeneki la e ume aku ana I ka noonoo a e hoolalapa ae ana I ka manao o na mea apau e paio aku ahiki I ka papahi ana I ka lei o ka lanakila.

O keia mau haole koa, he mau kanaka laua I ikemaka I na popilikia amen a maewaewa maluua o na kahua kaua o Europa, o ko laua hoea koke ana mai nei no ia ianei he Manawa pokole wale aku nei no I hala mai Palani mai. O ka halawai I malamaia ma ua auwina la la, no na Hawaii wale no ka makemake ia, no ka mea, ua makemake nui o Mrs. Macfarlane e komo aku na olelo a na mea haiolelo iloko o lakou i mea e houilauiia ai ka neonoo.

O ke kiaaina e noho mai ana C. J. McCarthy ame kaua kaikamahine ka i hiki ae a maluna laua o ka noho o ke Kamaliiwahine Pauahi kahi i noho ai. Aole i hoea ae ke Keikialii Kalanianaole, o ke Kamaliiwahine Kalanianaole ka i hoea ae e ukaliia ana e Mr. ame Mrs. John C. Lane.

Ua hoohiwahiwaia ka awai me na launahele ame na pua, a maluna ae o ka okana na have Amerika ame Hawaii, a he nani na na have i ke kau mai i ka lewa, me he mea la o na hoku iluna o ka have Amerika me he mau hoku maoli la e kau mai ana i ka poiuiulani.

Malalo iho o ka awai ke kii o ka ahuula, ka puloulou, ka ihe laumeki ame ka pololu. O Mrs. S. K. Kamaiopili ame mrs. Stillman na kiai hoohanohano ma kela a ma keia aoao o ke kii. O na Ahahui Oiwi a na Wahine ame Pukaua wale no ka i hiki ae.

Me na koloka ahuula na kaikamahine ame na keikikane a na Pukaua, ka hoailona o na Pukaua o Kamehameha. Maluna o ka awai ka Peresidena Mrs. Walter Macfarlane, ame Mrs. Reis; na mea haiolelo ke Kapena Peguenaut, W.J. Sherman ame ka Rev. Akaiko Akana, a maluna mai o ka awai ka papa himeni a na Pukaua me na Koloka uhuula.

Ua weheia na hana ma ke meleia ana o ke mele la hui "Hawaii Ponoi" e ka ahahui himeni a na Pukaua ame ke anaina, a i ka pau ana na Rev. Akaiko Akana i haawi mai i kekahi pule loihi eehia loa, a mahope o keia ua haawiia mai he himeni e ka ahahui himeni a na Pukaua e kalahea ana i ka I, ka Palena ame ka Mahi, e ala e hawele i na manao koa, ka wiwo ole a e paio aku no ka loaa o ka lanakila i ka Amerika mau mea kaua.

Na Mrs. Macfarlane i hoolauna mai i ke Kapena Piguenaut imua o ke anaina, a ma kana mau mea o ka hoakaka ana mai e like no ia me kana mau mea i ikemaka ai maluna o na kahua kaua e like me ia e ikeia nei maloko o na nupepa ame ke ano o ke kaua a ka poe e kaua mai la me na Kelemania, e hoakaka pu ana i na hana hoomainoino luku wale a na kelemania, a ma ka hapa hope o kana haiolelo e kakoo ana me ka ikaika i ka hana a ka Ahahui Ke'a Ulaula.

Ua hoolaunaia mai o Mr. Sherman, ka lua o na mea haiolelo, imua o ke anaina a nana i huepau mai i na hana hoonainoino a na Kelemania, ka wiwo ole o na pualikoa a na Aupuni Huiia ame ke kumu o ko Amerika kupono e komo aku iloko o ke kaua a e kokua no ka ulupa ana aku i ke aupuni o Kelemania nona ka mana iloko o ka lima o ke kanaka hookahi. He mau olelo kana o ka hoakaka ana mai me ka ikaika aole wahi leo lohe ia mawaeua o ke anaina e kahamahaia aku ai kana haiolelo ana.

Na Mrs. Macfarlane na olelo hope e koi okoa mai ana i na Hawaii e hoomanao he koa kaulana loa o Kamehameha maluna ae o na koa kaulana apau o ka Pakipika, a o kaua i makemake ai e ike in a he poe kekahi mawaena o na Hawaii i konio aku i ka oihana kaua i keia la e lilo ana i Kamehameha no keia la. Ua noi pu mai oia i na mea apau maloko o ke anaina e pule maloko o ko lakou mau home no ka lanakila o na mea kaua a na Amerika a pela me na Aupuni Hui e ae apau.

I AUGATE AE NEI E KAPU AI KA WAIONA.

Mamuli o ka hoea ana mai nei o na kope o ke kanawai hookupu waiona no ke Teritore o Hawaii nei, o ka hooholoia ana e ka ahaolelo lahui, ua hoea mai i ka manawa e maopopo loa ai ka la e hookapu holookoa ia ai ka waiona ma keia Teritore, ma ka la 23 no ia o ka mahina ae nei o Augate e hoea mai ana.

O ka pohihihi o koonei poe, e pili ana i ka hanaia o ka uia ame ke suaipa, ua hoopau loa ia ae ia, ma o na manao maopopo loa o keia kanawai, e hookapu ana ia i ka hana ke kuai ame ka hookomo ana mai i ka waiona maloko nei o ke Teritore, a ma ke ano maopopo loa, aole he waiona e loaa ma Hawaii nei, koe wale no, elike me ka ke kanawai i ae ai, no ua hana pili i ka oihana lapaauame na halepule.

