Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 18, 3 May 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKIALII AMEDA AME KA WAHINE KUPUA PARI-BANAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKIALII AMEDA AME KA WAHINE KUPUA PARI-BANAU

I Va |)oni).ki nv.mao i ko kc keikialii noonoo. nolaila. o ko laua u haele koke aku ia no ia a komo ana iloko o kekahi wahi l.a <.* he !>ebe nia'i koloko, a ia hoohoni ana aku 110 a na \va«"i kanaka la o ke ola koke ae la-no ia o ka ma'i o na bebe ixi- ! () ko laua u haele like aku la no ia a hoea i ka hokele a ke keikialii e n«»lio ana. a mahope o ka helu ana o ke keikialii i na apana (lala gula he kanaha a haawi mai la i kahi kanaka. a ia hoi ana a kahi kanaka kakali iho la oia me ka uluhua loa no ka hoi o ka huaka'i a ka poe kalepa i Inia i h«K>kahi k«» lakou hoi pu ana. Mahope mai o ia manawa oiai oia e kali ana no ka huaka'i a ka ]>oe kale|)a. ua hoohalaia eia kekahi manawa ma ka hele ana e makaikai ma kekairTrnau wahi aku mawaho; 0 ke kulanakauliale o Samarakena. o kahi ana i oi aku ai' kona makemake loa e ike oia ke Awawa o Soda. he awawa 1 kaj>aia ma ka inoa o ka muliwai ma ia ino'a nona ka wai e kahe ana me ke aliali mai ke kuahi;vi mai. j Ua nanaia aku keia awawa e ka lahui Arabia ma ke ano | i'ia kekahi o na Paredaiso nani loa eha maluna o ka honua,. inamuli o ka nani o na kualono. ka nani o ka waiho ana o ka aina. na kihapai pua e hoopuni ana i na halealii nani, na aina mahiai njii m'a kela a ma keia aoao o ka muliwai, na aina hanai holoholona ame ka maikai mau o na. kikina--0 ka makahiki. Mia nae. iloko o keia hele mau o ke Keikialii Ameda i ka makaikai e makaala mau ana no ōia me ka hoopoina «•le i ka hele mau aku e ninau i na kanaka kalepa no ko lakou manawa e hoi ai no Inia. 1 ka ma«>popo ana iaia o ka manawa o na kanaka kalēpa e hoi ai hoomakaukau ihoi.la oia iaia iho a 'hoi pu aku la. aj 1 ka hala ana o kekahi mau la lehulehu ia lakou ma ke ala- j hele hh'. ka inea ame ka maluhiluh*, hoea akji la i ka hale hookipa a na hoahanau e noho mai ana kakali nona o ka hoi aku. la hoea ana aku ana ua hauoli nui oia i ka ike ana a'eu i na kaikuaana me na ola maikai, a ninau koke aku la no i ka mea o laua i hoi mua aku, o ke Keikialii Hasana ka mea i īKine mai oia ka mea mua o laua i hoi aku a mahope aku ke Keikialii Ali. ua loihi no nae ia kali ana mai ana mamua «) lea hoi ana aku o ke Keikialii Ali. I ka lohe ana o ke Keikialii Ali he ekolu mahina ka loihi < ko ke Kaikuaana Hasana hoea ana aku ilaila ua hookahahaia «jia, a ninau aku.la: "Alaila aole no ka paha i mamao !«»a kau wahi o ka hele ana i hoea koke mai ai oe ianei?" "Aiile au e hoike koke aku ana iā oe i nei manawa no kalii a'u o ka hele ana, eia wale 110 ka'u mea e hoike aku ia oe, ■m: ekom mahina ka loihi o ko'u hele ana ma ke ala ahiki i kahi a'u i makemake ai." \yahi a ke kaikuaana o ka pane ;>.na mai. "Ina pela ka mea oiaio, alaila aole i liuliu loa kou nohu ana iho malaila. no ka mea, ina ekoKi mahina ka l«.»ihi o kou hele ana ahiki ilaila. ekolu au mahina e hoi mai ai, a hui me ekolu mahina o kou noho ana maanei, a kali ae n-ei ia maua o ka hoi mai, ua like ia me eiwā maliina, nolaila, ekolu wale no au wahi mahma o ka noho ana ma kau walii o ka hele ana." i pane aku ai ke Keikialii Ali. "Aohe pololei o kau i koho mai la," i pane aku ai ke Keilialii Hasana. "He aneane e piha ka elima mahina o ko'u noho ana a hoi mai; o ke kumu o koAi hikiwawe o ka hoi ana mai mamuli no ia o ka'u mea kamahao loa o ke kuai ana. pela i hoopokoleia ai ko'u manawa o ka hoi ana mai." "Alaila i lele ka paha oe i ka lewa me/he Inanu la i hoi mai ai. akahi ka hnkiwawe