Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 20, 17 May 1918 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KUE KE KIAAINA I KA HOOKU ONOONO AINA

            Ma ka palapala loihi a Kiaaina Pia@hani i heluhelu ae ai imua o na hoa a ka ahaolelo, ma keia kau kuikawa, ma ka auwina la o ka Poalua iho nei, i hoike okoa ae ai oia i kona kue ikaika i ka hooliloia aku o na aina aupuni no ka hookuonoonoia mai e na makaaianana, mahalo o ka mana o ke Kanawai Kumu, e haawi ana i ke kuleana i na inoa he iwakalua-kumamalima, e waiho mai ai i ke noi, no ka weheia aku o kekahi aina aupuni no ka hookuonoonoia.

            Oiai, o ka ni@au hookuonoono kekahi o na mahele nui maloko o kana palapala i heluhelu ae ai imua o na hoa o ka ahaolelo, ua hoakaka pu mai oia i kekahi mau mea e pili ana no ka hoopiha ana aku i na aina wai ma Waikiki, ka hoomaemae ana ae i ke kulana o ke kulanakauhale nei, pela hoi me ke ana auhau o ke kulanakauhale, ame na mea e pili ana i ka oihana wai.

            I ke kamailio ana maluna o na aina aupuni, ua hoakaka okoa ae o Kiaai@a Pia@hani, i kona manao, no ka pono e hoolohia ke Kanawai Kumu, ma kahi e pili ana i ke noiʻana mai o na makaainana he iwakalua kumamalima, e weheia na aina aupuni, no ka mea mamuli o kela kanawai, ua lilo ka ma@a o na luna oihana, o ke Teritore, i mea ole, a ua like lakou me he mau kakauolelo la, o ka hooko wale aku no i na mei i makemakeia.

            Mamuli o kana mau mea oiaio i ike ai, a i hoomaopopo ai, no na aina aupuni i lilo aku ii ka hookuonoonoia, i ka manawa i lilo aku ai o na aina i na kanaka, he ipuka ia e kikoo mai ai na lima o na hui nui, ame kekahi poe kuonoono, a lilo aku la na aina ia lakea.

            Wahi ana, ma Oahu nei, a pela ma Hawaii, o na mea i ikeia, o ia no ka lilo ana aku o na aina hookuonoono i kekahi poe okoa, mai no makaainana aku, i noi mai e loaa ona mau home hookuonoono no lakou.

            Ua hoole okoa mai ke kiaaina i ka lilo ana o ka home hookuonoono i mea waiwai, a holopono hoi ma Hawaii nei, no ka mea wahi hou ana, elike me ka papa hoike ana o ka waiho ana aku imua o ka ahaolelo, aia wale no a loaa no @ala mahuahua i kinohi i kekahi mea, alaila hiki iaia ke hoohana i ka aina hookuonoono me ke holomua, in a aole pela, he mea makehewa a waiwai ole ka hookuonoono ana i na aina aupuni.

            Ma na wahi o na aina aupuni i mahi ia e na mahiko, ua hoike hou ae oia, o na mahiko ka poe makemake loa a kokua nui i ka pono o @@@ oe hookuonoono, no kamea, pela wale no e lilo aku ai na aina ia lakou me ka maalahi no ke kanu ana i ke ko, a e haawi hoi i ke @ala no ke kokua ana i ka poe hookuonoono, a no na kumu lehulehu ana i ike ai, ua manao oia, he mea pono loa e hoololiia ke Kanawai Kumu e pili ana i ka mana noi o na makaainana he iwakalua kumamalima, aka e haawi kaokoa ia ka mana iloko o ke komi@ina aina aupuni, a e hana aku oia elike me kana i ike ai he pono.

            Ma keia mea a ke kiaaina i manao ai, e haawi pu ia ke kuleana i ka papa komi@ina ame ke kiaaina, malalo nae o na kuhikuhi ana mai a ke kakauolelo o ke keena kalaiaina ma Wakinekona, no ka manawa o eono makahiki, a in a ka e hookoia kana mau hoolala ana, he manaoio kona, e lilo ana ka hookuonoonoia o na aina aupuni i mea waiwai.

            No na mea hoi e pili ana i ka papa komi@ina o na meaai, ua loaa ole i ke kiaaina he manawa e hoakaka mai ai maluna o kela kumuhana, aka e hoouna hou mai ana no oia i kana palapala imua o ka ahaolelo no ia mea i ka wa pono.

            O kekahi o na mea ano nui malakoʻo kela palapala a ke kiaaina o ka heluhelu ana ae, e pili ana no ia no kekahi haawina @ala, no ka hoolimalima ana aku, a i ole no ke kuai ana palia i home noho no ke kiaaina, ka luna oihana kiekie o ke Teritore.

            He palapala loihi maoli kela a ke kiaaina o ka heluhelu ana ae, no ka hora me ka hapa, i piha hoi me na huahelu maluna o na kumuhana like ole, a keia ae la kekahi o na mea ano nui i laweia mailoko mai o kana kaiolelo.

 

PEPE HE PAKE MALALO O KE KAA

            Maloko o ka halemaʻi o na ulia poino iʻlele loa ae ai ke aho hope loa o kekahi Pake, o Tam Cho ka inoa, mamuli o na palapu amu na poino i loaa iaia, mamuli o ka pepe ana i ke kaa, ma ka Poalima aku nei i hala.

            He Pake kuke kela no ka hui kelepona Mutual ma Manana, a i kulike ai me ka hoike a na makai, e kalaiwa ana kela Pake i kekahi kaa i hele a piha i ka ukana, me ka hiki inoino i ka lio ke huki.  I ka hoea ana ma Waipahu, a oiai e pii aku ana iluna o ke ahua, ua hiki ole i ka lio ke huki i ke kaa, no ia kumu, ua lala okoa iho la kela Pake ilalo, a hoi mai la mahope o ke kaa e pahu aku ai imua.

