Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 22, 31 Mei 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

' 'iai n-► nae ua o Tazana e ku malie ana, lohe ae la oia i ~aiii nakeke mahope pono aku o kona kua, i alawa mai : kona hana, ike aku la oia i ka holo ana aku he hookahi •wika. a me ka hoohewahewa ole, i loaa koke mai ai ka iaia. aole kela he kanaka okoa aku, aka o Nikola Rokofa ; i. kela kanaka ana i hoohoka ai no kekahi mau hana hoo'kia ana maluna o ka mokuahi i ke Kauna De Kode ame M wahine, a no ka lua nae o na kanaka o kela ka ma- . :n:ia loa o kona ike ana aku iaia. i ka manawa i maopopo ai i kela poe kanaka, ua hoopuniia lakou pio- e lakou, a ua poholo hoi iloko o ka lakou umii, o manawa ia i kulike ae ai ua poe kanaka nei iluna, me ka i" ana ae o ka lakou mau pahi iwaho a o ke kanaka hoi ■ ! ope mai o kona kua, he pauku hao ke paa ana iloko o kona • :ia. he kanaka kino nui keia, ina no ka loaa pono aku o Ta- . ;a i kela pauku hao, he hookahi no ona hopena, o ia ka wa- . malie iluna o ka papahele. ! like nae me ua o Tazana i ku aku ai imua o Takota ka a})U. a imua hoi o lea liona, ka hoohana i ka 1010 o kona ... i walii e kaa ai ka lanakila ma kona aoao, pela iho Ia no i a/ai.a i hoohana aku" ai i kōna 1010, i wahi no leela'poe ■ aka a]>au e lilo ai i mau pio malalo ona. i'.like ine ka-olapa ana ae o ka uwila, pela no o Tazana •'uli ae ai, a imua o ke kanaka me ka pauku hao iloko o k'.na lima, a mamua o ka" haule ana mai o ka hao a ua ka,:aka nei malunā o ua o Tazana, ua alo ae la-oia a hala aku ia ka poino mai iaia aku, o kona manawa no ia i haawi aku ;■ i kekahi puupuu mahānahana hoki, a loaa aku la ma ka papa auwae, uwoki oe i iia kanaka nei, e kaka ana na wawae iluna o lea papahele. 1 ka ike ana mai o ka nui ae o na kanaka i kela hina ana aku o ko lakou hoa, ka mea hoi i kau aku ai ko lakou manaolana. ma ona la e poino ai'keia kanaka, ua mai ia lakui! e alu ia Tazana. ē hahaū' mai ana kekahi poe i na n'.ho maluna oia nei, e liou okoa mai ana hoi kekahi poe i ka lakou mau pahi. imua nae o Tazana, me he mea la, he na.na lealea loā kela. ua kiola aku la oia i kona mau ano apau o ke au makWnalama, a hoi hou mai la kela ano holoholona ona oloko b ka ululaau, aia hoi mawaho mai o ka puka o Nikola RBkt)fa kahi i'kli mai ai a nana i ka hopena o ka hakaka māwaena o koha poe kanaka ame kona enemi ino loa. . Aia no kela wahipe nona ka leo kaliea e kokua ke noho hoekepue mai la, okela heleheMiia kaumaha maluna 'ona. 0 ka hookamani, uā auhee loa aku ia mai iaia aku, a o ke kuoe; ame ka maālea ke nohoalii la maluiia ona, me ke kakali ana mai e ike i ka lilo'o keia kanaka i pio na lakou. La kuhihewa nae kona noonoo ana.pela, mamuli o ksna malihini ia Tazana, no ka mea i kela ma'nawa i hina aku ai ke kanaka mua loa' iluna o ka papahele hopu aku la oia i ke kanaka e kokoke niai ana. he hookahi no hapai ana iluna, liahau aku Ja ffCma o ka papahele a haki ka lima, alaila le!e aku la oia a kaawale mai ka nui ae o kona mau hoa paio. i ka manawa e hahau aku ai o kekahi kaiiaka i kā noho ma'una ona. e hopuia mai ana ka noho e na lima wikani o ua 1 a/.ana nei. a hahau mai Ia ine ka ikaika, o ka hppena,. e walawala anā kela kanaka a hina iliina o ka papahele, me ke kahe nui ana o ke koko mai kahi i loaa pono aku i ka noho. No na kanaka e ae, ua pau wale no lakou i ka eha ia Ta r /ana, ua liaki na lima o kekahi mau kanaka, ma ka wawae hoi ka haki o kekahi, me ko lakou hoomanawanui ana e holo mailoko aku o kela rumi. a i ka. manawa a Nikola Rokofa i hoomaopopo mai ai, aole e poino ana kona enemi, ia wa i hoomaka aku ai e holo no kekahi wahi kokoke e loaa ai ke kelepona iaia, a hoike aku la i ka oih.ana makai, e