Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 10, 8 March 1918 — HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaliiwahine o ke Aupuni Samanadala [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BEDERA Ka Moi o Peresia AME KO GIOHARE Ke Kamaliiwahine o ke Aupuni Samanadala

r la ike ana mai o ka moiwahine. ka makualiine. i ke ka'U <> ke kalaunu maluna 'o kon'a poo. ku ae la oia a holo mai la e apo iaia, alaila haawi mai la ka makuahine i ila hoomaikai me ka hoike pū mai i konā iini 'nui e ukaliia'na la apau o kona nohoalii ana e ka hauoli ame na pomaikai he nui ahiki aku i ke kanikoo ana, elike me ko kona makuakane ula ana, a no ia mau olelo ana kulou iho la ke keiki a lioni iho la ma kona lae. "E kuu makuāhine aloha," wahi ana, "uā hoopiha, mai oe i kuu naau i ka hauoli; no kau mau leo ]>ule a no kau mau a'o naauao i kahapai ae ia'u ma keia kulana 'au no e ike nei i ko'u aie nui ia ōē," «ilaila kulou hou iho la e honi. lloko o ka makahiki mua o ka nohoalii ana o ka Moi Bēdera ua lawelaweia na hana apau o ke aupuni mē ka naauao ame ka mahalo uui ia e ka lahui kanakamai o a o o ka aina. Maluna o na niea e āe a pau ua mākaala inau oia i ke a'o naaūae» i ka hapai ae ia'u ma keia k'ulana a'u 11 ōe ike alahele e holomua ai ka noho ana o ka iahui ma ka waiwai anie ka naauao a e lo'āa pu mau ai ka malūhia: Ua a'o mau aku oia i kona mau luna aupuni e hoonaauao i ka noho ana o na kaiiaka; e hooikaika mau ma kā oihana mahiai a ma na hana kalepa huli'waiwai e loga mau ai ka hauoli i kona mau makaāinaha. . Ma ka lua mai q ka makahiki o kona nohoa.lii ana, niahope iho o kona kukakuka ana mē koiia aha kuhm'a' a mau luna aupuni e ae iloko o kana ahakukakukā, ā mamuli" hoi o ke aponoia ana māi e konā inākiiakane, 'ka niōi mua o Perēfeia, haalele iho la oia i ke kapiiala inalalo o kekahi haha e hele ana oia i ka hahai holoholona, he okoa no nae kana liana i •manao ai. ' Ma ka mea oiaio, lie makemake oia e kaahele mawaena o nā panalaau o kona aupuni, i nieā nona e ike aku ai i ke ano o ka hookeleia ana o na hana o ke aupuni inaloko p iā niau wahi, a pela hoi mē ka iioho ana o na maloko u ia mau apānā. ā i inea lioiiiōna e ike maopopo ai ijka oiaio o na hoopii lehulehu i waihoia mai imua ona no kekahi mau luna aupuhi, a 110 ke ā'o ana aku hoi e malama mau ia ka maluhia maloko o ia mau āupuni, a no ka hoopau ana aku hoi i ua manao kipi o na alii e āe o kekahi mau aupūni e hoao mai ana e hookohio i ke aupiini iloko o ke kaua hookahekoko, e hoopoinoia ai ke ola o na makaainana, mamuli o ko lakou ike mai iaia e hoea aku ana ma ko lakou mau palena aina. 1 He makahiki hookahi ko ka Moi Bedera hooikaika anā e hookuponō iai.a ilio i hiki āi iaiā ke hooko aku i na hana i kupono iaiā e hana āku tio ka lehūleiiu. Aole i loilii loa mahope iho o'koiia hūli hō.i'ān'a mai kana huaka'i makaikai ināi i na panalaaū apāū o'lee aūpuni; ua loaa iho la ka moi, kona makuakāne i kā ma'i nawāliw'āli loa, a 110 ia ma'i ua manaoKi hie ka hopohopo nui o na mea apau aoleoia e pohala hoū niai.anā. a lie mea oiaio iā. No ka moi elemakule Ua naha aku oiā i koiia hopena me ke kaniuhu ole, 110 ka niea, ua ike iho oia ua loaā kona pani'hakahaka ma koua walii, o'kana iliea nui wale 110 oia k'a hoike mau aku i kona maiiao i 11 a'' kuliiha ame na ālii apaū o ka aina e noho kuikahi lakou me ka moi, kana keiki, a ē hooikaika lakou e hookele i na hanā o ke aupuni me na manao lokahi me ka mpi. Ua haawi hou mai lakou i ka. lākōu olelo hōohiki imiia : ona i iia manawa a lakōu e'helē'aku'ai e ike iaia, e haiiā ana lakou pela, me ko lakou' inau manao inaikai, elike me'ia a lakou i lioike mai'ai mamua. ā ka moi no i ikemakā ai i ko lakou ho<)ko pono'i kji