            Oiai oia e hooikaika aku ana mahope e pahu ai i ke kaa, o ka manawa ia i hoki iho ai ke kaa, a paa oia malalo, me ka hiki ole iaia ke hooikaika ae, i wahi nona e pakele ai.

            Ua waiho malie kela Pake malalo o ke kaa ahiki i ka hoea ana aku o Mr. G. J. Waller, a nana i hookau ae maluna o kona kaa, a hoihoi awiwi mai la no ka halemaʻi o na koa ma Kahauiki, malaila i haawaiia ai na lapaau ana iaia, a mai kela halenaʻi nai hoi i lawe loa ia mai ai no ka halemaʻi o na ulia poino, a malaila i make loa aku ai oia.

 

WEHEIA KE KAU KUIKAWA O KA AHAOLELO

            (Mai ka aoao I maai.)

            na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii e pili ana i na meakanu ame na lakokaua, e pakuʻi aku anu i elua mau pauku hou, a e ikeia na pauku 2202B ame 2202C.--Pacheco.

            6.  E pili ana i na hale hookamakama ame na hale o na hana hoohaunaele, e hoakaka ana no ka hoopau ana ia ano hale ame ka hoopuka ana i na palapala kanawai e ku e ana i ka Papa Lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, e hookaawale i kekahi haawina @ala, no ke kukulu ana aku i makeke no ka lehulehu.--Pacheco.

            8.  E hoololi ana i ke Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, e pili ana i ka hoolilo ana i na @ala.--Correa.

            9.  E hoololi ana i ke Kanawai 235 o na Hanawai Ahaolelo o Hawaii, 1915, e pakuʻi aku ana he pauku hou, e pili ana i ke ano e hooliloia ai na @ala o ka lehulehu.--Quinn.

Na Bila o ka Hale

            1.  E hookaawale ana i haawina no na hoolilo o ke kau kuikawa.--Cooke.

            2.  E hookaa wale ana i haawina o $35,000 no ke kukulu ana aku i kekahi makeke aupuni.--Andrews.

            3.  E hoololi ana i ke Kanawai 221 o na Kanawai Ahaolelo o 1917, e pili ana i ke komi@ina o na meaai.--Andrews.

            4.  E papa ana i ka hoohana ia maloko o na hana koa a oihana kaua paha, o ua limahana o ka Teritore.--Andrews.

            5.  E hookapu a e papa ana i ka hoopukaia o ka laikini i na lahui enemi, a e hoakaka ana no ka hoopau ana i na laikini i haawiia e ku nei keia wa.--Andrews.

            6.  E hoakaka ana no kekahi wahi e hookaawaleia ai no na enemi--Andrews.

            7.  E hoololi ana i ka Pauku 1017 o na Kanawai Ahaolelo o 1915 e pili ana i ka oihana lapaau a e hoakaka ana i laikini.--Andrews.

            8.  E hoololi ana i na Pauku o ke Kanawai 126 o na kanawai ahaolelo o 1917, e pili ana i ka uku ana no na waiwai i hoopoinoia mamuli o ka hoopihaia ana o na wahi ma Kewalo.--Jarrett.

            9.  E hookaawaleia i haawina no ka uku ana aku i na kini i hoolimalimaia e ka papa komi@ina o na Ululaau i ka wa e hoomaluia ana na holoholona no ka maʻi ahulau ma Maui.--Brown.

            10.  E hoopau ana i ke Kanawai 14 o na kanawai ahaolelo o ka 1917 no keia wa o ke kaua e pili ana i ka hoonoaia o ka amaama.--Fernendez.

            11.  E hookapu ana i ka hoohanaia o ha enemi ame ka poe kolohe ma kekahi oihana pili mahiai.--Jerves.

            12.  E hookaawale ana i haawina o $8500 no ka uku ana i na hoolilo hoolewa o ka Moiwahine Liliuokalani.--Kawewehi.

            13.  E hookaawale ana i haawina no ka uku ana i na ukuhana o na limahana o ke Teritore e komo ana iloko o ka oihana koa.--Kawewehi.

No Olelo Hooholo

            1.  E koho ana i na luna o ka hale no ke kau kuikawa.--Cooke.

            2.  E koi ana i ke kahua i ku ai o na pualikoa kiai lahui.  Haule ma ke kakahiaka, holo nae ma ka hapai hou ia ana i ka auwina la.--Miles.

            3.  E koi ana e waiho mai ke komi@ina o na meaai i ka lakou hoike no na mea i hanaia e kela komi@ina.--Andrews.

            4.  Noka hookaawale ana i kekahi apana aina, i wahi e kukulu aku ai i makeke no ka lehulehu.--Andrews.

            5.  E noi ana i hoike no ke okiia ana o ke kiawe mai na aina aupuni mai ma Waianae.  Unuhi hou ia.--Fernandez.

            6.  E koi ana, aole e hookomoia kekahi hila mahope iho o ka noho ana o keia kau no ekolu la, koe wale no mamuli o kaae a hooholo ana a ka eluahapakolu o na hoa.--Kawewehi.

 

KE SENATE

La Hana 2.

            Na hila i hookomoia ae a i holo ma ka heluhelu ekahiia ana:

            B. S. 10--E hookaawale ana i @ala no ka uku ana aku i na hoolilo o ke kau kuikawa o ke senate o ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii no ka 1918.--Shingle.

            B. S. 11--E hoololi ana i ka Kanawai 206 o na Kanawai o ke Teritore o Hawaii o ke kau mau o 1917 a e hookahua ana i kami@ina makeke.--Shingle.

            B. S. 12--E hoololi ana i ka pauku 1728 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii o 1915, ma ke kahua hoahu @ala.--Shingle.

            B. S. 13--He kanawai e hoakaka ana no ka uku ana aku ia W. R. Hobdy, ka hope luna o na hana hou o ke aupuni.--Shingle.

            B. S. 14--E hoololi ana i ka pauku I, Kanawai 234 o na Kanawai o ke Kau o 1917, e pili ana i na haawina @ala no ka manawa o elua makahiki.--Pacheco.