hele mai e hoj>u i kekahi kanaka hana karaimrf ma ka Hale Hu Maule. maloko o ka rumi 27. Me manawa pokole wale no mahope iho o ka loaa ana aku o kela kauoha i ka halewai, ua hoea mai ia ix§l makai, a o ka lakou mau mea i ike, maloko o ka rumi i hoikeia i aku ai. maloko olaila ke karaima i hanaia, aia hoi e waiho mai ana iluna o ka papahele he ekolu mau kanaka, ua haki na lima. a ua haki hoi ka wawae o kekahi, me ka noke ana i ka uwe kuwo me ka ehaeha, a maluna hoi o kekahi wahi nioe ekaeka, e moe hoololo mai ana he wahine, a e ku ana iioi iwaenakonu o ka rumi kekahi keonimana me ka lole 'naikai, me he mea la e kakali aku ana-.oia no ka hoea hou ■ ;iai o kekahi mau hoa hakaka nona, ma kela manawa o ke kahupahu ana mai o ke alapii i na wawae o na kanaka o ke • •.uouni. "ileaha ka mea i hanaia iho nei maloko o keia rumi?" i 'unau mai ai kekahi o nā makai ia Tazana. Ma kela wahi i hoakaka aku ai o Tazana ma ke ano nui, • ke kumu o kona hoea ana mai maloko o kela hale, a iaia •'n' i kuhikuhi aku ai i ka wahine e moe mai ana iluna o 1 iln moe. ua hookahaha loa ia mai oia, /ma ke ano o ka k i'K a ua wahine nei o ka i āna mai imua o na kanaka o ke •'iMj»uni: "Me hoopuuipuni na olelo a keia kanaka," i uwa pkoa ai ua wahine nei, me ke ala ana ae a noho pono iluna, a 'inau hou mai la: "O keia ke ka"naka o ke komo ana n nei maloko o ko'u rumi, a iaia i hoao mai ai e limanui ka manao kolohe. o ko'u manawa ia i uwa ae ai, pela ' a i hoea mai ai keia poe kanaka iio ke kokua ana a ina paha aole lakou, ua pepehiia au ,e keia kanaka a "Me holoholona maoli ke ano o keia kanaka, ūa hiki iaia i i pehi aku i na kanaka he umi a pau i ka make, no ka me kona mau lima, ua hiki iaia ke ulu-pa aku i na • aka o ke komo ana mai nei e hoopakele ae ia'u, no- ■ . e lawe aku a hoopaa iaia maloko o ka halepaahao, i 1 a; oia e hele lanakila hou, a e hoopilikia aku i na wahine na kanaka." kela mau olelo' hoopunipuni a ka wahine, ua hiki hou iho la ia Tazana ke pane aku. koe wale no ka hoalaia mai o ka huhu ame ka inaina iloko ona, no kona alaīeaiia keia wahine ma kekahi kahea hoopunipuni.no ka hoo-» !e ana iaia. iloko o ka poino, a ke ku malie wale la 110 1 i'ilikua nei oloko o .na ululaau, me ke kakali ana aku o. :it-a e hanaia mai ana e na makai. k'imaaina no na makai* i keia wahine, ma ke ano oia ' ; a!ii u na wahine i hui pu iloko o na hana karaima a ke- ! ' poe kanaka maloko o,Rai;isa, a oiai. aole ia lakou ka ■• ; - : '".a o ka hooholo ana i lea'mea hewa' ame ka mea pono, | | "i'i io iho la ua poe makai nei, o ka lakou hana pono wale,- | " ia ka lawe ana aku i na mea apau noloko o ka hale- ' i a o ka lunakanawai ka mea nana e hookuu i ka mea ; <■ "ie. a e hookau aku hoi i ka hoopa'i n»aluna o ka mea 'Kwa. M.'i ka niana i loaa ia makou malalo o ke kanawai; ke ho- ■ aku nei au ia oe ē ke keonimana malihini, ua hopuia oe !!i 1 ' lewa h° a imua aku o ka lunakanawai oe e hoike "V' : 11 110 k-ou pili ole i ka hewa." La hookahaha loa ia mai ko'u manao no keia mea au e mai nei, oiai, aole i maopopo iki ia'u ko'u hpwa. v mea malihini loa au i keia wahine, na kona JeQ,ka : he£ />

| no ke kokua ana aku iaia i kono mai ia'u e holo mai. eia j ka he okoa loa ka mea a'u e ike aku ana; a ua hookahaha nui ia mai hoi ko'u noonoo, i kona hoike ana aku nei ia ] oukou i ka mea oiaio ole. O kekahi mea kupaianaha, aole au i kamaaina mua iaia, e lilo ai au i enemi nona, a pela hoi oia e lilo ai i enemi no'u." "Imua aku o ka lunakanawai oe e kamailio ai i kau moolelo, nolaila aole keia he manawa no ke kupale ana ia oe," i* pane mai ai kekahi makai, me kona nee ana niai imua, me ka manao e hopu aku ma ke poohiwi o Tazana. eia nae, 1 i mamua o kona hooko ana mai i