Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 20, 17 Mei 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

"E lele oe me ka hoomanao mau ana, aia ke kahoaka o ke j ke*:i o ka welaii liema mamua pono ou, a ke ike la'.no hoi oe'j i ka pa ana mai a ka makani, ma ko aoaō hēniā, ā' ēiioomanao i!īo oe; o ka makani kamaaina no ia o ko'u aina hānau nēi, ma ia mea ē hil:i ai ia.oe ke' ike; aole oe i kaawale aku mawaho o na kaiaulu o kou aina aloha. "Inā n'ae oe e ike ana, ua'huli ano e ka pa ana a ka makani, au no e ike ilio ai, me he mea la e hophuli okoa ia ae ana kqji pbd wa e hoohuli ae ai kotV ālahele no ke kaei o ( ka āina au ? lele aku ana ma ia wahi, o ka aina no ia o Apstrō, a ō' kou aiahele pololei ia ā komo i ka aina o komulo. : - ' "Ke hjkj nae oe i ka .palena o AustrOj ka aina o Romulo,' alaife ēiiiili ae ofe'i kahi e kau māi ana o'kā hiiihui hoku e l J e!elade/ Penei -Jta,e oe e ike ai j kpu hoea aua i »ka palena* j>onoi o 3 ame ka aina o Rumulo (Italia;}, e ik«* ana oe i ka luililua o. ka pa a ka makaiii, a e amio ana mā kekahi pe'a o nā kakai mā'una, a he hookahi e huli āna i ke kukulu aiua e wailio ana ma kou aoao heniā, a kē huli oeimua o- ke kukulu e kau mai ana o Paleiada imua ou, alāila e i hōomau aku Oe i l:a lele āna imua, ahiki i ke kau pono ana o ke kahoa' a lani o ka huina-ha like o Pigasa, alaila o ka pae kuahiwi nliuli e wāilio pono ae >ma malalo ou, o' na kuahiwi iu aho ia 0 ■ - "O kā hāie nitia loa no au e ike aku ana, e ku anā hoi ma kapa o. kēkahi muliwai nui akea, e moe pololei anā māi k» kuahiwi» mai a hoea i kekahi kulanakauhale nul akea, o ka ]):ihuhoj)e iho la ia o kau huakai, ma ia wahi oe e hookuu- ihe ai i kou lele ana, a komo aku maloko o ua hale nei, a e lawe pololei loa aku oe a haāSvi 1 keia leka i ko Īiaku kane, ua ike no oe iaia, aole au hoohewahewa ana nona." ■ ' I kela manawa, honi iho la o Mōnika, i kana wahi manu elele, nie kā i hou ana iho, me keia mau olelō : "Ke'hooun'a nei au ia oe e hele ma Wā misiona a ko haku wahine, a mai huli hoi inai oe me ; ka nele, aka e lawe pu mai oe me ona wahi puolo a ke aloha," o ka hookuu aku la no ia o Monika i kahi manu nunu, e lele no kana wahi i hoounaia aku la e hele me kana ukana maka'mae. Ua ike pu ae la nō kaua e ka mea heluhelu i na mēa'i hanaia īna. ke, kakahiaka ō kela la, i hoea aku ai o Hāwila mē kona hoa no Rokenekai, e na luahinē aiiie na kaikāmah'inē opio, maloko o ke'Kakela Melodiana, ua ike pu ae nēi kaua i ka hoounaia ana o kahi manu nun'u Cicilia, ma^lailā , mai me ka. pālapala a Magarita ia Hawila. 0 kela manawa a kaua e ka mea heluhelu o ka hāalelē ana aku ia Hawila ame ke Kiaaina Benekona Mamiano, e nahēā'; ana maloko o ka home kuahiwi ō ka kakou kōa ōpio, o ka hora elua ia o ka auwina la, a oiai no lakou nei e nānēa ana, a e noke ana no hoi i ke kamailio, ia wa i kū aē ai ka wāhihe me ka ai\Jju eleele, oia o Leidenale iluna, kau la h'oi i koQa lima akau, me he mea la, e haāwi aku ana i kekahi hoāilona ia IL'uvila e noho lwmau, a ia manawa hookahi no hōi, i hoopui.waia ae ai o liawila āme ka poē apau maloko o ke kēena hookipa i ke kapalulu ana mai o kekahi wahi manu maiwalio mai a haule pono iho.la imuā o ke alo o Hawila. Lalau iho la o 'Hāwila i kahi manu a hapai ae la iluna, ma kana hoomaopopo maoli iho no ilpko o kela manawa, aoie kā hanu ola i koe iloko ona, aia hoi ma ka a-i o uā wahi nei, e paa ana he-.'leka, i nikiiia me ka lipine ulaula, a ia wā--1 haupu koke ae ai oia, no kahi manu nunu, nana i lawē aku V. kekahi leka, iaia, oiai oia amē Mālavalia e noho ana niāloko 0 ka halealii o ka Moi o liunegaria. Ke ha'oha'o loa la o Hawila i ka onioni ole ae o kahi manu, ia hoohuli ana ae i ke alo iluna, aia