loa o.kou 'hoi ana mai. "Ke maopopo ofe nei ia'u ke kumu o ka hikiwawe loa ana o kou hoi ana mai, no ka mea, wahi no au i olelo mai nei ekolu ou mahina o ka hele ana he mea maopopo loa i ka nana aku, pela ana no ka loihi o kou manawa e hoi mai ai. aole e pokole ana ke alanui ke hoi mai oe a i ka hele ana aku hoi loihi loa aku la. "Pehea la i loihi loa ai na la o kou hele ana a pokole mai hoi na la e hoi mai ai? Ke manaoio ole nei au la i kau olelo," i pane hou aku ai ke Keikialii Ali. "O ke kumu no o kou manaoio ole ea, aole au i hoike aku nei ia oe i ka mea oiaio. he nane huna keia na'u. aole au e hoakaka aku ana ia oe ahiki i ka hoi ana mai o ke Keikiali; Ameda. aka. oiai hoi eia o Ameda maanei. nolaila e hoakaka aku ana au. "Aole au i maopopo i ka holopono o ka olua huli ana. ua ioaa palia ka olua mea kamahao loa i ike mua ole ia kekahi mea elike me ia a aole paha, malia he jnau mea waiwai ole paha ka olua, no ka mea, ke ike aku nei au i na wahi paiki a olua oia aluhee mua no aohe nepunepu ae," wahi a ke Keikialii Ha?ana o ka pane ana mai me ka akaaka henehene. "No kou liuna i kau mea kamahao a'u.no nae e koho aku nei me he inea !a o kena nioena welew<flca no paha la au.e moe niai la iluna o ka punee. he mea waiwai ole i ko'u noom.»o iho. no ka mea. he mea kamaaina loa ia kena o ka noena weleweka ma na wahi apau .aole rio hoi ail e hoike aku ana i ka'u mea kamahao loa a'u no e manao nei o ka'u ; i na ka mea kamahao oi loa o ka makemakeia e ka makuakane o kakou." lle mau olelo ae la keia māmua i pāpaleoia mawaena o ke: Keikialii Hasana ame ke Keikialii Ali mamua o ka hoi ana! aku o.ke Keikialii Ameda, aka. i koiia wa i.hōi ku ai, o ke Keikialii hiapo o lakou, oia ka mea mua i hoakaka aku i kona manao i ka i ana aku: 44 E loaa ana ia kakou he nlanawā iiui ma n?i h īpe aku .e hauoli ai kakou ma ka hōakaka pakahi ana a anie keia mea no kana mau mea i ike-ai ma kāna wahi o ka hele ana. "E kamailio kakou i nēi manawa maluna o na mea a kakou «> ka hele ana e huli, o ka wai la ksToi aku o ke kamahao. nolaila. o keia ka manawa a kakou e hoakaka ai kela ame keia no kana niea kamahao me ka huna ole. • "1 ka wa e ike ai kakou apau i na mea kaiiiahao loa ia wa kakou e hooholo ai no kakou iho i ka mea kamahao lo« < i ae a ka makuakane o kakou e oi loa ae ai kona niakei:iake a hooholo iho i ka rtiea o kakpu e lilo ai ke Kamaliiwahine Nourouiiiha. "I lilo ai i niea no olua e l)Oohalike mai ai ea. owau o kak»ui ke hoakaka mua aku; a ka mea kamahao loa i loaa ia'u a i loaa ole ma na wahi apuni o ke ao ma ka'u hele ana no ke kulanakauhale o Bisenega, oia keia moena weleweka a olua e ike mai la a'u fio e noho nei. "He mea kamaaina loa ia no keia, ua ikeia keia mea lie moena weleweka ma na wahi āpau, aka o ka like ole o keia me na moena e ae e hookahahaia aku ana kō olua naau i ka wa a'u e hoakaka aku ai i kona waiwai ame kana hana, he mea na olua i ike ole ai i kekahi mea i like me keia moena. "O ka niea kamali&o loa'e pili ana i keia nioena oia keia. me ka nana ole i kona ano paku-a ia kakōu, o ka mea a mau mea e noho iho ana maluna ona. elike me a r u e noho nei, a makemake oia e halihaliia no kekahi wahi aku ana e makemake ai. nie ka nana ole i ka mamao loa o ia wahi ana i niakeniake ai e halihaliia aku, e ike koke iho arta iio ia niea