lakoū iuau hoohiki niāmua akū. * Aole 'i liuliu loa ma ia hopē māi ua lele loa ae la ke aho ō ka moi elemakule, ua nolio kanikau ke aiipuni liona no hobkalii mahina; 110 ka mea, he moi oia i aloha nui ia e na makaāinaha. Uā akoakoa pU ma keia 'māhāwā 1 make ai ka nioi kā Mbi Seleha. ka moiwaliine. I<a mākūahine amē na kamaliiwahihē apau; ua nūi ke kaumaha i kau iho iiialuna o lakou iā nia'nawa, ā inalālo o na hoo.ponopoho ana a ka Moi Se'lēha na h'ana apau e |)ili ana i kā hoōleWā o ka nioi a waihoiā akū kona kino m.aloko'o kā hāle kupapa'u o ka ohaua alii. niē ua alii 1 e aku mamua ona, me ka hahohan.o nui i kupono i 'kona kulaha. " ' ' ' ! 1 ka pau ana b na haiia hoolewa no ka inoi make, ua hōomau ia aku'ka maiiewanēwa anā ā ka lahūi.no kekāhi n>anawa loihi ma ia hopē mai, a iloko o ia manawā, aole k'ā Moi I»edcra i 'āe āku e ike niar na makaainanā iaia, o kē kuhiiia nui 110 ka mēa, itā hōopaa loa ka oh'ana alii ia lakoii ilio inaloko o Ua Hālealii 'oiāi lakou e kumakēna ana no ka inoi .i make, niālalo wale 110 o na hoopōnopono anā a ke kuhina nui kā hookēleia āna o ke aūpiih'i iā māu la. M'ai hoomau loā aku pāha oiā 1 ka nohō kānikaū ana īio k(>na mkuakane'inā a'ōie bia : i hōolōhe i kē alakai a kōha lunaikehala e hāwānāvvāiia ināuae anā iaia e niakaala oiā i' na h'a'na o ke' aupuui, āolē'pōnh iāiā kē hoolilo loa i kona noonoo maluna o kona mākfyakanē'i'ināke. 1 ka haīa āna akū ewna lā kupōiili loa ā ke aloha ua hiki ok- i kā īiioi ke hoopaakilei'iho 1 kona mahāo, oiāi ke kuhina nui aiiie na alii e aē ō'kphā ahākukā e hoi mau mai ana iāia e hoopāu i kona lioopaa mau ana iaia iho malokō o k'a hālealii me ke kanikāu anā, akā, ē lioike aku oia iaia iho 'mamua 0 kona mau makaainanā, ā e lawelawe i na hana o ke aupuni elike me ko ināmua aku. ' 1 " Ua hoike mUa'aku oiā i' ke kuhina n'ui i kona makemak'ē' ole e hoike kōke aku iaia ipāmūa o na makaainanā, a oia ka : ke kuhina nui b leā'pānē anā'mai ; "Mai hoohaljke oe ia oe iho ihe kā wahine ka hoomau aku' 1 ke kumakēna ana, 'e hooniāiiāo ili'o' ōe'. o oe ka nioi a hē liana nui a koikoi kaiie la\vēlawe āi no kou hiau riiakaāi- r na'na i keia inanawaL ā fe pono pē ē hooko 'aku i ko iakou tfiākemake. oiai ke makemake loa niāi nei lakou ē ike ia oe ā' e lohe lioi i kou lēo. " ' "Aole o makoū'kanalua ua loaa nb ia oe ka kā" hooniaop<»po 110 kēiā meā. a 'ma ha ano apāu aole no oē e hahai aku anaihāhope.o ia kūihuhoohalike kupono ole. loā'e'hilei i kou mau\vaiihaka a i ko kakou pir no lu»i apaii kē hōihoi hōu'liiai i ka niēā i hala e ola hou āe āi o'ia. ina e hooma'ū akū ana kakou i ka uwe ana nona no ke koena aku b kb Wakou/hiaii; ja, .'*No ko niakūakaheiie inbi piā i aloha n.ui ia. aoliē kaiia-' lua ana mē£; ūa liān'ā oia i kanā lianā ā uā hoopāu pono;'a ua liala aku la ma keia aoaō. ke ālahele mau o na' meā apāū. - " ' ' ' : • "Eia naē, aōlē" - liikf iā kākou ke 'olelo ae ua nalohia loa aku oia. oiai makou e ike aku anā no iāia ma b koū mau helehelena l a . -'- C,T r - " l - ? "Aole pu ona kanalua noha iho i ka maiiawa-ō'ha i make,

j ai, e ola hou ana oia ma.ou'.la; nolaila, na ka moi ia e "hooiaio ; iho aole oia i hoopAinipuniia, no .kaimea, ua;ikemaka oia i kou | lawe ana i kona wahi. o oe kanrf keiki, a o oe 110 hoi ka moi j nui o nā aupuni'.huiia >0 Reresia iiei. a ua moe aku la oia ' me ka maha ame ka hauoli hui o kona naau." j Ua hiki ole ika Moi P-flcra.ke al'o ae i nei mau olelo maij kai a Ke kuhina nui.o ke hoi ana m'aila i'aia, no ia kumu ua lioopau ae la oia i kona lioomau ana aku i ke kanikau ana no kona makuakane. laia i kahiko hou iho ai iaia iho me ha aahu āpau e hoike ana i kona kulana moi. hoōhiakā;h'pū aku la oia e ?iana iloko o na hana e pono ai kona