            B. S. 15--E hookaawale ana i haawina @ala no ke kokua ana ia T. F. Farm.--Pacheco.

            B. S. 16--E hoololi ana i ka pauku 2, Kanawai 166 i heluhelu ia ai "Alanui o Kahakuloa, $9572.85."--Baldwin.

            B. S. 17--No ka hoolako ana i haawina @ala pakuʻi no ke kau o elua makahiki e pau ana i June 30, 1919.--Shingle.

Olelo Hooholo

            Na Correa he olelo hooholo e hoamana ana i ke Kiaaina e hoolaha ae no ka hakahaka ana o ke keena oihana o ka luna nui o na hana hou o ke aupuni.

Waihoia i ke Komite.

            B. S. 1, 3, 7, 8, 9--I ke komite o na loaa ame na hoolilo.

            B. S. 2, 6--I ke komite hookolokolo.

            B. S. 4, 5--I ke komite o ka oihana koa.

 

KA HALE

            Na hila i hookomoia ao:

            B. H. 14--E hoopau ai i ke Kanawai 13 o na Kanawai o ke Kau o 1917 e pili ana i ka hoopakele ana i ka ula, papaæi, a pela aku.--Mossman.

            B. H. 15--E hoololi ana i ka mahele 22 o ka pauku 2 o ke Kanawai 215 o na kanawai o ke kau o 1917 i kapaia "He Kanawai e hoakaka ana no na hana hou o ka lehulehu."--Tarves.

            B. H. 16--E hoopau ana i ke Kanawai 14 o na Kanawai o ke Kau o 1917 ho ka manawa o ke kaua.--Fernandez.

            B. H. 17--I mea e hiki ai i na makaainana i kaawale mai ke Teritore aku mamuli o ka hana iloko o ka oihana kaua moana ame aina, a i ole hui ana aku paha me ka Ahahui Keæa Ulaula a na Aupuni Huiia, ke loaa aku i mau home hookuonoono.--Jerves.

            B. H. 18--E hoololi ana i ka pauku 628 o na Kanawai o ke Kau o 1915 elike me ia i hoololila e ke Kanawai 87 o na Kanawai o ke Kau o 1915, ame ke Kanawai 14 o na Kanawai o ke Kau 1917, e pili ana i ka iæa.--Kupihea.

 

HOPUIA KA PUULU O KA POE HOOPAE OPIUMA

            (Mai ka Aoao I mai.)

            puni, e hiki ole ai i ka poe hewa ke pakele mai na umii aku a ke kanawai.

            Ma ka huaæiia ana ae nei o ka puulu o ka poe hoopae malu i ka opiuma, ua huai pu ai ae na wahina Pake, i komo kino aku iloko o kela ano hana,  No kekahi mau makahiki ae nei ka i hala, o na wahine Pake ka poe na lakou e kuai ana i ka opiuma me ke ano malu loa, me ka holopono hoi o ka lakou lawelawe oihana ana, e hookomo okoa ia aku ai na hoohuoi ana i ka lakou mau kane, no ke kumu nui i loaa mai ai na ala mahuahua o ko lakou mau loaa makahiki.

            Oiai he uuku wale no na tini opiuma i kaa mi malalo o ka malu o n kanaka o ke aupuni, aka ma ka noke ana a na luna aupuni federala i ka noii no ka manawa o hookahi mahina me ka ha a ae nei i hala, ua maopopo loa ua nui maoli na @ala i hoahula, e ka poe hoo pae opiuma, e hee mau ai kela oihana imua, me ka pilikia ole.

            O James Ah Chuck kekahi o ka poe i paa ae i ka hopuia, oia kekahi o na Pake waiwai a kuonoono.  O ka nui o kana mau @ala maloko o na banako, ua hiki aku no ia ma kahi o ke kanalima kaukahi, a mawaho ae o kela mau @ala nunui, he mau aina lehulehu kona maloko nei o Honolulu, ma Kona a ma Kau ai.

Heoili i ka Hewa no Ha'i

            Ma ka manawa i paa ae ai o Ah Chuck i ka hopuia, me ka loaa ana aku o na tini opiuma ka kela o ka hoounaia ana aku iaia.

            He Kepani wiliki Joe Abe kona inoa, a e noho hana ana malalo o Eben Low, maluna o kekahi o kona mau moku, liilii, kekahi i paa pu i ka hopuia, a mamuli wale no o kona waiho ana ae i ka kona o hookahi kaukuni @ala i hemo al oia.

            Ma ka oleloia, o keia kekahi o na Kepani i ko'iko'i loa ma ka lawelawe ana i ka hoopae malu ana i ka opiuma, ma kahele ana aku, a hookau ana i na tini opiuma e kiolaia ana iloko o ke kai, mui na mokuahi Kepani mai e holoholo ana mawaena o Iapana ame Kapalakiko.

            Ua loaa no hoi ka hoomaopopo ana no ka nui o na pomaikai i loaa aku i kela Kepani ma keia hana, eia nae iloko no o ka nui o ia loaa, e noho hana ana no ola maluna o kekahi o na moku e Eben Low, me ka nana ole i ka haahaa o kona kulana.

            He nui na wahine Pake, ne Pake kuonoono no hoi ame kekahi poe Kepani i paa ae i ka hopula, me ko lakou noke ia anu i ka niele, no kekahi manawa, ela nae, ua pau nui no i ka hookuuia, no ke kakahi ana ahiki i ko lakou wa e kahea hou ia aku ai.

            Ua nui no ike i loaa aku i na kanaka fe@erala maanei no ka poe i komo maloko o keia hana hoopae opiuma, a e ho puhopu mau ia aku ana lakou, i kela ame keia manawa, ahiki i ka huai okoa ia ana ae o ka puulu o ka poe hoopae malu i ka opiuma maloko o Honolulu nei.

 

E KA HUAKA'I ANA NO KE POO KAUA.