hoi ua pili na maka, ia wa 1 haikea koke ae ai ka helehelena o ua o Hawila, a pane iho la i keia. mau olelo kaukau: ; VE ka elele aha'ilono, s Mai na kaiaulu mai o Urania, \ He oiaio, ua hooko oe i ke kauoha, A ka mea nana oe i hoouna mai, Ua mauna mai oe i kou ola, Ae-ua hala ma kela aoao, Ma kela ka'e o ka muliwai po, Ano, kē wēhe nei nae au, I kau ukana i lawe mai nei, A e ike i kona puuwai, Ka mea hoi a'u i aloha ai." 1 kela manawa, 1 wehē ae āi o Hawila i ka lipine i hoopaaia ma ka a-i o kahi maiiu, me ka wehe pu ana ae e nana i iia manao i kakaūiā māloko o ka leka; a i kela manawa liookahi no hoii liele'maiai ka Lede Leidēnale a ku iho la ma ka aoao 0 H|iwila', a pane mai la: "E kuu keiki, ē oluolu oe e haawi mai i kahi manu ia'u e l>aa ai, ma koii manao koho, aole*oia i make," aole no hoi a 1 lawila au'a ana iho, a hoole aku pāha i ke noi a ka wahine, aka haaw.i aku la 110 oja, me ka noke ana iho i ka heluhelu i na manao i kakauia maloko o ka leka. 0 ka heluhelu hoi ia o ua o Hawila mai Kinolu mai ahiki' i lioikeana, a ma ka mokuna hope loa, o ka epi3etole a Magarita i ko Rok : enekai, hohōlo ae la ka ula ohelohelo ma na papalina o ua koa ppio nei, alaila huli aku la a kamailio mai la imua o kona luau'i makuakane: "E kuu luau'i makuakane," alaila huli aku la imua o ke Kiaainā Henekona, 'mē ka hoomau ana aku, "a imua hoi ou e kuu makua Benekona, e ae itiai olua e komo pu me ā'u'ilokō'-,-0 nah.auoli ana, i keia manawa, no ka mea, he lono hauoli mai la ka'u mai ia Magaritā mai. "Eia kana palapāla i kakauia ma ka hora ewalu o keia kakahiaka. maloko o ke Kakela Melodiana, aole no he mea n*ui, e ae inaloko o keia palapala, o ka haawi wale āna mai nei no i ke aloha ia kakou apau', a he maikai kona' ola kino e noho mai lā niā kelā wahi. | "He hokahi wale no ā'u mea e kaumaha nei, ua mākē loa i paha kahi maiiu nūhu nana i hookauwa mai nei ina ke-ano . he elele lawe leka*. ke kauwa hoomanāwanui hoi o ka aīo ana' niai nei iloko o nā wiliau aliiu a na makani e pa ana mē ka ikaika iluha o ka 'lewa. a no ua'wahi kauwa hoolohe nei, kā'u j 1 minamina nui loa ai." . . 1 kela kuu ana iho no nae o ko Hawila leo, o ka wa no lā ī kau iho ai o kalii manu nunu maluna o kona poohiwi akaū, a i lalau ae paha koiia hana, o kahi manu lawe leka no, naiia i lawe mai i kela leka, aole hoi i make, elike me kana i manao kuhihewa ai i kinohi, o kona hopu ae la no ia i ua wahi manu nei, a noke iho la i kā honihoni ma ke poo, alaila waiho īho la mamua o kona alo, me ka hoomau hou aua aku i kanā kamailio ana: . ' "Ke hauoli loa nei au, aole ka i make kahi manu elele, nolaila e hoolohe mai olua i ka episetole a Magarita i mai nei ia kakou*" o ka hoomaka aku la no ia o Hawila e heiuhelu i ka leka, mai ka mua mai ahiki i ka pau ana, me kona huna ole iho h$ hōōkahv huaolelo, oiai uā makemake maoli n'o ua o Hawila e; maopopo mai i kona makuakane. a i ka makuaka|ie hoi o hohonu ame ke kiekie o> ko Magarita aloha iaia nei. O na manao ano nui no maloko o kela leka a Magarita i

.kakau mai ai ia Hawila, o ia iio -ka hoike ana mai o na kaikamahine nei, i ka nui o kona aloha ame na hoomanao poina ole ana no Hawila, pela hoi ka loaa ana o ka hihi'o moeuhane iafa ma ka po mamuā aku, kona haha'i ana i ua hihi'o la imua 'o ke Kilokilo Sidia, nīa kela kakahiaka, no ka hiki olē iaia ke hoomanawanui iho i*ka nui o kona aloha no ua o wila, pela -me ka hoakaka a ke kilokilo no ka manao o kela liihi'o, a e olelo pu mai ana no hoi ua o Magarita maloko o kana leka, ina no ko ia*nei hoea i Rokenekai, me ka maalahi loa, alailā aole e hoopoina i ka maj e kilohi i.na paia 0 Mamiona Kakela, ā i kāhi kumHlaau wilou hpi,. kahi a laua; 1 hoopaa ai i na maawe kaakolu-o kq ;laua.,mau .alohā. , :j . Mawaho ae o kela mau mea a Magarita ,i; hoakāka māi .