i : 1 ~ ~ ~ iloko o ka imo ana a ka maka aia oia i kahi ana i makemake ai kahi i noho ai. "Ua ike au i ka oiaio o kona mana mamua o kuu kuai ana me na dala g"ula he kanaha. he kumukuai nui loa, aka, ao!e ;Ai i minamina ia mau daia. no ka mea. ua ike au i kona waiwai ua oi pa-hanen aku i ko ia mau da!a. "I ko'u ike ana i kona waiwai. a ma]iope o ko'u hele ana e makaikai ma na wahi kaulana apau o Bisenaga. a i. kuu makemake ana e hoi iiiai no nei. o keia inoena weieweka ka mea nana i hoihoi mai ia'u ame ka'u kauwa iloko o ka manawa pokole. me ka hooluhi ole ia i ka liele i ka loa. elike me ia a'u o ka hele ana. 1 , "Aia a makemake olua e ike i koha inana ia mānaw'a au e hooiaio aku'ai. Ua 'ohe mai la olua i ka'u mea kamahao loa ame kana lKina.\nolaila. ke makemake nei au e i ka olua. i ikeia hoi ka oi o ka olua'mau mea mana iiiamua o ka'u." _ v l ka pau ana o ka ke Keikialii Hasaua hoakaka me kana ]>ai no kana mea mana. ka waiwai ame kona pomaikai no kana moena weleweka. a'laila i mai la: "0 kō olua manawa' keia e hoike mai ai i ka olua mau mea kaniahao." . O ke Keikialii Ali ka i hoakaka aku n«) kana mea kamahao loa i loaa mai i ka i ana aku: "O kau mea kamahao nae kau 'i ike i ke"'kupana'ha. aole hoi oe i ike i ka'u niea kaniahao; iia iike no na mea kamahao a kaua. kiie wale no he hana okoa no hoi ko kau a he. hana okoa-'no hoi ko ka'u, a i mea e hoo'ōauia aku ai o kou manāo kanalua e hoike aku ana au ia oe. "O keia wahi ohe nei la au e ike mai" la i like ole aku kona nani mawaho me kau moena weleweka, me he mea la ileau nana mai. aohe ona waiwai e haawi ai oe i kou hilinai maiuna ona. au no paha e naiu la iloko'ou pela. Ao'ekeia he mea kamaliaō. a ua poho ka'u mau dala o ka hoolilo ana no nei mea. "Aka, e hoolohe mai oe me ka hialaai nui. Aole i.enii iho ka'u mau dala o ka hoolilo ana ncTkeia ohe malaīo iho o kau i h«jolilo aku ai no kau moena. aole no hoi i ko'u hauoli no ka'u mea kamāhao q ke kuai ana malalo iho o kou hauoli no kau* moena. ua like kaua a like. "Ke manaoio nei au aole oe e i mai ana i.ko'u hoolilo wale ana i ka'u mau daīa rio ka mea waiwai ole i ko'u \va e hooiaio aku ai ia oe, ina no kou nana maloko aku o keia ohe. e ike aku ana oe me ka maopopo loa. i ka mea au i mak'emake nui ai e ike, me ka nana ole i ka mamao loa o kahi e noho ana o ka mea au i makemake ai e ike. "Aole paha oe e liilinai wale'mai aiia no ma na olelo a ko'u waha. nolaila, i mea no e hoopauia aleu ai o kou hoopohala. e aho no oe e nana nou iho i pau kuhihewa ia. Hilo paliku, e lawe aku oe a e nana nou iho ina ua haanui wale aku nei no au," wahi a ke Keikialii Ali o ka pane ana aku. me ka haawi pu ana aku i ka ohe iā.manawa. O ko ke Keikialii Hasana hopu mai la no ia i ka ohe mai ka lima āku o Ali, a iaia i kau ae ai i kona maka. me ka manao iloko ona ia manawa o'ke Kamaliiwahine Nourouniha kana mea i makemake ai e ike akū. ua ike mai la na keikialii e ae elua i ka haikea aiia ae o kona helehelena. me hemea la aole oia i hoopihoihoi wale ia 110. aka. ua hookaum.ali.a pu ia.;kona noonoo ia manawa. "Heaha iho la hoi ka mea o ka loli ana ae la o kou helehelena? Ua hele oe a kunahihi me he mea la ua pih'a oe i ka maka'u." v : "Heaha mai auanei hoi kau; ike aku la no hoi aii i ke kaikuahine o kakou. ke Kamaliiwahine Nourouniha. aia iluna o ka moe kalii i waiho ai me ka nawaliwali loa, a'u nu. e manaoio nei aole oia e loaa aku ana ia leakou; ō keia luln ame keia. hooikaika ana a kakou e loaa nā mea kamiihao loa me ka manao e lilo ana ke kaikuahine o kakou i kekahi 0 kakou e poho ana ia manaolana ana. . "Ua ike aku nei au iaia e moe ana'iluha o ka moe.' a o.na haiawahine no hoi.ana apau , a pela'me na kauwa kāne'-ana 1 po-ā ia! aia lakou maha'i/o kona iiiōe kahi i hoōpiitil J, akn ai, a e noke nui ana i ka uwe, a e kali \val6 ana no laUhu o ka lele ae o kona aho hōpe loa. E nana mai no hoi plim la/ o i mai auanei olua i ko'u lioupuu]iu. E nana koke aku i ik'e aku olua i kona kulana kupilikii,, i hookahi ko kakou hookalie pu ana i na waimaka." 