aiipuni ame .kona mau makaainan pakahi, elike me kona ano : mau xnamua aku o ka make j ana o kona makuakane. s No ke kulike loa o.kana mau lvbopohqponp aUpuni ana yie . ka na moi mamua aku. ua hiki ol.e .i hā mākāainana ke ike i ka loli o kana hookele aupuni ana ame;ka kona mau mua aku j maluna o kā nohoalii. - j No ka maikai o kana hōokele ana ike āupUni me ka hā : | auao,ua nana mai ka lahui kanaka ia:ia\mai oaoma ke ano oia ka Hoola. no ka mea, ileiko o kona āu uā holomuā Ipa ka loaa o ke aupuni, ua lehulehu na halekula i kukuluia. ua hoonaauaoia ka lahui ma ke ano laulā'. ua maluhia ke aupuni a ua hauoli maoli ka noho ana o na kanakā,. ! MOKUNAV.I'n.;.' , ■•, ! Oka Moi £>eleha i .-hpi'h'ou aku āi no kojiā aupiini maloko 0 ke-kai, me ka nKnwahine, konā makiiahine, anie na kanialiiwahine, mahope iho o ko Be(leYa ! lavve anā i ka mana hoo L kele o kona aupuni iloko o konā lima, ua h'oi hookahi hou mai la oia no ke aupuni : o Peneiiia'i ka hala āna o ka'makahiki, e ike i ke keiki, ka Moi Bederāo Peresia, ame kona I makuahine Gulenare, a ua piha loa laua i ka hauoli i ko laua^ wa i ike hou aku ai iaia. , Ma kekahi ahiahi, mahope okā pālt ana oko lakou paina ahiahi, a hoi nui aku la a loko o ka rumi hookipia, ua hooha l la ia kekahi manawa e lakōu ma ke kamaiHh ana; o ka Moi Seleha ka mea kamailio nui o lakou», *e mahalo aku -ana 110 ! hoi i ko ka'moi, kana keiki me ,ka naauao i ke aupuni, a pela aku. •• •*. ? Ua nui kona mahalo i ka naauao ō'ka lipokele ana a ke I keiki, ka moi hou o Pe;resia, i ke a.upuni, wahi ana i ke kaikuahine, a 110 ko ka moi opio naauao ā hui pu'm'e kona hpopono a piha aloha i na makaainana, ēlike me kana mau mea 1 lohe mai ai mai nā makaainana ,a mai na lunā'aupuni mai, e haawi aiia' i ka mahalo i ka moi hou ua .kāulana aku keia mau ano maikai apau o ka moi opio mawaena o na moi o na j aupuni e: aku e pili kokoke mai ana, a ma na aupuni mamao loa aku kekahi. .... 1 No ka makemak'e ole 0. ka Mpi Bedera e lohe mau āku i ha makua 'i ka pai 'marlāiā, : ā i ka'lāuk mau meā'hoi i lohe mai ai nona, a ua lilp nVaoli i-ko'nā nbon6ō, liuli mai lāi'oia ma kekālii aoao ofe|)unee ā hilināi mai'ia ilūnā o ka uluna me he'mea la e hianlōe ariāvā hoololohe aku la i nā'hiea apau ā na mākua e kamailfp mai ' <Siai-{eaiimoi 6p;io e hoololp ; aha ā u-ā iiianao māoii 11 g na maku'a ua j<;aia loa iā oia i ka hiāmoe r i aku la ka Moi' S?ld|ia i kā kaikuahinē: ' 111 ' ' ' "Ui maoli 110 hoi ka helelieleiia ame ; .ka ohei okā kāua keiki. he u'i pia' i hui pu ia mē kā ka'hōpponp i j loaa ole ka iua maloko o'kekāhi 6 d ke'kāi; ' "Ea; r e .ana ;, 'nia'--kfe' āho hoeihikilelē, ' "no koiia u'i aii nou ihb, elrkē iip hoi me.a'u e fkk- | v hei hp'u iho, iiā .hookā'h'ilh'aiā' mai iho nei āole pāha oe i haāwi i koū hoonoo 'ānā no'ka hoohui anā aku iāia ma ka mare me kekalv kamaliiwahine;?; | i 'ē^k<|fio jka. pjft a r ikeia o. 'n'a' ,makahiki he' i\ya|cāluaj o kpiia'- l^ē f māna\va : kup'oiio l'oā } 'k'ēia•'nona -^-ji(i^fiiSiih f akti'"ai'ni ; ā;Krf iiji ! afe. i h'ii wahi mc>opunā aku hoi palia kaua/oiai kāua. e'ika^ka'ah'ā, a i loāā āi no fTōi ji kokoolu nona, loaa ka ma na 'hana apau o ke aupiir)ii,' '• ; r'• f<;"''' "No |opf'hoonoō ole' 110 ia'hiē^ 1 kē* lnahao liei' aU hā'. ? uj,poiioi ,e hooiāia/āku i kah'i haiiā ho./ā rneā ; nā'ii'e huH' aK'W i,.ke- • kāhi Wqfwahine īiana '.d:'na;'* Waliinē. o ko .kakoii' h'iau aūpum.■ :- V'i£e 'hp r āu ā^W >! no'e nēle aiiā ke leh o' kō'iitiia^keTTi v tfk<s, ke•haāi&i'niai nae hoi pe i ka mana āpahV i'ā v 'haiW"i'K>fc6''o'lcb''u : fiihiā^'-''' lo '' 7 -' j ! "Hē.ināhāo keiiā hii. 