Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 12, 22 Malaki 1918 — HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaliiwahine o ke Aupuni Samanadala [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaliiwahine o ke Aupuni Samanadala

1 kela ame keia la ua hoouna aku la oia i na koa ma o a inaanei'iKi ka huli 110 i ka Moi Bedera. a me ia hui no nae o i'iii'.a liooikaika ana, aolie 110 he wahi ike i hoihoiia mai iaia e pili ana nouā. Nolaila. o ka hauoli ana i moeūhane ai no ka aeia mai 0 ke Kamaliiwahine Giohare a 110 ko laua hoohuiia ae'hoi ma l a mare me ka Moi Bedera. ana i manao ai he hana ia e hanaia ana a holopono; ua hoololiia ae i hana hoopilikia koikoi mai i upu ole ia. Ma ia hope mai haalele iho la oia i ka hoop°"oi)'-'no ana i ke aupnni iloko o na lima o ka makuahine, ahiki i ka loaa ana mai o kekahi nuhou maikai a ina paha no ke keiki, a hele akn la e noho moi maiuna o ke aupūni bamanadaia, a «»iai <>ia malaila ua kaa mai malalo o'kana hookele ana na hana apau o ke aupuni, me kona makaaia mau i ka haawi ana aku i kana mau hoohanōhano ana i ka moi, oiai nae, he pio ka Moi o Samanadala nana ia manawa. Ma kela la hōokahi a ka Moi Seleha i hele aku ai 110 ke nupuni o Samanadala. ua hoea niai la ka Moiwahine Gulenare. ka makuahine o ka Moi Bedera, ua noho mai la a haoliao 110 ka hoi ole aku o ke keiki me ka makuakane 110 ka haiealii. i ke aupuni a ka makuahine e noho hoomalu ana. a liolo okoa mai la no ko laua aupuni.

I ka hala ana o na'la ekolu o ke kaawale ana aku o ka Moi Bedera me ka Moi Seleha no ka huakai hahai holoholona ua hoomaka ka Moiwahine Gulenare e haohao 110 ka hoi ole mai o laua. o na kanaka e ae a ka moi o ka he!e pu nui ana ka i hoi mai, aole nae ka Moi Bedera ame ka makuakaiie kekahi pu mawaena o lakou. L T a ninau aku oia i ka poe i hoi mai ai. aole nae hookahi lakou i hoike mai i kahi mea e pfla ana no laua. a ke ike la ii(i oe. e ka mea heluhelu i ke kumu, aia laua i ke aupuni kai ia manawa. L*a k«iho koke ka moiwahine ua mamao loa paha ka laua hahai ana mahope o na holoholona hihiu, elike me ia i ikeia i kekahi mau manawa lehulehu mamua aku, oia ke kumu o k<» laua hoi koke ole mai. eia nae. mahope o kona kali ana a hala kekahi mau la hou. aohe no he hoi mai, nolaila ua ]»ilihua loa kona noonoo a ulu mai la na kuko ino koho wal.e o kela ame keia ano. ua halawai laua me ka poino, nolaila, elike me ke ano o na makuahine i pili ke aloha i ka lakou inau. keiki. ua hiki ole ke hoonanaia ahiki i ka maopopo ana o ka hopena. ' '' Ua hoounaia eia na kanaka. na koa o ke aupuni e hele e huli ma o a maanei o ke aupuni, he neo ka mea i loaa ia lakou. o na lio nae o na moi ka i loaa aku a hoihoiia mai 110 ka halealii. o na kino o na alii aohe i ikeia. Xo ka nele o ka-loaa o namoi mahope o ka huliia aua ma n a maanei. pau na kualono, na owawa. pau na wahi poopoo ame na ululaau, nie ka ninauia ana ma o a maanei, hooholo iho la ka Moiwahine Gulenare e hele kino oia no ke aupuni kai e ninau ai, malia aia ilaila, mamuli o kekahi manao hooliuoi i ulu ae iloko ona a mahope hoi o kona lohe ana mai i . na hoike lehulehu apau. . • ' ' I Ua hooko oia i keia manao ona, nolaila, me kona hoike ole aku i kekahi o kana mau wahine kauwa no kona hele, a niahope o kona kauoha ana aku ia lakou ua makemake oia e. noho mehameha oia hookahi wale no, a iaia 110 ka ike aohe īnea e ike mai ana iaia, o kona lele aku la no ia iluko o ke 1 kai, i kaawale ae ai na manao hoohuoiiinai iaia aku, oiju hoi, ; ua lawe maoli ia no e ka Moi Seleha ka Moi Bedera no (ee aupuni kai. • . • . : • laia i hoea aku ai i ke.aupuni-o lea Moi Seleha, mai hookipaia aku paha oia e kona makuahme me ka hauoli, ina aole i hoohuoiia kona kumu o kaihoea aua aku. ' ■ • • ! 