0 ka liopu mai la no ia o ke Keikialii A.īi i ka ohe niai ka lima aku o Hasana a nana aku la malpko o ka ohe, elike uo me ka ke Keikialii Hasana ike ana aku i ke Kamaliiwahine Nourouniha e moe mai ana. iluna o ka moe iue ka waii loa, pela no kaua'mea o ka ike'aua aku. 1 ka pau ana o kana nana ana haawi mai la i ka ohe'ia Ameda i ike pu aku ai oia i ka ma'i o ke kaikilahine o lakou. a ia ike ana aku ana ua like kona kaumaha 1a manawa īiie ko na kaikuaana. "Ua ike like aku la kakou i ka pilikia o ke kaikuahine o kakou, ua kokoke loa oia i ka hopena o kona mau la. a oiai 0 ka mea hookahi no ia a kakou i iini ai, eia ko'u manao. mai hoopau manawawale kakou maanei. no ka mea he manaolana ko'u e hiki ana no oia ke hoolaia ina e liiki koke aku ana kakou.i ka halealii. 0 kona wehe ae la ,no ia mailoko ae o kona poli i kana mea mana kamahao loa, oia ka apala ana i kuai ai a i aku la 1 īia kaikuaa.ua: "O keia apala la ea/' me ka hoikeike pii aku ana ia hihnawa i na hoahanau ona. "a olua e ike mai la, aple i eini flio kona kumukuai malalo o ko ka moena weleweka anie ka ohe, a plua i hoiho.i pu mai ai. "O keia ka manawa kupoho loa e ikeia ai ka waiwai o na mea mana kamahao a kakou. I hoomau ole ia aku ai ka pilihua iloko o plua e ppnp ia'u e hpike aku ia plua o ka ia nei hana oia ka hopla ana i ka niea ma'i nawaliwali loa elike me kela kaikuahine o kakpu e waihp a ma'i mai la. "Ina he nawaliwali loa ko kekahi mea a ua aneane loa aku oia i ke ka'e o ka lua kupapa'u. ua hiki loa i keia apala ke hoola. -Ua ikemaka au i ka hoola ana a nei apala i ke- . kahi bebe nawaliwali loa, a mamuli o ia ola ana i hpopauia ae ai ko'u mau manao kanalua. a e ike ana no ōlua i kana i hppla ana i ke Kamaliiwahine Npurpuniha ina no ko kakpu hpea kpke aku i ka halealii p ka makuakane p kakpu, "Ina p keia ka meā oiaio." i pane kpke 'mai ai ke Keikialij Hasana. "e hpi koke aku hoi ha kakou i nei manawa ;ine ka awiwi loa: aphe a kakpu kanalua ana i nei manawa ua.loaa ka mea naiia « lialihali aku ia kakou me ka hikiwwe loa oia keia mpena w'eleweka. "Mai.hoop.au manawa wale'kakou maanei. E eleu mai | olua a e hele koke maf a noho ihp maluna o keia moena I \velew r eka; o kekahi o olua ma kuu aoao akau a o kekahi mau kuu aoao hema. | "He akea loa keia moena me ka nui kupono no kakou, , ina no ko kakou lawa ole ua hiki i nei moena ke panee aku I i ka loa a i ka laula, no ka mea, pia k«>na inpa. I "Mamua o ko kakpu hoi ana e kauoha mua aku i na kauwa a kakou mahope ae np lakou e hoi ae ai, na lakou e hoihoi ae i ko kakou mau lio a loaa ae kakou ia lakou i ka halealii." , 1 ka holopono ana o nei manao mawaena iho o lakou o ka ; eu mai la no ia o iiok Keikialii Ali ame Ameda ā noho iho la j ma ka aoao o ke Keikialii Hasana. a oiai iiā like-loa kō lakou' i mau manao e hoi no ka hāleal'ii iā manawa, hōokahūa koke ■ iho la lakou i ko lakoU manao e halihali kokeia akii noloko. oJca rupjii o ka haleaiii kahi a ke Kamaliiwahine Nourouniha e moe ana. Ua hooko kokeia ko lakou makemake. no ka mea. hakalia no a maopopo i ka iiioena ko lakou mahao. he imo aua na ka maka i nana. ae ko lakou -haiia aia lak«:»u apau iloko o ka mmi e moe ana o ke Kamaliiwahine NoumunHia. Aole i kana mai a ka puiwa ame ka : niaka'u o na wahine kauwa e hoopuni ana i ke kamaliiwahine no keia hoea emo* «3le loa-ana aku o na keikialii ekoLu a'ku ana iloko o ka ruini, no ka mea. aole lakou.i ike i kahi o ka lioea ana aku