He elua mau bila hookapu waiona no Hawaii nei i hookomoia aku iloko o ka ahaolelo lahui, he hookahi iloko o ka aha senate o Senatoa Sheppard, a he hookahi hoi iloko o ka hale o na lunamakaainana e ka Elele Kuhio. I ka wa i laweia mai ai ka bila a Sheppard, a noonooia maloko o ka aha senate, a i ka wa hoi i komo mai ai iloko o ka hale o na lunamakaainana, ua hooholo hou ia a ma ka la 25 o ka mahina aku la o mei i hala i kakauinoa ai ka Peresidena, a lilo ae la i kanawai, e mana ai mahope aku o ka piha ana o na la he kanaiwa mai ke.

O ka manao nui o keia kanawai hookapu waiona no Hawaii nei, e hookapu loa ana ia i ke kuai, haawi wale, ka hana ana, ka hoouna ana, a i ole hookomo ana mai i ka waiona, koe wale no no ka oihana lapaau, no na hana akea kamui, a no na hana oloko o na halepule, malalo nae o na hooponopono ana a ke kiaaina o ke teritore i oleloia, a o ka mea e ku-e ana i na manao o kela kanawai, e kauia no ka hoopa'i, aole e oi aku i ka huina o $500, a e hoopaahaoia paha, aole e oi aku i hookahi makahiki, a o ia mau hoopa'i paha a elua.

E mau ana ka mana ana o keia kanawai, elike me ka loihi ana o keia kaua, aka he elua nae makahiki mahope aku o ka nohoalii ana mai o ka maluhia, ua hiki no i ka iwakalua pakaneka o na mana koho, ke waiho mai i kekahi palapala noi, e hoopauia kela kanewai, a e hooholoia no ia ninau, ma kekahi koho baloka laula, a in a e kao ana ka hapanui o na mana koho, ma ka aoao e hoopau ana i ke kanawai hookapu waiona, alaila e hoonoa hou ia ka waiona, a in a e loaa ole ka hapanui alaila e mau aku no ke kapu ana o ka waiona ma keia Teritore.

O ka palapala noi nae i oleloia ae nei, e waihoia aku ia me ke kakauolelo o ke Teritore, he elua mahipa ka haahaa mamua ae o ka la e malamaia ai o ke koho baloka, maluna o ka ninau hoonoa i ke kanawai hookapu waiona.

----W.S.S.----

HOOKU'I EKOLU OTO I KAHI HOOKAHI

----

i Ma ka hora evalu o ka po o ke Sabati aku nei, i hooku'i ae ai he ekolu mau kaa otomobile, me ka hui ana o ke alanui Beritania me ke alanui Keeaumoku, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka poino ana o kela mau kaa a ekolu, a o kahi o ka laki, aole he ola i poino, koe wale no ka pakele mahunehune ana o kekahi keiki uuku, e kau ana maluna o kekahi o kela mau kaa.

Ma ka oleloia, e holo mai ana he kaa otomobile, no ka oihana kaua ma ke alanui Beritania me ka puahia, a i ka wa i hoea aku ai me ke kaa o kekahi aliikoa.

Maluna o kela kaa elua he keiki uuku, ma ka noho mamua loa, a i ka wa i hooku'i ai na kaa a elua, ua lele kela keiki uuku mai kona wahi e noho ana, a haule mawaho o ke kaa, a o kahi i palekana ai o kona ola, o ia no ka paa ana mawaena o na laholio, i hoopaaia mahope o ke kaa, eia nae ua eha no kona ku'eku'elima.

Ma kela manawa hookahi hoi i hooku'i ae ai na kaa mua elua i kahi hookahi, o ka wa ia i oili hou mai ai he kaa otomobile, a he hookahi ka huikau ana, a ua poino like kela mau kaa a ekolu, me ka hoihoi okoa ia ana mai noloko o na hale haua kaa, malalo o na kokua ana a na kaa otomobile, na lakou e huki ana i na kau a ekolu.

----W.S.S.----

KA LAAU HAMO A CHAMBERLAIN

----

Ina e hoea mai ka ma'i rumatika, a hu'i paha o na aalolo, elike me ke ano o ka pilikia e loaa ana, o ka Laau Hamo Chamberlain, ka mea naua e kipaku aku i ka hu;i me ka hikiwawe me ka hoola ana i ka pilikia. Ma ke kau mua ana no e loaa ai ka oluolu. Ina e malamaia ana he omole o keia laau maloko o ka home, e hooluolu koke ia ana ka wela ahi, a wai wela paha, na moku pahi ame na palapu, a e hoemi koke ia ana ka pehu. O ka mea oiaio, no na ma'i o ka poe o ka home he laau hamo ola ia e pono ai e hoolakoia kela ame keia ohana. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co. Ltd., na akena no Hawaii.-Hoolaha.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ua hookuuia na hana o ka la mahope o ka meleia ana o ka himeni lahui "Star Spangle Banner"

