Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 15, 12 ʻApelila 1918 — PAUAHO MAI O JAMES B. CASTLE I KEIA OLA ANA Kuu ka Luhi o ia Kupa o Hawaii Nei me ka Minamina ia e Kona Mau Hoaloha OIA KEKAHI O NA HAOLE HOLOMUA MA NA OIHANA Hiamoe Aku la Oia no ka Manawa Mau Loa me ka Pau Ole no o Kana Hana [ARTICLE]

PAUAHO MAI O JAMES B. CASTLE I KEIA OLA ANA

Kuu ka Luhi o ia Kupa o Hawaii Nei me ka Minamina ia e Kona Mau Hoaloha

OIA KEKAHI O NA HAOLE HOLOMUA MA NA OIHANA

Hiamoe Aku la Oia no ka Manawa Mau Loa me ka Pau Ole no o Kana Hana

Ma ka horM ekoln a oi o kn «vnnnno o ka Ponha o ka pulo nku noi i imln a ao ae ka ī'oaUinn, i lianlele mai ai o .lamos R. Castle i koia ola ann, nin kona lioine mawaho o Waikiki, n ma ka noao o kona nioe mnko, nialniln komi ohuua, kahi i hoo]mni ai no kn ikti intjio ana i ka hami ola iloko o kona kino.

Ua ma'u uo ka hoomailo :tnn o ka ma'i inahina o kona kino, 110 keknhi mau ]>ule ne nei i hnla, nole nae i mnnnoia, ua hoea mni i kona hopena, nkn ua liiki ole une i ka maiia o ke kanaka ko kaohi mni i ke ola, i ka \va i kii mai īii ka make i kona uhane, n kaili ao niai kona kino mai. Iwaena o na kamanina mii Hawaii uei, a pela hoi iwaenn o na kannka lawelawe pili oihaua apau o keia kulnnakauhale, ua lilo ka ])nhola ana ae.o ka lono, iio ka haaiele ana mai o Mr. (?uatle i keia oln ana i men hookaumaha-loa ,'iku i;i lnkou, n no ka hooinauao nna iaia, i panikuia ni ka ]>uka o kekaln īnau hale oihana o ke kulnnnkauhnle' nei ina ka aku la i hala. He Keiki na ka Misionari ,o,.lames Biekncll Ga»tlo kekahi o na keiki a S. N. Castle ame Mai'y OāStln, Kekahi mau misionari niua loa i hoea mai i Ilawaii nei. Ua lianauia oia wa keia kulanakauhale ma ka Home Kakela ma Kawaiahao ma ka la 27 o Novemaba, 185i5, oia kekuhi o na koiki kane eono ame eha kaikuinahine, a ko lakou mau makua. Ma ke Knla o i'unnhou kona wahi i hoonaauao mua ia ai iloko o kona inau la opio, a maloko o ke Kula Nui ma Ohei-lin, eia nae mahope iho o kona |iookuu pono ia ana muiloko mai o kela kula, aole malailn iho la pau kona huli ana i ka naauao, aka e heluhelu mau ana oia i na hnke lelmleliu nm na niuau apnu i pili i ko ka honua nei noho ana, a oia kekahi o na kanaka i loaa na ike kuhohouu, nialuna o na ninau ano nui apau.Oiai e hoohala ana i kekahi mau mahina ma Europa, i haīawai ai oia mo Miss .lulia White o Makekukeka, a lawe niai la i wahine mare nana, a i komo pu lioi iloko o na hauoli ana iloko o ko laua noho kino honua ana. laia i liuli hoi mai ai no llouolulu nei, ua noho hana aku oia maloko o ka liui o Castle & O'ooke, a maloko o kela hui, i pii ae ai oia a lilo i«kanaku lawelawe oihana holomua, me ko konio kino ana aku iloko o ka oihaua kanu ko 0 Hawaii nei. I ka manawa a Mr. Dillingham i hoald ae ai i ka hui nlahao kaaahi no Oahu nei, o Mr. J. B. ("aaile kekahi i haawi aku i kana mnu kokua ana, no ka holomua o kela hui alahao, ine kona komo kino ana aku iioko o ka oihana kauu ko ma Oahu nei, ine kona kaikaiuu, W. H. Caetle ame kona niakuakane, aole nialaila wale iho la no, pau kana hooikaika ana no ka holomua o ka oihana kanu ko ma Hawaii nei, aka ua hookomo aku oia i kana mau <lala apau loa, ma ke kuai ana i ka mahiko o ka Onamiliona ma Maui, a lilo mai iaia no ka huina o elua miliona dala! Hoopakele i ka Hui Kaa Uwiia Mahope iho o ke kukuluia ana ae o ka hui kaa uwila, o .T. B. Castle kekahi 1 komo aku e hooikaika 110 ka holomua o kela hui, a i ka manawa i hoomaopopoia ai, ka hoea mai i ka wa e poho ai, o Mr. .J. B. Cu9tle hookahi ka i haawi aku i kana inau <lala he nui, no ka hookau hou ana ae i kela hui ma kona kahna holomua, a he mea oiaio, mamuli o ia hooikaika ana ; i hoea mai ai ka hul kaa uwila i ka ikeia ana he hui holomua, e pomaikai ai ka poe apau i hookomo aku i ka lakou mau dala iloko o kela hui. Iloko o na olelo hoopohola a kona mau hoaloha leliulehu, aole oia i nialiu aku ia lakou, no ka mea ua manaoio mau oia, o ka holomua wale no o kekahi hana, mamuli inai ia o ka hooinanawnui ana, a ua hoea i'o mai i ka hookoia ana o kona manao paa. He kanaka o J. B. Cagtle i manaoio ole i ke ku malie ana ma ka hana hookahi, aka iaia i ike ai i ka hhlomua o ka mahiko ma Maui, a pela me ka hui kaa uwila, ua hoolilo aku la oia i kona rnau mahele apau iloko o kela mau oihann, a hoohuli aku la i kona noonoo ma kekalii inau wahi okoa ae. Ua kukulu oia i mahiko ma Eona, Hawaii, a no mau makahiki ke ku ana o kela maliiko, ua hoolilo hou aku la oia i kekahi hui okoa, nolnila, ma kana mau hana apau i lawelawo aku ai, ua halawai wale no oia mo ka holomua.

