Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 16, 19 April 1918 — MAKEMAKE KO HAWAII POE I KAU KUIKAWA Hoea Mai na Luna Oihana o Hawaii e Noi i ke Kiaaina i Ahaolelo Kuikawa NO KA NUI MAI O NA POINO O NA ALANUI KE KUMU E Noonoo Ana ke Kiaaina a Hoike ae i Kona Manao e Pili Ana i Kela Noi [ARTICLE]

MAKEMAKE KO HAWAII POE I KAU KUIKAWA

Hoea Mai na Luna Oihana o Hawaii e Noi i ke Kiaaina i Ahaolelo Kuikawa

NO KA NUI MAI O NA POINO O NA ALANUI KE KUMU

E Noonoo Ana ke Kiaaina a Hoike ae i Kona Manao e Pili Ana i Kela Noi

[ Mamuli o keknhi maopopo loa i ikein, ma ke Kalana o Hawaii, 0 ia ka hoopoinoin nna o na alanui, ua uwapo ame nn auwai ,e ka uao na la kakaikalii aku nei i hala, i lioea kino mai 1 ni koknhi mau huia oihana o ko Kalana i o Hawaii no ka ike nna i ke kiaaiiia, uo na mea e pili nna i ke kahea ana aW 1 kau kuikawa no ka ahaolelo kuloko ina keia niua iho. O na luna oihana o ka hoea ana mai no Honolulu nei, a i kukakuka pu hoi me ke kiaaina, no na pilikia ma Haw&ii, oia o Samuel Kauhane, ka lunahoomalu 0 ka papa lunakiai o ke Kalanp o Iftawaii, .lulian E. Yates, kekahi hoa o ka l»apa lunakiai; A. C. Wheeler, ka onekinia kaiana ame Donald S. Bowni|in t ku lunanana poo o ka papa ola ina Uawaii. . Ma kela kukakuka aua me ke kiaaina, aole i hoike maopopo mai ko kiuaina i kona manao, no ke kfthea i ke'kahi ahaolelo kuikawa, aka nao, nia ka honkaka a kela kotnite o na luua oihana, ua loaa aku ka ike iaia, no ka nui 1 'o o na pilikia, e pono ai ke hoopauia ae i ka wa kupono. Poino na Mahiko 0 na mahiko apau o ka Mokupuni o Hawaii ka i poino mamuli o kela Ino o ka pahola ana ac nia Hawaii i ka pula aku nei i hala, ka ino hoi a ua kamaaina kahiko i olelo ae ai, o ka helu ekahi kela i ikeia o ka ikaika me ka nui pu o na poino. Ua ulaa pu ia na alanui, ua pau. na uwapo i ka nahaha, a lilo i ka wai, o na auwai hookahekahe wai o na mahiko ua lilo i mea ole, a ma ka oleloia o na mahiko Union, Hawi ame Niulii, ua ku a poino maoli. o kela poino maopopo loa i ikeia, a no ka manao ana no hoi, lie oi aku ka pono e lawelawe koke ia aku na hana, e hoomahuahua hou ole ia aku ai na poino, pela iho la i hoea mai ai keia mau luna oihana o Hawaii, e hui pu me ke kiaaina, a e kono aku iaia e kahea ae i kau kuikawa o ka ahaololo kuloko. No ka pilikia o koia ano, elike rne ia i halawai aku ai me ke Kalana o Hawaii, ua nele ke aupuni Teritore, i kokahi waihona i hookaawaleia ,e hiki ai ke kikooia aku, o ke alahele wale no e hiki ai, o ia ka noho ana mai o kekahi kau kuikawa o ka ahaolelo kuloko, a hooholo i kekahi bila haawina no keia pilikia. Aia ma kahi oke kanaiwa kaukani dala i manaoia, ua lawa ia 110 na poino ame na pilikia, i hanaia e ka ino maluna o na alanui, na uwapo ame na auwai. 1 kulile ai me na mea i manaola, ina no ka noho mai 0 ke kau kuikawa o ka ahaolelo, o ia no ka hoololi ana ao i na bila haawina, i hooholoia no kekahi mau hana e ac, a hoihoi mai no ka pilikia e ikeia nei i keia manawa, ma ia ano, aole e hoololiia ae ana ka huina holookoa, o ka bila haawina 0 ke kau ahaolelo 0 ka 1917. He Kau Pokole I kulike ai mc na mea i manaoia, ina nei no ke kafyeaia o ka ahaolelo kuikawa, i elima no la e noho ai 0 ka ahaolelo, e hoomaka ana ma ka Poalua, a hookuu ma ka Poaono. O ke alahele i manaoia i wahi e loaa mai ai ka haawina dala no na poiuo ame na pilikia i ikeia ma Hawaii, 0 ia no ka hookomo ana aku i kekahi bila, e hoololi ana i ke Kanawai 215 0 kn 1917, e hookaawale ana i ka huina 0 kanalima kaukani dala, no ke alanui holopuni no Kohala Akau, pela hoi ka hoololi ana i ka bila haawina o kanaha kaukani dala, no kekahi alanui holopuni ma Kuiaha; 0 kela mau haawina dala i hookaawaleia, e hoihoi ia ae ia, a hookahi, a hoolilo aku i wahi e pau ai na pilikia maopopo e ku nei i keia manawa.

Maliope iho o ka hui kukakuka ana o na luua oihana o Hawaii me ke kiaaina ma ka Poalua nei, aole he niea maopopo a ke kiaaina i hoike mai ai ia lakou, koe wale 110 kona hoakaka ana mai, e lawe'ana oia a noonoo i ke kumuhana aku imua ona. -Elike nae me na īn&a a kela mau luna oihana i hoomaopopo ai, ma kela/kukakuka ana, ua olelo ae lakou, ua loaa aku i ke kiaaina ka hoomaopopo aua 110 ka nui i 'o o na poino, a na ko lakou niaīiio, e kaheāia mai ana he kau kuikawa o ka ahaolelo iloko o ua la pokole. Ma ka oleloia, ua apono ka peresidena o ke scnate ame ka lunahoonialu o ka hale o ua luuamakaainana, uo ke kupono e kaheaia i kau kuikawa o ka ahaolel#, 110 na ]nlikia maoli i ikeia, elikē ni'e in 'i wiilioia aku ai e na J.una oihana o ke Kalilua o Hawaii imua o ke kiaainā..