            Ma ke kakahiaka o ka la apopo, e ike ai ko Honolulu nei poe i kekahi o na ka 'ihuaka'i ano nui iloko o keia wa o ke kaua, he ka'ihuaka'i hoi i kulike aku me ke ka 'ihuaka'i o ke Ke'a Ulaula i hala aku nei.

            He ka'ihuaka'i keia uo ke kuai ana i na poo kaua, a o ka mahele nui iloko o keia ka'ihua ka'i, me ke komo pu mai o na hana puhiohe like ole ma Honolulu nei, no ka hoohanohano ana i ka huakai.

            E hoakoakoa ana ka huakai maloko o ka pa'ili ma ka ho@a eiwa o ke kakahiaka, a ma ka hapalua o ka ho@a eiwa, e hoomaka ai ke ka'i ana, ma ke alanui Moi, a oiai he hoomaka wale ana no keia no na hooikaika ana e kuai kalehulehu i na poo kaua, ua paaka manao o na komite o keia hana, ame ka poe e hooikaika nei na keia hana, e halawai ana no ia mau hooikaika ana me ka holomua.

            Ma keia Poaono, e alahula ana na wahi lawelawe oihana o ke kulanakauhale nei, i ka poe kuai poo kaua, e komo hele ana maloko o na hale oihana, e hele ana hoi ma na alanui, me ke koi ana i na makaainana, e kuai i na poo kaua.

            No na pule ma key hope aku, e hooikaika mau ana kela mau komite i ka kuai ana i na poo kua, a e komoia ana na haleaina, na wahi noho, a e kauohaia ana hoi ka poe kalepa e haawi aku i na poo kaua, i ka wa e hoihoiia aku ai ke koena o ke @ala i ukuia mai no na waiwai.

            O na kamalii he mau poo kaua ka lakou i kuai ai, he kuleana nui ko lakou iloko o ke ka'ihuaka'i.

            He elua mau hana o na koa e komo ae ana iloko o ka huaka'i, pela no hoi ka hana Hawaii, ka hana o ka Puali Hoola ame ko Sana Lui, nolaila o keia kekahi o na ka'ihuaka'i e hoohialaai mai ana i ka manao o na mea apau ma keia Poaono iho.

B. H. 19--I loaa ai i haawina @ala paku'i o $20,000 no ke kula hoopololei o na keikikane.--Cooke.

            B. H. 20--E hookaawale ana i $300,000 no ka hoohoihoi ana aku i ka hana kanu kalo.--Kelekolio.

            B. H. 21--E hoololi ai i ka pauku 122 o ke Kanawai 215 o na Kanawai o ke Kau o 1917 no ka hoolako ana i na hana hou o ka lehulehu.--Kawewehi.

 

KANONO KA HOOPA'I I KAUIA MAI.

            Ma Ka poaono aku nei i hala, he la ia no ka Lunakanawai Kaapuni Hee@ i hoolilo  ae ai i kekahi manawa nui, ma ka hookau ana mai i na hoopa'i maluna o ka poe no lakou no hihia i hooloheia maloko o kana aha, a i ahewaia ai no ko lakou pili i ka hewa.

            O ka mua o na mea hoopiiia, i hookauia mai ka hoopa'i maluna on a, oia no o Goo Wan Hoy, a i kamaaina hoi ma ka inoa Ahoi, no ka hewa apuka, o ia no na mea e pili ana i kekahi mau palapala pili hoolilo aina i apukaia eia ma ke ano koloha, i wahi e lilo aku ai ka aina iaia ma ke ano pololei ole.

            I ka hookau ana mai o ka Lunakanawai Kaapuni Hee@ i ka hoopa'i maluna o Goo Wan Hoy, ua hoike mai oia i kona kaumaha loa, mamuli o ke kau ana aku o ke ko'iko'i maluna on a, o ka hooko ana mai i ke kanawai, eia nae ua hiki ole iaia ke alo ae, koe wale no ka hooko ana mai, ma kona kulana he kahu no ke aha.

            Ua hoao ka Loio Lightfoot e uwalo imua o ka aha, no ka pono o ka mea hoopiiia, e hoopuka mai ai o ka Lunakanawai @ee@ i ka hoopa'i, e kauoha ana ia, e hoopaahpoia o Goo Wan Hoy no ka manawa o ekolu makahiki maloko o ke halepaahao.

            No Morris Stratemeyer,. kela keiki opio o ke komo aihue aha maloko o ka hale o kekahi Kepani ma ke alanui Kukui, a i hoike okoa ae ai no hoi imua o ka oihana makai, no na hana aihue lehulehu ana i lawelawe ai maloko o kela kulanaka@hale, ua hookau mai ka Lunakaniwai Hee@ i ka hoopa'i o ekolu makahiki nona e noho ai maloko o ka ha'epaahao.

            Ua hooikaika ka Loio Rawlins e uwalo ho ka pono o kela keiki opio imua o ka ahu, e kauia mai kekahi hopa'i mania maluna oha, mamuli o ka ma'i o kona makuahine, eia nae ua manao ka aha, o ka ekolu makahiki hoopaahao, o ka hoop'i kupono loa ia nona, e hiki hoa ole ai iaia ke aihue iloko o kela mau makahiki.

            No ka hewa aihue me ka wawahi hale i kania mai ai ka hoopa'i o ekolu makahiki e noho ai malako o ka halepaahao, maluna o Earl Rosebourgh, he Paele.

 

HE HOOMAIKAI.

            Ka haawi ae nei au i ko'u hoomaikai nui ia Gus Kaleohano o Laie, no kona haawi ana mai ia'u i kana laau e hoopau ai i ka'u nawaliwali, no ka ma'i rumatika mai kana kumu mai, e pela no hoi me Hamana Kalili, ua ha'i mai oia ia'u, ua kauoha oia i ke Kepani kamana e hanaia i kookoo laau no'u.