E KOMO ANA NA PUKAUA I KA HUAKA'I

----

No ke komo pu ana iloko o ke ka'i huaka'i hoohanohano i na keiki Hawaii, e haalele iho ana i ko lakou aina hanau ma ka auwina o keia la hui o na Kaikamahine a na Pukaua. e komo iloko o kela huaka'i, a ua hoikeia mai nei ka lohe i keia pepa, ua makemake nui ka peresidena, Mrs. Walter Macfarlane, : na mea apau, e akoakoa ae ma keia auwina la mamua ae o ke ka'i ana o ka huaka'i.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

E hoea mai na lala apau o ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua. maloko o ka pa'lii, ma ka hapalua o ka hora ekahi o keia auwina la, no ka hoakoakoa ana ai lakou kulana maloko o ka huaka'i, a o ka hapalua o ka hora elua, ka manawa e ka'i aku ai o ka huaka'i hoohanohano i na koa Hawaii, no kai o ka uwapo, kahi e kau aku ai kela mau keiki maluna o ko lakou mokuahi, ma ke alahele no Amerika.

O keia kekahi o na ka‘ihuaka‘i nui no ka mea aole wale no o ka ahahui o na Kaikamahine a na pukaua ke komo ana iloko o ka huaka‘i, aka o na aha hui e ae uo kekahi ma keia kulanakauhale, ua keiki kekahi o na kula, ame na pualikoa, ame ka lehulehu no hoi o ko ke kula na kauhale nei mau makaainona.

E hoomaka ana ke ka'i ana o ka huaka'i mai ka pa'lu aku. ma ke alanui Moi, ahiki i ke alanui Papu, alaila ka'i pololei i kai a hoea i ka uwapo i ku ai ka moku nana e lawe aku ana i na keiki Hawaii.

Oiai ma ka uwapo, e haawiia ae ana he haiolelo e Mr. F. E. Thompson, a e hiineniia ana hoi o "Aloha Oe," e ka poe apau akoakoa ae ana malaila, no ka hoike ana i na mauao piha ohohia o koonei poe, no keia poe i ku mai la imua, a haawi ia lakou iho, no ka pono o ko lakou aina hookama a e kokua aku hoi, ma ka hoopio ana i na enemi.

----W.S.S----

KAHONI ULIA LAKI.

----

O ka honi ulia laki i hoikeia ae i loaa i kekahi kanaka opio pololi, nele a ilihune, i auwana hele a hoea ma kekahi taona o ka mokuaina o Waiomina, penei iho no ia:

Mahope iho o ka loaa ole ana o ka hana, ua komo aku la oia iloko o ka haleinurama a nonoi aku la i kekahi mau kanaka e kamau ana a i ulamahiehie, i ka mea hiki e loaa ai he wahi paina nona, a e hooko ao oia e hana ma na ano apau a laua e makemake ai no na i uku no kona ai ana oini keia mau kanaka, na hikikii mai la ka ua o Lena, ua haawi aku la i ke kanaka opio he hapalua, a kauoha aku la iaia e pono e hooko i ka hua a kona waha, a e hana hoi ma na ano apau a laua e kauoha ai iaia.

I ka pono ana o keia mau mea apau, ua kauoha aku la ua mau kanaka nei iaia, e hele oia i kekahi hotele a e honi i ke kaikamahine a kekahi kanaka waiwai lua maina, i hoea mai i ke taona mai ka hikina mai ia kakahiaka, me kona ohana, no ka nana ana i kekahi mau waiwai malaila. No ka pololi maoli o ke kanaka opio, na hiki ole iaia nei ke alo ae mai ka mea maoli ana i manao ai e hana aku no na kanaka; nolaila, ua hele koke aku la ua opio nei i ka hotele me ka hahai pu o keia mau kanaka na laua ka hapalua.

I ka hoea ana i ka hoiele, e noho ana ua kaikamahine nei a ke kanaka waiwai lua maina, ma ka lanai e heluhelu buke ana, o ka pii pololei no ia o ke kanaka opio me ka hooka'ulua ole iho, ma u ana na iu o laua nei, o ke ku ipo ae la no hoi keia o ua kaikamahine nei me ka uwa, a holo mai nei ka ma kuakaue a haawi ae la i ke kalopaa ma ka papalina o ua opio nei, a walawala ana haule ilalo ma kahi paha o umikumalua kapuai ke kiekie, a kamumu ana ke poo i ka halo'alo'a aa, a waiho a make.

I ka ike ana o na kanaka na laua ke kauoha ua loaa ka poino i ke kanaka opio, ua kaumaha loa ia iho la laua; aka, me ka eleu, ua hoakaka aku la laua i na mea apau e pili ana no ua kanaka opio la, a holo aku la ua kanaka waiwai nei me ke kaikamahine, a kaialupe aku la iaia iloko o kekahi rumi nani oloko o ka hotele, a malaila oia i malama maikai ia ai a ola.

Mahope iho ua hoonoho hana ia aku oia malalo o kekahi kanaka waiwai lua maina, a no kona eleu a makaukau, ua hoopiiia ae oia he luna, a mahope mai ua lilo oia ke poo alakai hana o ua lua maina o ke komohana I keia wa eia oia iluma o ke kuonoono ame ka waiwai, a o ke kaikamahine a ke kanaka waiwai ana i hoi ai, ke dear hone.

KUAILO.

----W.S.S.----

KAUOHAIA NA KOA HAWAII NO KA HANA.

----

(Mai ka aoao i mai.)

ai ko lakou mau manao, o ia no ka hoouna ole ia o keia mau Puali no Palani, kahi e hiki ole ai i na ohana ke ike aku ia lakou.

