Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 18, 3 May 1918 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POLIMA APAU.

 

HONOLULU @ POLIMA, MEI 3, 1918

 

HOOMANAO KO HONOLULU NEI ME KE OHOHIA

 

Hooliloia Kekahi Hapa o ka Poalima i Hala i la Kulaia no ka Lehulehu

 

AKOAKOA NA MEA APAU MA KA BIHOPA PAKA

 

Loheia na Haiolelo no ka Bona Aie Lahui me ke Meleia he Mau Himeni

 

            I @uliku ai me ka manao i hoike akea @ e ka Peresideua Welson, no ka @ ana i kekahi hapa o ka Poalima @ nei i hala, i la kaulaia aupuni, ma na @ahi apua o ka Uniona, pela iho la i @ae ai ko ke kulanakauhale @ ka auwina la o ka pule i hala, ma kekahi halawai makaniuana akea, ma loko o ka Rihopa Paku, iloko o na mau@ ohuhia a piha hauoli o na mea apau.

            Manua ae o ka hoea ana i ka hona @kal@ o ka auwina la, ua hele oloko o ka Bihopa Paka a lehau i na kanaka, @ hoi we ua alanui, a oluna keia o 2 wahi noho i kukuluia no ka lehulehu, ua hele a piha me ka loaa ole i kekahi poe he mau wahi no lakou e @ ai.

            Mamua ae o ka hoomakaia ana o na @ ame na himeni ma kela auwina la @ @ hoomanao aoa i ko Hawaii uei @ aua i kona mahele uo ka bona aie @, ua ka 'i ae na lala o ka hui malu Honolulu nei, no ka hookauohano ana he poe o ka hui malu o Kaleponi, ina @ alakai aua a ka hana, noloko o ka @aka, no ka mea oia kekahi o na mea kuulelu i waeia no kela la, me ka ku i ka hanohano ame ka heihei ke nana aku i kela ahuahui.

            I ka akoakoa pono ana o ka lehulehu @aluho o ka paka, a i na mea hoi apau @ h@ekeune ana ma ko lakou mau wahi, wehia ai ka halawai, ma ke kono like aka o na mea apau e himeni; o kela kekahi o na anaina i ikeia ai ka piha ohohia maoli.

            Mahope iho o ka pau ana o ka himeni i weheia ai na hana huiolelo, ma ke ku @ mai o Guy H. Buttolph, ke kanaka @ ke poo o ke komike bona aie lahui, a wahi ana, ma kona manaoio, aole i kaaolilo kuokoa. O ke kuokoa wahi ana, he mea ia i hanau pu ia mai me ke kanaka, a ke kanaka i ike ole ai, oia wale no oia a hooueleia mai i kekahi mea.

            Ua huakaka mai oia, o ke kaua e hoo@aia mai nei, ke kaua hoi i nana ole ia @ ai na pono pilipaa o na kanaka o ka helehelena maopopo iho la ia o ke @koa a na konoia mai na mea apau e kupale no ia pono, o ia hanau, no ka makee ana no ia i ke kuokoa.

            No ke kupale ana i ke kuokoa, pele @ la i akoakoa aku ai na makaaianana ua kela halawai, a no ka haawi ana i @ kano o ka hauoli, no ka have hoku, a @ ka have hoohanohano hoi, i haawiia @ no Oahu nei.

            I ka hooki ana iho o kana haiolelo a wa i hukiia ae ai ka have Amerika @na me ka have hoohanohano o ka Bo@ Aie Kuokoa.

            Mahope aku o ka haiolelo a Mr. But@. Ua lilo aku la ka haiolelo ana ia Kakana Hoover. Ua hoakaka piha mai ka mea haiolelo i ke kulana o ka aina me ka manawa mai i hooukaia ai ke kaua, o ia hoi, ua loli loa ae ia ma na @ apau ia wa i ka manawa o nohoaia ana ma maluhia.

            Iaia ma Canada i ka manawa e ala @ ai ma ke kakahiaka, o ka loli auo @ loa i ikeia, o ia no ka ike mau ana uki i ka papainoa o ka poe apau i @ a o ka hapena iho la no ia o keia hana he kaua.

            Oiai aia oia iloko o ka oihana koa, @ mea maikai ole nona ka hoeueu ana mai i na makaainana, e kuai nui i na @pa aie lahui, aka he hana ia na ka @, aole lakou he mau koa.

            O ka mea hope loa iaia ke haiolelo @ hela la. Oia o William Rhodes Herway, he poo o ka hui malu ma Kaleponi, me ka noke ia ana o kana haiolelo i ka huro no ka piha hauoli o na kanaka.