            Ua hauoli loa au, a pela no me ko lua kaikuaana, S. W. Logana, oia ohano hookahi no, e hele mau mai ana oia e hui kukakuka pu nie a'u iloko o ko'u mau la popilikia nui, kokua nui mai keia ohana hookahi ia'u nia ke haawi ana mai i wahi i'a, a o ia mau hana kokua aloha, a keia ohana i pili mamao ia'u, no 3 kekele ma o ke aloha le, ke i aku nei au, o ko'u mau pokii ponoi n ia.  Ua kulu ko'u waimaka o ka iini o ko'u puuwai n ka lakou kokua nui ia'u.

            Auhea la ka like o ke aloha, mailoko o ko lakou puuwai e kokua nui mai ia'u me ko'u ponoi ihoi.  Ua hiki ole ia'u ke kaomi iho i na pana a ko'u puuwai e hoike aka imua o ke ao no keia ohana, kokua nuimai ia'u, o ia hoi ke kaikuaana, kona hope aku ame ke muli aku, no Laie nei no lakou.  A na ke Akua e kokua mai ia lakou.  Owau iho no J. A. KAHIONA

 

NA MARE.

            Oliver K. Oin ia Marion K. Fuller, Mei 4.

            George Machado ia Sophia Kamaalea, Mei 6.

            Solomon Mahoe ia Tilly Owa, Mei 11.

            George K. Oweau ia Anna K. Opunui, Mei 6.

            Frank Roch Jr ia Elizabeth Spenceh, Mei 13.

            Kauhane Holualoa ia Kaanaana Kalawaia, Mei 13.

 

NA HANAU

            Na Harry Kahia ame Rachael Holualoa, he kaikamahine, Aperila 16.

            Na Victor Ohelo ame Annie Kupukupu, he kaikamehine, Apr. 23.

            Na Lee Kwai ame Alice Ahana, he kaikamahine, Apr. 24.

            Na John H. Naone ame Lahapa Amana, he Keikikane, Mei 2.

            Na John Mokulehua ame Eunice Kaapuiki, he kaikamahine, Mei 6.

            Na Robert Wilcox ame Julia Kauhi, he kaikamahine; Mei 7.

            Na James Kauwe Jr ame Sarah Kekipi, he keikikane, Mei 7.

            Na Frank Foster ame Deborah Aki, he keikikane, Mei 10.

            Na Matthew C. Spurft ame Angeline Spencer, he kaikamahine, Mei 12.

 

NA MAKE

            Clike K. Peters, ma ke Alanui Maui, Mei 7.

            Annie Johnson, ma ka Home Lunalilo, Mei 7.

            Maria Castenda, ma ke Alanui 7, Mei 9.

            Richard K. Karratti, ma ke Alanui Pensacola, Mei 10.

 

HE RULA MAIKAI NO KA HOME.

            E kukulu i rula no kou home, o ia ka malama mau ana he omole o ka Laau Hoopaa Hi a Nahu o ka Opu a Chamberlain, no ke kupale ana aku i ka pilikia o ka opu.  He hikiwawe kana hoola ana, aole e palekana kekahi home ke ole ia mea.  Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson Smith & Co., Ltd., na akena no Hawaii.--Hoolaha.

 

AHEWAIA HE WAHINE HAWAII NO KE KUAI BIA.

            Imua o ka Lunakanawai Federala Horace Vaughan, ma ka Poakahi nei, i kauia mai ai ka hoopa'i hoopaahao o hookahi mahina maluna o Mrs. Kamaliiwahine, no kona kaui suaipa i na koa, me ke ku-e i ke kuahana a ka Peresi@ena.

            He elua mau hewa maopopo loa i pili i keia wahine Hawaii, o ka mua o ia no ka hana ana i ke suaipa a kuai aku ia ha'i; a o ka lua, o ia no kona kuai ana aku i ke suaipa i na koa Amerika.

            Ua ae okoa ae oia no kona pili i ka hewa, a o ke kumu wale no o ke emi loa o kona hoopa'i, mamuli o ka manao aloha o ke kahu o ka aha no ke kahiko o kela wahine, ma kahi o ke kanahakumamaono makahiki, a hui pu no hoi me kona noho nele a ilihune, pela iho la i komohia aku ai ka manao oluolu iloko o ka lunakanawai, a hookau mai la i kekahi hoopa'i mama loa maluna on a.

            Wahi a Mrs. Kamaliiwahine, i ka manawa i pau ai kana mau keikiaue ekolu i ka mare i ka lakou mau wahine, ua koe hookahi oia, me ka nele i ka mea naua e malama mai i kona o'a, a no ia kumu i hana okoa ai oia i ke suaipa, a kuai aku i na koa, no ka mahina holookoa ae nei i hala.

            Ua uwalo okoa aku ke'a wahine imua o ka aha, in a e hiki ana e loaa he hana nana, i wahi hona e ola ai, a e hoolakoia aku ai kona mau hemahema apau o ka noho ana, o ka mea a ke kahu o ka aha i a'o aku ai iaia, o ia no ka hele ana ae e ike i na lunanui o ka hui Kokua Hawaii, mahope iho o ka peu ana o kona mau la hoopa'i e noho ai maloko o ka halepaaliao.

            Ua hoea ae kekahi keikikane a Mrs. Kamaliiwahine maloko o ka aha, a hoakaka ae i ka @@iki ole iaia ke malama i ke ola o kona makuahine, no ke kuu he uuku loa kana wahi loaa, he poola kana hana, aole hoi he hana paa.

            Mawaho ae o Mrs. Kamaliiwahine, he elua mau wahine hou ae i hopuia no ke kuai suaipa, oia o Mary Charley ame Elizabeth Kaaihue.  Ua hoole laua no ko laua pili i a hewa ma ka Poakahi nei, no ia kumu ua hoopaneeia mai ka hooloheia ana o ko laua hihia ma kela la.