Oia ka mea nana i kukulu ae i ka hui kaaahi mai Kahuku aku a Hauula, me ka hooliloia ana 0 na aina 'wailio wale ma na Koolau i inau aina waiwai i keia la, a 0 kona manao, ina no ka mau 0 ka ikaika iloko 0 kona kino, o in >no ka hoomau ana aku i kela alahao ahiki i

I ke komo ana ma kekahi mau wahi o I Koolau, ua hiki ole nae ke hookoia kona ; iini, niamuli o ka hoopokole koke ia ; iana mai 0 kona ola ana. Ua waiho iho o Mr. J. B. Castle mahope nei, he wahine kane make, me ka laua keiki hookahi, ame kona ohana ho nui, dme na hoaloha lehulehu. Kona Anaina Hoolewa* Maloko o ka hale hou 0 ka Papa Hawaii, ka Memorial Ilall, i malamaia ae ai kona anaina haipule', imua o kekahi anaina i liele a piha i ko ke kulanakauI hale nei poe, mai na loiō, na kanaka lawelawe oihana, na kamaaina, a ma ka olelo pokole ana ae, ka lehulehu 00 apau, ka poe i hele ae e haawi hope aku i ka lakou kilohi ana, i kekahi o na kanaka, i noho aie aku ai ka lehulehu 0 na makaainana o keia Teritore no ke kulana holomua a Hawaii e hauoli nei i keia la. Ma ka auwina la Sabati nei, ua hele oloko 0 kela hale a piha i na makaainana o Honolulu nei, e hoike mai ana hoi ia piha, i ka ana ae o na mea apau, no ke komo like" ana aku iloko o na hoomanao ana, i ka haulehia aha o kekahi kanaka nui a "ko 'iko 'i o Hawaii nei. lwaena o ka lehulehu o ka poe i hoea ae ma kela anaina, o Kiaaina Pinkham kekahi, ka Meia Fern, na luna aupuni kiekie o na aupuni e, inaanei nei, ame ka poe o na kulanā like ole, mai ke kiekie a ka poe haahaa. Na ka Rev. A. W. Palmer 0 ka EkaleBia 0 Kaukeano i malama 1 ke anaina haipule, e hoakaka ana hoi ma ke ano . nui, i na ano maikai a pookela o ko J. B. Caatle ola ana, a mahope o kana haiolelo i hoojcuuia ai k« anaina haipule a ka'i mai la ka huaka'i no ka pa ilina o Kawaiahao kahi o na makua misionari e moe mai ana, a malaila i hoomoeia aku ai kona kino lepo no ka manawa mau loa. O na hapaipahu, pia o S. B. Dole, F.' M. Hatch ; Au«lrew A«tama, M. M. Scott, L. T. Peek, D. L. Withington, John Waterhouse ame Eben Low, poe kanaka waie 110 i komo pu ine ka mea i hala, ma nd*lawelawe oihana ana. Ma ka iliha i malamaia ai na hana hope loa, me ke meloia ana a kekāhi himeni, alaila waihoia afcu la kona kino lepo i ka lua, a maluna hoi 0 kona he kupapa'u, i pailā ia aku ai nā pna he nui, i hoohiwahiwaia iho, e na hoaloha ame na makamaka he nui o ka mea i hala. ♦+♦-4——— Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau niahina ma Amerika, i huli hoi mai ai o W. F. ke kiaaina mua o Hawaii nei, ma ka Poalua aku la i hala.