            Ma hope o ka hokuuia ana o kela halawai makaainana, ua hoohala na koa he mau haneri, ma ka hele ana e himeni ma na alanui, a ma na hokele o keia kulanakauhale, a ua hoopiha mau ia na manawa o kela ahiahi, me na hana hoohauoli apau e pili ana i ka hiki ana ia Honolulu nei, ke haawi ae i na kokua ana a oi wale aku mamua o kona haawina, a pela no hoi me na kokupuni e ae o keia Teritore.

 

            LONDON, Apr. 25.- Ua hoikeia aku e Winston Churchill, ke kuhina o na lako kaua iloko o ka hale o na makaainana i keia la o na poho apau a nau pualikoa Pelekane ma na pu a ma ua poka iloko o ekolu pule o ke kaua ana ma keia kaua iloko o Palani ua hoopiha hou ia aku i keia manawa.

 

NA LONO LIKE OLE E PILIANA I KE KAUA MA EUROPA

 

            WASHINGTON, Apr. 26- Ma ke kaua ma ke lewa ihio ua kaa ma ka aoao o ua Aupuni Huila ka lanakila. Ma ka la aku la i nehinei, elike me ka lono i loaa mai ianei mai Ladana o ka po nei he elima tona o na poka pa-hu i hoohauleia iho maluna o ka enemi. Ma ke kaua ana ma ka lewa elua mau mokulele a ka enemi i kaule i ka honua iloko o ke kaua ana ma ka lewa, a hookahi i kiia ae a haule i ka honua e na koa helewawae. Elua mokuea a new Pelekani i poino. Mai Parisa mai ka lono i hoikeia mai ai no ka lanakila ana o na kanaka lele i ka lewa Amerika. Ma ka Poalua ua kiia aku a haule i ka honua ka umi-kumamawalu o ka Lufbury mau mokulele Kelemania, a he elima a Baer i ki aku ai a haule i ka hanua. Ma ka hoike a ke kenerala he kanaha ka nui o na mokulele Kelemania i kiia ae e na Amerika a walawala pa-hi ana i ka honua iloko o na mahiua elua i hala.

 

Ua Oi Aku ka Heluna o na Koa Kelemania Mamua o ko na Aupuni Hui

 

            WASHINGTON, Apr. 26.- He kahea hou no ka hoouna awiwiia aku o na koa ma ka aoao o Amerika no ke kokua ana akua i na aupuni huiia no ke kaua ana ku ma ke kahua o ka hapa komo hana ka i loaa mai ianei mai Palani mai. I keia mana na Edward De Billy, ka hope komisina kiekie mai Palani mai i ke aupuni Amerika, ke kanaka i hoea mai nei i keia aupuni ma POakolu aku nei a i hoea loa mai ianei i nehinei.

            "O kau hana oia no ka nana ana i hana mai o Amerika me ka awiwi ma na ano apau e hiki ana. Ua nui ka mea i hanaia e ko oukou aupuni no makou aka, o na koa oia ka makou mea i makemake loa ai i keia manawa. Ua oi aku ka heluna o na koa Kelemania mamua o ka na aupuni huiia ma ke kaeu e hooukaia mai la i keia manawa. E ae mai iaʻu e noi aku me ka ikaika ia oukou o keia ka manawa waiwai loa a o ka manawa kuahaiki loa no hoi iloko o ka makou kaua ana."

           

Panikuia ke Awakumoku o Zeebrugge e na Pelekane

 

            LONDON, Apr. 26.- Holopono ka hana i hoaoia ai e na Aupuni Hui e paniku aku i ke awa hoolulu o na mokuluu Kelemania ma Zeebrugge, o keia ka lono i loaa aku i ka mea kakau meahou o ka Nupepa Associated Press mai kakahi aku o na aliikoa kiekie o ka oihana kaua moana. Ma ka nanaia ana ma ka lewa iho e na kanaka hoomakakiu o ke kowa i panikuia i hoikeia mai ai ka mea oiaio o ka poino i hanaia aku e na mokukaua a na aupuni hui i na awakumoku a ka anemi, ua oi aku ka nui mamua o ka mai i hoikeia mai ma na lono mua i loaa mai. Ua paniku holookoaia kela awakumoku e hiki ole ai ke puka mai ka moku iwaho a ke komo aku iloko.

 

Panikuia ke Awa

 

            Ma ke ano he hua no ka hana a keaumokukaua a na Aupuni Huiia e haaleleia ana ke awa o Zeebrugge e na aumokuluu a ka enemi ma Flanders ma

(E nana ma ka aoao 2.)