            Ua hopuia keia mau wahine me kekahi mau koa, ia lakou e inu suaipa ana, me ka hoike okoa ana ae o na koa na kela mau wahine i haawi aku i ke suaipa ia laua ma ka manawa o ka hopuia ana.

            He Pake kekahi nona ka inoa o Ah Yum, i hopuia no ke kuai ana he hookahi omole bia, ma kahi kokoke i Aala Paka ae nai, no ka ekolu hapaha, a ma ka huliia ana aku o kona home, i loaa hou aku ai lie mau omole bia i na kanaka o ke aupuni.  Ua hoole nae keia Pake i kona pili ana i ka hewa, a ua hoopaneeia mai ka hoolohe ana i kona hihia, mai kela Poakahi mai.

 

HOOLAHA O KE KUAI O KA HOOLIMALIMA AUPUNI.

            Ma ka hora 12 awakea o ka Poaono @une 15, 1918, ma ka puka mamua o ka Hale Kapitala, Honolulu, T. H., malaila o kuaiia aku ai ma ke ku@ala akea, malalo o ka Pauku 380 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii o ka 1905, ka hoolimalima laula o na loko i'a i hoakakaia malalo iho nei:

            Na Loko I'a o kapuakea, Kamiloloa, Kakakupaia ame Kawela, e waiho la ma ka Mokupuni o Molokai, me ka pono alahele pu, e hiki ai ke komo aku a ke puka mai iwaho mai na loko i'a mai; manawa o ka hoolimalima, he 20 makahiki mai @ulai 1, 1918, aku; uku hoolimalima haahaa, $50 o ka makahiki, e uku hapa makahiki mua ia.

            E koiia ana ka mea kuai mai e hoolilo aole e emi iho mmalalo o $500 no ka makahiki iloko o na makahiki mua he 10 o ka hoolimalima, no ka hana hou ana, a no ka hoopiha ana i ka i'a i na loko i'a i oleloia, a e koiia hoi e waiho mai i bona ma ka huina o $500, i apo noia e ke Komisina o na Aina Aupuni, i wahi e hoopaaia ai no ia hoolilo.  E hoomaka keia hana hou iloko o na la he 90 mai ka la aku o ka hoolimalima ana, in a aole pela, e lilo wale no ka uku hoolimalima ame ka bona.

            Na ka mea kuai mai e uku i na hoolilo o ka hoolaha ana.

            No ua kii palapala aina ame na hoakaka aku i koe, e noi ae ma ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, T. H.

 

WALTER A. ENGLE,

            Kokua Komisina o na Aina Aupuni.  Hanaia ma Honolulu, Mei 7, 1918.  6295--Mei 17, @une 14.

 

HOOLAHA.

 

UKUANA I NA AUHAU WAI.

            I kulike ai me ke Kauoha Kanawai Helu 65, elike me ia i hoololiia ai e na Kauoha Kanawai Helu 91 ame 102 o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, o ka poe apua e paa ana i na pono wai malalo o na auhau mita, ma keia ke hoikeia aku nei, o na auhau wai no ka manawa e pau ana i Mei 31, 1918, ua hiki mai i ka wa e uku ai, a e ukuia ae ma ka la MUA o @UNE, 1918.

            O ka uku ole ana i na auhau wai iloko o KANAKOLU la mahope aku olaila, e kauia no he kaki paku'i o Umi Pakeneka.

            E ukuia ae na auhau wai ma ke keena o ka OIHANA WAI O HONOLULU, Hale Kapiolani, Honolulu, Hawaii.

F. G. KIRCHHOFF,

Lunanui Laula, keena Wai me Sua o Honolulu.

6295--Mei 17, 24, 31.

 

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

            (Mai ka aoao I mai.)

Like ke Kali Ana a ke Kenerala F@@h i Mea Hoouluhua i na Kelemania

            NEW YORK, Mei 12.--Ke hoomaka nei e ikeia i nei manawa ma ke ano laula loa mawaena iho o na pohai, a na kenerala a na Aupuni Huiia ka naauao o ka e Kenerala Foch manao hooko no ke kali ana.  Me na Kelemania maloko o na auwaha i hiki ke noho mau ole ia ma na wahi apau o ka hapanui o ke kahua kaua ma ke komohana, a me ka manawa maikai loa e hooiaio ana oia kekahi o na mea kokua waiwai loa no na Aupuni Huiia, ma ka haawi ana i ka alihikaua nui i manawa e hana ai a paa na kahua pale ma na wahi apau o ka laina, a i loaa ai hoi i manawa no na pualikoa hou e hele mai ai no ka hoopuipui ana i na kahua kaua apau me na koa, ua lilo ia i mea kokua nui loa i na Aupuni Huiia i kela ame keia la, a he hoomahuahua ana aku hoi i ka poino ma ka aoao o ka enemi.

            Aole hiki i na Kelemania ke hoomaunauna wale i ka manawa a e lilo ana ka ke Kenerala Foch manao hooko i mea koi okoa aku i ke Kenerala Hindenburg e hoike ae i kana mau hana i hoolala ia mek on a ike ole mai i ka hana a na Aupuni Huiia e hoolala ana a e makaala aku ana i kana mau hana hoao mai apau.

            Ua manaplana na Kelemania ma ka hoomaopopo aku e hoike aku ana ke Kenerala Foch i kana papa hana no ka hoonee kaua ana, eia nae aole oia i hoike iki aku ma kekahi ano.

 

KAA I NA AUPUNI HUIIA KA HOOMALU ANA I KA LEWA

            Iloko o ia manawa hookahi ke hoomaunauna mai la na Kelemania i ko lakou mau koa ma ke kaua ana maloko o na wahi mamua mai o lakou i lilo ole aku kekahi wahi ia lakou, o ka hoomahua hua wale mai no e nui aku ai ka poino o na koa, a ua lilo ka noho mana ana o na Aupuni Hui ma ka lewa me ka maopopo loa i hana akeakea aku i na kenerala Kelemania mai ke kaua ana mai e lilo hou aku ai kekahi mau wahi ia lakou mamua o na hoike liilii no na hoonee kaua ana mahope aku o ke kahua kaua ma ka hapa komohaua.