āi maloko o kana leka, ua kauoha pi: mai la .no oia ia Ha,>Y?la, aole - e' hoopoina i ka hele ana mai e ike i ke Kiaaina. Eenekonā, a hoakaka aku imua. otta, i ke ano o ka noli'o ana o kan kai-- ; kamahine maloko o. ke Ka.kelaMelodi'ana, a e hocflana aku i ka manao o ua kiaainā nei, no ka'h'oeā mai o ka lā ana e ike hou ai i ūa. maka olana kaikamahine āloha. f J Ma ka hope loa o ka \palapala. a Hawila e heluhelu ana, ua poi mai o Magarita, e lioike.pi.ha aku ua ® Hawila i na mea 'e pili ana i kana huākai, pela hoi me ka hui pu ana me kona ; makuak'ane. Ia hoea ana aku o ka Hawila hellihelu ana i ka lvka i kona hopena, ia wa i hekau ihō ai kā, meha maluna o kela anaina,' no ka mea ua aku ha mea apau me na manao ilihia, i hoakakaia mai e Magarita maloko o kfena leka. ■ Nolaila e ka mea heluhelu, ua hookō pololei loa kahi mami nunu elele i kana misiona,- elike me na kuhikuhi a kaiuahine Monika.' Ua haalelē aku' ua wahi manu nei' i ke' Kakela Melodiafia ma ka.hora elua o ka aūwina la, a iloko o na hora ehā \vale<no, o kona lele ana mai o kela-loa, ua hoea akit la oia imiia o Hawila ma, elike njĒ iā a kaua e'ka mee heluhelu i ike mua ae nei, he mama lua ole hōi iieleia e kela manu, mc ka hele maoli a pau ke aīio; a o ke kumu nui nō ia o kona maule ana, imua ponoi o ke alo o Hawilā. ? I ka nalohia ana ae hoi ō kela hiona eehia mai ke anaiiia ' aku, ia wa i huli mai ai o Kiaainā Maniiona imua o Hawila, a pane mai la i keia mau olēlo.: "Mali.a paha e pane aku ana 'oe e kuu keiki i ka Magarita?" , '■ "Ae, ke kakali mai la pa)ia oia o ka huli lioi hou ālai ,o ka •elele, me kahi lāu oliva a ke aloha," alaila ku.aeiā' o liawila iluna, a hoi aku la maloko ,o ka rumi kakāu o kona mākua L ! kane, no ke kakau ana iho i leka na kana aloha hoomanawanui. I Aole no i loihi loa ia kakau ana iho a Hawila i kana leka, o ka paa no ia, alaila puka mai la iwaho, aia hoi e paa anā kā ' wā'-hi leka ma kona lima, me kekahi lipine i hoopaāia, no ka ' īiakiikii ana aku ma ka a-i o ka manu nunu elele; ; I kona hoea ana mai no ka rumi hookipa a kona mau hoa e noho aku ana, ia wa, hopu mai la oia i kahi niānu nunu, me 1 ka nakii ana iho i ka lipine ma ka a-i, a hoopuka āe la i kēiā mau olelo kaukau : ' 'i "E ke kauWa hoomanawanui, nana i lawe mai i kekahi wai- , wai makamae a hoea i llokenekai nei, mai ke Kakela Meloūiāhaniai, kahi a ke aloha e walea mai la, ke hoihoi hou aku nei au i<foe, imua o kou mau hāku;'a ma ke alahele au i alo hoomanawānui mai nei iloko o na inea, ma ia alahele hookahi 110 oe ē huli hoi.hou aku ai'; a ina he hiki ia oe ke kamailio aku me ha huāolelo he kanaka la, alaila e haawi aku i ko'u āloha a nui i ko haku wahinē; . ( *" "Eia maloko o ka leka a'u i kakaii iho nei, a o kaJ>ukana nui hoi au e hoihoi aku ai imua o ko haku wahine, aia maloko, ōīāila na meā apaif e hiki ai iaia ke ike iho no ko makou nōho. ; ana ; rfolaifa ke hōokuu aku nei au ia oe e hwi hoi imua o kou mau h'aku, a i kou aina hanau'hoi," o ka hookuu aku la no ia p Hawila i kahi manu eleele, me ka hoomaka ana aku o ua . manu nei, e lele mailoko aku o kela rumi, a i\alo 'aku la mā kona I alahele huli hoi no kona home.