Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 14, 5 April 1918 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo No

Tazana

A I Ole

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

 

@ kanaka a‘u e olelo aku nei, o ka mea ia nana i hoi@ al@iki mawaho nei o ka ululaau he elua ae nei la @ i ka manawa ana i lohe ai i ke kani o ka pu. ua@haake mai la oia ia‘u. no ka hele ana aku e hoopakele makuakane ame Mr. Kelekona, elike me kana i ma@ aua wale no na kanaka mawaho ae o makou, ma@ ululaau. O ke kumu o kona hoi koke ole mai, ua@ e hoopakele i ka Lukanela Anola. nolaila e ma@ oe i keia hoakaka a‘u. o ke kumu wale no ia i oili @ keia kanaka, aia oia me ka Lukanela Anola. @ lohi aku oia. e hiki ole ai ke haawi aku i na @ no ka palekana o ke ola o ka Lukanela Anola, @ e kala kahiko i hoea mai ai; aka i kona oili hou ole mai. he hooia maopopo loa ia, ua loaa i ka Lukanela @ kekahi mau palapu. a o ke kumu hiki ole ia ia laua @a k@ke ole mai. Ina aole pela. alaila ua ukali loa aku @ela Anola no kekahi wahi kaawale. mai kela kauhale @aele a oukou i luku aku ai.ia lakou a pau i ka make ." @uliea oe e Miss Pota. ke haawi aku nei au ia oe i ka'u mahalo ana. no ka maikai o kau mau kumu e waiho ei imua o'u. no ka hooka'ulua ana i ko kakou haalele @ i keia aina. aka e hoomanao nae oe. ua loaa aku ka @ ame kekahi mau lako e ae o ka Lukanela Anola ma@ ke kino o kekahi poe Paele; a i ka manawa hoi i noke @ ai lakou i ka ninau no kahi i nalowale ai ke aliikoa hele lakou." wahi a ke kapena i pane aku ai ia @ Pota.

@e pololei no kena e kuu kapena maikai, aka e hooma@ oe. aole lakou i ae mai. ua pepehiia ka Lukanela Anola @ make : a no ka laweia ana o kona mau lole e na kanaka Paele. aole no ia he mea malihini, o ka poe malamalama no @ kahi e lawelawe pu ana i ka hana, i lawelaweia mai e na kanaka hihiu. in a paha no ka manao e pepehi aku i ka lakou @. h@ola aku paha iaia. he like wale no ia mau mea a elua @ lakou.

"Ma ko‘u aina ponoi. ua ike au i na koa o ka Hema, iloko @ lakou hoonaauaoia, a ua ike hoi i ka hewa me ka pono, @ nae. e hao wale ana no lakou i na wai wai o ka poe ola a@e ka poe make. nolaila he haawina like no keia iwaena o @ kanaka apau. aka aole nae ia he hoike maopopo loa, no ka pepehiia ana o ka Lukanela Anola e kela poe Paele a make."

"A pehea hoi. malia paha o ke kanaka au e olelo nei, ua lilo i mea hoopakele i ka Lukanela Anola, oia pu kekahi i @ pio i na Paele. aole anei he kumu kupono no ia, no ko @ ole ana mai iloko o keia manawa?"

"Aole i maopopo ia oe ke ano o kela kanaka, pela oe i @amailio mai ai i kena mana‘o ou," wahi a Jene Pota. me ua manao haaheo iloko ona,no ke ano o Tazana ana i ike ai me kona mau maka ponoi. ma kela manawa e hakaka pu @ me ke gorila.

"No kou paakiki loa e kuu lede opio, a oiai no hoi he mau kumu kupono i‘o no kou paakiki ana, akahi au a ae aku i Lou manao. e hoopanee ka holo ana o ko kakou moku."me @ noke okoa ana ae o ke kapena i ka akaaka, a i hou mai la : "I mea e makepono ai ke kakali ana, he makemke ko'u e @ pehea la ke ano o keia hoopakele ou e Miss Pota !"

"Ina o kou manao maoli ia e kuu kapena ea, alaila e ike @ oe i kela kanaka, a na‘u ponoi no e hoolauna aku ia oe imua ona."

Ina i loaa aku ka ike i ke kapena o ka mokukaua Palani, i ka manao ame ka makemake maoli o Jene Pota, e hoo@nee i ka huakai huli hoi a kela mokukaua no Palani, in a @ hoopihaia aku oia me na manao kahaha. o kona maopo@ ole nae. ua koho wale iho la no oia. mamuli no o kela mau kumu a Jene Pota i kamailio mua aki ai, pela oia i makemake ole ai e haalele koke iho lakou i kela aina.