'ē' •k s uiiattis-/ niāi lā : a'u i noo- ; hoo ;iiiua olē ai. ākahi wkle iho T Ta'no^; ! nani ia ha'u 110 kena j m'anāo i "ha£fti māi lā, liēāliā 3ā T 'hof Wā'nēr,ābhe ā'ū k'eakea , ana ākii i'kō'u iiiahao. no 'ka'irhēa, ke fkē 'aku nēi"au.hē uia* j iiāo maikai iā otr, nolāilā leē hāaWi āku'hēi aii'ia liāna iloko ; o kou lima, a nau "ka liuli āhā;'alcu ;! i 7;; I. ''Eia haē, ahiki ināi lai hēi la i hp- . ike iki niai ia'u ? r kpiia ē mārēV'ā aolē'nō hōi'wālii I hiea v 'a iki āē' ilpko d'u 'hV fr6hā inārē, ē' hophāli aku !ai la hoi au iaia no iā meā, liē" oki : loā, āka, ē'kiināue, ke liauoli nei au i kou noonoo ana n\āT.Tā iio ia niēa. •/ - : 1 "Eia paha mēa e "holopoho' plē ai kā kana mea e k'uka nei pke kulikē'ōle :b: kei leaūā niah'aō nie koha, 'ka īhea liana ē hiēle ā'na. akā, aiāSVaīt\hb īiialiina' ou kp'ubilināi nō kāiiōippono o'keia ineā ā ka'lia i kukā iho'la, iiāu' ia e 'no'i ālui' ina 'iioi koiiā aē niāi o' ka'hhlopoho ānā ho 'ia o nei manao,'ā' he manaolana 110 ko'u e holopono ana no kau _ haha."" " ■• '"'*■'•. •" ';' ' \ ;; 1 .0. eliolōppho anal" \vahi ā ka Moi*Selēh&; hiē kā lēo liiiii 1 Toā. v 'akā;'mamtra P ko'u lio'ilce r aha 'ākū 'ia 6ē ho 'iā Whiffe, ,e noi akii'aiiā āii iā be e nana' ; kē"' r keiki ā kau'a, ua 'hiānloē i'o loa 'paha, 'a i ole ke iioololo walē māi'nei no pah r a, 6 'āiiahēi ikā kaua 'e kāmāiHo iiei. "E lioikē'āku anā 'au i'a oe i -kē' kWmu ō ke kuj)btlo o kō'u makaala mua'āna iio keia hiahope'āku. "āole i 'n'ei' manāwa." No keia olelo akh la a ke kaikctn#hē kiei i'o niāi lā kē kāik'uahiiiē', a i konā'ikē ana niai 'ia ,; Bē'(lerā ;e* hiāmoē āiia mē •ka 'nonolo o ka ""puka.ihu, iiē hoailōhā 0" kā hiamōē' e : lohē ple āku'"ai i kā' lāiia ōlēlo,' ā ē īō'aa bl%" āi ho'hoi kekahi : hōohuoi 110 kona 'pāiihia loa'ole i ka hiainoe, i mai la i 'ke"' kaikUnane w u : a hiahioē lo'a • >; ii ;''/ T - ' ' | Riā haē ua kolio hewa laiiā'. 1 ' Np' Bētiērā ia mapāwa e lohe aku ana no oia i ka lāuā /hāiv ē u kāhiailio mai aha.' a no konā in'ākehiākē 'ē loh'ē p'oho akh "i na iheā apau ā ha Ihakuā e kaiiiailiō āl, '.hoololō'loa To iho la 'ōiā a'hobikaika'loa āē lā'i'ka noonolh'allā' o'.k'o'hā i'Ku. Ōw*aT'hoi ia meā pyhi olē' ke ikē z ' ma'i WeA-^^li6ō'l'o!6'hbbphni-puni anā'eliW'iiie iā! " *AbU ; Tib6kāHi liuabiēlb ma-l'u a na makūa o ke kamailio ana i lohe olē ia e ' I •' 6ē, e kuhānē, Tkā hōike mai 1 Uou iriā-; ■ nāb āp'āū rā'u, n ā6lē Wā"'e M(se, ; aiia 'uā -Kianiōe -lōa', mai 1 hopohopō iki r b'ē hb kona • , A •' 4 ; ? ] ' mea' maikāi olē," i'pāli'ē akd'āi kā Mōi 1 Sēlēiia, "ē lohe mua akū Tcā' , ''m\tf l kaiiiāilio akū ! āha iā oē ;'iio keia kiiihu.' niāka iōhe'iVate poē lā ēā, hōomakā e ke ālplia : āōlē 6V'irrakēmākē H milā 'aku kē āloha iiō kaTēde ? ā'u ākuātia : ia • no kā niea.'ke'ikē hiua a&u'hēi iio āū pilikia htii ke , hoēa' iiiāi ana nialuiiā oiiā, ihāhopē liiki ponō ole iaia ke nooiio'o hui 'iio iia h'āi\a'o ke' aupuni/ ' ; ' " ! "O kekahi kūhiU'a'ii ē h'bpōlfopo h'ēi āōlē pāhā hiā kā' aōāo b'k'ē kahiālii wāliihē. ākā. niā'kā.lōao 1 p'kainhU koha makiiākahe';'"nb r: ka riiēā, 'hūhn 6iS.; 'o'kā J rt6 ē'hoikē ākū ia oe i nēi'n^ah'ā^ā'h^ka'iiīōā;'ō'Hiā , kan , lālfi'\\'āhihē lā o. Gioh'are; a o ka niakūākane oia kā moi o ke aupuni Saman.;idalā." f, : r> ; ; ■' ?' - | ' 1.-'aū rkamaiiio rftā"i ia^ē' hināū mai āi ka Moiwahinē Gulenare, "aole.'ka i, mare ke Kamaliiwahine Giohare?" .. '