- ' . . I Ia hala ana aku hoi o ka elele a ke aloha, ia wa i hwli mai ai o Hawila imua o Kiaainā Benekona, a i mai la: "Aole no , ,he mau mea ano nui a'u i kakau aku la maloko (*ka'-U leka ia Mag-arita, koe wale no, ko'u hoike ana aku nēi iai'a, ma . ka mahawa o kahi nianu eleele i hiki mai ai-me kana ukanā o kakou apau ke akoakoa like ana i kahi hōokahi; ;'a ua ike hoi i kana elele, me ka lohe i kana niau meā apau ■ ho kā hoike ana mai nei, ma kana leka; ua hoakaka aku la no Soi au i nā mea apau a kakou o ke kamailio anā iho nei, me ! ka lana o ko'u manao, e lilo"ltku ana na e lieluhelii iho ai i» mau mea hoohāuoli aku i kona manao." ; • •. Ua hoohala hou ia aku Ia kekahi mānawa loihi,"fnā ke kuka'i olelo ana mawaena ō. lako'u, ā i ka aneane ana e piha ka hora hookahi ma ia hope mai, ia wa i ku mai ai o Kiaaina ,"Benekona Mamiona iluna, a i mai U: "Ua lawa paha keia nanea ana o kakou e liawila, kuu kē- [ iki, a ke nonoi aku nei J aii ia oe e hookuu mai liuli hoi ae no ke kulanakauhale, mē ko'u mau hoahele, o ka'u kono nae ia o kou haalele hou ana iho i kou home nei, • ma ke alahele huli ia Magarita, e iho.-ae oe no Mamiona Kakpla i keia ahiahi, a malaila kaua e kukakuka hou ai i kekāhi mau mea e pono #i kau huakai hēle, a 110 na mea 110 lioi e pili ana no ko olua'pono, ma keia mua aku." j '.'Ke minamina loa.nei au no kau kōno e kuu makua kiaaina, no ka hiki ole ke hook'o akii', no ka mea ina no e holopono aiia ka'u niaii mea i manao ai, alaila ma keia wanaao koke no au e huli hoi hou aku v ai no Hu'negariā, he huakāi awiwi loa keia, e hiki ole ai ia'u ke ae aku i kau koiip | lokomaikai, a ke nonoi e aku nei no hoi au i kau matt hui-; kala ana niai ia'u o ko kaua ike hope aha iho la nō pahā a hui hou aku np ka manawa e fioea mai ana." Aole no he hoonui olelo wale mai o ke Kiaaina Bēnekona, aka hāawi mai la i kona lima nō ke'alohā an'a, me' ka lioni'; pu anā mai ma ka papalina o .liawilā, elike me ke āloha āiia | a-na kanaka Palani, a ia pau anā hoi.o kela lulūmi anā'ma- . waen'ā o Hawila me ka makuakane o kana aloha, haawi aku | la ke Kiaaina Benekona' i kona aloh'ā ia Lomelianō, o ka t hemo aku lā no ia iwaho, i ukaliia aku e kona mau hoahele o ka pii āna mai o kela uka iuiu, i 0 ka mea apiki nae, ma kela wahi i hala aku ai o ke Kia- {' 'aina Benekona. me kona mau hoa, a koe iho lā:o Hawila mē kona makuakan* maloko o'ka rumi hookipa, i ālawa aku latia h : ana, ma' kāhi a'ka'wahine mē ka lole eleēle e noho mai ānā, mahiUā. aku, aole ua Wahine nei, ua nalo>vale oiā nie' he uhane« hōopāhaohao la; Aole ā kaua mea nui e ae e ka mak'amaka heluhelu e kamailio hou.ai ma.keia aka e kikoi aku kaua imua, } ma ka hora eiwa o kela ahiahi ana ilio, ka manawa a Hawila, k'ona hoalolia hoi o Oto Berianā ame Lomeliano e kamailiō. nui ana māloko'o ke keena hookipā, me he mea la he kumu- ' hana ailb iiui lōa, ka lakou e kiikaleuka ana iloko o kela manawa. anoano o - piha paha ka hora hookahi a oi o kela nanea ana o lakou nei, ia wa i komo aku ai o Hawila maloko o kona rumi„ moe, a hemo mai la, me ka paa ana he ihoiho kukui maloko ' o kona lima akau, a he ejke kapolena keokeo hoi ma kona lima hema. _ ■ J 1 kela wa i komo hou mai ai o Hawila noloko o-ke keena a kopa niakuakanē e noho aku ana me Oto Bēnanā ! , ;a wa i ku aē āi o Lomeliano iluna, a i aku la r. ōe e kuu keiki, ua meha ke kula i keia mahawa, nōlāilā ē hele noloko I o ka luahuna waiwai, a lawe mai i ka ōlua mau mea apau i ; makemake ai; a e hoomanao- mau e kuu kēiki i na rula apau '• o ka hele ana oloko o ka elike me kau i ike ai, o halawai auanei olūa me na poinp. <- Mai maka'u a hopohope® i ka lawe ana mai i ka olua mau mea makemake ai. no ka mea, nou ia mau waiwai e kuu Hawila, he kiileana kou "maluna o kou mau waiwai ponoi, ua ike no hoi oe-ika'u.mau mea apāu i hana ai, e hoohalike aku mē.ia, e lilaauanei na meapaahana apau, i mau kāuwa hoolohe malalo o kou mana." Ua maopopo ia Hawila ka manao nui o na mea a kōna makuakane i kaniailio mai ai kona hele mai la no ia