4 'K kuu kaikamahine," wahi a ka makuahine. "ua mao- ! popo ia'u aole no'u ke kumu. o kou hoea ana mai la ianei, no j<a mea. he lia'o wale no keia hoea ana inai la ou. I hoea mai la oe no kou makemake e loaa aku ia oe kekahi ike e pili ana i ka Moi Bedera ame ka makuakane, aole anei oia ka mea oiaio? ; • 1 ■. ■ . ■ : I "Ina no ka Moi Bedera kau makemake e lohe aku i kahi mea nona, ke nei au ia : oe ao'he-a'u mea e hoike aku ana nona no kona wahi e noho mai la i nei manawa, 0 ka'u wale no e hoike aku na hoea mai laua ianei, ua ike au iaia. a mai ia laua mai no ko'u lohe ua holo loa mai no ka laua ianei me ka hoike mua ole aku ia oe. a ia manawa ike iho la au e ha'oha'o ana oe me ka hoehaeha nui ia aku o kou, 110011(10.' ' - _ : j Alaila hoakaka mai la ka makuahine i na mea apau i ha- ( naia. elike me ia i pau mua ae nei i ka e oe, e ka .mea heluhelu. a me ka nalowale honua ana o ka Moi Bedera, ana o ke koho ana ua hoi hou la i>ke aupuni o Peresia, eia ka aole. • ••* v "Ua kauoha au i na kanaka e hele e huli iaia," wahi a ka. makuahine, " o ka Moi Seleha no koi kekahi i hoouna i na kanaka e hele e huli. aole nae hookahi o ia poe i hoi.mai.aJ hoike ua ike a i ole ua lohe lakou i kekahi mea e pili ana nona. . | "Ma keia la aku la ka Moi' Seleha i hele aku la a Pawe 1 ka hooponopono ana o ke aupuni o Samanadala malalo o | kona mana, a hoonoho iho nei ia'u na'u e hookele i keia auinini. | "Ua hoopaaia<ka Moi o Samanadala maloko o kona hale-l alii i nei nianawa. a ke noho niai la oia he pio i nei manawa, oia ko ka Moi Seleha kumu o ka hele ana aku la e m.alama ,ia auf)iini. a ia manawa like e huli aku ana oia i ka Moi Bedera. ' . ' . ' "Mamua aku nei ua huliia oia maanei a. maloko o ke Aupuni Samaiiadaia, aohe i loaa: no keia manawa e manaolana, ih<» kaua e ike hou ia aku ana no kon'a helehelena ma keia : niua aku i ka inanawa a kaua e ike ole-ai e hoea mai ana nae oia ia manawa." Aole hiki i uei niau olelo a ka makuahine ke hoonana aku i ka noonoo o ka Moiwahine Gulenare. no ka mea, he mp.nao koho wale aku no-ia; aia iloko p ka.Moiwahine Gulenare i hooluuluu loa ia-ka uoonoo. ke kaumaha kahi i loku liala ole ai. o kona noonoo ia manawa ua kaawale loa kana keiki aloha mai iaia aku. no ka manawa paū yle. nolaila, helele'i iho la kona mau waimaka me he mau pakaua eloelo , la no ka hooilo, a maluna o ka Moi Seleha. kona kaikunane kana hoahewa nui loa ia manawa. | I ka ike ana aku o ka makuahine i ka pili kaumaha loa ō ke kaikamahine hoao aku'īa e hoonana a e hoomaalili ae i ke aloha i ka i ana aku; i "He mea oiaio lio ko kaikunane ka hewa, aole i pono koua. kamailio ana aku ia oe no ka mare koke o ka' moi upio me kona tnaopopo mua-ole i ika manao o ka makua nana ke} keiki. ua pono no- paha ia kainailio : ana aku ana ia oe no ia mea ina s la hoi e waihoia eiei a kaawaie ka moi opio ma kahi e loa e lohe ole mai ai i ka olua kamailio ana. | "Mai pono no kana ; law«.;atia ; mai i ke keiki ina i kuka mua aku me oe a apono maikai mai oe, eia ka, o kona lawe mai īio-ia me kou ae a ike ole mai i ka laua hele ana, a i lilo