@ keia manawa a ke kapena me Jene Pota, ma ka mana@ no ia a laua e hele pu ana ma kahakai, e hookokoke mai la i ka hale. Hele pololei mai la laua a komo iloko, aia hoi @ Po@opeka Pota e noho mai ana. me Mr. Kelekona, ka Lukanela Kapena. me elua mau aliikoa hou ae mawaho on a, a la lakou i ike mai ai i ke mai ai i ke komo ana aku o ke kapena me Jene Pota. ku ai la na aliikoa iluna. a haawi mai la i ke @loha i ko lakou kapena. oiaia hoi o Mr. Kelekona, i ku ae ai @. a haaawi mai la i kona noho no ke kaikamahine opio. @la maua @ ka hele ana mai nei, he hookahi no maua @mailio nui. no na mea no ia e pili ana i ka hopena o ka Lukanela Anola." wahi a Kapena Durane i pane aku ai i ka @ akoakoa ana maloko o ka hale. "Wahi a Miss Pota @ mai nei iau. aole he mau hooiaio ma ko kakou aono @ ka make ana o ka Lukanela Anola. he mea oiaio no ia @ au hoole ana aku. Ua hoike mai nei oia iau. mamuli @ hoea hou ole mai o kela hoaloha o oukou. ka mea nana @opakele ia oukou apau mai ka make mai. a i kokua mai @ ia oukou i na meaai. uapaa loa kona manao, aia oia me @a Lukanela Anola. a ke lapaau la oia i na palapu i loaa i @ Lukanela : a in a aole pela. aalaila ke hookolo la no oia. me @ hakilo ana o ka hoea mai i kona manawa e hoopakele ai @ mai kona wahi i hoopaapio ia ai. ma kekahi wahi okoa. @popo ole ia kakou."

"Ua oili ae nei kekahi manao hoakaka." wahi a ka Luka@ Kapena i kamailio ae ai. "O ke kanaka au i kamailio @ nei. o kekai no ia o na kanaka oloko o ka puulu o na @ele. na lakou i lele kaua mai maluna o kakou. a o kona kumu i haalele awiwi mai ai ia Jene Pota, no ke komo pu@ aku no ia me kona poe ponoi. noka hoomaalahi ana i ka lakou hana."

Leha aku la ka Jene Pota nana ana no kahi a Mr. Kele@ e noho mai ana. no ka me ua loaaa koke mai la no iaia @ ike. aole he mea e ae nana i hoakaka ae i kela mamo @ o Mr. Kelekona no. ia, mamuli mai o kona manao lili @ TAzana.

"I ka nana aku. o ke kumu kupono wale no ia, a me he @ la. ua pololei na mea i hoakakaia ae nei, no na ano oiaio @li o kela kanaka. oia hoi, o kekahi no kela o ka poe, na @u i pepehi i ka Lukanela Anola," i hoike ai ai no hoi @ Po@opeka Anola i kona manao.

"Aole i kulike ko'u manao me kou e kuu poropeka." i @ike mai ai o Mr. Pilipo i kona manao. "Ina o ke ano io @ ia o kela kanaka. elike me ka kekahi poe o kakou e manao nei. alaila nokeaha oia i hoopilikia ole mai ai ia kakou? Aole anei ua hiki loa iaia ke alakai mai i kona puulu. no ko kakou wahi e noho nei, a lawepio aku ia kakou? @oko o na la @ko kakou noho ana ma keia wahi. ua lilo oia i hoopakele no ko kakou mau ola, me ka hoolako pu mai i na mea apau e pono ai ko kakou noho ana, aole pela ke ano o na kanaka ino. aka oia kekahi o na kanaka maikai loa a'u e manao nei"

"He mea oiaio kena au e kamailio mai nei e Pilipo." i komo mai ai hoi o Mr. Kelekona e hoakaka i kona manao : "aka e hoomanao nae kakou, mawaho ae o kela kanaka hookahi. aole loa he poe e ae, maloko mai o ka palena o hookahi mile i like aku ke ano me ia. o ka nui, he poe ai kanaka wale no. "O eia kanaka a kakou e kamailio nei, ua like loa kana mau meakaua me na meakaua a na kanaka Paele hiiu ; he me hoi ia e kono mai ana ia kakou e manaoio aku. ua kamaaina no oia i kela poe Paele ma kekahi ano. a malalo o na kuniu he kaukani. me he mea la. o ka launa ana mawaena o lakou, ma ke ano hoaloha no ia."

"Alaila, me he mea la, he lahui okoa no ko keia kanaka. a o korta pili ana aku i na Paele. ma o kekahi. mea la ia. iloko o kela lahui," i pane hou mai ai ke kapena mahope o ka lohe ana i ko Mr. Kelekona manao.