kana oihana, ua loaa mua aku la oia i ke pa'i mahanahana a Tazana -m.a fce-. kumu i pepeiaō, uwoki ōe e kaka ana na wawae iluna o ka papahele. j ~ I ka ike ana mai hoi o na makai e ae, i kela haule pa-hu 1 ana aku o ko lakou hoa, ua hele like mai la lakou maluna o Tazana, me ka manao e paa ana keia kanaka ia lakou i ka | hopuia, me ka maalahi loa, ua like ko lakou ikaika me he mea ole loa la imua o keia pilikua, a iloko o na minuke helu , wale no, aia lakou apau ke waiho lalakukui la iluna o ka pāpahele. i Ua hikiwawe loa kela noke .ana aku a Tazana i lea ulu-pa | i na makai a pau i ka eha, e loaa ole ai he manawa no lakou e ki mai ai i ka pu panapana i ka lakou lawehala, aka nae i ka manawa i hi'na aku ai ka īiiakai hope loa iluna o ka pāpahele, akahi iio a hiki i kekahi o na makai ke unuhi ae i kana pu panapana iwaho, a hoomaka mai la e ki ia Ta-, zana. aole nae i ku mai, a mamua o ka loaa ana iaia o ka ; manawa e ki hou mai ai i -kana pu, ua puhi e ia iho la ka ipukukui a pio, a oiai ua ike mua o Tazana \ ka hamama o kekahi puka aniani, me ke ku hoi o kekahi kumulaau, a pou! kelepona pahā mawaho o ka hale, nolaila manao ae la ko ianei palekana, nia kela puka aniani, nolaila o kona oili aku la no ia iwaho, a loaa aku la he pou kelepona, malaila kona ' pii ana aku a kau iluna o kaupoku o ka hale. ) I ka manawa hoi o na makai i ala ae ai mailuna ae o ka papahele mahope o ka loaa ana mai o ka oluolu i na wahi i 'eha o ko lakou mau kino, i holo aku ka hana nolalo o ke I alanui, aole he ikeia aku o ka lakou lawehala, nolaila, me' ka piha i ka huhu, ka hoonaukiuki āme ke kuaki, no ko lakou pau ana i ka eha i kela kanaka a ka ikaika nui w r a)e,' huli hoi hou mai la ua poe makai nei maloko' o ka hale, a | lawe aku la i ka wahine, me na kanaka i eha me ka noonoo ole i ko lākou pono, a hookau iluna o ke kaa makai, aia kā pahuhopu oloko o ka halepaahao. j I ka hoea ana aku o kela poe makai no ke keena poo, lakou i huna iho i ka mea i hanaia aku maluna o lakou, aka' kamailio aku la i ke poo nūf o ka oihana makai, i ka hoike j ana aku no ko lākou pau ana i ka eha i kekahi kanaka malihini, a ia lakou i manao ai e paa ana oia i ka hopuia, o kona ' oili aku la no ia iwaho o ka puka aniani, a nalowale aku la me he uhane lapu la. Ua noke ia ka makai»e kiai ana i ke alanui i ka ninau, iua ua ike oia i ka lele ana mai o kekahi kanaka mai ka puka | aniani mai o ka hale ana e kiai mai ana, ua hoole loa mai oia, aole he hookahi kino kanaka ana i ike, oiai e nana mau ana kona mau maka iluna o kela hale i na manawa apau, a oiai aole he mau hooiaio ma ka aoao o ka nui o na makai i pau ai i ka eha ia Tazana, ua hoopau wale ae la no lakou i ka noke ana aku i ka paakiki no ka mea a lakou i ike pono ai me ko lakou mau maka. Ma kela manāwa a Tazana o ka oili ana aku paa aku Ja kona maū lima i ka pou kelepona, ua hoi hou mai la kela ano kaKiko onā, e noho ana maloko o na ululaau o Aferika, alawa iho la ōia ilalo, e holoholo ana kekahi makai ma ke alanūi, nolaila he hookahi wale no alahele o kona pakele, o ia no ka"*})ināna loa ana aku noluna o ka pou kelepona, oiai, aole he kaawale aku o kela pou, mai kaupoku aku o ka hale. • Aole ia he hāna nui a ulolohi.ia Tazana, he hana ia nā kela keiki i hd]e a f jjoko. ; .o na sekona helu wale nō, ieāu "aiia keia' iluna' pono' o kaupoku o ka hale, o kona hoo- j māka aku la no ia e hele mai kekahi hale a i kekahi hale« oiai he pili loā na hale ma kela wahi, pela iho la kona hele ana ahiki i-kona ike hou ana aku i keleahi pou kelepona, o kona iho aku la no ia a ku ana ilalo me ka ike ole ia mai. I Oiai aia oia iloko o ka pilikia, ina no kona ikeia mai e ! kekahi makai o leona paa no ia i ka hopuia, nolaila