ai ia hele ma-lū ana mai a laua i mea hoopilikia kou nOonoō. « s 'Aka oiai aole i maopōpo loa .manawa ka make o ka Moi o Peresia. malia ke ola mai irei nō ōiii o kā tnaō\>opb ole rtae o kona wahi e nolio mai nei i nei manawa; eia ko'n manao. e pono oe e hoi e malania i ke aupuni elike ka loihi me kona kaa\vale ana mailaila mai, 110 ka mea, o kahi kupo--110 loa.ia nou e noho āi, i nana aku i ka hookele pololfeiia nlai o lia hana o ke au()uni. ;• ' " " "Ē ike ana'no oe i ka liilii loa o ka pīlikiā o ka malāma ana i na hana o ke aupuni e mau ai ka makihia elike no me ia aū i haalele aku la/ina no kou hoike aki| iinuā'o ka lahili i kaawale niai no ka moi mai, ke aupun'i mai nō kekahi manawa no ka hele wale ana mai no e ike ia makou, a hoi aku no," walii a ka makuahine. I ka lohe ana'ō ka Moiwahine Gulenare i nei mau olelo a'o maikai a ka makuahine, hoomakaukau iho la oia no ka hoi aku nō kc aupuni Peresia, a iie manawa ole no hoi ia hoi an;t aku ana hoea ana i ke kapitala. mamua o ka hiki ana i kekahi poe ke ike ua kaawale oia i kahi mamao no kekahi manawa. llaawi koke aku la oia i ke kauoha i kekalii o kana mau kanwa e hele e liuli i ka poe i kauohaiā ai e huli i ka moi, kana keiki. a ina no ko lakou l'oaa aku, e olelo aku ia lakou e hoi mai. a c h(.Hjpau i ka huli ana. no ka mea ua maopopO iaia ia manawa kahi o ka moi e noho ana a e hoi koke mai ana no oia maloko o kekahi manawa pokple no kona aupuni. Ua kauoha pu akii la oia i i>a luna aupuni e hoolaha aku ma na wahi apau o ke kulanakauhale holōōkōa ua inaopopo kahi o ka moi e noho ana ia manawa. a Ua kokuaia mai keia manao o ka moiwahine e na kuhina ame na luna u]>uni apau. a i ka holopono ana o nei hana hoomau aku la oia i ka hookele ana i ke aupuni me ka maluhia me ka holomua o na hana apau. elike no me ka wa e hookeleia ana c ka Moi Bedera. MOKUNA XII. II waiho kaua. e ka mea lleluhelu i ka Moiwahine Gulennre e hookele ana i ke aupuni o Peresia, a e huli hou ae ka kaua nana ana ihope i ka Moi B.ederā. 1 Ua ike kaua mamua ae nei ua lilo ka Moi Bedera he manu, a ua laweia e ke kauwa wahine a ke Kamaliiwahine Giōhare'a haaleleia iluna o ka mokupuni i nohoia e na kanaka. I : ka ike ana o ka Moi B'6derā oia hookahi wale no kc jioho atia ma kāhi ana i haaleieia ai a he kino manu hoi ko'na, ia (īnanawa ua hookahaha'nui ia kona noonoo, no ka meā. he kino kupanaha loa kon'a ia manawa a e make ana paha ōia i na kanaka o ia mokūpuhi. ina no kona ikeia *nai. O kekahi mea nana 'i hookāumaiia loa i kona noonoo oia kona ike ana iho iaia aia ma kahi ana i maōpopo mua ole ai; aia la oia mahea o'ka honiia kahi e hoho āna ia manawa. a aia la mahea ke upuni o Peresia kahi i ku ai, a pehea la kona mamao mai kona aupuni mai, a pehea aku la la ka ni.ionoo o kōna makuahine nona ame ka ohana apau, a» pela hoi me kona mau luna aupuni ame na makaainana. Ua lilo keia mau meā apau i mau mea hoouluku loa me ka- hoehaeha loa i kona 11001100, a" no ha nianawa lehulehu kona hoahewa ana iaia iho. no ka mea; mamūli ,0 kona makcmal<e ana e lilo ke Kamaliiwahine Giohare iaia. eia nae, na ua mea la 110 ana i alohā ai i'.hana mai la iaia a lilo ana he manu, aole paha auanei ōia la e ike'hou aku ana i na māka *o kona makuahine'aloha; ' . • lna i loaa iaia ka ike, a i ole hooiaioia mai paha ka ikāika liiki. i kona mau eheu ke lawe aku iaia maluna o ka moana akea āhiki i kona aupuhi, heaha ana la ka pomaikai e loaa mai ana iaia ma ia lele ana.'o ka poino iiae ana e ike iho ana nona iho he kinō manu kona e hiki ole ai i na mea apau ke ike mai oia ia. ka M'oi Bedera o Peresia? • 1 Aole mea hookahi e ike ,hiai āna o ka Moi Bē'defā bia o Peresia.. he manu ka lakou mea e ike mai ana, aoie hoōkahi mea-'e ike mai ana he kānā,ka kino manu oia, nolailā, he oi akii ka pono noiia e noho'iho no ma kahi ariā' e nōho ana i kanaka noloko o ka nahelehele. hē nui na mea e'pono ai oia malaila, h'e nui na huaai ; v he hui ka wai, a he nui no hoi na meaai e ola ai oia elike-me na manu e ae, a nialuna no hoi o na laia laāu e hiamoe ai i k'a ; oo. ~ '