Iloko o na la mua o ke kaheaia ana mai o na pualikoa kiai lahui, o ka pilikia nui i ikeia o ia no kahi maopopo ole e ai ai na koa, ma ia ano, ua kauohaia lakou e hele maloko o na haleaina; a e haawiia ana hoi i kela me keia koa, he ekolu hapaha kona lawa no ka ai wale ana no i ka la hookahi.

LOAA MAI NEI KE KOMISINA O AE KIAAINA HOU.

Mahope iho o ka hoikeia ana mai o ka lope i Hawaii nei, no ka hookohuia ana mai o Konela McCarthy i kiaaina no keia Teritore, ua hoololohiia ka hoea ana mai o kona komisina ahiki i ka Poalima aku nei i hala; aka nae mamuli o ka hoea mai o Kakuolelo Lane, o ke keena kalaiaina ma ka la apopo, a mahop hoi o ke kukakuka pu ana me Kiaaina Pinkham i pau, ua lokahi laua, e hooka'ulua iki i ka lawe ana ae o ke kiaaina hou i kona kulana oihana, ahiki i ka la 22 o keia mahina, a e hoomau aku no ka noho ana o ke kiaaina mua, ma kona kulana, oiai ke Kakau olelo Lane ma Hawaii nei.

O keia hoopaneeia ana aku la nae o ka manawa a Kiaaina McCarthy e lawe ae ai i ka noho poo ana ma ke aupuniTeritore, aia wale no a loaa ole he mau hoololiloli ana, ma keia mua koke iho, aka in a no he mau mea kekahi e hooko ole ia ai kela mau hoola'a ana, alaila he wa wale no nona e lawe ae ai i ke kulana kiaaina, oiai eia kona hookohu oihana i Honolulu nei i keia manawa.

Aia he mau kumu ma ka aono o Kiaaina McCarthy i manao ai, e hoohakalia i kona lawe ana ae i ka noho kiaaina o Hawaii nei, mamuli no ia o ke kulana hoaloha mawaena o Kakauolelo Lane ame Kiaaina Pinkham, a o kekahi no hoi, ua kamaaina loa o Pinkham i na hinau lehulehu i pili i ke Teritore mamua on a e hiki pono ai e loaa na hoakaka pololei mai ia Pinkham aku a imua o ke kakauolelo o ke keena kalaiaina.

Ma ku la e lawe ae ai ke Kiaaina McCarthy i kona kulana oihana hour, o ka Lupakanawai Kiekie Coke ka mea nana e lawelawe ae i ka hoohiki oihana, a ma ia la, e haawi ae ai ke Kiaaina hou i ka a haiolelo, e hoakaka ana hoi i na loina lawelawe oihana ana i manao ai e hooko aku, maluna o na niuau apau e pono ai kana hookele aupuni ana.

Mahope koke iho o ka lawe ana ae o Kiaaina McCarthy i kona kulana hour, e lawe pu ae ana o D. E. Metzger i ke kulana puuku no ke Teritore, no ke pani ana aku i ka makalua i hoohakahakakaia iho, ma o ka hookiekieia ana aku o Konela McCarthy, a ma ka la i hoi o ka mahina o Iulai, e lawe ae ai o Lyman H. Bigelow i ke kulana lunanui o na hana hou.

----W.S.S.----

KILA HE PUKIKI AIHUE I KA PU

----

Malalo ae nei o Puuloa, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i kiia ae ai he Pukiki i ka pu a make loa. e kekahi kepani i hoonohoia no ke kiai ana i kahi o na pahu nalo meli hana momona, i noho on a ia e St. John Gilbert.

O ka inoa o ke Pukiki i ku i ka poka oia e John Figuera, a o ka inoa hoi ka mea nana i ki i ka pu, oia o Une, he Kepani i hoonohoia no ke kiai ana i kahi o na pahu nalo meli.

Ma ka oleloia, no kekahi mau manawa lehulehu ae nei i hala, e hoohuoi mau ana ka on a naua na pahu nalo meli i ka pau o ka hone i ka aihueia, me ka loaa pono ole nae o ka mea, a o ka poe paha na lakou e aihue mau ana i kona waiwai; nolaila i wahi hoi e loaa pono ai ka poe piko pau iole, ua hoonoho aku la oia he elua mau kepani no ke kiai ame ka makaala ana i ka poe aihue.

Ma ka olelo a Mr. Gilbert, no na mahina i hala aku nei, e hoea mau ana ka poe aihue no na wahi i waiho ai o kana mau pahu nalo meli hana momona, ma Puuloa, me ke puhi okoa ana i kekahi mau wahi i ke ahi, a e aihue ana hoi i ka hone i hiki aku ma kahi o na haneri dala, ke poho o ka on a nona ka waiwai.

mamuli o kela aihue mau ia o ka hone, ua waiho okoa ia mai la he mau hoohalahala ana i ka oihana makai, a ma ke kakahiaka o kela sabati, ua manaola e hoea aku ana kekahi makaikiu no Puuloa, e hoomakakiu ai, eia nae aole he mea i hoea aku, nolaila ua kaa aku la ke kiai ana malalo o kekahi mau kepani elua o T. Une o kela mau Kepani ka i hoolakoia me ka pu panapana, a ia laua e kiai ana i na waiwai o ko laua haku, ua ike kela mau Kepani i kekahi poe Pukiki he ekolu ko lakou nui, oia o john Figuera, manuel Figuera ame emilio torea, e aihue ana i ka hone.