aku o lakou. o kc ku ana nae iluko o ka rumi ka lakou mea <> ka ike ana mai. ]a manawa 110 ka pilia loa palia i ka maka'n anle hiki i na kauwa ke hoomaupopo mai.i na keikialii. eia iho a ua mao loa ae na manau maka'u a pihoihoi akahi no lakou a ike mai eia ka o na keikialii no. Ua eu mai n'a-kauwa kane me ka manao e lele mai e liakaka me na keikiālii. elike me ia e hanaia mai ai i kekahi kanaka i komohewa aku i kahi ana i ae ole ia mai ai. eia a i ka lakou ike ana i ko lakon kuhihewa, noho nui hou iho la ilalo a mihi mai la i ka i ana mai: "Ua kuhi aku nei niakou ia oukou he poe e loa. 110 ko emooie loa hoi o keia komo anu inai nei. a makou i man.io.aku nei he poe powa paha oukou .eia ka o oukou no na aiii opio a maki >u. "lvkc noi aku nei liiakou me ka haahaa e huikala mai c»ukou iā 'makou, ua hewa niakoii." "Aole oukou i hewa; ua hana oukou i ka hana i kauohaia ia oukou. nolaila. mai maka'u a mai hopohopo." i pane aku ai ke Keikialii Hasana. t ] ka ike ana o ke Keikialii Ameda iaia iho aia iloko o ka rumi o ke kamaliiwahine ia manawa. a ike aku la no hoi ia Nourouniha. ua aneane loa ma ke ka'e o ka lua. ku kōke ae ia oia iluna mai ka moena ae, a pela no hoi me na keikialii'e ae elua, a i ka pili ana aku ma ka aoao o ka moe. o , kona wehe koke ae la no ia i kana apala mai kona poli ae a hoopa aku la ma ka ihu o ke kamaliiwahine. | He mau sekona pokole mahope iho kaakaa ae la na maka ' o ke kamaliiwahine a huli mai la e nana ma o a maanei o ka nioe, a. i ka hala ana o kekahi manawa o kona nana pono ana mai i ka poe e ku aku ana nana aku iaia, ala ae la oia | iluna a olelo mai la i na kauwa e hookomo aku i kona lole. j He mea hauoli no hoi ia la o na mea apau ia manawa i ka j ike ana aku iaia i ke ala ana ae a i mai la e hookonao aku i kona mau lole, no ka mea. o ka makamua loa ia o kona a!a ana nona iho ame ka puka ana mai o ka leo no kekahi mau j la lehulenu i kaahope. ; Ua• hana ke kamaliiwahine-ikeia mau mea apau me ka i ikaika maikai o kona k'ino ame fca noonoo maikai iloko ona ' me he mea la ua hiamoe wale āku no oia a ala mai. | He ma'i nawaiiwli 109. kona pela ka hoomaopopo iho o ke j kamaliiwahine, a ua ha'oha'o loa oia i ke kumu o kona ola j hikiwawe loa ana; o keia mea kana o ka olelo ana aku i kana poe kauwa, a ia lohe ana aku o na kauwa ana ia olelo I ana. i mai la; j "He mea oiaio ia, ma ka makou nana aku ia oe, ua aneI ane loa oe e haalele mai i keia ola ana. hookahi wale no | kumu o kou pakele ana oia ka hoi koke ana mai nei o na ! keikialii. ou mau kaikunane. o ke Keiki'alii Ameda nae ka | mea nana i hoola ia oe. a }>ela i hoi hou mai ai kou ola me oe. a iaia oe i aie nui aku ai no kou ola Ik>u ana.'^ Ua hauoli loa oia ia manawa 110 ka ike hou ana mai i na keikialn ua hoi hou aku i ka home mahope o ko lakou kaa- ! wale ana no ka makahiki a oi, oia no hoi paha kekahi kumu 1 o kona ma'i aua 110 ko lakou naloAvale 1 i ana. aka, aohe ' nae hoi he hoakaka a ka'moolelo pela. j 1 ka manawa i ala ae ai o ke Kamaliiwahine Nqurouniha I a makemake e hookomoia aku kona mau lole, a mahop'e iho | hoT~o ko ike ana me na keikialii me na kukaiolelo aua ; mawaena iho o lakou 110 ka liauoli no ia halawai hou ana he alo a he alo. ka hx)opakeleia ana o kona ola makamae ' mai ka pilikia mai i maopopo loa kona haalele mai i keia ' ola-ana. haalele koke iho la na keikialii i ka rumi o ke kama--1 liiwahine a hele aku la e huli i ka moi. ko lakou makuakane. j Loaa aku la ka moi ia lakou iloko no o kona rumi e noho ana nie ka naau kaumaha no ka ma'i o ke kamalii\vahinc. () ko lakou komo like aku la 110 ia a kukuli like iho la ma i lalo o na wawae o ka makuakane a kulou aku la me ka hooI haahaa ana ia lakou iho imua ona, a he inea hauoli no hoi , ia. la o ka makuakane no ia ike ana mai ana ia lakou apau :'me maikai. • . - . I iaJakou i komo aku ai aole ka moi i hoopui.wa loa ia aku | no ia komo ana aku a lakou. no ka mea ua hoike mua ia aku | *ē na kauwa kane i po-aia ko lakou hoi ana mai, a e ole iakou . ola ai ke Kamaliiwahine Nourouniha. Ua hookipaia aku lakpu apau me ka pumehana loa. ua I apo mai la ko lakou makuakane ia lakou me ka hauoli oiai i kona mau waimaka e haale maKana ma kona mau lihilihi. j aoie no-ko lakou hoi wale ana |nai no me na ola maikai. 