H& kulana 'haahaa loa keia i loaa" iaia,,' mai ka nohoalii hanohano loa mai o Peresia kona iho'.'ana a i ka like ana me na holoholona, a m&i ka mki litri ? lahiehii i na mea nani o na ano like ole a i ka' nofao .anā' iloko o ka nahelehele, kahi kupono ole no kekahi alii nui e noho ai, hookahi 110 kumu nui i halawai-ai oia īiie keia pilikia o kona iini ana e loaa o Kapo'iaia. 1 I k.ihal.' ana o keikahi inau k 0 ka h6ho ny .o ka Moi 3edera ma keia ano ole ke ! 'hōōViibiuiā iV» , ai "ka noonoo. ua hoea mai Ik ma kah : i ana e noho ana kekalii wahi kaiiaka kamaaina hapauea akamaiioa i ke pahele mauu, he kanaka kiamanu paha ma kekahi olelō ana. me kana unena. a i kōna ike ana mai i keia manu nani tua ole o ka hulu ana i ikp olē ai mamua aku, iloko 6 na la a pau o kona ola ana, iia piha loa iho la 'oia i ka hauoli. no ka mea. o kona make wale ae no hoi koe, akahi ho nae oia a ike i kekalii āno niaiiu hulu nani elike me keia. '' ■ I kona kokoke ana mai ma kahi kuppno, alaila, hohola ae Ja ;Q|a i kana upena me ka hookahihi'aim makinā o na nahelehele, a oiai he kanaka oia i paulehia' mā 'ia hana 0 ke pahele manu, ua-nui ole ka hihi anie ka manawa i hala'iaia ma ia hana ana. po ka mea, 'ua paa ua manu nei iaia, o kana mēa haohao, he kupaka na maiiū apau ke paa i ka trpena, i nei manu nae hoi he keu akū a ,ka laka. - . Nq ko'na piha hauoli lōa no kā.paa aiik o nei 'manii/oiai ke kilohi wale la no.oi.a ma o a maanei e n'ana ai i ka nani o ka hulu, o)ii awiwi mai la oia i kāna upeiiā} 6 kela o k'eia a pau kahi \yahi o ka upena i ka nahaehāfe i ka laalaau. aohe na.e ona nana nui iho no ia nahaehae. no ka mea, he hana maalahi 'wale no' iaia ka hono ana'ae a pāa hou, a i ke kau ana ae o ka upena i k« kua, pe'a aku la hoi no ka hale me me ka piha halioli, nō ka mea. ua waiwai kana hana o ia la. laia i hoea aku.ai i ka hale, hoOpaa aku 1a oia i kamanu iloko 0 ka t hale manu; he hoolako maii oia ia mea. i konā hale i, wahi e hoopaa ai i na manu e loaa aua iaia, a oiai aia no njauawa j ke kakahiaka, 0 kopa lawe aku la ho iā i ua manu la. anā noloko oke kulanakauhale. • , J.aia no hoi a hoea aku i ka makeke, ua ike mai la kēkahi kanaka okoa aku iaia e paa ana i ka halemanu me ka manu iloko o koua lima. a hele mai la a hui me ia a ninau mai la no ke kumukuai o ka manu. kahi o ka pane aku o keia 'wahi kanaka no ka ninau a ke kanaka makemake mai e kuai i ka mānu, nināu aku la oia i kana hana me ia nianu ina e lilo akii ana iāia.* "Auwe!" wahi a ,kahi kanaka i makemake mai ai e kuai, "heaha aku hoi auanei ka hana i koe o ka pepehi iho no hoi a kupa aku i meaai." "O. ina o kau mea ia e haua akii aua. uo kei:A. mānu. aole au e ,ae ak.u ana e kuai ia oel Me ko. ikd mai np.ka hoi he matui nani loa keia o ka liulu au.i ik'e ole ai i kahi inanu elike me keia ka nani nianuia, alāiia pepehi iho la ka «P6, ka i np he m'alama i milimili. ' ; - : 1 "Eia hou. o kē kuniukuai au i Haawi mai la no kēia manU he liilii kona waiwaii'o liiamua o ka waiwaii'o o nei manu. AoJe paha o na wāhi apan'a dala keokēo ka'u e minamina aku ai, oiai ma-ka'u hpomaopopo iho. ina no ke aku i ka po'e waiwai a minamina i e oi loa'al<tt ana ka.iiiea'e loaa mai ana ia'u niamua o kena wahi apana da'a uuku a'u i haawi mai la." wahi a kahi kaiiaka nana ka mamr. 'ina hoi ha pela. 'pehea hoi oe i ka umi dala rna kē gula a ua'u hoi kā maiiti a kaua?" wahi a.kahi kanaka makemake mai e kuai i k.a -manu. ' "Auhea oe, e ike mai oe ua eiemakūle aū, a ma ka'uihoonaanao āe i nei manawa. aole a'ū iVian.u 'i ike ai i |cā nani o ka hulu e like' me ko keiā; ē nana māi no hoi oe fā, ua likē ka hululi o kona inau. liulu hie ko ke giila.