"Ke hoomanao nei au i ka'u ike ana iaīa he manawa pokole mamua aku o kuu haalele ana aku ia oukpu j ia manawa, aneane he umi-kumamawalu wale 110 ona mahina ke 00, a eia nae, iloko no o ia opiopio loa ona ea, he u'i maoli i'o nii kuna helelielena ke nana aku.*aiwa loa aku la paha hoi keia ua kanaka makua loa aku la. ";lle keu aku ka hikiwawe o ka ulu o kona kino ina ua \vahine aku la oia. no.ka mea. he mau makahiki kakaikahi wale ae nei 110 i hala ko'u kaawale ana mai nei i nei aupuni, aole no h()i e nele i'o aku u'i. "L'a oi aku kona mau makahiki i ko kuu keiki nei. nolaila ma ia ano aole'e hoopaneeia ana ko laua. hoomaie kokeia ae ina no ka holopouo nei o ka aeia mai ma kela aoao. ua kupono loa laua kekahi na kekahi. Heaha na pilikia au i ho'akakamainei?" "E kuahine," i pane mai ai'ka Moi Seleha. "o ka pilikia a'ii i olelo mua aku nei ia oe ea, he ano maikai ole ko ka . Moi o Samanadala noonoo no'u. pela ko'u hoomaopopo. "He alii hookiekie a haakei loa oia, ua nana iho oia iaia iho me he mea la oia ka oi ae maluna o na moi e ae apail o ke kai ,a i ka nana aku mamuli o ia ano haakei ona, me he mea la aole ona makemake e hoohuija kekahi o kona ohana me kekahi ohana alii e ae. . ; "Eia nae, e hoao aku ana 110 au e hui me ia a noi aku' i ' ke kamaliiwaliine o Samanadala, ke kaikamahme ana, e haawi mai i wahine na kuu keiki, a ina no kona hoole mai, alaila hoike hou mai au ia oe, a ia manawa kaua e kuka ai no 'kona mea e lilo mai ai: . * "Aole pono. keia mea e hoike iki ia aku i ke keiki, no ka mea. aole i maopopo ka lilo mai; e kali ahiki i ka maopopo ana o ko ka Moi o Samanadala ae maikai mai. i "Eia hou." wahi a ka Moi Seleha, "he hopohopo ko'u o ' li|o ke aloha nui o ke keiki i ke Kamaliiwahine Giohare i mea nui iloko ona a holopouo ole hoi ka kaua mea e kuka _ nei e lilo mai ke Kamaliiwahine Giohare ia kaua." 1 No kekahi manawa hou aku ko laua hoomau ana i ke kamailio no keia kumuhana. a mamua o ko laua hookaawaleia ana. ua hooholo ,litce laua e hōi koke ka Moi Seleha no kona aupuiii kai a hele aku e noi'i ka linia o ke Kamaliiwa* hine Giotiare nā ka Moi o Peresia. " j No ka loaa ole o kekahi manao kanalua iloko o ka Moiwahine Gulenare ame ka Moi Seleha no ka hiaiiioe loa o j Bedera. ua hoala aku la laua iaia ia laua i makaukau ai e hoi aku e hiamOe, a ala ae la no hoi ka Moi Bedera, me he me.a la ua kaia loa ia i ka hiamoe knlipolipo ka hooninipo , no kekahi manawa e kikookoo ai ahiki i lee ku ana ae, a olelo mai la i na makua, "Eia ka ua hiamoe loa ia iho nei i au." " j Ma ka mea oiaio maoli aole oia i hiamoe; aole wahi huaolelo hookahi a na makua o ka u kamailio ana i lohe ole ia a i paanaau iaia. o ke kii o ka helehelena a na makua i kahakaha ai ma ka laua kamailio ana no ke Kamaliiwahine Giohare ua paanaau loa 'i'aia mai ka mua a ka hope, a 'ua hooniia ka noonoo o ka moi i ke aloha, he mea ano hou loa i komo mai la 'ilōko o kona noonoo i loaa ole kahi mea o ia ano iaia mamua aku. 1 ' Māmuli o kona lohe ana i na mea apau a na makua e kamaiiio aiia' no ka u'i o ke kamaliiwahine/ a 110 ka hele aku 0 ka makuakane e noi i ka moi o ke Aupuni Samanadala, me lre meā la ia manawa e kuokoa mai ana. no na kahoaka o ke kamaliiwahine imua ona. | O ka mahāolaha, o ke kuko, o ka makaalahiā, oia mau r meā ka ukana nui. a kona naau e noqn<?o nui ana, a rio ka *" ikailea loa o.nei manao iloko ona erlilo mai ke kamaliiwahirieV>lce : kāi : iaia, ua hool]alaiā ka hapanui o ia po * e 'ia. m'e kā. noonoo n.ui, hele mai la.loko a paila kolohala i ka \yātpunā:,h '' • ' *t ' I :> No kej<fahi ]a ; āe Sel,eha j hoolala ai no kona hoi, aku'i I ;kona , aupuiii niaopopo mna i ka Moi o Pei ; csia e : hoi ana fti~aīfcUfikane, aole ncv kekahi hana : e ae, aka, no ke noi iio,Ki'i ka-lima o ke Kania-' liwahine (iiohare 'e ;J n,qpa, ua ole iaia ke huna i kona liku'oli,' me .kā' loli nia^ ; jq r Jcdi,ia heleliel.eha, iie hau'oli hoi a 'na makua i haoliao nui,s\. aka. iiou. e ka inea lielu- ! lielu, ua tke mu'a āe nei oe i ua eha loko i ka : hana apiki .;a ke aloha. ; ,• . I No ka nui.Joa o koh'a aloha ūa iaia ke hoomāna- ! waiiui nie ka i|?e ole