Ua hoao na kepani kiai e hopu i ka poe kolohe a paa, ua holo nae lakou, ia manawa i kiia ai ka pu panapana i ka lewa no ka hoomaka uka'u ana aku i wahi no lakou eku mai ai, aole nae ia he kumu no lakou e haawipio ai, aka hoomaka nui aku la e holo no ko lakou palekana.

Ua pulo'uia ke poo o kela poe Pukiki ekolu i ke eke huluhulu, i wahi e kiki ole ia ai e ka nalo, a i wahipaha e ike ole ia ai ko lakou mau helehelena; a ma kekahi kumu i maopopo ole ua ku aku la kekahi o lakou i ka poka o ka pu panapana, a pakele aku hoi kona mau hoa me ko laua holo ana mai na kepani kiai aku.

I kinohi ua manao wale no na kepani ua hooku'i kela Pukiki i na papohaku, pela oia i hina ai ilalo, i ka manawa nae i weheia ae ai o ke eke huluhulu mai kona poo ae, akahi no a ikeia eia ka na ku ke poo i ka poka.

Ua kahea koke kela mau Kepani i kekahi kaa otomobile, me ka lawe awiwi ana aku no ka halema'i o Ewa, eia nae ua make qia mahope mai, me ka hiki ole ke hoopakele ae i kona ola.

MA KAWAIAHAO KE ANAINA HOOMANAO NO KAMEHAMEHA

I kulike ai me ka maa i na makahiki ae nei i hala, o ia ka malama ana he anaina haipule hoomanao, maloko o ka Luakini o Kawaiahao, a ua konoia hoi na ahahui Hawaii apau, e hoea ae ma ia anaina, no ke komo like ana iloko o na hana hoomanao o ka la o ka Na'i Aupuni.

E lawelaweia ana na hana hoomanao apau o kela la, malalo o ka hooponopono ana a ka Ahahui Kamehameha, a o ke Keikialii Kalanianaole, ke Aliiaimoku, oia ka mea nana e haawi mai ana i ka haiolelo ma ia la.

E hoea ae ana o Kakauolelo La e, o ke keena kalaiaina o Amerika ilu puka ma kela la, oia kekahi o na malihini ko iko'i a hanohano a Hawaii nei, e loaa ai he manawa maikai iaia e ike ai i kekahi hiona, i kamaaina o e i ka ikeia ma Amerika, nolaila he wa maikai loa keia no na ahahui Hawaii apau, a i na Hawaii no hoi, e hoea ae ai, a he hookahi ke komo like ana ma na hana hoomanao no ka la o ka Na'i Aupuni.

O na kiaaina kekahi o Hawaii nei i manaoia e hoea pu ae ana ma ia anaina, pela no hoi me na malihini haole, ame na kamaaina pu, a me he mea la o na aliikoa kekahi o ka oihana koa ame ka oihana kaua o Amerika, e noho nei maanei, e hoea mai ana, no ka ike kumaka ana i na nana ma ke'a la.

Oiai ua hooholo ke komite o na hana hoohiwahiwa o ka la o Kamehameha, e hoopanee i na hana maamau o na makahiki aku nei i hala, mamuli o ka pau ole o na hoomanao kaumaka ana no ka Moiwahine Liliuokalani, nolaila aole he mau ka'ihuaka'i hookahakaha i keia makahiki, a he mau lealea hooila ka kino paha, me na haiolelo akea, ua manaoia, ua lawa iho la no ka hoomanao ana i keia la, ma ke anaina haipule o keia Sabati iho.

----W.S.S.----

HOOLALAIA I MAKEKE NO KA LEHULEHU.

----

Ma ka halawai a ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei o ka noho ana ae, ma ka po o ka Poalima aku nei i hala, o kekahi o na mea ano nui i noonooia, o ia no kekahi wahi i kupono i makeke no ka lehulehu, me ka hoalaia ana mai o ka manao, e lilo ka hapa makai o ke alanui Kekaulike i makeke no ka lehulehu.

Ua hoea ae ka Elele Kuhio ma kula halawai a ka papa lunaiai, a oia ka mea nana i hoeueu aku i na hoa o ka papa lunakiai e paniia ka hapa makai o ke alanui Kekaulike, e holo la a loaa ke alanui Moiwahine, a e hoolil ia kela hapa o ke alanui i makeke no ka lehulehu.

Ma ka manaoio o ka Elele Kuhio, in a e weheia ana kela wahi i makeke no ka lehulehu, alaila e loaa ana he wahi kupono loa no na kanaka lawai'a i komo ole iloko o kekahi o na hui lawai'a, a pela hoi me na kanaka he mau hua i ka lakou no ke kuai ana, a mau mea e ae paha, e waiho mai ai i ka lakou mau mea kuai imua o ka lehulehu.

Mahope iho o kona hoakaka ana ae i kela manao, ua haawi ae ka papa i na apono ana, me ke kohoia ana o kekahi komite no ka huli ame ka noii pono ana aku, no ke ku i ke kanawai, ke panaiia kela hapa o ke alanui, a e hooliloia aku i makeke no ka lehulehu.