"E lwe aku'aiia a'u-a haawi aku i nei manu ma ke ano he makana i ka moi; oia ka mea i ike i ka waiwaii o o nei ma»nu; paaia aku no kau wahi elala omilumilu i mea kuai i o bij>i nau." Aolie ku hou ana iho a ua wahi kaaka nei ma ka makeke kuai kafia, e ninau aku i ke kumukuai o ka manu. a i ka hoea ana aku, ku iho la mawaho rhii o ka puka o ka haieam. a nana aku la ma o a maanei no ka ike aku i kekahi 0 na kanaka o ka halealii alaila kuhea aku. Ma ia maniawā anā e ku ana aia ka moi ma kahi kokoke 1 ka 'puka aniāni kahi i noho ai, oia ka i ike inai i ua v?ahi kanaka nei, alaila kahea aku la oia i kekahi o kona mjrluna i poaia e niai, a kauoha aku la e hele a ninau aku i kahi kanaka ku mai ana no kona makemake, a ina he manu kuai kana, e ninau aku ike kumukuai o ka manu. Manawa ole ku ana ka luna o ka' moi i poaia imua o ua wahi kanaka kiamanu nei, a ninau aku la ina he manu kuai kana, a heaha la ke kumukuai o ka manu. "Na'ka moi keia manu a'u i lawe mai la ma ke ano he makana na'u iaia; he lilo aku nei ko keia manu ia'u i ke kuai, aka. no ko'u ike ana i ka nani o keia manu, a manao mai nei aole 110 hoi paha e nele ana ko ka moi makemake i nei manu, o ko'u kumu-ia oka lawe ana mai nei ianei. *{ "Ke noi aku nei au iaia ma ou la e ae mai oia e lawe aku/ i hei nianu i milihiili nana, no ka mea, he noho ae nei 110 hoi a o ko'u elemakule 110 hoi keia, aole au i ike i kekahi maiui hulu nani elike me keia mamua,'' i pane mai ai kahi ka'naka kiamanu. • O ka lalau : aku la no ia o ka luna o ke alii i ka halemanu a lawe aku la imua o ka moi, a la hiki ana aku i aku la: "1 j mai nei kahi kanaka i lawe mai ka oia i keia manu i makana nana ia oe, e ke alii, aohe ana kumukuai i ha'i mai nei, o ka i wale ana mai nei no he makana keia nau. | "Eia hou, i mai nei o kona eleinakule no ka keia, aole nae j oia i'ike i kekahi mānu hulu nani elike me keia iloko o na lā apau o kōna ola ana', e like me ka hiki iaia ke hoomanao. i "He kanaka ka ka mea i haawi mai nei hookahi dala iaia 110 keia hianu, ua hoole aku nei nae ola i ke kuai. a i aku nei ka e lawe mai ana oia i ka manu i makana nana ia 'oe." j ' "Ina pela e kfi aku oe i umi apana dala gula. ua like me hookahi haneri ia, a haawi aku iaia; i aku oe aole keia he j kumukuai no keia manu. aka, he makana īia'u iāia, elike 1 h)e kāna makanā i haawi mai 1a na'u. j j O ko'ka luna eleu aku la 110 ia a loaa na apana elala gula ; he umi, a iho aku la a haawi i kahi kanaka, a nau ia. e ka j mea heluhelu e ike nou iho, i ke ano o ua wahi kanaka la ia manawa. j 1 "Me ka mahalo," wahi a kalii kknaka kiainauu, me ka lamalama ana ae o na māka no ka piha hauoli ia ike ana mai j i ka hulali aku o na dala lelo iloko o ka lima o ka luna a ke alii. ' . ; . I "Ua nui loā mai.la keia kumuk'uai, ina he kumukuai keia 110 ka iiianu." wahi liou a kahi kanaka," aka, oiai au lie | mea ililuine, heaha auanei ka haalele ana aku ua loaa mai la ika mea waiwai." - • , j i ''Aole keia he kumukuai no ko manu i lawe mai nei, he ! maka4ia keia na ke alii i haawi mai nei nau. elike me kau makana i haawi aku nei iaia. pela no hoi oia i panai mai nei 1 i nei mākana, nolaila la ea, e ka hoalohā, e lawe aku oe me , ka manao maikai." " j j Ika holopono ana o keia, kaha aku lā kahi kanaka kiamanu hoi rhe .ka piha liāuoli. I ka hoi ana aku hoi oka luna b ke alii inuia o ka moi, kauohā' mai la ka ; moi iaia e hoo-j komo ae i ka ifiantr iloko o kekahi h'alemānu nāiii. ā e hoo'akoia aku me na meaai apau i kupono na ka manu e ai ai ' iloko o kekahi pa gula me ka'wai iloko o kekahi kiaha gula, , elike me ke ano oka liulu oka manu. " , [ 1 Oiai ka moi e makemāke ana eee aku iluna o kona lio no ka hele ana i ka'hahai h'oloholona, *a'ua la\Va; alē'ka manawa' nona e nana pono iho ai i ka manii; kaiihliā mai la i ka Juna nui oloko o ka halealii e malama loa i ka manu me ka maikai loa ana e ike ana, a iaia e hoi mai ai ia wa e lawe aku' āi imua 'ona no kona. nana ana iho. j O ka hele hoi ia o ka moi i ka hahai holoholona ā hala he! mau la, a ia hoi ana mai ana, a 110 ka-paanaaii o ke kauoha a ke alii laweia mai ;la e ka liina o ka halealii ka hālemanu a , wāihoia iho la mamua o ka moi. i hiki ai iaia ke nana pono iho i ka manu ; lalau iho la oia a paa ae la iloko o kona mau limā. a nana iho la me ka makemāke nui iloko ona no ka loaa ana iaia o kekahi manu naili. j