a komo maloko,o kekalii rumf, o ka puīea e fho aku ai itoloko 0 ka -luahunā, a elike ho hoi me kana i ike ai ia LomeHano i'ka hana. pelā no oia i hooko aku ai, a hoolohe mai la na meapaahana apau iaia, elike me kau e ka : makamaka helnlielu i ike-mua ai. "O ko laua'nei iho aku la ia a hoea noloko o kahi i hoahuia ai ke<daimana, ke gula ame na waiwai.o na ano lfke ole, nana akii oe ia Oto tferiana, ua hele oia a piha me na'manao pihoihoi; owai hoi ia mea pihoihoi ole. i kau a. mea o ka nui o, ka waiyv ai, o keia ka makaniua loa-a Oto Beriana i ike 'ai 1 ke ahua o daia gula. na daia maoli no ho : , na dala pepa^ ke daimana. ame na-pohaku mpmi-kumūkilai ntii } aole no nae ona kamailio wale ae i ka mea ilo' A o o kona noōnoo. koe wale no ka hooko ana aku elike me ka Hawila mau niea e kauoha mai ai ■ • ; • ' Iā laua nei'maloko keena, haawi mai l.a o Hawi'.a i ke'eke ia Oto Beriana ebaa ai: a hele aku lauao Hawita, e olii mai 1 na dala pepa a ku ka paila, hookomo mai la iloko ō ke.eke, pela no hoi me na da,ja guia, ame na dala maoli, a i ka laWa ana, elike me kana i manao ai, ia manawk i ka- ' maiiip, niai ai imua o kona hoalōha : i ; 4 'He hami hoi ia. ua ike ilio la* 110 -oe i-keia mau mea apau, a koi&.- keia ;rhau mea au e ike nei, aia wak 110 a haawi. aku au i ka aē'ia ō;e, ia manawa auanei e hiki ai a oe ke hoike ae i ke akea i kau mau mea apau i ike ai maluko o keia lualuina. mamuā ae ia o kela manawa, ua paa oe malalo o' ka olelo aōle loa'oe e kumakaia ia oe iho." • ! \Ja\haawi aku la no o Oto i kona ae, mfe ka hooia ana aku, aoleioa h-p mana'malalo iho o ka la i hiki ke hookikina aku iain i kona hoike ana ae i kana mau mea apau i ike āi 110 kela liiahuiia vvaiwai a Hawiia. i i ' Oidi ua ikwā 'ae la no ko laim nei makemake o ka iho ana ! aku-'nōloko o'ka luahuna.'.o ko laiīa irei liuli hoi hou mai la no ia noluna. ma ke f a alaheie 110 a laua o k-a iho ana akū, a J loāa ākii'lā 110 o Lomeliano ia laua nei e kakali mai ana 1 m'a'loko ō ke keena hoōkipa.-a .i ka ike ana mai ia. Hawila, 'hālo'ilō'i mai la kona mau me ka pane ana māi ' na r, _'ma.ke'.aho paiipau'aho: "Uā īioi mai lā ka oe e listwila kuu keiki aloha." me ka ' hooki āiia iho o kana kamailio ana mai, ke ailiili wale la 110 ' kaiia hahu ana, me ka lele ana aku o Hawila e paa ma na 1 lima' 0 kona makuakane, a ninau aku la: . "E kuu mākua, heaha keia pilikia nui i loaa ia oe?" Aole naē 'o Lomeliano i pane-koke mai i ka-nmau a kana keiki, no ia kunl'ui hie ka'piha pihoihoi loa iloko o Haw'ila, ' u'a nināu aku lā no oia no.ka luā o ka manawa, me ke koi;pāakiki ana aku iaia, ehaha'i mai i ke kunui o kona ano e 'anā, ,akāhi no a loaa he manawa kupono ia Lomeliano e pane mai ai i ka i ana ae: , 1 f 'Heaha n]ai auanei kau e kuu keiki, ua pomaikai kaua, ua hiili 'hoi iiiai l'a ; oe> no ka mea he Mū'o moeuhane iho nae | ka i loaa ia'll, lie hihi'o ku i ka me kuu manao loa, ; ua halāwai aku nei la* oe nle ka poino, eia ka aole -nou ka manao ō kela hihi'o. '• • x . ! "0. kē ano o ka hihi'o 1 loaa/iho nei ia'u, o ia no ka ike ana aku nei o kō'u uhane i k!ftalv kula akea palahalaha, ua hele a ula pu i ; ke,kokpj a e lele 'pohai ana hoi nā tausani o hāitausani o 'na manu koraka maluna lewa, e uhi pu ana [• kela kula palahalahā. 1 "OiāMio nae kō'u uhane e ike aku la i kela hiona ku i ka 1 weliweli ,aia lioi, ike aku la au i kou oili ana mai e kuu'k«iki,' e kau ana oe maluna o kikahi lio eleele nui, a.ma kōii liuia akau, e paa ana kau ko'i kaua, a lele aku la oe iloko o kela • koko nui, a e ukali aku ana mahope pono ou, -kpu ! hoaloha- nei. ! ,"Ma kela .manawa a'ū i ike aku ai i ke komo ana aku o ko I oiua mau uhane iloko o ke kula-koko, e au mai ana me'he' j wai la, o ka manawa koke no ia i oili ae ai he elua maū hae eleele, aia hoi maluna o kekahi hae, ua kakauia ka inoa ; "Alepine" a ma ka -lua hoi o ka hae, e kau ana ka huāpalapala "H." . •/ . "No ko'u piha lōa i ka maka'u, o ko'u puoho ae nei no ia, eia ka he hihi'o moeuhane wale nō, o ka mea kupaianaha I nae, e naka ana ko'u kino me ka haalulu, a ua pihā hoi au : me na mānao. pihoihoi, ahiki wale i ko olua hoi ana mai nei, ā ike 1 ko'u nuau anō."