"Ina aole keia kanaka noloko o kekahi o na lahui hihiu aikanaka. alaila ua noho pu oia iwaena o lakou, a ua hoohalike i na hana a na Paele ame na holoholona, pela iho la i loaa ai iaia ka makaukau ma ka hoohana ana i na meakaua a na Paele." i hoike ae ai hoi kekahi aliikoa i kona manao e pili ana no Tazana.

"Eia oukou ke hoakaka mai nei i ko oukou mau manao iho, elike me ko oukou ano e na keonimana." wahi a Jene Pota o ka pane ana aku. "O keia kanaka ili keokeo a kakou e kamailio nei. in a e lawe mai ana kakou a hoohalike me kekahi o oukou. aole loa a hiki iaia ke noho hookahie hele olohelohe ai iloko o na ululaau no ka makahihi hookahi. aka e make ana oia i ke anu. ame na poino e ae he nui. i ike mau ia no ka poe apau e noho ana iloko o ka ululaau.

"No keia kanaka ili keokeo i hoike ae au i ka‘u mea i ike ai nona. ua oi kelakela aku kona ikaika ame ka eleu imua o na kanaka ili keokeo apau a‘u i ike ai, a ua oi aku no i kekahi o oukou e na keonimana. e kala mai nae oukou i keia mau olelo a‘u, in a ua hoehaeha ia aku ko oukou noonoo.

"O.ka ikaika o ko kakou poe kanaka, i maa iloko o na hana hooikaika kino. ua like loa lakou me he hehe hanau hou ke ku aku imua on a ; o kona koa, ka ikaika ame ka maka‘u ole. ame ke ano o kana hakaka ana. ua like loa ia me kekahi holoholona ahiu, no ka mea ua ike pono au me kuu mau maka elua. iaia i ku aku ai a hakaka me ke Gorila. i oi ae ka nui ame ke kiekie mamua on a."

"Ke haawi aku nei au i ka‘u mau mahalo kiekie ana ia oe e Miss Pota, no kou ku ana ma ka aoao, e kupale ana i kela kanaka," i pane mai ai ke Kapena Durane e ka noke pu ana ae i ka akaaka. :Ke manao nei au, aole loa he hookahi iwaena o kakou. e aa e ku aku imua o ka make, ma ka hoopaakiki wale ana no i ko kakou mau manao. e ku-e ana i ke kanaka a Miss Pota e kupale nei ; a in a he aha hookolokolo keia. e kaa ana ka pono ma ka aoao o ka mea hoopiiia."

"Ua lilo paha i mea hookahaha aku i ko oukou manoa, ke kumu o ko‘u kupale ana no ka pono o kela kanaka. aka in a o oukou pukekahi me a‘u, a ike i kona paio ana me ke Gorila. no ko‘u pono, in a o oukou kekahi e kupale no ka pono o keia kanaka.

"Ina i ike oukou i ke ano o ka hakaka ana a na pipi hulu elua, pela iho la no ke ano o kela kanaka, iaia i ku aku ai imua o ke gorila. aole he maka‘u a he wewo iloko on a. a iaia i hoikeike ae ai i na aahuki o kona mau lima nunui. e manao loa ana oukou, he holoholoua oia. aole hoi he kanka elike me ko kakou ano nei.

"O ka ikaika o ke gorila, i hiki ke luku i na kanaka he iwakalua me kona mau lima.

"Ina oukou i ike i ke ano o na mea ana ihana mai ai maluna o kekahi kaikamahine i malihini loa iaia, e loaa auanei ia oukou apau, ka manao hilina‘i maluna on a, elike me ia i loaa ia‘u no kona kulana keonimana ma ua ano apau," alaila hooki iho la o Jene Pota i kana kupale ana no Tazana. ke kanaka no hoi ana i aloha ai.

"Ua kaa ka lanakila ma kou aoao e Miss Pota," i pane mai ai ke kapena. "Mamuli o na kumupale kupono a ka loio o ka mea i hoopiiia. ke hoopuka nei keia aha i kana olelo hooholo, ua hookuuia ka mea hoopiiia, nolaila ke hoopaneeia nei ko kakou manawa e haalele iho ai i keia wahi. no kekahi may la a kakou e kakali aku ai o ka oili mai o keia kanaka kamahao, no ka haawi ana aku hoi i manawa nona e hele mai ai a haawi ana aku hoi i manawa nona e hele mai ai a haawi i na hoomaikai ana, i ka lolo nana i kupale i kona hihia."

"Auwe e Miss Pota!" i pane mai ai hoi ka wahine Paele. "Me ko ike no ka ika nui o na pilikia o ka noho ana ma keia wahi, ke hookololohe nei no nae oe, e hoomau aku i ko kakou noho ana, e hoomahuahuaia mai ai ka poino maluna o kakou, keu no, o ka hoea ana mai nei o keia poe, e ae koke aku oe, e huki hoi kakou no kahi o ka palekana!"