1 aka, no kona lohe pu ana aku kekahi no ka hoolaia aua o ke ! kamaliiwahine ka mea ana i aloha ai me hc mea la nana 1 ponoi. mamuli o kekahi mea kamahao loa i "loaa ia lakou i ma ka lakou hele ana e huli, oiai ua olelo na kauka apau. I na kahuna kilokilo ame ka poe akamai e ae apau i ka lapai au, aole e ola ana ke kamaliiwahine. a ua pau ko lakou ma- | naolana no kona ola. i Mahope o ka pau o nei ike ana a lakou. me na hoakīika Lpakahi a kela ame keia 110 nji ninau a ka makuakaue, alaila, j haawi pakahi aku la kela ame keia o na keikialii i ka lakou ! mau mea kamahao loa o ke kuai ana a hoihoi mai. me ka I lioakaka.pu aku o kela ame keia i ka hana a kela ame keia mea kamahao. j 1 na keikialii i komo mai ai iloko o ka rumi o ka moi c I noho ana, ua lawe pu mai no lakou i na mea kamahao loa i ; loaa mai. ai ia lakou mai na wahi like ole mai a lakou o ka i hele ana e huli. • j Mahope o ka hoikeike ana aku a kela ame keia mea o j lakou i ka lakou .mau mea kamahao loa o ka loaa ana. haawi aku la ia mau mea apau i ka makuakane. a ua nui ka mahalo ame ka hauoli o ka makuakane no ia mau inea. a ia manawa hookahi ua noi aku la ua .mau keikialii la i ka makuakane e kukala ae oia ma ke akea i ka mea oi loa kamahao i kona mauao a ia wai la o lakou e haawi mai af oia i ka pono 0 kana olelo. hooholo, elike me kana hoohiki, no ka mare ana me ke Kamaliiwahine Nourouniha. j Mahope o ka hoolohe ana mai o ka Moi o Inia i na ma- ' nao o na keikialii apau me ka oluolu ma na .mea.e pih ana j i na mea kamahao loa a lakou o ka hoihoi ana mai. me ke ke'ake'a ole mai i ka lakou kamailio aku, a ma kahi hoi o j kona hoike pu ia ana aku no n<p ka#nea e pili ana i ka hoo- ' laia ana o ke kaikamahine, no kekahi manawa kona noho ! hamau aiiei, me he mea la e nooneo ana oia- no kana pane e | waiho mai ai imua o na keikialii. i A hala kekahi manawa iaia ma ka noonoo ana, aiaila kaj mailio mai la ia lakou i kekahi tnau huaolelo naauao loa i ka 1 ana mai; j "Auhea pukou e a'u mau keiki. ma ka'u noonoo ana iho ' hei. he mau mea kamahao waiwai loa wale no ka oukou apau, a ke ike oie nei au i ka'u mea o oukou e kokua ana a e kukaia ae ai hoi, elike me ka'v i hoohiki ,aku ai imua o oukou, e lilo aku ai ke Kamaliiwahipe Nourouniha. "Ma ka'u noonoo ana iho nei i ka apala a ke Keikialii ! Ameela i ola ai ke Kamaliiwahine Nourouniha. a ua aie nui j loa ke kamaliiwahine ia oe e ke Keikialii Ameda no kona 1 ola ana. • "Aka, e ninau aku ana au ia oe. hiki auei ia anala'ke hoohanaia .a hiki anei ia oukou ke ike mai ua ma'i ke kamaliii wahine ina aole»ka ohenana a ke Keikialii Ali i kr»kua aku. hoi i ike ai oukou ua liia'i ke kamaliiwahine. a ina hoi aol'e kā inōena weleweka a ke Keikiaiii Hasana. pehea ! hoi e hiki-ai ia oukou ke hoi mai me ka hikiwawe lua a hoea ianei i ka manaw kupono e hoopakele ae ai i ke oia o ke kamaliiwahine? ".He.mau mea kamahao loa waiwai wale.no ka oukuu apaū, no ka mea na ka apala i hooki i ka mea ma'i. na ka ohenana i hoike aku ia oukpu he ma'i ko ke kamali»w y ahiuc. a na ka r?ioena hoi i. boihoi mai ia oukou me ka hikiwawe loa a hoea ana ?a nei. ... . "Nolaila. 110 ka hiki ole e loaa 'ka'u olelo hewho'o i Va mea e lilo aku ai o ke kamaliiwahine i kekahi o oukou, oiai ua aie like ke kamaliiwahine ia oukou apau, a he mau mea