I ka hoakaka ana ae o ka Elele Kuhio i kona manao, no ka hoolilo ana i kela wahi i makeke no ka lehulehu, mamuli no ia o kona manaoio, he mea ia e hoohoihoi aku ana i ka poe mahiai, ka poe lawai'a ,a e hoopomaikai pu ia aku ai no hoi ka lehulehu o ka poe e kuai ana i na meakuai.

O ka loaa ana o ka ike i na kanaka, aia he pomaikai ma ka waiho maoli ana mai i ka lakou mau waiwai no ke kuai ana ma keia makeke, aole hoi, e hooliloia aku i ka poe i hoolimalima he mau wahi kuai ma na makeke, a e imi hou aku ai kela poe i na pomaikai nui no lakou iho, e nui ana ka poe e noho wale mai nei, e komo kino ana ma ka oihana lawai'a a mahiai paha.

No ke kokua ana aku i kela manao, ua hoakaka ae o eben Low, he hana maalahi wale no ka loaa ana aku o na laikini kuai i ka poe kuai i'a, mai ke komisina aku o na meaai, a ma kona manao he mea pono i ka papa o na lunakiai e hookaawale i kekahi waihonua dala, no ka uhi ana ialuna o ke alanui Kekaulike me kekahi mea e malu ai keia makeke hou, mai ka wela mai o ka la ame ka ua.

Ua manaoio o Mr. Low, in a a wehe i'o ia ana kela hapa o ke alanui Kekaulike i makeke, me ke kuaiia o ka i'a malaila mai na kanaka lawai'a ponoi mai, e lilo ana ia i kumu e hoemi mai ai ka poe kuai i'a o ka makeke, a e loaa ana hoi i ka lehulehu na mea emi.

Ua apono loa ka Meia Fern i kela manao, me kona hoeueu ana mai i ke komite e hana koke aku i wahi e ikeia ae ai ka holopono o kela hana.

----W.S.S.----

WASHINGTON, Mei 22.-He haunaele hahana loa mawaena o na koa Tureke ka lono i hoikeia mai ianei maloko o na kelekalapa mai na aupuni ka ua ole mai. Ma ka lono i hoikeia mai ke paholoa la na manao hookahuli aupuni a hoohaunacle ma o a maanei a ua hoopilikia nui ia na kanaka oia ka hopena i ikeia.

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

(Mai ka Aoao 1 mai.)

a na Kelamania i paa ai ma ka hikina mamua o ko ka aoao akau o ka muliwai, ua lilo hou mai ka Puu 163, ua lilo hou mai ke kulana kauhale o Champlat a ma kahi kokoke aku ia Villentar ame Dedvis, he mau wahi kekahi i lilo hou mai i na Palani malaila.

Ka Hoike Mai Berlin Mai

Ua lilo i na Kelemania kekahi ha'e lohihi nui a na Palani-Amerika, o keia ka hoike mai ke kuhina kaua Kelemania mai a i hoolahaia ae maloko o berlin ma ka po i hala. Aohe nae i hoakakaia kona wahi i ku ai maloko o kela kelekalapa. Ua olelo pu ia maloko o keia hoike na hoikeia aku ka lilo pio ana o na kiekiena ma ka hikina ae o Moulinsous ame ka hoau heeia ana aku o ke kaua a na Pelekane ma na kapa o ka Muliwai Anere ame Vermil.

Kiai Pono ia ka Moku Lawe Koa e na Moku Topido

WASHINGTON, June 2.-He moolelo hou no ka hoopiholoia ana o elua mau mokuluu a ka enemi maloko o ka hapalua hora, ka i hikeia mai ianei ma ka la aku la i nehinei mai kekahi awakumoku mai o ka Atelanika, a ma keia la i hoolahaia ae ai ma ke akea.

O ka mokuahi i hoea mai ai ianei, a o ka moku hoi a ka moku waawhi topido Amerika e ukali ana i ka wa ana i hana ai i keia hana kaulana, hemoku lawe koa ia e lawe ana i na koa Amerika i Palani.

I ka ike ana o ka moku wawahi topido Amerika i ka mokuluu ua hoohaule iho la ia i kekahi mau poka pa hu o kahi hohonu ma kahi o ka mokuluu i ka wa i ikeia iho ai o kona ohenana. O ka aila ame na apanapana i lana ae i ka ilikai no mea hoike i ka holopono o ke ku ana o ka mokuluu.

I ka moku wawahi topido e hoi hou aku ana no kahi o ka moku lawekoa ua ike hou ia iho la ka ohenana o ka lua o na mokuluu. Ua hoohaule hou ia iho he mau poka pa-hu maluna on a ma kahi on a i ikeia aku ai a he manawa pokole mahope iho ua lana ae la ka aila ame na apanapana o ka moku nahaha iluna o ka ilikai e hoike ana ia mau mea ua ku ka mokuluu elua i ka poka a ua nahaha.

He 12 Moku i Hoopiholoia Mawaho Aku o ke Kapakai Jersey.

NEW YORK, Iune 4.-He 12 mau moku i manaoioia i nei manawa ua hoopiholoia e ka mokuluu Kelemania ma waho ae o ke Kapakai o Jersey.