"Aole anei ou hilahila. i ke kamailio ana mai la i kena may olelo? O kena iho la anei ka hana aloha a kou‘aoao, no ke kanaka a kakou i noho aie ai? O oe ka i hoopakeleia no elua manawa mai ka make mai, eia nae, o oe ka i hoopakeleia no elua manawa mai ka make mai, eia nae, o oe no ka hiki mua , ma ka makemake ana e holo mai keia wahi aku, me ka haaawi ole aku i na hoomaikai ana i kou hoopakele."

"Ua pololei no oe e Miss Pota e kamailio mai la, aka nae mamuli wale no o ke aloha o ka Anela Gabriela i hoopakeleia ai ko kakou mau ola apau, a ke makemake maoli nei no ke Akua e hoopakele ia kakou mai keia wahi aku, mamua o ka hoea ana mai o na poino, i oi aku i ko ka wa i hala. o ka hoea ana mai o na poino, i oi aku i ko ka wa i hala. Ina paha he makee ko kela kanaka i ko kakou pono. heaha kona kumu o ka hele loa ana. aole he hoi hou mai?

"Ua hele au a piha uluhua maoli a kakou e noho nei, i ka noke okoa mai o na holoholona ahiu i ke kuwo i ka po, a o ko kakou kaawale koke aku mai keia wahi mai, o ka mea wale no ia e loaa ai ka maha i ko kakou mau noonoo apau."

"Aole a‘u mau ahewa ana aku maluna ou e Emerada." wahi a Mr. Kelekona i pane aku aku aku ai. Ua noonoo nui au i ka huaolelo kupono‘e kamailio ae ai no ke ano o ko kakou noho ana maanei, akahi nae a loaa mai la ia oe. o ia ka uluhua i na leo kuwo o na holoholona ahiu."

"Ina ua kulike kou mano e Mr. Kelekona me ko Emerada ea. alaila he mea pono ia olua a elua. e hoi noluna o ka mokukaua e noho ai, o olua kekahi mau mea a ka maka‘u wale, e pono ole ai ka hele ana o ke kahua kaua," wahi a Jene Pota me kona piha i ka howahawaha i keia mau mea.

"Pehea la kou manao e Mr. Kelekona, in a no ka hoea ole mai o kekahi poe e hoopakele ia‘ oe, a oloko o ka ululaau kou wahi e noho ai?"

"Heaha auanei, elike ana au me kakahi kanaka ahiu," wahi a Mr. Kelekona i pane aku ai. "Ua noonoo nui au i ka i ka akaaka. "No‘u iho, ua lilo na leo kuwo o na holoholona ahiu i ka po, i mea e kuku pololei ai ko‘u mau lauohou iluna, he mea hilahila no‘u ke kamailio ana‘ae i keiamea. aka o ka pololei nae ia, owai hoi ia mea piha ole i ka maka‘u, i ka hoopuniia o kona mau aoao apau e na holoholona ahiu.

"Aole i maopopo ka‘u mea e olelo ae ai." i komo mai ai ka Lukanela Kapena ma ke kamailio ana. "Aole o‘u noonoo nui no ia mea he maka‘u. aole no hoi au i hooholo pono i ko‘u manao, he mea maka‘u ole paha au, a i ole owau paha kekahi kanaka hohewale? Ma kela po aku nei. ia makou e moe ana maloko o ka ululaau. i ka manawa i nalowale aku ai ka Lukanela Anola, akahi no au a ike mai‘ia mea he maka‘u. aole no na leo kuwo o na holoholona. aka no kekahi ano nakeke ano e, me he mea la no kekahi mau gorila nunui e hele ana maluna o na kumulaau ; o ke kumu nae o ko‘u maka‘u. no ka maopopo ole aku o ko lakou wahi i kau ai ; malia paha iloko o ka nanea. he hana maalahi na kela ano holoolna. ka hoopoino ana mai i ke ola o ke kanaka."

"Ma kela wahi, ua noho hamau loa iho la na mea apau, aka o Jene Pota nae ka mea i pane ae. maltope iho o ka hala ana o kekahi mau minuke loiki :

"Ina ua maka‘u okou i kekahi mea e kiei mai ana mailuna mai o na kumulaau ea. alaila e hoopau loa ko oukou kmailio hoinoino wale ana i ke kanaka nona na maka hiaa i ka po, o ua kanaka nei, aia oia me ka Lukanela Anola iloko o keia hora a kakou e kamailio nei ; e haawi ana i na ko kua ana no ka palekana o ke ola o ke aliikoa Palani, a i wahi e hoopauia ai ko ouou pohihihi, e hoea mai ana no oia imua o kakou i kekahi la, ke kakali kakou me ka hoomanawanui."