kamaiiao loa wale no lioi ka oukoa apau no kona p- »n... I, manao nei au e hoonele like ia oukou apau. "Ina lioi oe e ke Keikialii Ali<e manan ana. ia kupono e lilo aku ai ke Kamaliiwahine mamti!t o knu nana, ka mea kamahao nana i hoike aku ia oukou no ka . nawaliwali loa o ke kamaliiwahiHe. pehea «»ia e , ina aole ka apala a ke Keikialii Ameela. a pehea h«n ..uk, , e hiki koke mai ai ianei ina aole ka moena a ke Kc,k,; v , Hasana? • V t "He mea oiaio. ua aie nui ke Kamaliiwahme Nour«.iKi; t ia oukou like apau. He hana maikai o!e nana kona haa ole mai i kana hoomaikai nui ia oukou no kona pakele > mai lta make mai: ua like ka wahvai oka ouk.ui maii , kamahao no ka hoihoi hou ana mai i kona oia me u. , hoomaopopo nlai oukou i keia no oukou īho. o ka pi 'jn.nl.,.; nui wale no i loaa mailoko mai o ka ouktiu hele ana nia ; aina e oia hoi ka mea nani loa. o ka like loa o ka wan\ v , ka oukou mau mea kamahao apau e hoilioi hou u m n ke ola maikai me ke kamaliiwahine." MOKUNA V. 0 ka manaolana i loaa i kela ame keia o na keikialii il>m. 0 na la i hala aku e lilo ana ke kamaliiwahine i kekah: lakou. a'lakou no i hooiaio iho ai he pololei. aneane e aui.u aku na maiiao maikai apau mai a lakou aku. aka, kakal, I u iho la nae lakou nie na manao maikai ole no ka hana h..jna ka makuakane e hoo'ala hou mai % ana. "Ina he mea oiaio keia," wahi ana. he mea pono na u K;i hoohuli ana ae ma kekahi hana okoa i mea e h,ki aii lau k. ; hooholo no'u iho i ka mea o oukou e lilo aku ai ke kania,:: wahine. a oiai he nui no hoi ka manawa i koe o ke,a la ni.-. mua o ka poeleele ana, makemake au e pau keia hana i ; . hooponoponoia i nei manawa. "Eia ka'u hana hou i manao iho la: e hele kela ame ki :,: mea pakahi o oukou a e lawe ~nai i kakaka ame hooka pua, a e hele aku ma ke kahua heihei lio mawaho o ke k.: lanakauhale. > "Owau pu kekahi e hele aku maluna o ia kahua n«» ■ i nana aku i ka oukou hana; oka mea o oukou eki aku an.. 1 kana pua a oi loa aku ka mamao mamua o ka kekaln • oliko.u ia manawa e kukala aku ai au iaia au e haawi ak' ai i ke Kamaliiwahine Noumuniha 110 ka mare. "Aohe a'u mea e ae e haawi aku ana ia oukou o ko'u mahalo wale no no na mea kamahao loa a oukou o ka h< >i hoi ana mai nei 110 nei manawa. "He nui a lehulehu wale na mea kamahao loa a u e aln mai nei maloko o ko'u rumi waiho iikana. aka. aohe n:ii hookahi o ia mau piea i like me keia mau mea kaiiiahao ;. oukou o ka hoihoi ana mai nei, a ke hauoli nui nei au 11 ka loaa ana o nei mau mea kamahao loa e hoowaiwai nm mai.ai ia'u. "O keia mau mea makamae kamahao loa ke kupono ■ waihoia ma kahi maikai a maluhia loa. a e makaala loa an.. au 110 lakou; aole 110 ko lakou lilo ana he mau mea h«-i; lt« wale no. aka e lilo ana lakou i mau mea w.iiwai I«>a i hoohanaia aku ai i ka manawa kupono e hiki mai ana. Aohe kamailio pakuikui aku a na keikialii no ka olelo h holo a ko lakou makuakane, oiai nae. aia iloko o lakoii ]>:. kahi na manao inaina k-ahi i nu ai. la lakou i haalele iho ai i ka makuakane ua hele aku kela ame keia mea pakahi o lakou e huli i kakaka a i pu. ; nana. a haawi mai la i kaiakou mau kauwa i aWoakua ma' ia manawa 110 kj lakou lohe ana aku ua hoi mai ko lak- r. mau haku. a o na keikialii ame lak<m hookahi ke ka i lik.ana 110 ke kahua heihei lio. me ka ukali pu ia aku e kekaln ahakanaka iu-i. 110 ka mea. ua wawa kokeia ae la ia ma nawa lie hookuku pana pua ka na keikialii hana ma a auwina la. Aohe i liuliu loa mahope iho o ia hoea ana aku a lak -i; i ke kahua. ua hoea aku la ka moi maluna o kona kaa. a hakalia no iaia a lioea aku, o ka hopu āku la 110 ia o k< Keikialii Hasana i kana kakaka ame ka pua. a mahope " kona lena pono ana mai i ke kaula o ke kakaka me ka ika ika. hookuu aku la i kana pua. L'a hoouna muaia he mau lcaut\*a ma kahi mamāo loa n.