- ! I ka lohe ana aku o Hawila i na hoakaka a kona makuakāne, ia wa i kulu-iho ai kona mau waimaka, 110 ka mea'kāu I, koke mai la iioko o kona noonoo ia wa, kekahi hioua ku i 1 ka weliweli loa, 110 ka hooukaia ana o kekahi kaua hahana\' maloko o ka ululaau o Urariia, mawaena o ka poe o ke Ka- j kelā'Melodiana ma kekahi aoao, ame na powa o na Mauna I Alepine ma kekahi aoao, k'a hae, me ka huapalap'ala "H" o krā hae 110 ia o ke aupuni o Hunegaria, a o na kanaka , ! 0 kela, aupuni, ka poe e paio āna no ka pono o na kaikama- j iiine ppio āme na luahine maloko o ke Kakela Melodiana. | ! Ua loihi 110 kela kulou ana iho o Hawila ilalo, e hookahe ' ana. hpi"i kona mau waimaka o ke aloha no kana Magarita, aea ae la oia iluua, a panfc mai la imuā o kona ma-i | I "Aūhea oe e kuu mākua, ke manao nei au, he hoike oiaio loa kaii 1 ike ai maloko o kau hihi'o moeuhane, o ia no ka hooukaia aiia o kekahi kaua hahana loa i ku i ka weliweli, mawaena o na £artaka a'u i hoou'oho aku ai e kiai ia Magarita ma- ānie' na powa o na niauiia Alepin'e. "Tna nae āole i hooukaia ke kaua'ii kēia manawa, aole hoi i hoōkah'eiā ke koko, ua kokoke loa mai ia i ka ma s na-wa e jlooukāja; ai, ka mēā rto hoi a'u'i hopohopo mau ai i na wa apau, e hpeāmai ana-he hoōkahekoko ana,, mamua MiU hoeā hou ana aku, a ike i na maka o kuu aloha, e noho ■ māi ka hoomānawanui malōko o' Mdodiana Kakela. hookahi wale no manaolana iloko.o'u,' nō ka pale'kaiia o Mdgarita ame kana aikane me Perekila, o ia no k'a l hōeā o Malavalia ame kona mau kanāka, aole 110 nae ia he.kūmu e kaa ai o lanakila ma ko lakou aoao,. ahiki s i kō nHaiia j hoea kino ana aku, 110 ka haāwi ana i-na kokiia... ma ko lakou aoao. - I' ; 'iE oe e Lomeliano kuu makuakane, o kela hae •eleēlē i ieakauia me ka huaoleio Alep'ine, o ka h'ae no ia o na kanākā- ppwa, o na Mauna Alepine, e v nolro hoomaiu ia iiiiā e hiāpo, o Euliō'na, ka mea i kapā iaia iho, ka< 'Weli't> na Mauna, a o ka hae me kā huapalapella H, o ka hae no iā o kā lahui Hunegaria. f< Ma ko'u manao koho wale no, mamuli o ke ano o kau hihi'o moeuhane, me he mea la, ua hui pu aku na- kanaka--0 Hūnegaria, me nā kanaka ppwa, ma ka lele kaua ana aku 1 ke Klāk'ela Melodiana ; o ka mea wale no a'u e hauoli nei e leiui'makuai oia ka hoike e ana mai o ke ma ou la, i keia mea ;, ilr»ko o ka wa pono loa, a nolaila aole au e noho ' hou iho arta, al<a e haalele koke iho āna au ia oe iloko o keia mānawa, no k'a hoopakele ana i kuu aloha e noho mai la me ka hpomānāwanui' "la!u'nae e haalēle iho ai ia oe e kuu makua, aia mau no ka nianaplaiMKiloko hoea mai ana nō ka la no kaua e halaw'ai hou ai, ina aole ma>keia ao, alaila ma kela ao ma 0, aole nae ia kauā ia kuleana, aka i ka Mea wale no, Nona ka mana ame ke alohā, e hana mai elike-nie Kana i ike ai he ppno." ' v ; 'V'. MOKUNA XXXI. • "Aole au i.manao, penei iho la ka awiwi o ka kaua huaka'i.e kuu hōaloha,'- i huli mai ai'o Hawila, askāmailio -imua o Oto Beriana, "eia ka, e haalele kōke iho aha no kaua i keia manawa me ka hoohakalia hou ole akū. Nolaila, e hele aku oe e hoomakaukau mai i na lio o kaua." | Me ka hoohakalia hou ole iho, hēle koke aku la o Oto Beriana, e hooko i na kauoha a kana aikane, a iaia hōi i'hāla aku ai, i huli māi ai o Hawila a kamailio hou mai la imuā ō kona makuakane: I "E kuu ihakua aloha, aole anei he kanakā nei nialalo o kou malu, a i ole kanaka e aku palia 1 kamāaina ai,