"Aole a kakou kamailio hou ana maluna o keia kumuhana." i pane mai ai ka Poropeka Pota. "Ua haawi mai nei ke kapena i kona ae. e hoopanee i ka holo ana o kona moku, a nolaila e noho hou iho ana kakou he mau la maluna o keia mokupuni. a ke haawi aku nei au i ko‘u ae e hooko aku i kou mau manao kamalii e kuu kaikamahine."

"Ea, ua lilo loa kakou i ke kamailio ana no kekahi ninau liilii loa. a ua poina kakou i na mea e pili ana i ka pahu o na dala gula," wahi a Mr. Pilipo i kamailio mai ai. "O ko‘u manao ea. oiai hoi kakou e kakali ana, a i mea e makepono ai ko kakou manwa. e hele kakou e eli i ka pahu o na dala gula, o ka hunaia ana iloko o ka lua. Aole no paha e hoolemae ana ke kapena, i ka haawi ana mai i kekahi o kona mau kanaka, e hele pu me kakou, a e lawe pu mai i hookahi o na lawehale. no ke kuhikuhi ana mai i kahi a lakou i huna ai i kela pahu dala."

"Aia hoi ha ka hana, nolaila ke ae aku nei au e hoolako aku ia oukou i na kanaka elike me ka oukou i makemake ai, no ka hele ana e kii i kela pahu dala gula." wahi a ka kapena o ka mokukaua. Nolaila. ua kukakuka iho la lakou, a hooholo, ma kekahi la mai e hele ai e kii i ka pahu dala, me ka haawi ana ae o ke kapena i ke kauoha i ka Lukanela Kapena. e lawe pu oia he umu mau kanaka me ia, no ke kokua ana aku ia Mr. Pota ame kona mau hoa, no ke kii ana i ka pahu dala a e hookuuia hoi i hookahi lawehala, oia ka mea nana e kuhikuhi pololei ia lakou no kahi i kanuia ai o kela pahu iloko o ka lepo.

Ina no ka loaa mai o kela pahu dala, alaila e hookauia aku ia maluna o ka mokukaua. a e kakali hoi lakou ma kela wahi a piha ka pule hookahi, in a aole e hoea aku ana ka Lukanela Anola. alaila e manoia. ua make oia. o ka wa ia e haalele mai ai na mea apau i kela wahi. a huli hoi pololei aku hoi ka mokukaua ame kana mau ohua no Palani.

I ka hoea ana mai ma kekahi la ae, ua hele aku la ka Lukanela Kapena me kona poe kanaka no kahi i hunaia ai kapahu dala. aole ka Poropeka Pota i hele pu ma kela huakai, aka i ka wa nae i huli hoi mai ai o kela poe kanaka, a ike aku la ua poropeka nei, i ka hoi wale mai o na mea apau, aole hoi ka pahu dala. holo koke mai la oia a loua o Mr.Kelekona. ninau aku la : "Eia ka hoi ihea ka pahu dala a oukou o ke kii ana aku nei e hoihoi mai?"

Luliluli mai la ke poo o Mr. Kelekona. alaila pane mai la me ka leo o ka mea i piha me na manaolana pho : "Aole he pahu i loaa aku nei ia makou."

Alaila. owai ka mea nana i aihue i kela pahu dala?" wahi hou a aka Poropeka i ninau aku ai me ka piha i ke pihoihoi

"O ke AKua wale no ka Mea i ike i ka poe na lakou i lawe aihue i kela pahu dala. Ua hoohuoi no makou. ua alakai lalau kela kanaka peo ia makou, aole no kahi pololei i lmnaia ai o ka pahu dala, aka i kona wa i hoike mai ai i kona piha loa me ke kahaha. no ka lilo ana o kela pahu, akahi no makou a maoio aku, ua hoike wale mai no oia i ka mea oiaio. aole hehookahi hoopunipuni.

"Ua hoea makou no kahi i eliia ai o ka lua, a kanuia aku ka pahu dala, i ka manawa nae i eli aku ai na kanaka, o ke kino make wale no o kekahi kanaka a lakou i pepehi ai a make ke waiho mai ana."

"Alaila owai aku la ka poe na lakou i kii aihue i kela pahu dala?" i palua aku ai no ka ka Poropeka Pota ninau ana ia Mr. Kelekona.

"Ua loaa no na mano hoohuoi ia‘u, na na kanaka paha oluna o ka mokukaua i aihue i kela pahu dala ; o ka mea wale no nae nana i hoole mai i ka oiaio o ia manao hoohuoi, o ia no ka hoolele ole ia ana mai o na kanaka iuka nei o ka aina, koe wale no kela poe i hele ai iloko o ka ululaau, ame na haneri koa, i hoounaia ai e luku i na kanaka Paele, nolaila ua kaawale loa na kanaka Palani, mai ke kau ana aku o na hoohuoi ana maluna o lakou," i hoakaka ae ai ka Lukanela Kapena i kona manao.