            E hoakaa ana ka lono mai Ladana mai aia na mokulele Pelekane ke pinepine loa mai la ka lele ana aku maluna ae o na laina a na Kelemania me na poka pahu, me ka hoolaule iho he mau tona o na mea pahu ikeike loa maluna iho o na pualikoa Kelemania i hoakoakoaia apau na hale o na koa i ka nahaha me ka pau pu o na laina kelekaiapa i ka helelei i ka honua.

            Pinepine na manawa a na mokulele i lele iho ai ma na wahi haahaa mai ka ili honua ae maluna ae o no auwaha i na Kenemania, a ki iho la i na koa helewawae me ka lakou mau pu mikini.  Ma keia ano iho la i lukuia aku ai na Kelemania me ka aneane e loaa ole he manawa e hooki ai i ke luku ana.

            Ua hahaiia aku na mokulala Kelemania i ko lakou wa e ikeia aku ai, me ka oi aku o ka nui o na mokulele a na Pelekane ame ka na Palani ame ka oi pu aku no hoi o na mokulala Kelemania i kiia aku a haule i ka honua.  A oiai o ka hapanui o na kaua i hooukaia ma ka lewa maluna ae no ia o na laina a na Kelemania, a i ka wa a na mokulele a na Aupuni Hui e hoao iho ai e kuu he mokulele no ho ka na Kelemania, eia nae ia oi aku na mokulele a na Kelemania i kiia ae a haule i ka honua mamua o ka na Aupuni Huiia.

 

ELUA I KA IWAKALUA

            Ma ka la aku la inehinei he umi-ku-mamaha mau mokulala a ka enemi i ukuia iloko o ke kaua ana ma ka lewa me eiwa mau mokulele a na Pelekane i @alowale iloko o ia la.  Hookahi kaua i hooukaia ma ka lewa e elua mau Pelekane i hoi hou mai, aole me ka loaa wale no o ka lanakila, aka ua haawiia aku na hoohiwahiwa he nui no ka hookahuaia ana o kekahi moolelo hou no ka loaa ana o kekahi moolelo hou no ka loaa ana o ka lanakila ma ke kaua ma ka lewa.  Ua hoopuniia mai na mokulele Pelekane elua e na mokulele Kelemania he iwakalua ka nui, a ua hiki ole ia laua elua ke pakee.  Ua kaua okoa aku la na Pelekane, a iloko o kanakou minuke he ewalu mau mokulele Kelemania i aia e ke ahi a walawala ana i ka honua, me elima mau mokulele e aku i nui ka poino a hoi iho la no ka honua.  Ia manawa ua aloalo mai la na mokulele Pelekane mai ke koena mai o na mokulele Kelemania a hoea mai la i ko laua kahua me ka palekana.

 

NA KAUA MALUNA O KA HONUA

            Iloko o na hooili kana kuloko ana a i hakakaia ma ka la i nehinei, ua lilo mai kekahi mau wahi na Aupuni Hui me ka hoauheeia aku o na enemi.

            Ma ia la ua nee iki aku ka laina a na Palani maloko o Flanders imua mamua o Locre a ua hoohuiia mai me na wahi i lilo mai ai ia lakou ma ka la mamua aku ma Orvilliers-Sorel, ma ka hema hikina mai o Montdidier.  O na kahua hou i lilo mai ai i na Palani maloko o ka Paka Grivesnes ua koikoi loa ke kipoka pa-huia ana mai ma ia la, a pela me kahi o ka lakou mau laina ma Mailly a ma Raineval.

            Ua ukaliia mai keia kipoka pa-huia ana e na pualikoa helewawae makolukolu a ka enemi ma ke komohana hema mai o Mailly ame Raineval, ua lele kaua poipuia mai me ka ikaika loa na laina a na Palani a lilo aku kekahi wahi.  Ua lele kaua hou ia aku na Kelemania e paa ana ia wehi a hoauheeia mailaila aku, a paa hou ia ka laina e na Pelekane.  Iloko o keia kaua ana a na Peleni ua makolukolu loa na Kelemania i make a i hoehaia.

            Maluna hoi o ke kahua kaua e paaia ana e na Pelekane ua lele kaua mai na Kelemania maluna o na Pelekane ma Neuville, a ua hoauheeia.

 

ANEANE E PAU LOA NA KOA I HOOKOEIA A KELEMANIA I KA HOOHANAIA

            OTTAWA, Mei 13.--Ua loaa hou mai he lono e hooiaio ana i keia la no ka ho ike aole e hooiaio ana i keia la no ka hoike aole e hoohanaia aku ana na pualikoa Amerika ma ke ano laula loa maluno o na kahua ma Palani ahiki i ka hoakoakoaia ana aku o kekahi mau pualikoa nui a lawa pono ka ikaika malaila.

            Ma ka oleloia ua hooholo ke komite o ka ahaolelo kaua Pelekane e kaohi i na pualikoa Amerika i lawala mai Amerika aku ahiki i ka loaa ana o ka helona nui lawa loa i makemakeia no ka hoouka ana aku no ka hopena o ke kaua.

            Iloko o ia manawa ua loaa ka manao maopopo loa i na Aupuni Huiia i ka hiki pono ke paa aku i ka enemi oiai na Kelemania e hoomaunauna mai la i ko lakou mau koa ponoi iloko o na kaua hua ole, me ka hapanui o na koa Palani i hookoeia i hoohana ole ia.