hakalia no a haule ana ilalo o ke alanui, o kona hoomaka aku la iio ia e holo elike me ka mama apau i loaa iaia, a i ka hoea ! ana. aku mawaho pono o kekahi haleaina hamama mau i na wa apau o ka po, komo aku la oia iloko, a hoololi i kona mau lole, a iaia i hemo hou mai ai iwaho o ke alanui, he kanaka oia i kaokoa loa. mai kela kanaka nana i pepehi i na kanaka o ke aupuni a pau i ka eha. I Ke hoi poloki la ua o Tazana nla ke alanui, e hoea aku ai' no kahi' i ku ai o ka hale o kona hoaloha, a i kona wa nae i i hoea āku ai mawaho pono o kekahi hale, e a ana na kukui,' ine ka malamalama o ke alanui, ku .malie iho la oia, no ke kakali ana aku o ka holo mai o kekahi ka'a, alaila ma ke kaa oia e hoi aku ai a hoea i ka hale. | I ua o Tazana no nae e ku ana kakali i kaa nona. kaaio 1 ana no kekahi kaa otomobile, a,lohe aku la oia i ke kaheaia ana mai o kona inoa, i nana aku paha kona hana, ia wa i ani mai ai ke Kaunawahine De Kode iaia t me ke kiei ana mai o kona poo mawaho o ke kaa, ia wa no hoi i wehe ae ai o Tazana i kona papale, me ka haawi ana aku i kana kunou ana, eia nae ua hala aku v la ke kaa o ua kaunawahine nei, a mihi loa iho la keia i ka loaa ole ana he manawa no laua ; e kamailio pu ai. t ! "Ea, aole no ka hoi he kulanakauhale nui o Parisa la!" i hoohō ae ai ua o Tazana. "Eia ka he po keia no Nikola Rokofa ame ke Kaunawahine De Kode e halawai pu ai ine a'u." MOKUNA IV. Halawai Hou o Tazana me ke Kaunawahine. Ua kakali malie no o Tazana ma kela wahi ahiki i ka hoea ana mai o kekahi kaa otomobile halihali ohua, o kona kau aku la no ia, hoi pololei no ka hale o kona hoaloha, a oiai ua hoi e aku ka Lukanela Anola e hiamoe, aole ana hoouluhua wale ana aku, aka hoi pololei aku la no oia no kona rumi. a haule aku Ia hooluolu, i na luhi ame na pihoilioi o ia po 1 ke ao ana ae nae ma kekahi kakahiaka, a oiai o Tazana me kona hoaloha ma ka aoao o ke pakaukau aina, i aku la o Tazana: "Ua kuhihewa au la, oloko o na ululaau o kūu aina hanau, kahi oi.aku o na poino, eia ka ua hapa mai ia i • na poino o Parisa nei," alaila hoomaka aku'la oiā e hahai i na mea apau i hanaia aku maluna ona. "Nokeaha la ke kumu o keia poe kanaka i imi ai i wahi no'u e poino ai ia lakou? Ua pololei anei kel'a poe kanaka i'ake nui ai e loaa he meaai e piha ai ko lakou opu?" wahi a Tazana me ka minoaka ma kona mau papalina. Noke ae la ka Lukanela Anola i ka akaaka, no.kela mau liināū a Tazaria; a o ia kaiia i pane mai ai: "He mea hiki ole ke na ano ame na kulana i maa ia oe maloko 0 na ululaau o Al'ēHkā, me kau mau mea i ike ma keia ao malamalama, a'o ka mea oiaio ea, aqle i pololi kela poe kanaka." "Maloko o na ululaau, o na kumu wale no'e pepehi aku ai' na holoholona i kekahi, mamuli mai o ka pololi, a o kekahi. no ke kupale ana ia lakou iho mai ka hoopilikia ia mai. a no ka paio ku-e ana aku paha i ka mea e hoao mai ana e kaili 1 kau wahine, a no ka hoopakele ana nt> hoi i na holoholona liilii. He holoholona wale no kela, he poe i maopopo ole i na kanawai o ka pono ame ka hewa, eia nae he inau kumu inaikai ko lakou pepehi ana aku i kekahi; eia ka ole o na kanaka o ke au malamalama, a o ia ka'u e olelo aku nei. he oi aku keia ao malamalama a ke ino, mamua o ka noho ana i kahi pouliuli loa o ka aina. "O ka pepehi ana a na kanaka, aole ia no kekahi kumu £.jsa ōi loa aku o ke ino, ua piha maoli na ka-

