Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 8, 22 February 1918 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KUPILIKII KE KULANA O WEINZ HEIMER

            Ma ka halawai makahiki a ka papa hooko o ka mahiko Pioneer o Lahaina, Maui, o ka noho ana ae ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i laweia ae ai a noonoo na kumu hoohalahala e kue ana i ka Lunanui L. Weinzheimer, no ka hoopau ana iaia mai ka mahiko aku, mamuli o kona lilo i mea kakoo ia Ke@@mania, a kue hoi ia Amerika.

            O ka hopena o ka halawai a kela papa hooko o ka noho ana ae ma kela Poaha, o ia no ke kohoia ana o kekahi komi@te. no ka huli ame ka ninau pono ana aku i ka oiaio o na kumu hoohalahala apau e kue ana ia Mr. Weinzheimer, aia a pau ka lakou huli pono ana, ia manawa e maopopo ae ai ka mea e ha@aia aku ana maluna o ka lunanui o ka mahiko o Pioneer.

            O ka mea nana i lawe mai i ke kumu hoopii hoohalahala e kue ana i ka Lunanui Weinzheimer, no kona kupono ole e hoomau hou ia aku ma ke kulana ana e paa nei i keia manawa no ka mahiko Pioneer. oia o J. A. Balch, ka lunahoomalu o ka Papa Hookuu o ka poe kupono no ka oihana koa o keia Teritore.

            O ke kumuhoohalahala koʻikoʻi e kue ana ia Mr. Weinzheimer, o ia no kona kupaa mahope o ke aupuni o Kelamania, a hoopuka okoa hoi i na olelo e hoino ana i ke aupuni o Amerika, a i ka Peresidena Wilson, a ua manao o Mr. Balch, ua kupono ole loa oia, e paa i ke kulana i kaa aku ai malalo o kona @@alu, kekahi mau waiwai nui.

            No ke kakoo ana i kana mau kumu hoohalahala e kue ana ia Mr. Weinz heiner, ua waiho ae o Mr. Balch he elua mau palapala hoohiki i kakauinoa ia e Mr. S. E. Fenu ame kana wahine, he mau mea i noho ma Lahaina, Maui, a i lohe hoi i kekahi mau olelo mai ia Mr. Weinzheimer aku.

            Ma ke ano nui o kana palapala hoohiki, e olelo ana oia i kona kamailio pu ana me Mr. Weinzheimer mai ka makahiki 1914 mai a hoea wale i ka mahina o Maraki o ka 1916, me ko laua hoakaka ana i ko laua manao no na mea e pili anai ke kaua, a ua loaa ka ike iaia aia loko o Mr. Weinzheimer ka manao kue i na aupuni e kaua aku ana ia Kelemania.

            I kela ame keia manawa e hele mau aku ana ka lunanui o Pioneer noloko o keena o Mr. Fenu, ma kona ano he akena no ka hui kelekalapa uwea ole ma Lahaina, Maui, no ka ninau ana i na nuhou i pili i ke kaua.

            Ma ka manawa ka i hoopiholoia ai na moku Amerika e na mokuluu Kelemania, iloko kela o ka makahiki 1915, a e hoomakaukau ana hoi o Amerika e komo kino aku iloko o ke kaua, ua hoike okoa ae oia i kona manao kue ia Amerika, ma ka hoopuka okoa ana ae i kekahi huaolelo, e hoike ana, e ai aku ana o Kelemania ia Amerika, a ua nele hoi o Amerika i na makaukau no kona oihana koa ame ka oihana kaua.

            Ma ka manawa ka i hoopiholoia ai ka mokuahi Lusitania, ua hoakaka okoa ae o Mr. Weinzheimer i kona manao, ua maopopo mua iaia kela hopena, oiai e halihali ana kela mokuahi i na lako kaua, a aia hoi ma ka aoao o na aupuni huiia, ko Amerika noonoo nui ana, me ka hoopuka okoa ana ae i na huaolelo, ua hiki i na iʻa o ke kai, ke ike i ka like ole o na i'o o na kanaka Amerika, mai ko na lahui e ae.

            Ua kulike no ka olelo hoohiki a ka wahine a Mr. Fenn me ka palapala hoohiki a kana kane, ma kana mau mea apau i ike ai, a i lohe ai.