"Pehea, oa Irawi anei oe i kēkahi meaai maikai nana?" i | nitiau aku ai .ka moi i ka luna nui. I "Ae, e kuu Ilaku'. ua haawi au i nameaai maikai !oa a'u i ike ai he kupono na ka manit e ai ai; e ike iho no hoi *;>e e ka moi i ka piha o ke pa i ria meaai, eia nae, ma ka'u īana ania me he m.ek la āolē ia'i ai i kekahi meaai, no ka*inea; oia mau no ka piha o v ke pa aohe i emi iho:"- ' ! Ia wa kāuoha aku la'ka moi e haawi' mki na -meaai e āe na ka manu, a na ka manu e wae i kana meaai ono e makemake aj, a he ole, ahu ana qa *neaai. o kela' ame ke;a , ano m?im).ia o ka manu. ' . ; • ■ • • . | Oiai ke pakaukau ua p.au i ka a C hooinakaukau ia mai.<a»a v iia meaai uo ka lawe ana mai iluna o ke pakauka«. a.i ka makaukau ana. mai.iluna .o.ke pakaukau aina, a e noho ana ka;,moi īna ke poo o ke pakaukau, a e haoia ana 110 h'oi ,na ipeaai iioko o-na pa, i ka wa i-haawi ai ka moi i ke kauoha e haawiia na meaai o kela ame keia ano na ka manu, ua upaipai ,ae la ka manu i kona mau eheu i ka wa o na moaai e haoia ana, a lele aku la mai ka lima aku o ka moi a .ku liu.na o ke pakaukau a hoomaka iho la ke kiko ana i ka p.ilaoa ame kekahi mau meaai e ae e muu ana .iluiia o ke pakankau me ka lele ana.mai kekahi pa aku a 'i kelcahr: • "Kah'uhu!" kupanaha maoli ka ka hana a nei manu," wahi a ka moi, a ia mana\ya, kena aku la oia i kekahi o na kuene e kii ,aku i ka mōiwahine a e hele mai e nana i ka ma'i'u ame kaha hana kupaianaha. • i M,e na huaolelo liilii loa ke kiiene o ke kamailio ana aku/i ka moiwahin'e e hoike aku ana i ko ka.moi makemake iaia e hele mai iloko o ka rumiaina. at>he nae i hoakaka āku i ka Wna i makemakeia ai oia e hek koke mai. - r - I ke komō ana mai o ka moiWahine £ ii<e i ka manu, liuna ae la oia i kona helehelena me kona uhiinaka, a anehe'aku la e iioi hōu noloko o kona rumi. \ ,Ua hookahahaia ka moi np ia huli āna aku o ka moi- , wahine e hele v : ia manawa aole.kekaiii o na kanaka i poaia ] iloko o ka rumiaina. a i na wahine kauwa i komo pu mai ai me ka moiwahine i ninau aku 'ai ka moi i ke kumu o ko ka moiwahine hana ana mai iaia ma ke ano hoowahawaha loa. la īnanawa i huli mai ai ka moiwahine a olelo mai 1a: "l 7 ! ka mōi, aole pe e hookahahaia ana i ka wa au e ike iho ana 0 kēia manii aii e ike ae la, aole ia Ifc manu 'maoli",' elike me i kau i manao wale ai: aole ia he manq. aka he kanaka." ] . ''Ileaha!" vvahi a ka moi tne kc kahaha loā. "Ea, e ka māikai" me kā bi īoa aku o kona kahaha iā manawa mamua o ko ka wa mamua āku. "aole loa e hiki ana ia'oe ke hoololi -i kuu noonoo he katiaka keia riiatiu; he nianu oiA 4 ttia ria ano. apāij au e ike nrai la. aole, he kanaka, elike me ' kkti ōlelo. ua ano e iā anei kou noonoo?" ' YAole i ano e," wahi a kaewioiwahine, "o ko'u ike keia, a 1 niea' nae l nou e ike a e hooiaio mai ai i ka'u mea i olelo āku neij ;e hoolohe mai oe, nt) ka mēa, aole o'u niakemake e hoōhenehene a i ole e hoopimipuni aku paha iā oe. e ka moi :.aohe niea.ōiaiō e acmāwalto ae o ka'u mea i olielo aku tiei iiuiia o kōu hanbhano. A ke hooiai<» hou aku nei au imna ou o ka inanu au e ike akir 1a niamua ou. o ka Moi Heeleea ta o ke āupuni o' kaikikane a ka iinoiwahine kaulāna Gnlenare p ke aiipuni kai. a o ke keikikane hatiauria hoi a ka Moi Seleha p ke ālipuni kai e noho moi māi la no ia aupuni i nei a o ka moopunākane h-oi a ka Moiwahin'e Farāke, ka makuahine o Gulēnare ame Selcliā, ua hoololiia ae i kino manu e ke kamaliiwahine Gro-