naka me ka hookamani; e manao aku ana oe mawaho ol ka helehelena. ma kana mau hana. he hoaloha la ia nou, eia' ka auanei, oia ka mea nana e alako ia oe iloko o ka poino.' No ka hooko ana aku i leo kahea oka lioa kanaka, e hoo])akele aku iaia, i au noloko o ka rumi a kela wahine e 'noho ana, he okoa loa nae ka mea i hanaia mai maluna ou, o ke kumu wale no o ko'u pakele ana, no ka nui o ' ko'u ikaika» e kupale ia'u iho mai ka poe e hoao mai 'ana e' hoopilikia. j 1 "Ua lilo i hana nui na'u e noonoo ai mahope mai, pehea' la k,e]a wahine i hoplilo ai iaia iho, ma ke kulana ame ke! ano ioi aku lee ino imua o na holoholona. Ma kahi o kona kahea anā mai i ka mea hoopakele, e haawi aku i na kokua ana iaia, eia ka he pahele wale no kela e alako aku ana iaia iloko o ka make. j "O ko'u ike ana ia Nikola Rokofa: ma kela:rumi, ame ka hoike hoopunipuni a ka wahine imua o na makai, ua lawa , loa ia no ka haawi ana mai i ka ike ia'u, i ke kumu'o ke kiola ana o kela wahine ikona mau ano maikai apau, a ae ; aku la e lilo i mea paahana iloko o na lima o ke diabolo. | "He hana keia i hoolalaia no kekahi manawa, me he mea la, ua' hookolo mau o Nikola Rokofa i na po apau a kaua e hele ana i ka nana keaka, a ia'u i hele hookahi ai i keia po, 0 ka manawa ia ana i hooko ai i ria hoolala ana i hana ai me kona mau hoahui, e hoopoino mai maluna o'u. Ma na ( hoakaka a kela wahine imua o na makai, aole ia he mau ; olelo i noonooia nu ka manawa pokole, aka ua a'o maoli ia aku no oia, e kamailio mai pela, i ka wa e hoea aku ai na makai." i "Auhea nae oe e Tazana kuu hoaloha. ua lilo na mea i hanaia mai ia oe ma ka po nei, i haawina a'o kupono loa, . no kou hoolohe ole mai i ka'u mau inea i papa mau aku ai. aole loa oe e hele ma kela alanui, mahope iho o ka napoo ) ana o l<a la. ua ike pono oe i ka pilikia, e ae hou ole ai oe e hookuli mai i ka'u mau a'o atia apau no kōu palekana," wahi a ka Lukanela Anola. j "Ma ko'u manao, aole he alanui kupono eae a'u e hele ai ' o ka po. o kela alanui wale no, no ka mea ua haawi mai ia 1 ka hauoli ilpko o kuu uhane, a o ke alanui helu ekahi kela maloko nei o Parisa apuni. Ma keia hope aku, e hoomau ; aku ana 'no au i ka hele ana ma keia alanui, oiai ma kela alanui i loaa maoli ai ia'u ka hauoli, mahope iho o kuu haalele ana aku i ka hihipe'a o Aferika." } "Mai manao oe he wahi hana paani wal£ no keia, o kou ( hana ana aku la ia i pakele ai, hoao.hou aku 'oe e hele, aole J ana'e nele kou halawai me ka poino, no ka mea e noho mai . ana na kanaka okipuu ma na kuono pouliuli, a kf>u mau maka e ike ole aku ai; a o kekahi no hoi, eia na makai ma- , hope o kou meheu, no kekahi hewa nui ko'iko'i loa au i hana aku ai i keia po. "He kanaka au i kamaaina i ka oihana makai o Parisa īiei, a ma< ia kamaaina, pela au e a'o aku nei ia oe e ka ! hoaloha. e nihi ka helena ika uka o Puna. Aole loa na makai au i hoeha aku ai, e hoopoina ana ia oe, a iloko auanei o kou nanea, e paa ana oe i ka hopuia, a hahaoia aku maloko o ka haiepaahao, kahi'e hiki ole ai ta oe ke wawahi me ka nui o kou ikaika. Pehea' kou manao, ina no kou noho maloko o ke keena pouli ?" • "Able loa he mea i hiki ke hahao aku ia Tazana o na mapu, maho]/e o na paniha£> oloko o ka halepaahao," wahi a Tazana ,jne ke ku okoa ana.ae iluna, a kikoo ae la i kona mau lima nunui i o a ia nei. Ua hoopukaia mai kela māu olelo e Tazana me ke kuoo, a ua liele hoi ka ula a puapua'i nlawaho o kona mau papalina. me ka aaki ana iho o kona mau ku'i. ia manawa i nana pono loa aku ai o Mr. Anola ma na maka o kona hoaloha, me na manao aloha o ka minamina no keia keiki a kekahi o na haku kaulana a hanohano o Ladana, i kona noonoo ole ( ia mea he kanawai, he hookahi wale no mea nui iloko ona o ia kona ikaika. ■ . | Ke ike la oia me ka hoohewahewa ole, he mea pono e loaa j aku he mau a'o ikaika ana ia Tazana no kana ihea e hana ai; a e hele aku hoi oia e uwalo no ka pono o kona hoaloha imua o ke poo o ka oihana makai, mamua o ke ala hou. ana I mai o kekahi pilikia i kona hoaloha, e paakiki ai ka hiki ana ! e maliuia mai