            I ka manawa e heluheluia mai ana na kumu hoolahala apau e kue ana i ka lunanui o ka mahio Pioneer, ua ike maoli ia ke ko'iko'i ame ka hoomanawanui ale no o Mr. Weinzheinier i noho ai ma kela halawai ,oiai na maka o na mea apau e haka pono mai aua ka lakou nana ana maluna on a, a no ke koʻiko'i o kela mau kumu hoolahala, ua noi okoa aku oia e huli a noii pou@ ia ka oiaio ame ka@ pololei o kela mau kumu hoohalahala.

            Ua nui na ninau o kela ame keia ano i waihoia ae imua o ka Lunanui Weinzheimer, pela no hoi me na paio ana ma ka aoao o na hoa o ka papa hook, a i wahi nae e hoopokoleia inai ai na hana, pela i waihoia aku ai iloko o ka lima o kekahi ko@ite, ka huli pono ana mai i ka oiaio o na kumu hoohalahala, a waiho mai ma ka halawai hou ana a kela papa.

 

LOAA KA MOKUAHI NUI HALIHALI UKANA I KA INO

            Ua @aalele aku ka mokuahi Sacramento i ka Puget Sound ma ka la 28 o @anuari me ka piha ukana he lanahu @a ka hui mokuahi o Honolulu nei.

            Ua loaa ia i ka ino ma ka moana a paialewaia e na ale me he wahi pohue la ahiki i ka poino ana o kona mau ene@ kini ma k@hi eono haneri mile ka mamao mai Hawaii aku nei, a mamuli o ia poino ana i kelekalapa aku ai no ke kahi moku kokua. O ka mokuahi Lurline ka i holo mai e haawi i ke kokua a na ka Lurline i kolo mai, eike me ka lono ma ke kelekalapa uweaole o ka hoikeia ana mai i Honolulu nei ma ka auwina la Poakahi nei e ke kapena o ka Lurline ahiki i ka hoea ana mai o ka mokuahi Manoa, a na ka Manoa e kolo mai a hoea i Honolulu nei.

            He mokuahi Kelemania mua ke Sacramento o 600 tona. Ua manaoia o ka mokuahi Boston kekahi i ukali pu mai iaia, he wahi mokuahi @uku iho ia me ka piha lauahu no Honolulu nei. Ma ka Poaono i hala ka @@alele ana aku o ka Manoa ia Kapalakiko, a e lo@a mai ana @a Lurline ame ka moku poino laia ma ka po nei.

           

HIKI KE HOOMO'A I NA MEAAI ME KE KUKUI.

            No ka lilo ana o ka ipukukui helepo i wahi kupono loa e hoomoʻa ai i na meaai, ua @@iia e Mr. D. Kupihea mamuli o ka noonoo o kona poo, kekahi hana akamai, a ua loaa mai nei koua palapala hoapono mai ke keeua mai o na palapala hooia o Amerika, no ka lilo ana, oia wale no ka mea mua loa i waiho aku i kana hana akamai maloko o kela keena.

            Aia maluna ae o ke kukui helepo, he wahi i hanaia, a maluna olaila e kau aku ai na mea apau i manaoia no ka hoomo'@ ana, a ua manao kekahi hui ma Amerika, o keia kekahi o na hana waiwai loa i imiia a loaa e Mr. Kupihea, e loaa nui mai ai ka pomaikai.

            No na kauaka kiaipo, no ka noho ohana ana nohoi, ua papalua iho ka waiwai e loaa ana i na kukui helepo, aole wale no ka hoomalamalama ana, aka iloko o ia manawa hookahi ,e hoomo'a aua ia i kekahi mau meaai i ka manawa pokole.

            O keia hana akamai i imiia a loaa e Mr. Kupihea, he hoopili wale aku no i na kukui helepo maamau nei, maluna ae o kahi i pale ia o ka ipukukui mai ke aniani mai, ma ia ano e loaa pono ae, ana i ka wela o ke kukui malalo ae.

            Ua manaoia, in a e hanaia mai ana keia a@o meahana no na ipukukui helepo, e lilo ana na ipukukui lehulehu o na home e waiho wale mai nei i mai mea waiwai loa, mamuli o ka hoemi ana mai i na hoolilo o ke kuke ana, no ka mea @a pau ke kuke ame ka hoomalamalama i ke kukui hookahi, a ma ka aila wale no ka hool@ko.