liare. ke kaikamahine ā ka Moi o Samanadala. 'i hoopauia ae ai na manao kanalua apau īloko oka m (|l hoakaka mai la ka moiwahine i ke kumu o ka hoolohi;, ;i!l } ae o ka Moi Bedera i manu; ua ukiuki ke Kamaluw.inn (iiohare no ka hoopaaia ana o ka Moi Samanadala. lūmk. ln;i . kuakane. iloko o ka halealii ma ke ano he pio e ka a!. S L . leha a no ia hanaia ana o kona makuakane ma kc an , |~ pio i kau mai ai i keia hoopa'i maluna o ka Moi Uedera. k :i moi i manao aku iaia i wahine. L'a hodp.au kokeia ko ka moi pohihihi īa manawa. u.. k,, mea ua maopopo iaia ka mana kupua o kana moiwalniK- , ike i 11 a mea kupaianaha apau, a ua kaulana oia ma k.> in ,, he--moiwahine kilokilo. ... No ke aloha o ka moi i ka moi o Peresia 1101 niai la me ka haahaa i ka moiwahine, e hoilioi hou ae oia i ka , n . o Peresia elike me kona ano kanaka manuia aku me ka i. , kupua i loaa iaia, oiai he ano kulana maikai ole Ina !<.. L Moi Bedera ke nana aku ia manawa. Ua haawi koke mai la ka moiwahine i kona ae a 1 m.n i, nae, "E oluolu hoi ha oe e hoi ae iloko o kou rumi i nei ma nawa me ka manu, a na'u ia e hoihoi hou ac i kona an.» ;ua •mamua iloko o ka manawa pokole, a ia manawa oe c !s. kani aku ana oe iaia i ke kanaka ui au e mahalo iho ai Ua paii ka ai ana a ka manu ia manawa, i kona lohe aua ae i nei kamailio a na alii uo kona hoihoi hou ia ae a i k .u;i ano kanaka elike me manuia, aole ia i haawi mai i ka m.-i i mauawa nona e hopu iho ai a hapai aku iaia. aka liele uuii aku la oia noloko o ka rumi o ka moi.a ka moiwahine i <>lelu mai ai.

Ua hoea koke aku ka moiwahine iloko o ia rumi he inaua wa pokole mahope iho me kekahi kiaha wai e paa ana il««k.. o kona lima i piha i ka wai. laia i komo aku ai nanuinauiii ! liilii iho la oia i kekahi mau huaolelo a ka moi i lohe ole m.u ai i ke.kiahawai ahiki ika j)aila ana ae ka wai. alaila. la\u ae'la oia i kekahi wai iloko o kona lima a pipi aku la maluna o ka manu me ka hoopuka pu ana ae i keia mau luiaolelo: "Ma ka mana o ka huaolelo-hemolele pohihihi loa a'n e hoopuka aku nei, a ma ka inoa hoi o ka Mea Mana i.« i' Nana i hana i na htna kupaianaha ma ka lani iluna a ma k i honua nei. ka mea hoi Nana i hoala mai i ka mea make nufy ka make mai, a i kokua mai hoi i ke ao holookoa. ke kau oha aku nei au e haalele oe i kou ano kino manu i ke a manawa. a e hoi ae a kou kino mua i hanaia mai ai e ka Mia Nana.i hana i na mea apau." Aohe i. pau pono aku ia mau olelo a ka nioiwahine, iiu kahi'o ke kino mann aka moi i ike ai mamua iho. ua iko aku la oia i kekahi moi opio kanaka u'i ana i ike ole ai i ka!ii kanaka u'i elike me ia mamua maloko iho o kona aupuni. la manawa haule koke iho la ka Moi opio Bedera niiiluua 0 kona mau kuli me kona niau maka e kiilou ana ilalo. iik ka hoomaikai ana ae i ke Akua mana loa 110 Kona lokoniai kai palena ole no ka pomaikai i loaa mai la iaia ia manawa. iMahope iho'o kona ku ana ae iluna, liopu mai la oia i na lima o ka moi a honi iho la no ka hoike ana mai i kona liau oli ame kana hoemaikai, a ia manawa i lele aku ai ka tn< >i a a])6 -mai la iaia me ka olioli nui, a hoakaka pokole aku la i kona hauoli 110 ka ike ana aku iaia ua loli ae a kona kiu«> kanaka. « <4 A. ike pono oe; eka moi, i.ka oiaio o ka'u mau nua i hoakaka aku ai ia oe aole keia he manu. aka. he kanaka «h»Īh u'i, he moi 110 Peresia," i pane aku ai ka moiwahine. "l a hoopauia ae la-anei kou kanalua?" "Aoh-e ko'u he kanalua. aohe no hoi he hoomaloka. 110 ka mea. ua niaopopo ia'u kou ike kilokilo ame kou mana. nka. he kahaha ko'u 110 ka lokoino īiiaoli o.ka mea i hanaia uiai e kela kamaliiwahine alpha ole maluna o ia nei; ua liala aku ia nae hoi kana nialee.'" wahi a ka moi, maliope o k««ua hooku.u ana aku j ka Moi Bedera. He n akemake ko ka Moi Bede.ra e haawi mai i kana li«»■ maikai i ka-moiWahine, eia nae, ua'oili mua aku la ka ui««i wahine a hoi pololēi aku la noloko o kona rumi nme. a n.