Eha mokuahai ,oia ka Winneconne, Herbert L. Pratt, Texel ame ke Carolina, a ehiku mau mokukuna, eono o lakou i manaoia ua pau loa na kolu i ka hoopakeleia oia ka Ed. H Cole Jacob M Haskell, Isabel B. Wiley, Hattie Dann, Edna Haupage, ame ke Samuel W. Hathaway, koe ko ka Mathaway kolu aole i maopopo ko lakou hopena Ua wehe hamama hou ia ke awaku moku o Nu loka no na moku. ua kipokaia ke Carolina a hoopiholoia, o kekahi poe moku e ae ua kipoka pa-huia paha a i ole ua topidoia mai paha. Aohe moku lawekoa i topidoia. Aohe mau hoailona o ko ka lahui hoike ae i ke kau o ka weli. Eia nae, i hoopakeleia ae ai o Nu loka mai ka poino mai ua hookapuia e ka oihana makai ka hoikeike ana i na kukui ma ka po.

Hookahi wale no Mokuluu Nana i Luku i na Moku

WASHINGTON, Iune 4.-Ma ka manaoio o na luna aupuni maanei hookahi wale no mokuluu nana i luku na moku, a o ua mokuluu la ua hoi aku no kona kahua i nei manawa a o ka pilikia no ka hoopoino hou ia mai o na moku ua hala no kekahi manawa.

Aia na mokukaua ke huli hele mai la i nei manawa ma ka moana no ka mokuluu. Ua manaoia o ke kumu o keia kaua ana mai la a ka mokuluu o ia ka hookahua ana no kekahi kauoha aku a ka lahui Amerika no ka hoihoiia mai o na mokukaua Amerika mai na kai mai o Europa.

He 16 Poe i Piholo a Make ma ka Po Sabati.

Lewes, Iune 4.-He 16 poe mailoko ae o 35 i kau ai maluna o ka waapa mahu o ka mokuahi Carolina i piholo a make iloko o ka ino e kui ana ka hekili ma ka po Sabati.

WASHINGTON, Iune 4.-Uahoolanaia ka mokuahi Herbert L. Pratt a i nei manawa ua koloia aku iloko o ke awa no ka hoopaa ana ae i na wahi i poino.

Na Mokuluu Kelemania ma na Kapakai o Amerika

NEW YORK, Iune 4- Eia na mokuluu Kelemania ke luku mai nei ma na Kapakai o Amerika.

Ma ka po aku la i hala ua hoopiholoia ae na mokuluu a ka enemi e holoholo ana mawaho ae o na kapakai o Jersey kekahi heluna o na moku Amerika.

Ua hookapuia i keia la ka holo ana aku o na moku mai na awakumoku aku o ka Atlanika mamuli o ke kauoha i hoopukaia mai e ke kuhina kaua i ka manawa i laha ae ai ka nuhou no ka lukuia ana o na moku e na mokuluu mai kekahi wahi ai kekahi.

Ua ikeia ma ka hoike a ka Maritime Exchange o keia la ua hiki aku ma kahi o ka 15 mau moku i hoopiholoia.

O keia hana a na mokuluu he hio hiona ia o ka hoomaka ana mai a na Kelemania e alai i ka halihaliia ana aku o na koa Amerika i Palani. Ua manao wale ia aia na moku hahai topido Amerika ke hokolo la i nei manawa mahope o ka meheu o na mokuluu Kelemania. He heluna nui o na mokuluu ke luku mai nei i na moku oia ka mea maopopo loa.

He 250 Kapuai ka Loa o ka Mokuluu Kelemania

NEW YORK, Iune 4.-Ua ikeia me ka maopopo loa na na moku luu e holo ana mawaho aku o na kapakai o ka Atelanika i hoopiholo ia elima mau mokukuna Amerika ame Hookahi mokuahi.

Ua pae mai ke ko lu o ka mokukuna edward H. Cole ma kekahi awa kumoku o ka Atelanika. Ma ka olelo mai a ia ko-lu ua kauohaia mai e ke kapena o ka moku luu na aliimoku ame ke ko-lu o ke Cole e kau iluna o na waapa a ia wa ua hoopa-huia ae la ka mokukuna me na poka pa-hu. Ua ikemaka aku ke ko-lu o ka mokukuna Cole i ka mokuluu. Wahi a lakou he 250 kapuai ka loa o ka mokuluu a ua hoolakoia me na pu kuniahi hookahi mamua a hookahi mahope.

Mamua o ka hoopa-huia ana o ke Cole ua ike aku ke ko-lu i ka mana wai o na apauapana nahaha o na moku, he hiohiona e hoike mai aana hoike hoopiholoia ana o kekahi mau moku okoa aku.

O ka mokuahi Carolina ka ka kalepa mai ma ka po ihala no kokua. a e hoakaka ana he moi ki mai ana i ka moku me na hu ia manawa. He elua hanalei kau aku maluna o na waapa. Ke kanaka na e hoohana kele kalapa uweaole. Aohe i ka hopena o na ohua aka naolanaia e palekana ana lakou. E hoakaka ana kekahi mau lohe kekahi mau moku lawe aila mokuahi lawe ohua i hahaila e ka mokuluu.

Ke macao nei na akena o e pii mahuahua mau aku ana heluna o na moku poino a pela kanaka oiai na hoike e komo e ana ma ka hoakaka a ke he mokukuna Cole hookahi moku kaka me ka mokuluu, eia nau kila ka mokuluu, a mahope iho piholoia ka mokuahi nui Eia kukaua ke huli hele nei ma ka oia mau ka loaa ole mai o kekau iaio no ka lono e olelo ana ua hopuia e kekahi mokukana kuluu.