 

E IKE ANA KO NA KUAAINA I KA MOKULELE

            He elua mau la a ka Mekin Clark o lele ai maluna o kona mokulele ma honolulu nei, alaila holo makaikui aku oia no Maui ame Hawaii no ka nana ana i na wahi kupono no kona moku e hoolulu ai, i kona wa e hoi iho ai mailuna mai o ka lewa.

            Ina e maie maikai ana ka pa ana a ka makani ma keia la, e lele ana ka Mekia Clark mai Puuloa mai, me ka hookikakaha ana maluna pono ae nei o keia Kulanakauhale, ma keia kakahinka ma ka manawa a na pualikoa e ka'i ana ma ke alanui Moi, a ma ka auwina la hoi o ka la apopo, i ka wa o na puali o na keiki a'o koa e hookahakaha ana mawaho o Kapiolani Paka, e hoea hou ae ana no oia me kona mokulelo malaila.

            Mahope aku o keia mau lele ana elua e kau aku ana oia maluna o kekahi mokuahi a holo aku no Maui, o kana wahi i manao ai, no ka hoolulu ana i kona mokulele, ma ke awa no ia o Kahului, oiai he palekai malaila, a uo Hawaii hoi, ma ke awa o Hilo.

            I ka manawa a ka Mekia Clark e lele ai mai Oahu nei aku no Maui, a pelahoi ka huli hoi hou ana mai no Oahunei, e iole hookikakaha loa aku ana oia no, ke kahuna ma'i Molokai, no ka kaawi ana aku i manawa no na ma'i e ike mai ai i ka mokulele, he olo hoi ka lohe pepeiao wale no, a i ole, ike aku paha maloko o na kii onioni.

            Ma ka olelo a ka Mekia Clark, iloko o na la elua ana e lele ai maluna o kona mokulele, ma keia la ame ka la apopo, e piha ana iaia he elua hora iluna o ka lewa, a iloko o ia mau hora elua, e kaahele ana oia iluna o ka lewa, ma na wahi apau o keia mokupuni, a i kona hoi ana mai ilalo, e hookuu iho ana oia i kona molulele maloko ae nei o ke awa.

            No ka lele ana i Maui, ma ke alahele ae o Molokai, ua hoike ae oia, e hoeaku ana oia i Maui, iloko o ka manawa i emi iho malalo o ka hora hookahi.

            He pomaikai nui keia e loaa aku ana i ko na kuaaina poe, a e loaa aku ana no ka ike ia lakou, ma ka manawa huli hoi mai ai ka Mekia Clark mai kana huakai mai no na kuaaina, ia wa e maopopo pono ai kona wa e lele aku ai maluna o kona moku; e noho mai ai ua kuaaina, me ka makaala no kona moku.

 

HOAOLA NO KANAHA MAKAHIKI

            No na makahiki he kanaka i hoola mau ai ka Laau Kunu a Chamberlain i ke kunu, ke anu, a ua pii mau kona mahaloia i kela me keia makahiki. Heaha hou aku na hooia oi ae i keia. Eia ko kuaiia nei e ka poe kuna laau apau, o Benson, Smith & Co., na akena no Hawaii.---Hoolaha.

 

MA AALA PAKA KE KAHUA HOIKEIKE FEA.

            Ma ka halawai a ka papa lunakiai ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, o ka noho ana ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i hooholo lokahi ia ae ai e haawiia aku o Aala Paka i ka hua no na hana hoikeike fea. o ke Teritore, e malamaia aku ana iloko ae nei o ka mahina o Iune.

            Ua nui no na kahua a ke komisina fea i noonoo ai, aka nae mamuli o ka nui loa o na hoolilo, i oi aku mamua o ka haawina dala a ka ahaolelo kuloko i hookaawale ae ai, pela iho la i waihoia aku ai ke noi i ka papa o ua lunakiai me ka haawi koke ia mai hoi o ka ae.