> ka hoailona ana i kahi o ka j)ua a kela ame keia o na keiki alii e haule ai. 1 ka lele/ana aku o ka ke Keikialii Masana j>ua. lalau akn la no hoi ke Keikialii Ali i kana kakaka ame ka pua. a i ka makaūkau ana ua ki aku la oia me ka ikaika apau a hau'e aku la kana |>ua nia kahi mamao iki ma o aku u kalii o ka pua a ke Keikialii Hasana o ka hanle ana. Aohe.o lakou ike aku i kahi i haule aku ai. aka, o ua kau wa e kiai mai ana ma kekahi wahi kokoke mai ia nu:i k*i p« o i ike a na lakou i hoike mai. O ke Keikialii Ameda ka hoj)e loa o lakoU"o ke ki aua aku i kana pua, o ka muli loa 110 hoi ia o lakoii. ,10 ka mea. ni;i kei<. ki ana ua ln.>onohonoho ia elike me ke ano •.» ko l.tk< hanauia aua. O ka mea pahaohao loa i ka ahakaiiaka ame ka nioi pu. 1 ka manawa a ke Keikialii Ameda i ki ai i kaaa ]>ua aoln ikeia o kahi i haule ai. . Ua huli. na kauwa ma iia wahi apau ; ua kuekaa *'a <e'a a'ine keia wahi aohe nae he loaa iki. .Nta ka hooniaop. a na mea aj)au ua oi loa aku ka mamao <» kahi o i oka haule ana mamua oka na kaikuaana. aua mana«. . oli 110 na mea apau iaia ke kupono e lilo ai ke kamaliiwa hine. o ka pilikia aohe nae i loaa e maopopo ai ka lilo iaia No keia loaa ole o.ka ke Keikialii Anieda |)ua a oiai o k , ke Keikialii Ali pua ka mea mamao loa o'ke kiia ana. a« •• c* olelo hooholo e ae a ka moi o ka haawi wale aku no i ka lima o ke Kamaliiwahine Nourouuiha iaia ma ka mare. Nolaila, o kona haawi koke ae la ,10 ia i ke kauoha e ho<. makaukau kokqke ke kulaia ana 110 ka mare o neia mau ali: opio iloko o kekahi mau la kakaikahi. Ua ehaeha loa ka noonoo o ke Keikialii Hasana n«». ka lil.. ana. o ke kamaliiwahine ia Ali, kona kaikain'a. nolaila iua ka la i hoohuiia ai ha ali opio ,ma ka mare. no kona make make ole e ike aku i ka mareia ana «) ke Kama!iiwahin< Nourouniha ana i aloha ai me ,ke Keikialii Ali, aole oia 1 noho pu mai e i ko laua mare ana. ua hooh oia i kon* lilo.i hooilina 110 ke kalaunu. haalele i kona mar pono apau o ke aupuni, a kukala ae la'ma ke akea e hele a, oia i ka aina mamao Joa a waihp na iwi. O. ke Keikialii. Ameda pu kekahi i ehaeha.uo kona h0..hokaia ana, nolaila, aole oia i noho niai e hoohanohano i k;: mare o ke Keikialii Ali ame ke Nourounih. eia nae. aole oia i hana elike me ka ke fveikialii Hasana, No ka maopopo ole iaia o ke kumu o ka nalowale h«jnua ana o kana pua. loaa hoi ka na kaikuaana a o kana hoi aoh' 1 loaa * haalele iho la <jia i kana mau kauwa, a hooholo iho la e-hele e huli oia hookahi wale no, 110 ka mea. ina no ka lo.aa aku oMa pua ia,a aohe ana mea e hoahewa ai iaia iho. Nolaila ua hele huokahi aku la oia 110 kahi i loaa aku . ' 0 ksrpua a ke Keikialii ame ka.ke Keikialii \|i Mai keia wahi aku kamoe pololei aku la kana hele au. īmua, me ka nana ana ma ka akau a ma ka h.ema oiai oia t hoomau ana 1 ka hele ana, aohe nae ona ike aku. No kona.nanea lpa i ka hele a i kona huli āna aku iho}' *ke īho la oia ua mamao loa ka kana walii o ka hele ana nuka loaa o!e o kana mea o ka hele ana*aku e huli. a ia mana wa namunamu wale iho la' no oia i ka waiwai ole o kan.. he e ana. aku. he hana hooluhi wale 110 ia iaia. a noonoo ih< - la īa manawa e hoi hou ihope »10 ka halealii Eia nae, aolie īkaik'a loa o kona manao e hoi hou ihope. a mahope o kona kunana aua me ka hoo-i;, n no jke au ana a kona mau maka ma kela ame keia wahi. hoomau aku la oia 1k 1 1 inil ! a ?• ,' kona }loea ana ak u i kekahi pali pohaku kiekie. a liuli ae la kann hele ana ma kekahi aoao o ua pah pohaku la. (Aole i pau).