i iīe-e i Ke alaheie pokole mdi īiel āleu a fiōeā» i H*un'egaria, maloko o na nianna - ■»-. - Ua aku lā o Lomeliano, Ao kona' ike fcna i kekahi kanaka kamaaina i na alahele imaiina, a oiai ua huonoho mai ke Kiaaina Eenekowa, i kekahi mau koa no ke kiai ana i ka> home o Lomeliano, iia iM'-mai'la ka makuakane i kana keiki, e hele rrt'ai v e ninau i na koa o Betiekona, malia paha, he.kamaaina kekahi iwaena o lakou i ike i na alahele mauna. Hēle i'o akii ia o Ha\vila ? e nsnau $«a koa kiai, he'hookahi koa i loaa rtlat iaia e holoholo ana', īiia konA wahi ku kiai, a ipau akuUa o Hawila iaia: "He nfanao' kō'u o'ka hoea ana mai la, a ke makemake nei aa .e hoike mai oe, owai la iwaena o oukou i kamaaina i na alahele maunav mai keia wahi aku a hoea i Hunegaria < "Ke mnao nei au, lise hookahi wale no o makou kanaka kamaaina, i hēle .a lewa na alahele pohihihi o na maima, ua hiki iaia kē heHihēlu paanaau mai i na a\anui like o ua mauna, me he 'mea la, e heluhelu ana oia i na hua pi-a-pa, o kona inoa oia o Mafelia, a o kona lahui he Hunegāria." j "R hele aku hoi ha oe e kii i kela koa a lawe mai imua o'u, i lohe pono aku hoi au i kana mau hoakaka 110 kona kamaaina ina alahele mauna!" - O 'ka via!o aku la tio ia o kahi koa, aole no hoi i emo iho, ku' hou ana imua o Hawila, niē ke kanaka kamaaina ana i lawe mai ai/me ka i ana mai' oke koa Imua o Hawila: , ! ka liaku maikai, ua hele aku nei au e liuli i kekahi ka,naka i kamaaina i na alahele hihipe'a o na niauna, a eia oia me a'u i kei manawa. Iwaena o apau, aole he tnea 1 oi aku kona kamaaina i na alanui anie na moali alahele o j keia mau owawa e waiho ma'i itei ame na kualono a hoea ' ilu'na o ka piko o na kuahiwi, ua like pu ia mau alahele pohihihi, me he mau huapalapala la imua o kona mau maka." J Iko Hawila lohe ana ina hoakaka a kahi k»*a. ua hoopiha loa ia aku oia me ka olioli, o ke ano ia o ke kanaka ana i makemake ai e lilo i pailaka no ka laua huakai, a o ia ka ua o Hawila i ninau okqa mai ai: <f Ke ole au e kuhihewa, ooe anei o Mafelia, ke kanaka a . ke feoa nei i hoikē mai ai ia'u, he kamaaina 110 keia mau mauiia e waiho rriai nei?" 1 "Ae, e kuu liaku, o ko'u inoa ia, aua makaukau hoi e | hooko i na kauoha apaU, au e haawi mai ai ia'u," i pane aku ai no lioi ua kanaka nei. I "Ae, he hana. ka'u i makemake ai nau, nolaila e hahai mai oe mahope o'u," oka huli mai la 110 ia o noio'mj o 'ka iiaie, -aia 110 hoi o Mafelia ke ukali la mahope aku ona. , Ia laua i koijio aku ai maloko o kekahi mmi, kauolia mai la o Hawila-\ia Mafelia e nolio iho ilalo, a o ka lH>omaka koke niai la 110 ia o ua o Hawila e kamailio: "Ua 'hoikeia* mai ia'u e Mafelia, o oe k.l ke kanaka hoo'kahi i kamaaiila i na alahele pohihihi o keia 111:111 mauna e waihō mai nei, he mea oiaio anei ia?" 4 'Ae, e kup liaku, o na mea i hoikeia aku ia oe, he mau mea oiaio waie no ia." "O ko'u aina hanau 110 keia, a ua kamaaina 110 au i na alanui pohihihi oloko o ke kuahiwi o Kokenekai nei, aka no ke alahelē e hoea aku ai no Huneg<'iria, ua pohihihi loa au i ke alanui pokole e hoea. ai ilaila, o ke kumu iho la ia a'u i inākeniake ai e loaa he alakai, iiāna au ame kuu hoa e alakai aku hiki i ka pahuhopu o ka mau huakai." "Ae, he mea oiāio 110 ia au e kuu haku i kamailio mai la, he oe ma kou aina ponoi iho, a ua alahula na alahele pphihihi o kou kuahiwi, aka 110'n nei la, ua lewa keia ni'aii kuWhiwi ia'u i ka heleia e a'll iloko o ko'll maii la opio, 110 ka mea o ka'u oihna, liē powa 110 ia, e liele ana mai ke,kalii \tfahi a i kekahi. "Nolaila, e kuu haku maikai, e kau mai i kou mau hilinai ana makina o'u nei, 110 ka hiki ia'u ke alakai ku ia oe ame kou kokOolua me ka maalahi loa ma ke alahele pokoie, mai keia wahi aku a hoea i ka olua walii i makemake