            O ke kahua mua a ke komisina fea i manao ai, o ia no ke kahua o ka aina o Irwin, o ka pilikia nui nae a ke komisina i ike ai, o ia no ka nui o na kumulaau ,e hiki pono ole ai ke kukulu aku i kekahi mau hale kupono i manaoia no na hana hoikeike.

            No Aala Paka hoi, aole he mau kumulaau, a ua paa mua no hoi he hookahi aoao i ka pa, a he kahawai ma kekahi aoao, a iua e paniia ana ka aoao mauka, a pela me ka aoao makai, ua manao ke komisina, aole he wahi kupono e ae elike me Aala Paka.

            No kela apono koke ana mai la o ka papa lunakiai ia Aala Paka, i kahua no na hoikeike fea, e hoomaka koke aku ana ke komisina e hoomakaukau ma ke kukulu ana i na hale apau i manaoia, e hookaawale ana ho@@i kela ame keia wahi, elike me ke ano o na hana hoikeike i manaoia.

            No keia makahiki, ua manoia, aole e lilo ke kaua i kumu e ake'ake'a ia aku ai na makaainana o keia Teritore, ma ka lawe ana mai i ka lakou mau mea hoikeike o kela ame keia ano, elike no hoi me na hana hoikeike o ka malamaia ana ma Oahu nei, ma Hilo, na hoikeike hoi i loaa ai na manao ohohia i kekahi mahele nui q@ na makaainana.

HOOLAHA

            E malamaia ana e Komisina o na Hana Kivila o Honolulu he hoike hoohuku laula a i hoonohonoho papa ia ma ka halekula kiekie McKinley, kihi o na alaunui Beritania ame  Victoria, Honolulu, ma ka Poaono, Maraki 23, 1918, ma ka hora 7:30 p. m., no na makaainana Amerika e makemake ana i mau kula@a oihana maloko o ke keena kinaiahi o Honolulu, ame ke keena o ka Oihana Makai o ke Aupuni Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, o ia hoike i oleloia ae la e malanaia no ia malalo o na rula ame na hooponopono ana a ke Komisina i olelola, no na kulana oihana malalo nei:

OIHANA KINIAHI

Hoike Lauka no na Mea Apau

OIHANA MAKAI

Makai Kaulio, Makai Kuhuina, Makai Motokaikala, Makai Kaa, Makaikiu, Kiai Halepaahao, Makai no na Kuaaina ame na Wahine Hooponopono.

            Ua hiki no e loaa na pepa pa'ihakahaka no na palapala noi ma ke keena oihana o ke kakauolelo o ke Kulanakauhale a Kalana ma ka Hale McIntyre Honolulu, a e pono e waihoia ae ia palapala noi maloko o ke keea i oleloia ae la, aole e lohi aku mahope o ka hora 12 awakea o ka Poakahi, Maraki 11, 1918.

            O ka mea noi, he mea, oia e noho ana maloko o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu no ka manawa emi ole iho malalo o hookahi makahiki mamua ae o ka la oka hoike ana.

            O ka mea e noi ana no ke kulana makai kuhuina a i ole makai nana kaa paha, e pono e loaa iaia ke kiekie o elima kapuai ame eiwa iniha, a he kaumaha kona i @@i ole iho malalo o ka 150 paoua, a no ke kanaka kinaiahi hoi he kaumaha kona i emi ole iho malalo ka 145 paoua.

            O ka poe noi no na kulana o@hana apau mawaho ae o ua wahine hooponopono, e pono e hele ae e hoike ma ka Hale Hooikaikakino a Baron, kihi o na Alanui Alakea ame Kalepa, Honolulu, ma ka Poaono, Maraki 16, 1918, ma ka hora 12 awakea, no ka lioao ana i ko lakou mau aahuki ame ko lakou mau ola kino.

            Ma ke kauoha a ka HONOLULU CIVIL SERVICE COM MISSION, D. KALAUOKALANI, 6283--tf. Kakauolelo.

 

MA KE KAUOHA.