 

KIIA HE PAKE I KA PU A MAKE NO KONA KOLOHE

 

Hoao e Limanui i ka Wahine a ka On a Halekuai Halawai Nae me ka Poino

 

MAKE NAI OIA MALOKO O KA HALEMA'I O NA KOA

 

Paa ka Pake ki pu i ka Hopuia no Kela Karaima Ana o ka Hooko Ana Aku

 

            Ma Wahiawa ae nei, ma ka po o ke Sabati aku nei i hala, i kiia ne ai he Pake o Ma Sam ka inoa, e Ah Wiug, he Pake malama halekuni no Wahiawa i ka pu, a mke loa, mamuli o ka hoao o kela Pake, e limanui a e aumeume i ka wahine a ka mea ki pu.

            Ua kukonnuloa kahi o ka Pake limanui i ku aku ai i ka poka o ka pu panapana, a ma ka po o ka Poakahi mai i make ai oia maloko o ka halemaʻi ma Leilehua, a ua paa hoi ka mea ki pu i ka hopuia.

            He mea malama buke o Ma Sam no ka hui o Yee Wo ma Wahiawa, a i kulike ai me ka hoakaka a ka Makai Willian Kauahikaua, ka mea nana i hopu i ka mea ki pu, a i kelepona aku hoi i ka kauka, no ka pono o ka mea poino, aole no e kala i alu mai ai na manao maikai ole mawaena o ka mea i make ame ka mea ki pu.

            No kekahi manawa ae nei i hala, ua noho mua no o Ma Sam ma Wahiawa, me ka hoopipili mau ana i ka wahine a Ah Wing, ka Pake malama halekuni, a no ia kumu, au hoopauia ka noho hana ana o Ma Sam, malalo o kona haku hana, mamuli o na kumu hoohalahala mai ke kaue aku a ka wahine ana e hoopipili mau ana.

            Ua hoi mai kela Pake a noho hana ma Honolulu nei no kekahi mau mahina ekolu, aka nae ua hoi hou aku la uo hana aku la no kekahi haku okoa.

            Ma ka po o ke Sahati aku nei, i kulike ai me ka hoakaka a ka makai, ua hoea hou aku la oia no ka halekuai o Ah Wing, a i ka manawa o ka wahine mahope o ka halekuai, ia wa oia i komo mai ai me ka mamuao limanui i keia wahine, a ua ia hana i kono mai i ka wahine a Ah Ming e noke ae i ke kuhea, o ka manawa iho la ia i oili mai ai o Ah Ming, a noke i ke aumeume me kona enemi kahiko, ahiki i ke ki okoa ana aku i kana pu panapana no ka hoopakela ana i kana wahine.

            Ua ku aku ka ka poka mua o ka pu panapana ma ke kua o Ma Sam, aluila hikaka aku la oia a puka mahope o ka halekui, a ma ka oleloia, ua ki nou aku la o Ah Wing i kaua pu panapana, no ka lua o ka manawa.

            Ua kelepona koke aku ka Makai William Kauahikaua ia Kauka Wood o Waialua, a i kona hoea ana mai i hoihoi loa ia aku ai ka Pake i eha no ka halemaʻi o na koa ma Leilehua, malaila oia kahi i kamau iki ai kona ola, ehiki i ka lele loa ana, ma ka hola umi-kumamakahi a oi o ka po Poakahi nei.

 

NA HIHIA O KA AHA HOOMALU O KA POAONO I HALA

 

            O Morris Stratemeyer, ke kanaka opio hopuia ai ma ka POakolu aku nei o ka nei i hala no ka hewa aihue a wawahi hale, ua hoopaneeia mai ka hoolohe hou ana i kona hihia a ke kakahiaka o ka la apopo, Mei 4.

            O A. Kahaawainui, ke kalaiwa kaa i hopuia ai ma ka Pakolu aku nei o ka pule i hala no ka loaa ana aku o kekahi mau omole hia lehulehu maloko o kona malu oiai oia e lawe hele ana i kekahi koa ma na wahi like ole o ke kulanakauhale, he $25 kona hoopaʻi me na koina o ka eha.

            No ka pili ana o ke hewa moekolohe maopopo ia Zilo Magnati ame Mrs. Lauriana, he %50 ko Magnati hoopaʻi a no ka wahine ua hoopaneeia kona hoopa'i no 13 mahina.

            No ka maopopo ana o ka pili o ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make ia Henry Chai, he $10 kona hoopaʻi i kauia mai me na koina o ka aha.

            Ma ia kakahiaka Poaono no ua hopu ia o David Mahaulu e ka Makaikiu Me Duffie a hoopaaia maloko o ka halewai no ka hewa apuka.