aku i ka mea a kona noouoo i kaunui j ai, ua hiki ole iāia ke kali ahiki i ka holopono ana o ka aelike' no ko la.ua hoohuiia āe rtia ka niare.' ! Hoohōlo iho la oia e noi āku i ka anakala, ka Moi Seleha, ; e lāwe pu iaia i ke Aupuni Kai me ia. a oiai oia e makemake : ānā ē hiinakele loa ia manao liele ona i ka makuahine'a i mea e hiki ai iaia le'e kamāilio ma-lu aku i ka makuakane. noonoo'iho la oia e kamailio oia i ka makuahine e lielē aha 1 kiliiahāi holoholona no elua a ekolu la, alaila hoi mai me kekahi o kona maii kanaka. Ma keia ano oia i hoohMo a'i i l'oaā āi i manawā kupono'-nona e kamailio malu aku ai i ka . makuakane ; īio ko laua liele pu aku i ke Aupuni Kai. ! ' ī ka holopono ana o keia manao, a oiai oia ame ka auakalā. ka Moi Sēleha, nia kahi ma-lu, a ua leliulehu no'hoi na manawa o ko lāua hui ana o laua wale no, ei nāe, aole loaa iki iāia ka manāo aa e kamilio aku ai i ka anakala, elike me i noonoo a i hooholo ai me ka paa o ka nianao e noi aku n(> ko laiiā hele pu.' j 1 i ka' wa i ikeia akii ai o k'a niii o na holohoiona ahiu .ua' hāhai aku 'k'ela ame keiā'o'ko lakou poe i na holohoiona a lakoū e makemāke ai, ma ia liāna ahā ūa kaawaīe ka Moi i Seleha mai iaia aku. aohe hookahi o kona'mau liikoa a mau j iikali i noho mai me ia; ia manawa lele iho la oia māi ' kona lio iho, ma kahi kokoke i kekahi kahawai, a ī ka paa āna'aku o'koiia lio i kekahi kumulaau iloko o kekahi ulu--laauya.hina iho la.iliina o ka mauu, a malāila oia i noke ai ? i ka'ūwe me ka hookahe aku i kona mau waimaka. ' j No kekahi manawa loihi koiia moe ana malaila me ka , noke mau āna i ka uwe; o kona noonoo āpau aia wale no* i | Mānūa, i ke kamāliiwahine nani ana i ikemaka ole ai o'ke Aupuni Samanadala, mcr ka hoopuka ole i kekahi huaolelo i hookahi. " ! i MOKUNA IX. | ' •'* 'E waiho iki kaua e ka mea heluhelu iaia malaila e u\vej j hāanipo ana a e huli ae ka kaua na'na ana i ka Moi Seleha me kā nui o lakou e uhai la mahope o na-holoholona ahiū. I Ua loihi loa ka manawa i hāla i ka Moi Seleha o ia hahai anā' mahope o kona holoholona aliiu j)oina loa oia no ke keiki, kā Moi Bēdera. , | ' Mē h'e ahā la iā'haupu ana ae ana, i huli mai kona hanā | ihope aole ikeia mai o ka Moi Bedera. no kona ike ole mai iia hoopihoihoi loā ia kona noonoo'no kona hopena. aolie iio ] lioi he'kanāka e ae ma kahi kokoke mai iaia e hiki la hoi ke, • nihau aku no ka Moi Bedera. j 'j O kona hūli hou inai la no ia ihopē a ua loihi n'o.ia' wahi | āha b kā hoi hou ana mai, o kona ike aku la no ia ma kahi • māmao i ke ku o ka lio o ke keikialii iloko o kā ululaāu. | ! Ua hoomaopopo oia i ke ano e o ka helehelēna o ke keiki i kā la hianiua aku .aohe ona hoihoi mai e like hie kona ano mā!ū' mamua aku', ka 'hoihoi maū. a ua lilo no ia'ano e ona' i meā n'āna e nalu a e hoohuoi ai. j la ike ana aku no ana i ke ku mai o ka liō lioōnlāu loa | āku la 'Oiā i ka hōlo ana ahiki i ke ku ana iho mā kahi kokoke j | lōa. o konā ike aku la hō ia i ke kēiki iloko o"ke kulāna kaū- j tftatiā. ēlikē' me ia i hoakaka muaiā ae nei. ia \vā ; kōho koke ih(S la'ōia uaiohe ka pahā ka Moi Bedera i ka īāua mau mēa o ke kahiailio ana me ke kaikuahine, ka Moiwahine Gulc- . hār'e, a uā make ka moi opio i ke aloha no k'e.kamaliiwahine 0 ke Aūpuhi Samānadalā. j I O kona lēle iho la uo ia ilalo mailuna iho o kona lio, a i ka pāā : āiva o ka lio i kā nakiiia i kekahikumulaau. alailā me ka hoohalulu ole o-kana liele ana e piiiwā ae āi ke keiki ahiki 1 kona kokoke loa-ana aku, lohe maopopo ak.u la .oia. i ka