HOOLAHA E WAIHO MAI I NA KOI

            Mamuli o ka mana i loaa ia'u malalo o na kumu o ka Aelik Helu 8, i hanaia mawaena o ke Komisina Waihona Aie o ke Kalana o Hawaii ame P. H. Hurley, uo ka hana ana i ka Mahele o Kukaiau  ke Alanui olopuni o ke Kalaua o Hawaii i oleloia, e paa i ke koena e ukau@a aku ai i ka Mea Paa Aelike, i ka wa e paa pono ai ka hana, no ka uku ana aku i na aie e kue ana iaia, ma keia ke noiia aku nei ka Poe Paa Aie apau o R. H. Hurley i oleloia, no, a i pili paha i ka Aelike i oleloia, e waiho mai i mea hoomanao o ka lakou koi me keia keena.

            O na koi apau i loaa ole mai ai he hoikeia i keia keena mamua ae o ka la 26 o Maraki, 1918, aole e hooloheia ma ka hooponopono hope loa ana e ke Teritore me P. H. Hurley, o ia hoi e hanaia ana ma kela manawa.

M. G. K. HOPKINS,

Lunahoola, Teritore o Hawaii.

6283--Feb. 22; Mar 1, 8, 15, 22.

 

NANI HALEAKALA, O MAI NO KA OI.

            E oluolu mai i kou ahonui e ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuoka, ka moku holomama o na paemoku o Hawaii nei, mai ka la puka mai o Kumukahi a ka la kowelo i Lehua, welina kaua :-- E oluolu mai i keia i@amu meahou, nau hoi ia me kou mau kela e hooponopono iho.

            Kau i ka moku i ka hora 5 ponoi o ka la 11 o Feberuari, hoonee ka holo no Laina; ku ilaila hora 12 o ka po, hooluolu no hookahi hora, haalele ia Lahaina no Kahului, ke kai holuholu hora 5 ponoi ku, kau i ka mikini holonouka o Wailuku.

            Kipa maua ma kahi o Mrs. Ohia ia kakahiaka, hookipa oluolu na kamaaina ia mau, me kana kane, makaukau na kamaaina i wahi mea e hooluolu ai ka opu, pau ka ai ana, hoomaha iki, kani ka hora 10, hoonee ko ma@ia alahele no ka hale hookolokolo o Wailuku, kahi i kauohaia. E akoakoa ka poe i loaa ka helu o ka huki ana i ka la 15 o Ianuari.

            Iaʻu me kaʻu wahine i haalele ai i ko maua hale i kipa ai, kaa pono aku la maua i ke alanui e pii ai iuka o Iao ame ke kihi alanui e holo ana no Waiehu ame Waihee, he nani hoi kau, pili na hale, mauka a makai o ke alanui.

            O na halekuai, haleaina a pola wale aku. O keia lahui Kepani no ka holomua me na Hoale a Pake.

            I ka hui ana ae o a manamana i kahi hookahi, o ka hora 12 ia, kahea ia na mea apau e komo, ku ke komisina hoomalu, pau ka hooponopono ana, kena ke komisina aiua, kahea ia ka inoa mua he Pukiki, alawa ae la au ma o a maanei iloko o ka rumi kahi a na mea e noho ana, he Pukiki wale no ka hapanui oloko, eha wahine haole, elua wahine Pukiki, hookahi wahine hapa-Pake, ekolu haole kane, 3 Hawaii, 2 maua kane, 1 wahine.

            O na Hawaii ponoi o ka aina aole. I ke kani ana o ka hora eha, o ka hookuu ana o na mea apau e hoi no ko lakou wahi ponoi i hele mai ai, hele mai la kekahi keonimana a ninau mai la, No-hea oe÷ Haina… No Laie, Oahu. Loa no ka imi ana o ka pono! Ae, he oiaio kela.

            Hoaumoe ia po no Wailuku. Poakahi ae hele makaikai iuka o Iao, he nani kela awawa, ke Paniwai o Lao, ke alanui o Kealaholo ame ka pili a Kakae, he nani hu'ihu'i maikai ke kuahiwi. Hoaumoe ma ia po ma kahi o Kailiwai, ao ae Poalua no Waikapu, ka makani kokololio, inikiniki alie.

            Huli hoi no Wailuku, moe ma kahi o kekahi hoaloha maikai, John Palela, ao ae Poakolu, Huliu na wahi paiki o maua no ka huli hoi. Hora ekolu no Kahalui: ku mai o Kalaukina ia manawa mai Hana mai, hora 5 haalele no Lahaina, o ka nui o na ohua he 95.