Lukuia na Hale Hoahu o na Lako Kaua me Hoahu Ukana e ke Ahi

ST. LOUIS, Iune 2.-He ahi ma na hiohiona apau i ka nana ahi i puhi maoliia me ka Amerika ka i holapu ae maanei ahiahi o nehinei i ka manawa a ana ae maloko o na hale na a elua o ke aupuni. Ua mau hale me na lako aahu o ka kaua aina. Ua lukuia na hale me na lako aahu o ka kaua aina. ua lukuia na hale ua hikiwawe loa ka pahola ana ulaahi a he manawa pokole ka ma o aku o ka mea hiki i ka poe ahi ke hoomalu.

Ua lele aku la na ulaahi a na hale hoahu o na lako kaua o puni, a oia mau hal pu kekahi ia a oneanea me na mea apau o.

Hiki Ole ke Anaia ke Poho

O ke poho ma ke ala ua oi mua o ka ekolu miliona. O ke aupuni ma na lako kaua a ua hiki ole ke anaia ma nei manawa.

He kanaka Austuria, aohe ame kuka ka i paa i ka hopuia o ka pa mahope koke iho o ana o ke ahi a paa koke i ka. Ma kana hoakaka no kona ma kahi i hookapuia i manaoia i hoomaka e puhi, aka mamuli kiwawe loa o ka holopapa ana a i manaoia ai he hana hoohalua hoolalaia me ke akahele loa hookoia ana e komohia ai na kanaka lehulehu.

He Uuku Loa ka Poe o ka Moku Topido i Make

LONDON, Iune 1.-O na ola mamuli o ke topido a hoopiholau o ka moku lawekoa Amerika Presidena Lincon aohe i nui loa. O ka lowale na make a i ole na hoe lakou mamuli o ke pa-hu ana o piolo i hiki ole ai ia lakou ke pii luna o ka oneki o ka moku.

E hoi aku ana ka moku Amerika, o kana mau ohua mau koa e hoola ma'i ae ana. E pau loa keia poe i ka hoopakele lakou e haalele aku ana i ka holo a na na moku kaua e hoopakele ia lakou.

Elua Mau Mokuluu i Hoopiholoia Maloko o Hapalua Hora

ATLANTIC PORT, Iune 2.-Mau mokuluu a ka enemi i e ka moku wawahi topido Amerika loko o ka hapalua hora ka manawa keia ka lono i laweia mai ianei nei e kekahi moku o ka hoea i ike pono aku i ka hakaka moku ame ka alapine o ke ki a kahi mokukana uuku.

Ua hoohanaia ka moku wawalu olo no ka holo ana e hoomaku ka moana a no ka ukali ana na moku kalepa mawaho mai o pakai o Palani, a oiai ia e mahope o ka moku kalepa nana mai i keia nuhou i hakaka ai ia mokuluu. Ua nui ka mahaloia pololei lea o kela kiia ana aku a na Amerika.

Holopono ke Kaua a na Pelekane ma ka Lewa Iho

LONDON, Iune 2.-Ua ikeia hoike a ke kuhina kaua ka kma ka lewa, a ua hokaka pa ia hoike ke kaa ana o ka lewa ka hoomalu ana a na mokulele ne, elike me ia i hooiahaia ae ai po i hala. Elua mau kana i a i hoakaka a maloko o ia hoike kahi ma Karlruhe a o kekahi ma Brages, ma kahi hope o ka lua ia o na ia ana iho ma ka lewa iwahi iloko o na la elua.

He kaua ma khi mamao loa mokulele ka i hooukaia ma kea ana. Ma Karlruhe o ka hale kaaahi ame kekahi mau hale lehu ka i hoopahuia. He mau kekahi i hakakaia me na moku i lele mai ai e hoopakele ia eia nae, ma keia kaua ana na loa ma ka aoao o na Pelekane o keia, ua hoi mai na mokuluu no ko lakou kahua, a koe.

Ma Bruges ka oi aka o ka loa o ke kaua ana Ma ia wahi hauleia iho kekahi mau poka luna o na uwapo me ka hoopino o ke alawai Zeebrugee, mamuli poka pa-hu i hoohaule pololeiia i luna olaila. Ua hoi mai na Pelekane apau mai keia kaua.

O ka hoike laula maluna o i hanaia aku maluna o ka na poino i hanaia ma ia la he 27 mau mokulele a ka aku a walawala i ka honua a wale no mokulele Pelekane i aole i hoi mai.

Mai Kopenahagena i hikeia ka lono ianei no ka liuliu kaua mokukaua Kelemania a ua hooukaia aku ana he kaua nei mua aku, O na kanaka nemaka ka i hoike aku no ka koaia ana o na okukaua maloko kaikuono o Heligoland, a he kaha kaua ka i hanaia e na Kelemania mawaho aku o na o Jutland.

E hoakaka ana ka hoike a ke rala Pershing o ka po nei n ke maloko iho o kahi kokoke mai i ny ma ka laina a na Pelekane. ma mau kaua ana he kanakolu mau i laweia mai e na Pelekane.

E hoakaka ana ke Kenerala 1158 mau paahao i laweia mai e lekane iloko o ka mahina o Mei, iwakalua kumamaiwa mau aliikoa ma waena o lakou.