kana mstu hooika'ika ana aku no ka pono o Tazana. ■ "He nui na mea i koe au e hoopaanaau ai e Tazana," ' wahi a -ka Lukanela Anola, me ka helehelena kaumaha. "lie mea pono, e malamaia na kanawai i kauia no na kanaka apau, Tna paha ua mahalo oe, a hoowahawaha paha ia mau kanawair pela iho la ke ano o ka noho ana o ke au malamalama. O kou hoao ana e ku-e aku i na makai,* a i | ke k'anawai hoi, o kou hookomo ana aku no ia ia oe iho ame kou mau hoaloha iloko o ka poino. j "O ko'u manao hope, ina oe e maliu mai ana i ka'u mau mea e kamailio nei imua ou, o ia no ko kaua hele like ana imua o ke poo o ka oihana makai, i keia manawa ano; a na'u e hoakaka pono aku i na mea apau e pili ana i ke kumu j o kela hana o ka po nei, a iioko no hoi o ia manawa hookahi, e hooikaika aku ai' au e kupale nou, ma ka hoike piha ana aku i kou mau ano apau, i kaokoa loa mai na ano mai o na kanaka o ke au maīamalama." Ua*naikai no kela mau hoakaka a ka Lukanela Anola i ko Tazana manao, nolaila, haalele like iho la laua ialoko e ka rumi aina, a kamoe pololei aku la ko laua alahele no ke keena poo o ka oihana makai. I VI ka wa i ike mai ai o ke poo o ka oihana makai ia laua ! nei. ua hookipa aku la oia i kana mau malihini maloko o kona keena, a o keia ka lua o kona manawa i ike mai ai ia Tazana. oiai ua hoolauna mua aku no ka Lukanela Anola ( i kona hoaloha. ma kela manawa mua loa a laua i fiele aku ai, e ninau i na mea pili i na kaha o na manamanalima. Aole i hoohakalia wale iho ka Lukanela Anola i ka hoike ana aku i ke ano o ka laua hana i hoea aku ai, aka hoakaka piha aku la oia imua o ke poo o ka oihana makai i na mea apau no ko Tazana pepehi ana i na makai, a iaia i hooki iho ai. aole he huhu a he nanaina kuoo paha ma ka aoao 0 ke kanaka o ke aupuni, aka noke okoa ae la oia i ka akaaka. alaila kaomi aku la i kekahi ki e kau ae ana ma kona aoao akau, no ke kahea ana i kana kakauolelo, alaila noke ihp la i ka huli no i kekahi palapala iwaena o na pepa he nui e mokaki ana maluna o kona pakaukau. I ka wa hoi i hoea mai ai o kana kakauolelo, pane aku la me keia mau olelo: "Ke makemake uei an e hele aku I oe e kii i na makai no lakou na inoa maluna o keia apana' pepa, a kauoha aku ia lakou e hele koke mai imua o'u i keia wa," haawi aku la i ka pepainoa o na makai ana 1 makemake ai e ike, me ka huli ana mai hoi imua o Ta- • zana. a kamailio mai la: j "Ua hana aku oe e Tazana i kekahi karaima ko'iko'i loa, malalo o na kanawai o ka aina: aka nae mamuli o na hoakaka a leou hoaloha nei, e pili ana i kou mau ano, ua hoomaaliliia mai ko'u huhu nou. Ua kau<Aa aku la au i na maka'i au o ka hoeha ana ma ka po nei no ka hele ana mai, a e pono lakou e lohe i kpu moolelo mai ka Lukanela aku, a ina lakou e hoole mai ana, aole e hoopii ia oe, alaila e hookuu aku up.au ia oe me ka laelae, aka i paakiki mai no ko lakpu māiiao e liōokolokoloia oe, o ko lakou kuleana no ia. oiai he mana ko lakou e hooko i ke kanawai. ' "E hoao oe e hana maikai aku ia lakou, i wahi e hoopoinaia ai na mea i hanaia ma ka po nei, aka no'u iho, ua hele au a piha me na manao haaheo no kou koa a maka'u ole, o na kanaka elike me kou ano, o lakou ka pono, e lilo i poe na lakou'e hooko i ke kanawai." Ma kela wahi nae o ke kamailio ana mai o ke poo o ka oihana makai, komo ana no na makai i pepehiia ai a eha e Tazana, a ia lakou i ike mai ai i ka lakou lawehala, ua hoike okoa mai la ko. lakou mau helehelena pakahi i ka piha me ke kaliaha, 110 ke kanaka a lakou i ike ole ai i kona wahi i pakele ai mai ia lakou aku., ; ;