            Ku i Lahaina hora 9, haalele nia Lahaina hora 5, mawaho o Makapuu hora 6, a ku i ka uwapo, lele na ohua, pau ae la malaila, no ka home ka ilina.

            Hooluolu ma ia po no ke kulanakauhale o Honolulu, ao ae Poalima, la 8, kau i ka mikini o Laie ka pahuopu.

            He maikai ka hele ana, he maikai ka hoi ana mai, malie ka moana. Ua lawa au maauei, a ke haawi nei au i koʻu mahalo nui i na keiki oniu hua o ko papapa'i ame ka Lunahooponopono o ke Kuokoa ko'u welina.

            Owai iho kau kauwa,

W. K. APUAKEHUA.

Laie, Feb. 11, 1918

 

HOPUA NO KA HOLOPEE

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua o ka pule aku nei i hala, i kulike ai me kekahi meahou mai Hilo mai i hopuia ae ai he Pukiki o Joe Medeiros ka inoa, no ka hoao ana e holopee i ka papa wae no ka poe kupono e hele i ke kaua.

            Ua Hora Kino aku na luna aupuni federala i Hilo, no ka hopu ana ia Medeiros, cia nae, ua houlolohi ia kona paa koke ana i ka hopuia, mamuli o kona hoololi ana i kona inoa, oia o Joe Johnson. Ua haalele iho keia Pukiki ia Honolulu nei, a holo aku i Hilo e nolio ai, me kona hana ana maloko o kela kulanakauhale, malalo o kekahi inoa okoa.

            Mahope iho nae o ka noke ia ana o kela kulanakauhale i ka huli, ua loaa aku la oia, a laweia ae imua o ke kiure kiekie, no ka ninaunau pono ia mai o kona hewa. He hookahi kaukani dala ka bona i kauia nona, a no ka loaa ole ana o kekahi mea kupono no ke ku bona ana mai iaia, ua hoihoiia aku oia noloko o ka halepaahao e hopaaia ai ahiki i kona laweia ana ae imua o ke kiure federala.

            O kekahi mea ano e nae ma kela huliia ana o Joe Medeiros, ua loaa aku la he Pukiki okoa, ma ia inoa hookahi no, a ma ka huli pono ia ana i maopopo ae ai, oia pu no kekahi i hoao e imi i wahi nona e pakele ai mai kona laweia aku no ka oihana koa.

            Ma Honolulu keia Pukiki kahi i hoopaa ai i kona inoa, a o kana kumupale i ka wa i laweia aku ai imua o ka papa ma Hilo, aole ka i loaa iki aku kona pepa ninau iaia, no ia kumu, ua hoolakoia mai la oia i ka pepa ninau, a haawiia aku la i wa nona e hoopihapiha ai i kana mau pane me kona hokuu  hou ia ana aku e hele lanakila.

            No ka lua hoi o na Joe Medeiros, ua hahaoia aku oia maloko o ka halepaahao, no ke kakali ana, o ka loaa aku o ke kauoha no kona hoihoi loa ia mai i Honolulu nei.

 

HOOPAAIA I KA HALEPAAHAO MAMULI O KE KAUOHA.

            Mamuli o ka hoohuoiia ana o kekahi haole o ka mea imi loaa ma ke hoopunipuni ia, he haole malihini i ikeia ma Honolulu nei nona ka inoa o Winston, a ma ka oleloia ua hoea mai oia i Honolulu nei maluna mai o ka mokuahi President ma ka la 5 aku nei o keia mahina, i paa ai oia i ka hopuia e ke kapena o na Makaikiu McDuffie ma ka auwina la Poakahi nei a hoopaaia aku i ka halepaahao kalana me ka bela ole ia.

            Mahope iho o keia paa ana on i ka hopuia ua kelekalapa koke aku ka Makaikiʻu McDuffe i ka Makai Nui White ma Kapalakiko ua paa i ka hopuia he haole i like loa loa na hiohiona ma na ano a pau me ko William Taylor, o Guliler ma Tallaferro kekahi inoa on a.