"Aole a‘u mau hoohuoi ana maluna o oukou e na kanaka Palani. no ka lawelaweia ana o kekahi hana haahaa, elike me ia a oukou i ike pono akup nei, no ka mea ua noho aie makou i ka nui o ko oukou lokomaikai, ua oi ae kuu kau ana aku i na hoohuoi ana maluna o Mr. Kelekona ame Pilipo. mamua o ka hoahewa wale ana aku i na hoopakele o makou." wahi a aka Poropeka Pota, a ua lilo kela mau hoakaka ma ka aoao o Mr. Pota, i mea e hoomamaia ae ai ka manao o na aliikoa ame na kanaka Palani, no ka loaa ole ana he mau hoohuoi ana maluna o lakou.

"No ka lilo ana o kela pahu dala i ka aihueia, aole ia na ka mea hookahi. aka na kekahi poe kanaka he nui ; no ka mea he pahu kaumaha kela e hiki ole ai i ka mea hookahi ke hapai. he eha a i ole, he elima poe, alaila hiki ke laweia kela pahu mai kahi mai i hunaia ai," i hoakaka ae ai o Jene Pota i kona manao.

"Akahi au a ike i ka pololei o keia hoakaka a Miss Pota," i komo mai ai o Mr. Kelekona a kamailio i kana mea i noonoo ai no ke kumu o ka lilo ana o ka pahu dala. "Ke ole au e kuhihewa. o na Paele ka poe na lakou i aihue i ka pahu dala. Me he mea la, ua ike mai kekahi o kela poe i ka manawa e kanuia ana ka pahu iloko o ka lepo. a i ko lakou wa i ike ai. i ka haalele ana aku o na kanaka ili keokeo na lakou i huna i kela waiwai malaila. o ko lakou manawa ia i hele mai ai e eli, a lawe aku la i ka pahu dala. no kekahi wahi okoa. a malia noloko o ko lakou mau kauhale."

"He mea maalahi loa ia kakou pakahi mea hiki ole ia kakou ke kanalua iho, ua lilo kela pahu i ka aihueia. a kakou e ike hou ole aku ai, a pela hoi na waiwai apau maloko olaila," wahi a ka Poropeka Pota, me ka nui ana iho o kona hanu ana.

O Jene Pota hookahi wale no mawaho ae o kona makuakane. ka ike i ka hopena poino e kau mai ana maluna o kona makuakane. mamuli o ka nalowale ana o kela pahu dala.

Ua hoomau kela poe i ka noho ana malaila a hala he eono‘la mahope mai. aole no he wahi hoailona iki no ka huli hoi mai o ka Lukanela Anola. a i ole hoi ia. hoea hou mai paha ke kanaka ahiu olohelohe oloko o ka ululaau, nolaila ua hoike okoa ae la ke kapena o ka mokukaua. me ka lawe ana aku i na mea apau maluna o kona oneki.

Ua lilo keia i mea maikai ole i ka mano o Jene Pota. a ua manao no oia e hoopaakiki hou aku imua o ke kapena. aka nae aia no iloko on a kekahi manao kanalua, malia paha ua halawai maoli no ke kanaka ana i aloha ai me ka poino. a o ke kumu nui ia o ka hele ole mai e ike iaia nei.

Oiai no nae ua o Jene Pota e noonoo la no ka halawai o ka mea ana i aloha ai me na poino, aia no oia ke kanalua loa la ; a ua lilo na hoohulihuli ana a na aliikoa i kona mau manao. i kumu no ua kaikamahina la, e noho mumule ai. no ki kupale ana aku i kona hoopakele.

No ke kapa mai o kela poe. he mea aikanaka kela kanaka nana oia i hoopakele. aole loa he manaoio iki o Jene Pota i kapololei o ia mau olelo. aka no ka lilo o ua kanaka nei, oia kekahi o ka puulu o na Paele. he wahi manao kanalua kekahi iloko ona,no ka pololei o ia mau kohokoho ana ; o ka mea nae ana i manaoio ole ai. o ia no ka lilo ana o kela kanaka he mea aikanaka.

Oiai keia mau noonoo e nune ana iloko o Jene Pota. ua oili hou ae la kekahi mau manao. in a he kanaka kela noloko mai o kekahi lahui hihiu. alaila. he mau wahina akiu no paha kana. a he mau keiki lehulehu hoi ; a mamuli o kela mau manao kohokoho iloko on a, ua lilo i mea hauoli no ua o Jene Pota. ka haalele koke ana iho i kela wahi maka manawa e holo ai ka mokukaua Palani ma kekahi la ae.