1 ''Auhea oukou e a'u poe keiki," i luili aku ai ke poo oka ' oihana makai. imua o na makai eha e ku laina mai ana imua ' o kona alo, "eia ke keonimana i lialawai pu ai nfe oukou ma ka po nei; mamuli o kona manao ponoi, i hēle okoa mai nei oia no ka haawipio ana iaia iho imua o'u. O ka Lukanela Anola ka mea nana e hoike piha aku ana ia oukou i ka moolelo o keia keonimana, a mahope iho o ko oukou lolje pono ' ana i na mea apau, e noonoo oukou no ka mea e hana aku ai j maluna ona; nolaila e hoike ae i kau mau mea i ike jio kou : hoaloha nei»e kuu lukanela maikai!" i No ka hapalua hora. i hoike aku ai ka Lukanela Anola i ka moolelo e pili ana i Tazana. lioikeike aku la oia tke ano o ko Tazana ola ana iloko o na ululaau o Aferika, e nohoia ana e na holoholona ahiu; hoakaka pu aku ia 110 hoi oid i na mea i maa i kona hoaloha maloko o na ululaau, no ke kupale ana iaia iho mai na poino mai. ! Maloko ona ululaau, ua hakaka aku o Tazatta me na holoholona ikaika apau, a no ia maa no ona i kela ano o ke ola ana, ua loaa aku la ka ike i kela poe makai, pela iho la no oia i ulu-pa mai ai ia lakou; mamuli o kona maopopo ole i na kanawai i hanaia e na kanaka. "He mea oiaio. ua hookaui aku ka poino maluna o oukou," i uwalo okoa aku āi ka Lukaniila Anola imlia o na makai. Ua {iomaikai oukou e na kanaka o ke aupuni, ua koe mai ke ola iloko oko oukou hiau kino. Aole i lilo ko oukou lilo ana he mau pio na kona ikaika, i kumu no oukeu e hilahila ai, aole loa, no ka mea ina he liona ka mea malokn o kela rumi. a he g-orila paha, aole loa he hookahi o vukoii e pakele mai ko laua mau maiuu ooi mai\ "O na lala apau o keia keonimana, ua like ia me na hamare kaumaha oloko o na hale hanahao, no ka mea ua ku aku oia a paio me na liona, me na gorila pilikua oloko o na ululaau, ua lilo wale no ko lakou mau ikaika, i mea paani imua ona; nolaila, aole he mea hilahila ka līaulepio ana o kekahi mea imua o ka-ikaika o kela kanaka." 1 k«i hooki ana iho o ka ka Lukanela Anola kamailio ana aku, ia wa i kau mai ai ka nana ana a na eha maluna 0 Tazana. alaila nana aku ana i ko lakou v poo ma ka oihana, klaila me he.olapa ana la na ka uwila, ua.komo koke aku la kekahi noonoo iloko o Tazana, ka noonoo hoi nana i hoauhee loa aku i ; na 'manao maikai ole apau mai iaia aku no kela poe makai, ia wa i haalele aku ai oia i kona wahi e nolio ana. a hele pololei aku la a ku imua o na makai elia, me ka haawi ana aku i kona linia akau imua o ka njakai mua v loa no ke aloha lululima ana, me ka i ana aku i keia mau olelo: "Ke kaumaha loa nei au i ka mea a'u i hana aku ai maluna o oukou; e ae mai e lawe aku oukou pakahi i kuu lima akau o ke aloha, a e hoopaa ia kakou iho. e lilo i mau hoaloha oiaio loa ma keia mua a|pt." Owai hoi ia mea hiki ke kuoo iho, ina he manao huhu kekahi iloko ona no kela mau olelo'o ke l<eoniniana oiaio, i hoopukaia mailoko mai o k& puuwai, ua hopu mai la ua poe niakai nei i ka lima o ke kanaka, nana i ulu-pa aku ia lakou a pau i ka eha, a ma kahi o ko lakou mau manao inaina a huhu mamua aku, o ka oliiolu ame ka olioli na mea 1 hoopihaia aku ma ia makalua. a hooia nui mai la lakou imua o Tazana, e lilo lakou i mau hoalōha niai kela niinuke aku. Iwaena o ka pohai o na makai ma ia hope mai, aole a lakou mau niea e ae e noke ai i ke kaniailio. o ka ikaika wale no o Tazana, a ma tta maiiawa apau a Tazana e halawai pu ai me kekahi o lakou, e hoike okoa ana oia i kona mau ano maikai. pela hoi kela poe makai, e nana mau mai ai iaia nei he hoaloha oiaio no*Jakou. Ma ka huli hoi ana«aku a ka Lukanela Anola me kona hoaloha no ko laua. hale. e waiho mai ana he leka ( o ka hoounaia ana mai e Mr. Uilama Kikila Kelekona, no ka mea he maa no laua i ke Kakau leka ana no kekahi mau manawa lehulehu. oiai ua kamaaina laua iloko o' kela mau la a lakou e noke ana i ka huli ia Jene Pota iMialowale ai iloko o ka ululaau ma Aferika. O