moi opio i ka.hoopuka ana ae i keia mau huaolelo nie k,i nioakaka'loa: * "<). e ke kamaliiwahine nani o ke Aupuni Snmann<!,i! :i ka īnea aii e lia nei a ole ai hoi o ko'u pn. lie kali. ~k; i * wale 110.0'kou helehelena 4ca rnea 1 ncfekakaia mai ia'u, k. T kn'ii ikemaka ana' āku i kou helelielena. eia nae. ua paa naau loa kou kii ia'u me he mea la e ku okoa mai an.i n.. maimia o'u. "Aolie kanalua iki iluko o'u e like me ka <>i aku <> k;i n llt . lamalama o ka la mampa o ko ka mahina ame na hnku eae apau oka lani. ]>ela no ka oi kelakela aku n knu ;..nj mmua o ko na kamaliiwahine e ae ai>au maluna n k. t i;. lionua. t "Ina no kuu ike i ke alanui e hiki aku ai au i ou la. i na ano e liele aku no au e huli ia oe ahiki i ka loaa ana a haawi aku au i kuii puuwa'i apai> nou a nou wale no; nau kna puuwai aole kamaliiwahine e ae e lilo aku ai al<a nau w t! e m*." No ka makemake ole iho la o ka Moi Seleha e lolu ii., u aku, liele aku ta oia me ka halulu o na kaina wawao i ik(. mai ai ka Moi Bec!era iaia. a ku iho la maluua pntm. a paiu iho la: "I? k'uu keiki, ma ka'il mea e ike aku nei ia oe i 1.-aa i!,,, la ia'u keia ike lia lohe ka oe i na mea apau a maua i k.nna ilio.ai me ko makuahine ma ka la aku la i nehinei n*> na r.; v ,, e pili aha i ke kamaliiwahine o ke Aupuni Samanadala "No ko maua manao ana hoi ua hiamoe loa la oe. i ka n. nolo hni o kn mau pukaihu. aole la oe e lohe ana i ka ir,au. t mau mea e kaniailio ana. eia ka he hiamoe hnnpuniiumi wale no kau no kou makeinake paha e lohe mai i ka maun i mau mea e ka'mailio ana. •'O ka hana pono loa ma ko maua aoao oia ka makaah loa e lohe ole ai oe. ina paha maua i haalele ia ne ma kaln au e hoololo ana a hele aku la maua maloko o kekahi ninn ina la aole oe ,e lohe ana. hē mea makehewa nae ka niiln ana i nei manawa ua loheia e oe na tnea apau, a ke alu wa loa nei au ia'u iho no ko'u hooi ole ana aku i ka makaai.i ma ko'u aoao." "E kuu anakala aloha." i pane mai ai ka N Moi Bedera. "in. | oiaio. o na'olelo apau a olua e kamailio ana no kela kanulil wahine. ua lōheia e a'u mai ka mua a ka hope. anle walu huolelo hookahi i nele ko'u lohe, a ma kau mau olelo a pau e hoakaka aku ana no ka u'i lua ole o kela kamaliiwahino u.i paahaau loa i'a'u, me he mea la aia mau mamua o l<n'u uiau , maka kona mau helehelena kahi i ku mai ai me he l<ii 'a ; kahakphaia. a i : "ī kaua aku au ia oe e noho iki mai no kuu makemako o j lV6'akaka aku ia oe i ka niea niii iloko o kuu naau a'u o lm poi nei aliiki i nei maiiawa; ua lehulehu na'manawa i li<". kikmaia ae ai au e kamailio aku ia oe, eia nae, no ka nawal; Wali o ka manao koa iloko o'u, o i mai auanei oe ia'u i ka m,v keMiōnua wale iho nb i ke aloha me ka ike maka <>le. u.. ia kumu i upiki loa ai au i kuu mau lehelehe aole i hoiko aku ia oe. . "O ka'u noi ia oe, ina he aloha kou ia'u. mai co I i ke noi ana aku i ka moi o ke'Aupuni, Samanadala e ae inai i ke kaikamahine'ana i moiwahine : riā'*i\, ina nae he inakoe kou i kuu ola mai )<a niake mai, noJ<e alohn wale mai u.. ia Ūa'liio hei I 'maū ; oleīo a ka Moi ōTeresia i mea honkahai.a loa i ka noonoo o ka 'Moi Seleha, 110 ka mea, o ka hol<tp<)U" I anie' ka holopono ole o kana misiona e hele aku a iiiuua .. ka Moi o Samanadala nn ke nni ana aku i kana kaikaiu.i hine i wahinei nana he ninau ia iaki. e aeia mai aua paha ā aole paha. ' Aole Hiki iafa ke liana "mfe ka"hōloj)ono'"ke ole e lawo |.u iaia mVia. oiai he iuea kupoiio loa ia e hanaia," oia kona 11<• <• a I kino aku i kona aupuni, i liilei' ai i ka mea keiki ke ike niai i , ka helehēlenā'o ke krtnc. «'i i ik'd ai 'no. Jloi na mea elua e ma naō hna e hoohuiia laua ma ka mare. j Noi aku la kā Moi Seleh«'i ika M<:»i d P6resi;i e ho)iniama ae i kōna noohoo .anle e hnokupouli'lha aliiki 'i ka m;i< >| >< •)". ana 'o kd holopono'o ia v 4iaiia. a' e h'ooikaikn a'na no h<>i <1,1 ma na 'aho apau e like me ka liiki i kona mnua ke