ai." I kā lohe ana o Hawila i keia mau hoakaka a Mafelia, hooiā koke mai la no oiā, i kona hilina'i pilia, me ka i ana mai, : e haawi no oia ia Mafelia i kekahi.uku kupono 110 kona luhi, a ia wa i kamailio h(iu mai ai: "Ua hoohauoli loa mai oe i ko'u manao e Mafelia, mamua o ka niea liiki ia'u ke kamailio aku imua ou, me na huaolelo kupono, o ka'u wale 110 nae e kauoha aku nei ia oe, e ( hele e hoomakaukau ia oe iho, a e kii i kou lio, 110 ka liuliu ana, ma keia huakai a kakou.' ! "E kuu haku, oke alahele a'u e alakai aku ana ia olua, he alahele ia e hiki olē ai ia kakou ke hele ma na lio, he aUliele nihinihi ia ,aka he alahele pokole loa nae e napoo ole i ai ka la hoea kakou 110 Hunegaria." j He mea keia na Hawila i manao mua ole, oiai ua kauoha ( aku oia ia Oto Beriana, e hoomakaukau i ko laua mau lio, . alaila ku ae la ua o Hawila iluna, a ninau mai la: "He oiaio anei, aole e hiki i na lio ke hele ma keia alanui j au e alakai aku ana ia kakou ?" I "Ae, ina o kou makemake e kuu haku, oka lioea koke no Hunegaria. He mau alahele eae no kekahi, eia nae he mi|u alahele kakakii, e nui ai ka manawa e hele ai alaila hoea aku i ka pahuhopu o kau hiiakai." I kela manawa nae i komo mai ai o Oto Beriaiia iloko, a hoike nlai la ia Hawila, ua makaukau na lio o laua, i hakaHa wale no i ko laua hēle aku a kau, aka nae uā hoike aku la o Hawila, e waiho anā ko laua mau lio. a e helewawae aku ana laua, malalo o ke alakai ana a Mafelia. Ma kela wahi, i hemo akn ai-ua o Hāwila me Oto Beriana 110 ka wehēwehe hou ana i 11& noho o ko laua mau lio, at»le no hōi i ertio iho, ua komo' hou mai la iloko o ka hale, me ka hele ana aku e kii i ka laua mau meakaua, a komo mai la no hoi i kekahi kapa kila, a i ko laua makaukau ana, hele loa aku la o Hawila' a komo' iloko o ka rumi o koiia luaui makūākane, e noho mai ana 110 o Lomeliano me ke kaumaha, honi aku la o Hawila makuakane, a i aku la: "E hoolān'a i ka manao e kuu makua, e hele ae 110 au a hoi mai, pehea hoi e hiki ai ia'u ke nanamaka wale aku i kuii aloha e nānea mai la i ka olu o Melodiana Kakela. e hēlē au, a hoihoi rrtai J iāia i ka poli aloha 0 kona makua Benekoiia Māniionā. O ka'u wale 110 e nonoi ku nei ia oe e kuii : oapa alōha, mai au'a oe ia'u, aka e hookuu mai oe i kau kēiki-nei me' ka manao māikai, e huli ae i ka mea i eha ai kuii-nāaii i kē āloha." M Ae; ke hooktiu aku nei-au ia kēikl 'ē liele me ka manao maikai, a 1 kē kālokalo ae nei hoi ma ka inoa o ke Akua oiāio loa. Nana no e kiai a e'hoopakēle ia oe, inai na poino ? māi,-a hiii hou kaua." Ua ike hou aē la ka mākua me ke kēiki. pela no hoi o Oto I i h* ?o mai ai e hanwi i kona aloha ia*Lomeliano, o Ic6 liia nei oili aku la^n'o 1 ia r iwahcr o kahi pupupuhale o lakou hei; a aiā noi o Māiēliil, 1 ke kakali mai la o ka hoea aku o kona'māu haku, ; no kb lakou hele, ma ka lakou huakai. O kēiā mānaWa a Hawila me kona mau hoa o ka haalele ana iho i kā hāle: o ka hora elua ponoi no ia o ka wanaao, nolaila aia ke aliula'o ke ao, ke hoomakaukau mai la, e Wehe ae i 'konā ipuka nani, a ke hookuene pono ae Ik hoi ka p'awa o ke ao, no ke alāhele o na kanakā opio, e olino koke mai ai na kūkulia alohilohi o kā la, ma kēkahi kakahiaka t māi., ' Aia ke alakai ana o kela huakai malalo o Mafelia, he ala.hēle no nāe i kamaaina ia Hawila, oiai eia no lakou i ke kuahiwi o Rokēnekai nei, a o ia ka Hawila i pane aku ai t | k'o lauā alakai J "E Maieliā, he alanui keia i hele a kainaāina ia'u, niāi ko'u. māU Ia kan?£nii mai ahiki wale no i ke kanaka makua ana. Ke ole au e koho hewa. o keia wahi moali alanui a I kakou e hele nei, e moe pōlolēi ana <>ia ahiki i kekahi ana, malalo pōiiō ih'o o kekahf'kakai pati n'iliinihi !auwtt*ia. (Aole i pāu). j