ka heluhelu hoi ia o ka Lukanela Anola ahiki i ka pau ana, ia wa i kamailio mai ai ia Tazana: "Ua lioike mai la o Mr. Kelekona ma kana leka ia'u. iloko o na mahina elua, e hoohuiia ai laua i ka mare ma Laelana." •Ua maopopo no ia Tazana, aole he mea e ae e mare aku ana me Mr. Kelekona, aka o ke kaikamahine no ia aha i aloha ai. aole no hoi ona pane no kela meahou a kona hoalolia i hoike mai ai iaia. No ke koena aku o kela la, ai>le he ano hoihoi mai o Tazana, he haka-nu kona mau ano apau, a i ke ahiahi ana iho, ua hele like aku la laua i ka halekeaka no ka hoolohe ana i kekahi mau puukani himeni. Ia Tazana e hoolohe la i ka himeni, a.e nana aku ana hoi i na kaikamahine opio e himeni mai ana, mē he mea la-, aole kona noonoo maloko o kela hale, aka ua lilo aku.ia no na hoomanao ana no Jene Pota, o ka helehelena wale no 0 kela kaikamahine ke kau mai ana inuia ona. No ka lilo o kona noonoo nui no Jenc Pota, k'e kaikarftahine e ntare aku ana me ke kanaka okoa loa, aolelioi me ia. ua hoopilikia loa ia mai ua o Tazana, a hoao ae la oia e'hoonalonalo i kona noonoo, alaila hoomaka ae la k"ana nana ana ma na wahi like ole oloko o ka halekeaka, ia wa i ike aku ai oia i ke Kaunawahine De Kode, e kau pono mai ana kona mau maka maluna oia nei, me ka haawi ana mai hoi 1 kona minoaka, e hoike mai aua i kona hauoli, no keia ike ana mai i ka mea nana i hoopakele iaia maluna o ka mokuahii. Ua haawi aku la no hoi o Tazana i kana kunou ana imua o ke kaunawahine,. a ma kana mea e hoomaopopo mai la, me he mea la. e kono okoa aku ana ua kaunawahine nei iaia e hele mai i hookahi ko laua wahi e noho pu ai, a iloko o na sekona helu wa|e no, aia ua keiki la oloko o ka ululaau o Aferika ma ka aoao o ke KaunaWahine, Ologa De Kode, kahi i noho ai. "Ua nui na manawa a'u i inakemake ai e halawai pu me oe, aole nae ou loaa iki ia'u, a ua pomaikai loa keia liele ana maMiei o'u i ka himeni i keia po, eia ka o keia ko kaila wahi e halawai hou ai," i kamailio mai ai ke kaunawahine. ma ke ano hoolauna a laua iho. ",Ua hoopilikia nui ia mai ko'u noonoo no kekahi manawa loihi, mahope o kou hoopakele ana mai i kuu kane ame a'u mai ka poino mai, no v Jca loaa ole ana, he mau hoakaka ma ko maua aoao imua ou, elike me kau noi, i wahi ē hookau hou ole ia mai ai na hoopilikia ana maluna o maua. ! elike me kela au i ike ai maluna o. ka mokuahi." ' "I kela manawa no au i hoole mai ai ika hoike ana mai ia'u i na kumu e hoao mau ana o kela mau kanaka e hoopilikia mai ia olua,- ua pau loa ae la no ko'u noonoo hou ana ; no ia mea, oiai o kou kuleana no ia, a o kou'manao ana iho. j ua hana hewa mai oe ia'u ma kekahi ano, aole i pololei ia noonoo ou, a pehea, ua hoopilikia hou mai no nae paha ua mau kanaka nei ea?" - "Aole loa he manawa e pau ai o ka laua mau hana hoopilikia, a*ua konoia mai au e hoike ae i ka mea oiaio imua o kekahi mea. o ua mea la, oia no oe, ke kanaka i kuleana maoli e ike i na kumu oiaio a keia mau kanaka e ho<>komO mau nei ia'u iloko o ka pilikia, ina nae ia he mea maikai i kou manao. "O kekahi kumu maikai loa o ko'u hoike ana aku ia oe i na aw» o keia mau kanaka, i liiki ai ia oe ke makaala nou ilio laua mai. no ka mea ma ko'u kamaaina'ia Nikola Roknfo, aole loa e moe na maka o kela kanaka ahiki i kona lanakila ana inaluna ou, ua lilo o€ i ino loa nona, a aole ioa i rtele<kona hoolala ana i na hana, e panai mai ai i ka ino maluna ou, a i wahi e hoohoka ai i kela hianao ino ona, pela ilio lā i konoia mai ai ai! e hoike i keia meahuna ia oe. Aole nae niaanei nei kaua e kamailio ai no keia mea. aka e kipa ae oe ma ko'u home, ma ka hora elima o ke ahiahi o ka la apopo, ia wa auanei oe e lohe ai i na mea.apau mai ia'u aku/' ; ; ,•> , ( AOie i pau>