hana. a . ! ho'oko aku ana oia ia misiona iloko n kekahi mau la kakai k'ahi i koe, a ina ho ka holopono o ia manao. alaila. wahuu j lau'a, aika wa d Holopoiio'ai e hoi hoii mai aiia oia a h<>il< • '•niiii no.ia liiea iloko <> kekahi iiiau la kakaikahi. j Ua-kuli na pepeiao oka Moi o Peresia i keia mau <»loi" aku la āpaU a ka Moi Sele'ha; aohe'kuli maoli. aka, anlio nia 1 kemake e hooihakaliaia ka hookoia ana mai o kona niaki maiee. • "Aloha ol'e no ka ; hoi.oe ka Moi o PeieHa .. ka pane aiia ae;""ua mUop.opo loa kou aloha ole ia'u ol;k. rne ka'u i man'ao ai. o ko,u iki? paha ia'u ua make mo k< ;a alolla ka'oi aku mamua o kou ae ( ana mai i ka'u imi um i loa e nni aku nei ia'oe iloko o ko'u liiau la o ke ola ana. < hoi. e ike k'oke aku au iaia." ' , "Ua makaukau au e hoōko aku i kou e ka M< <i o na Peresia," wahi a ka, Ji9i.Sel.eha, "aohe haha au i inakomake ma\ ai ia'u e hana aku no kou pono e nele ko'u han,. aku. aka. iio kau iioi'ē liele pu de mē a'u, aole hiki ia'u ki ao aku. ke noi n?ua ole oe i ko mhkuahine. a ae maikai nni <11 "Ileaha ana kana e kamailio mai ai no kaua? E ao m.r aiva anei oia ia 06 e hele pu me'i'u? P' 'ae mai ana oi.i ia'u | e lawe ia oe? No'u iho, ya makei)iake au e lawe ia <>e. k" . 1 maikai nae oia. owa'u 110 kekahi i makemake e noi aku i;i < aka. nan'a aku nae hoi au no ko makuahine.'' I "p. e kuU anakala," walii aka Moi o Pcresia, "aole <<• h« i mea naaUpo .aole e ae mai aiia kuu makuahine e haalolo il; ' aii iaia. iiolaila. heaha ka waiwai o ke noi ana aku iaia 111ko ike maopopo mua no i kana pane e haawi mai ana n kau noi? : t "Nolaila. no leeia kumupale au ma kou aoao i'loaa akn | ia'U ka ike me k : a maopo'pō loa i ka liilii loa oka no< >u. .. 1 loaa ia oe e hooluōHi mai ia'u. Ina he aloha koii ia'll ohi < ! me koii aloha ia'u i kekahi manawā i.hala a'u i manaoio' •' . e hoi koke aku ōe i kou aupuni a e lawe pu aku ia'u me <<0 | Mah(i\ie oko ka'Moi Seleha noonoo aiia no kekahi inana | wa hooholo iho la oia e hooka aku i ke nofu ka moi o l'< " sia, ia ntayawa wehfe -ae la oia i ke komo niai kona man ; manalimā ae. maluna o ia Jcomo e ka'll ana na iiīoa i kakau 1 0 ke Akua elik'e me ia i kakauia maluna o ke sila <> ka M<■: j Sōlōnlōiia, a mamuli o ia māuJnoa i ikeia ai keka-hi m ; hana mana. I "'Ma ka manawa ana i haawi aku ai i ua .komoliina 1a i i' M Ia: "'E lawe aku oe i keia komo a hoopaa iho ina kou niai liianalima. a mai maka'u oe i ke kai ame ka hohonu « 1 1 moana." Lafau inai la. ka moi o Peresia a ho«jpaa iho la ma k< i manamanaiima. a ia' paa ana. i hou aku la ka Moi Soloh;i "E hana oe elike me ka'u e kauoha aku ai," a ia maua > ; ku like ae la laūa iluna a lele like aku la 110 kahi o.ke kai a 110 i mamao loa niailaila aku. Aole i hala kekahi mana . : loihi loa ia laua u hoea like aku la ika halealii oka M«" v Ifeha maloko ō'ke kai .a ia komo ana aku iloko o ka ha . alii. lawe loa aku la ka Mqi.Seleha i ka Moi o Peresia a h launa aku la i ka īiioiwaiiine, ka makuahine aoo «> K i Moi Seleha. ' Kuloii iho la"ka Moi o Feresia a honi iho la i ka lima <• kupunawahine alaila;ipo ae la ke kupuhawahine me ka |>i' 1 ka hajioli no ia ikē ana ae. i ka inp.opuiia. "Aole au e ninau aku ana ho kou' ola kino. no ka mea. ko ike aku nei au ia oe lie maikai ola kino. a ke h.r: oli nei au no ia ike akuo'u i k6uola' kino ohaha. "O ka'll mea'e ninau akuana.uehea kou makuahino. ku-' kaikamahine. ka Moiwahinē i ninau ae ai kupunaw'ahine. Ua makaala loa ka Moi .o Peresia nia kana pane aua- ' oiaii hoike aku 110 kona haalelQ r ana ( akuj' ka halealii 1110 ka ae ole niai o ka moiwahuie, ka makuanme. aka ua pau<- al " la oia ; ma ,k6 ano.])okole loa "helnaikai no koua <.la kin. . r ; (Aole i pan.)