            Ua ikeia ma a hoike a ke komite no ke kulana o ke kaua keia mau hoakaka malalo nei:

            "Ua aneane o hoea aku i ka @ele loa ana o ka enemi i na koa i hookoeia."  Ua ikeia e na pualikoa Amerika ma ka mahele o a laina ma Luneville ka haalele loa ia ana e ua Kelemania o ke kulanakauhale o Aneiervillers, a pela pu me na auwaha ma na wahi e ae.  Ma ka olelo a na paah@o Kelemania i laweia mai he mau pio mai keia mahele mai o ke kahua kaua, o ka heluna o na koa Kelemania i make ma ke kaua i hooekaia ma Seieheprey elike me ka koike, a ke kuhina kaua he 600, oia hoi ua palun ia aku ka nui o na ola i poino i ka Berlin i hoika ae ai mamua o ko na koa Amerika i hoopoinoia ma ia kaua ana.

            LONDON, Mei 13.--He moolelo kai loaa mai a i hauwawaia ae a i pa'iia i keia la maloko o ka Nupepa London Express ua make ke Kenerala von Hinheuburg, ka aliliikana nui o na pualikoa Kelemania ma ka hapa komohana.  elike me ka hoakaka a na paahao Kelemania i lawepioia mai ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala ma ka hapa komohana.

            Aohe moolelo piha i hoolahaia ae no ka make ana o ke kenerala, aka, mai na paahap Kelemania i lawepioia mai ai iloko o na la kakaikahi aku nei i hala ma ke kahua kaua o ke komohana i loaa mai ai keia moolelo.

            O Kenerala von Maekensen ka mea mana na kaua lanakila mamua aku nei ma Rusia, Rumania ame Italia, ka i kamailio ia i nai manawa oia ana ke kanaka nui i manaoia nana e haawi ae ana i ka lanakila i na mea kaua a na Kelemania.

            Ua manaoia e ka lehulehu mai. o a o ua hoolahaia ae ka moolelo e pili ana i ka make ana o ke Kenerala Hindenburg i mea hoakaka aku i ka lahui Kelemania oia ke kumu o ka @ele ana o ke komohana i mea e hoomamaia ae ai ko lakou mau noonoo i hookaumahaia, me ka manaoluna i ka manawa a van Maekensen e lawe ae ai ia kulana e loaa hou ai i na Kelemaia ka nee hou ana mai imua.

 

LOAA NA MAKANA KARISIMAKA I NA KEIKI HAWAII.

            Mahope iho o ke kakali loihi ana no na mahina lehulehu, ua hoea mai nei ka lohe i keia kulanakauhale, ua loaa pono aku nei na pahu o ua mea makana i hoounaia aku e ko Honolulu nei poe no na keiki Hawaii maluna o ka mokukaua Amerika St. Louis; a ua lilo hoi na makana apau oloko, i mea na kela poe keiki e hauoil ai, me ka hoolawa like ia o na mea apau iwaena o lakou.

            He hookahi kumu o ka loaa koke ole o kela mau pahu makana i hoounaia aku ai na kela poe keiki, mamuli no ia o ka nui o na wahi e hoounaia ai o ko lakou mokukaua, eia nae, ua hoopauia ka pilikia, ma o ka loaa pono ana aku o na pahu o na ukana makana i kela poe keiki.

            He hookahi o kela mau keiki i kakau kai nei i ka nupepa Advertiser, e pili ana no kela mau makana, penei iho ka na hoike ma ke ano nui:

            "I keia la no i loaa mai ai na pahu i hoonaia mai ai na na 'Keiki o Hawaii' maluna o ka mokukaua Amerika St. Louis, a ma ka aoao o na keiki, ke haawi aku nei au i na mahalo ana i ka poe apau na lakou keia mau makana.

            "Ua hoouna mai nei o Mrs. Lowe he elua mau kini hee me ke kalo palaoa, a ua lilo ia i mea ano hou no ua mea apau.

            "O na waiwai i makemake nui ia, i hoounaia mai e Mrs. J. M. Dowsett ame ke komite, ua lilo ia i mea hoohauoli nui mai i ko makou manao.

            "Me ke kanalua ole ke olelo ae, ua lohe nui oukou i ka moolelo maikai i loaa i na keiki Hawaii iloko o keia kaua, a oiai he hana hiki ole ka hoike ana aku ia mau mea iloko o keia wa, na hiki no ia oukou ke hoomaopopo iho, i ke ano maoli o kekahi o ia mau mea.

            "He maikai ke ola ino o na keiki apau, a i ka wa e hoea ai no kekahi kulanakauhale e loaa aku ai na kanaka o Hawaii, e loaa mau mai ana na hookipa ohaoha ana mai ia lakou mai no na keiki o ka 'Aina o ka Malamolama.'  E haawi mau ana ka hui hookani pila oluna nei o ka mokukaua he mau ahamele lehulehu no ka pono o na halema'i, malalo o na lawelawe ana a ka Y. M. C. A: me ka lilo o na mele mea hoohialaai i ka manao.

            "Me na hoomaikai nui hou ame ke Aloha Nui'i i ka poe apau o Hawaii."

 

PIMOLO HE WAHINE HAOLE ILOKO O KE KAI.

            Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i piholo ai he wahine haole nona ka inoa o Mrs. Sadie Frymier iloko o ke kai ma Hanaloi, Kauai, a mahope iho o kona hoopakeleia ana e kana keiki, a mamuli o kona nawaliwali, me ka paupauaho pu, i make aku ia oia mahope mai, mamua o ka hoea ana aku no ka halema'i e lapaauia mai ai oia.

            I hele kela wahine haole i ka auaukai me kana keiki, a oini e nanea ana i ka auau ma kahi kaa pono ana ma kahi ikaika o ke ko ana o ke au, ahiki i kahi hohonu o ke kai.

            Ua ike mai kana keiki i ke kulana poino kona makuahine, ua hoomaka mai la oia e holo me ka hooikaika ana e hoopakele ae i kona ola, a no ka hapalua hora kona aumeume ana me ke kai, ua pae aku la laua nouka o ka aina me ka palekana.

            Ua nawaliwali maoli kela wahine, me ka paupauaho pu hoi, pela iho la oia make ai iloko o kamanawa pokole, a o kekahi kumu no hoi o kona nawaliwali, ua luahine no oia.