> ka makemake loa o ka moi e loaa i manawa kupono 110 e ike ai, kauoha aku la oia i kekahi o na kauwa a ka iu «i waliine e hele a hoike aku i ka moiwahine e hele mai a luii me laua ma ke pakaukau aina. Ua hookoia mai ke kauoha a ka moi. a 110 kekahi maiiaw 1 loihi ko lakou uoho ana maluha oke pakaukau. 1 k.i ma nawa 1 pau ai ka lakou ai ana a hoi nui ae la aloko o ka nimi hookipa, ua ninau ln.»u mai la ka moi i ke kuinu o ko l<iKamaliiwahine Giohare hana ana i keUahr liana lokoino l « t ma o ka hoololi ana ae iaia kekahi moi opio u'i a lilo i inaiu:. a ia wa i hoakaka aku ai ka Moi Bedera i na mea a]>au elik me ia i makemakeia mai ai e ka moi e hoike aku J ka ]>au ana o kana moolelo elike me ia i pau mua ae u-.'i 1 ka ikeia e oe, e ka mea heluhelu, ua piha loa ka ni«'»i i ka huhu.no kela h'ana a ke Kamaliiwahine (iiohare, a ua h«>.«pukaia. ae eia kekahi niau olelo ikaika e ahewa ana nia ua ano apau. ' kakou i ka 11001100 hou ana maluna •» ki*i;t kumuhana' maikai ole. a e hoike mai ia\i ano. ina he nn a kekalii a'u e hana aku ai uo kou poiio," wahi a ka nioi. • "V- ka moi; oka aie a'ii i aie nui aku ai ia oe, ua nni l'-a '» e liiki ole ai ia'u ke hookaa, nolaila au i 11001100 iho la e ]>• »u. > au e noho aku hialalo ou iloko o na la aj)au o k- ' i ola ana>. 110 ka haawi ana'aku ia oe i na hooiaio ana a]>au n•> ka hauoli nui a'u e ike īiei no kou hoopakele ana i kuu "A oiai nae hoi, aole oe i kaupalena i kou lokomaikai. eu ka'u noi ia oe. e ohiolu oe e haawi mai i moleu no'u e li"i aku ai ; i ko'u au])uni i l'eresia; ke hopohopo nui uei au i n-1 manawa _elilo ana ko'u kaawale loihi loa • ana mai k«« ' aupuni mai i niea nuue nui ia e ko'u laliui kanaka. a e h naele ai paha ka nohu.ana o nti kanaka. a ina aole ke!a. « lilo ana no paha i mea hoopilikia aku i ka nooiioo <> knn makiiahine, iio ka mea. aole aU i hoike aku iaia 110 k«>n hele mai. - j ''Lia hou', ua ike 110 oe- i ka mauao o na makuahine I' l piha ko lakou naau i ke aloha no ka lakou mau keiki. a nn he mea la aia ilok() ona na manao ulupuni ke hana la 1 U j?o ame ke ao me ka loaa ole o ka maha, jiu kona 110. »u<. ■ ino mai 110 ko'u liopena i maopo])o ole iaia." .. Hc noi maikai keia i ka maimo o ka moi. nolaila. ua liaa •' k'oke aku 1a oia i kona ae me ka oluolu loa e liiki ana e !« • 1 iaia. % Ma kekahi la ae ua houko ka ipoi i kana hoohiki m > 0 ke. kauo.ha ; aya aku i .na kanaka kapili moku a]>au 0 k. . • aupuni. a he nianawa ole ua paa ae la ka moku i ke kap'ln a hoolakoia mai la me na mea apau e ])ono ai ka nmku. a • kekahi 110 noi ia o na nioku niaikai loa'f f ka|)iliia malo!.« ia aupuni. ,1 ka makaukau-ana oka moku a hoolākoia 110 Imi im ;i kanaka, na lako ai, ka wai anie na pono ,e ae rip:iu e lak«> 1 ka moku; ar3le i poina ka mōi i ka lmolako aiia ia nioku 'i. rta koa. ; ■ I ka malie maikai ana o ka nioana a loaa 110 h«>i ka kani maikai. *ee aku la ka Nloi-Bedera iluna oua 1110!" 1 mahope o kona haa\Vi ana ?iku.i kana-muu hoomaikai ]>:il' ole i na nio'i lokōmaikai o ia aupuni ;,o kana mau o'elo h >i r loa o ka olelo ana aku. "i nolio a i ku ka makemake <• h" " ae e makaikai i ke auptfui o lxresia, e hoike nuia ae ia" - -: , . MOKUNA XIII; • • He maikai kk makani e pa ana ia manawa niah<rpe < 11 nioku.' a oiai ka- tnoku e liolo aiia me ia maikai aole ulia t ino 1 iktia a hala na la he luni, aka nae, i hala ana «« ! mau la luHoli niai la ka pa ana a ka makani ma ke kuku'n hema. hooiiiaka mai la ke kai e doloku, pii mai la na a*< a kawahawaha, hooīnaikaikk loa mai la ka pa ana a ka "ia kani alnki ika hakihaki ana o ila kia, pou na pe'a i ka hāehae. a paialewaia ae la ka mbku i'O'a ian'ei me he wal i apana 'papa la e olepelepeiā āna e na ale, a i ka hope loa. 1 a' a m °^ U a ua puu pohaku a.pau ih" (Aole i pau)