Mamuli no‘o ka Jene Pota mau hoakaka ana. no ka pono o Tazana o na Mapu, ka on a nona kela hale. a malia o hoea mai paha ka Lukanela no kela hale, in a aole oia i make. i waihoia iho ai kekahi mau waiwai maloko o ka hale, a mamua o ka haalele ana iho o ua kaikamahine nei i ka hale nana i haawi mai iaia i na hoopakele ana no na la pokole o ko lakou noho ana ma kela wahi. ua kakau okoa iho la oia i kekahi leka na Tazana o na Mapu.

Oiai o ua o Jene Pota wale no ka mea, i koe maloko o ka hale. ua pau aku ka nui o lakou i ka hemo iwaho, oi aku la ua kaikamahine nei. a ma ka aoao o kona wahi e hiamoe ai. kukuli iho la ilalo. a nonoi ae la i ke Akua. e kiai a e hoopakele i ke kanaka ana ialoha ai. a i kona ku hou ana ae iluna. wehe ae la i ka puuwai e lei ana ma kona a-i. me ka paa ana mai iloko o kona lima. me ka hooho ana ae i keia mau huaolelo :

"Ua haulehia au i ke aloha ia oe, iloko o ka manawa pokole o ko‘u halawai pu ana me oe maloko o ka ululaau. a @ ia aloha. i manaoio mau ai au. aole oe i make. Ina no i huli hoi hou mai oe. a koi mai ia‘u e hahai aku mahope ou. aole loa he mea hiki ia‘u ke hoole aku. o ka ho@ko wale no i kou makemake. no kou hoea ole mai na@ ke huli hoi nei au no kuu aina hanau. ilaila e hoonana ai i na manao aloha iloko o kuu puuwai nou."

 

MOKUNA XXV

HAALELE O TAZANA LALOKOO KA ULULAAU

I ka wa i kani aku ai o ka pu raifela a ka Lukanela Anola. ua hamama ae la ke pani o ka puka. a hina mai la kekahi kino nui ilalo ; a e hapai hou ae ana oia i kana pu iluna. no ke ki ana aku no ka lua o ka manawa. ike aku la oia. aole kela kanaka he Paele. aka he mea oia i like mai ka ili me kona. ia wa i hookuu ho@ iho ai oia i kana pu ilalo. a hele aku la no kahi o ke kino e waiho mai ana.

I loko o kona puiwa me ka piha pu me ke kaumaha. ike iho la oia. eia ka o Tazana kona hoaloha. a hoopakele kana i ki aku ai i ka pu. a iloko o kona manao kaumaha o ka piha pihoihoi, kukuli okoa iho la oia ilalo. a hapai ae la i ke poo o Tazana iluna. me ke kahea ana iho i ka inoa o kona hoopakele. aole nae he wahi mea a pua‘i leo mai ia Tazana ae. a manao loa iho la oia, ua make kona hoaloa i ka poka o kana pu. nolaila hookahe okoa iho la oia i kona mau waimaka o ka ehaeha.

I wahi e maopopo ai iaia, ua make o Tazana. hoopili iho la i kekahi o kona mau pepeiao ma ka umauma. a iloko o ka lelele o kona oili i ka hauoli, ike iho la oia e mau ana no ka pana o ka puuwai ; nolaila me kona ikaika apau. ka‘ika‘i aku la oia ia Tazana no kekahi wahi kupono. me ke kii ana mai e pani i ka puka a paa, ho‘a ae la hoi i ka ipukukui, no ka nana pono ana iho i kahi o Tazana i ku i ka poka.

I ka Lukanela Anola i nana pono iho ai i ka nui o ka poino i loaa ia Tazana. ua hoopau loa ia ae la kona pohipohi, no ka mea ua ku aku ka poka ma ke poo a pahi‘a aku la me ke komo ole iloko. aka nae e kahe mai ana ke koko. he eha nae e poino ole ai ke ola o kona hoopakele.

Oiai he pakini wai no kekahi e waiho mai ana iloko o ka hale. kii aku la ua aliikoa Palani nei i kekahi welu, a hooma-u aku la i ka wai, alaila holoi iho la i ke koko e kihe‘ahe‘a ana ma ka helehelena o Tazana. a no kela pulu ana paha hoi i ka wai. ua pohala ae la o Tazana, mai kona kulana kupouli mai o ka noonoo, a ope iho la oia i ke poo a paa me kekahi welu maemae.

No ka hoakaka pono ana aku imua o kona hoaloha. i kana mea i hana aku ai, hoi aku la oia a ma ka aoao o ke pakaukau, kakau iho la maluna o ka apana pepa, me ka hoakaka ana i ke kuhihewa o kona ki ana aku i kana pu. a e nonoi aku ana hoi ia Tazana e kala aku iaia.

I ka heluhelu ana iho o Tazana i na mea a ka Lukanela Anola o ke kakau ana, ua noke ae la oia i ka akaaka. me ka pane ana ae : "He wahi mea ano ole loa keia," ma ka olelo Palani, a no ka hiki hou ole iaia ke kamailio hou aku, oiai aole he maopopo o na huaolelo kupono, nolaila kakau okoa iho la i kona manao maluna o ka apana pepa :

"O keia wahi eha i loaa ia‘u. ua like pu ia me ka iniki ana a ka bebe iluna ke alo. Ina paha oe i ike pono, i ka nui oo ko‘u mau poino, ia‘u i ku aku ai a hakaka me Keke, ka moi o na Mapu. pela hoi me Takoka, kana keiki ; in a ua lilo keia wahi pohole ili wale no, i mea nau e akaaka ai me ka leo nui."

No kela pane a Tazana o ke kakau ana a haawe aku la imua o kona hoaloha. ua hoauhee loa ia aku la na noonoo maikai ole apau mai ka lukanela aku. a haawe mai la oia i na leka elua i kakauia mawaho o ka wa-hi ma kona inoa.

O keia ka manawa mua loa a Tazana i ike ai i kekahi wa-hi leka. nolaila ke pohihihi loa la oia i ke ano o ka wehe ana i loaa iho ai ka palapala maloko. nolaila lalau okoa mai la ka Lukanela Anola, a uhae ae la ma kekahi kihi o ka wa-hi leka. a hoihoi hou mai la ia Tazana me ka olelo ana mai e heluhelu iho i na manao i kakauia maloko.

Oiai no o Tazana e noho ana maluna o kekahi noho laau. ua hoopahola ae la oia i ka leka mamua o kona alo. a hoomaka iho la e heluhelu i na manao i kakauia. a penei ke ano o ua palapala nei :

"Ia Tazana o na Mapu: Mamua o ko‘u haalele ana iho i keia wahi. e ae mai, e paku‘i aku au i ka‘u mau hoomaikai ana. mawaho ae o na mea a Mr. Kelekona e kakau nei ia oe, no ka haawe ana aku i ko‘u hoomaikai me ka mahalo palena ole, no kou ae lokomaikai ana mai i kou hale. e lilo i wahi no makou e malu ai.

"He mea hou ae no kekahi mawaho ou, a‘u i makemake ai e haawi aku i ko‘u mahalo iaia, eia nae aole oia i hoea hou mai ma kahi a makou e ike aku ai i kona heleheiena. a o ke kumu o kona nalowale ana, he mea pohihihi loa ia ia‘u, a aole no o‘u manaoio ua make oia.

"He mea no hoi na‘u e kaumaha loa nei, ko‘u hoikeike ole ana mai ia oe iho imua o makou, a e lilo kakou i mau hoaloha : no ka mea ua hookaumaha ia mai ko makou noonoo. no ka loaa ole ana he manawa a makou e haawi maoli aku ai i na mahalo ana imua ou. he alo a he alo.

@ nae no ka loaa aku o kela kanaka okoa ae e noho nei maloko o ka ululaau ia oe. alaila nau hoi ia e hoike aku i ko makou hoomaikai iaia. Ehoike pu aku oe. ua kakli au no na la ehiku, o kona hoea hou mai. ua poho wale nae ia manaolana ana. a me ia manaolana poho no. i haalele iho ai au ame ko‘u mau hoa i keia aina malihini a na popilikia he nui i noho ai

"E kamailio aku oe iaia, in a i noho oia a kupu ae ka manao e huli ia‘u alaila e loaa no au maloko o ke kulanakauhale o Bolotimoa. ma Amerika, aia he home malaila. i hamama mai kona mau ipuka nona, i na manawa apau.

"Ua loaa ia‘u kekahi palapala au i kakau ai. e hoike mai ana i ka nui o kou aloha ia‘u ; o ua palapala nei. maloko no ia o ka nahelehele malalo pono iho o ke kumulaau nui, e ku nei ma kahi kokoke i keia hale. O ka mea wale no nana i hookahaha mai ia‘u. o ia ke kumu o kou aloha wale ana mai no i kekahi kaikamahine malihini. no ka mea aole kaua i halawai kino. a oki loa hoi ko kaua kamailio like ana. He mea na‘u e kaumaha loa nei ka hoike ana aku, in a o ka mea oiaio maoli ia. ua haulehia oe i ke aloha ia‘u no ka mea ua haawe mua aku au i kuu puuwai i ka mea okoa."

Ua kakauinoa ia keia leka e Jene Pota. I ka manawa i pau ai ka heluhelu ana a TAzana i kela palapala, kulou iho la kona poo ilalo. a no aneane e piha ka hapalua hora, aole oia i aea iki mai iluna, a i ole. pane aku paha i na olelo a kona hoaloha. e kamailio mai ana iaia.

(Aole i pau).