            Ua makemakeia o William Taylor e ka Makai Nui White ma Kapalakiko no kona hoopiiia aku imua o ka aha no ka hewa aihue ame ka haalele ana i@ka bela. He palapala ka i loaa mai ianei mai Kapalakiko mai i ka makaikiu e hoakaka an he kanaka akamai loa o Taylor i ka imi loaa ma ka hoopunipuni a ma ka la 16 o Augate o ka 1916 i paa ai oia i ka hopuia maloko o Los Angeles, no ka hewa imi loaa ma ka hoopunipuni, ma o kona kukulu ana ae i kekahi hui lawe mahele hoahu dala hoopunipuni no ka hoolako ana i kekahi moku no ka holo aku i Amerika Hema ame na awakumoku Mekiko.

            He mau manawa lehulehu ka ko ka Makaikiu McDuffe ike ana i keia haole i ikeia ma ka inoa Winston ma ka pule aku nei i hala ma Honolulu nei, a ma ia ike ana ana i hoomaopopo ai oia i kona ano he haole malihini loa, eia nae ia manawa aole i loaa mai iaia kekahi ike no ka hopu ana aku iaia, no ka mea, aole i loaa mai kekahi kauoha mai ka Makai Nui White mai.

            Ma ka Poaha aku nei i hala i loaa mai ai iaia ka palapala mai Kapalakiko mai me ke kii i pa'iia o Taylor, a e haawi pu ana he $25 ka uku makana no kona hopuia. Ua hoomanao koke ae ka ka Makaikiu McDuffie no kana kanaka o ka ike ana, a ma ke kakahiaka Poakahi nei i hoomaka ai oia e huli no Taylor a he huakai pomaikai ia ana o ka hele ana no ka mea ua paa ka manu auwana i ka hopuia a noho i kauhale.

            He mau minuke kakaikahi wale no ka mahope iho o keia, a oiai oia e ku ana ma ke alanui ua ike aku la oia ia Taylor i ke kaalo ana ae, o kona hele aku la no ia a hopu iaia. Ua kue mai o Winston no kona hopuia ana me ka olelo mai he kanaka hewa ole oia, mamua a mahope o kona hoopaaia ana aku i ka halepaahao, aohe nae he hooloheia aku o ia kue mai ana.

            Ua huliia kona kino i ka wa i hoea aku ai i ka hale paahao a he buke pakeke hoomanao ka mea i loaa aku ma ia huliia ana o kona kino, a maloko o ia buke ka helu o kona wahi o ka noho ana ma Kapalakiko "@001" alanui Golden, o ka limakakau i ikeia maloko o ia buke ua klike loa ka me ka lima kakau i paʻiia e na makai ma Kapalakiko a i paa maloko o ka palapala i hoounaia mai ai i ka makaikiu.

            Maloko o kekahi hale hoolimalima ma ke alanui Moi kahi o kona noho ana, a he hana ka ka i loaa ia Winston me kekahi o na hui hana halakahiki nona ka uku mahina o $175.

            E hoounaia mai ana ka kekahi makai mai Kapalakiko mai me ka palapala hopu no ke kii ana mai iaia in a e hooiaoia aku ana o Winston oia ke kanaka aihue i nalowale a i huliia ai ma Kapalakiko aohe nae i loaa.

 

HE PANE I KA HOKU O HAWAII.

            E ka Nupepa Kuokoa:- E ae mai oe e hookomo aku i ka'u pane elike me ia malalo iho nei, penei: I ka Lunahooponopono o ka Hoku o Hawaii:

            Ma ka nupepa o ka la 7 o Februari, 1918, i hala aku nei, ua ike iho au ma kekahi o na kolamu o ua nupepa la, nona ke pooiuanao, "He Manao Mahale Ole."

            E ka makee nui, ua imi pono au (kekahi o na kuleana o ia hoolaha) i ka oiaio o kou mau manao mahalo ole, mai ka la o ka puka ana o ia hoolaha ahiki i ka la e puka aku nei o keia, a ua loaa ia'u he hoike pololei, o ka oiaio ole, o kou mau manao.

            He minamina nui ko'u i ka maemae o kau nupepa, "Ka Hoku o Hawaii," mamuli o na manao uluahewa, a no ka mea ua lawe ae oe i ka inoa o ka mea i hana ole ia hana, a paku'i pu aku i na manao pololei ole o ke ano haahaa loa.

            Aole loa oe i ike a i maopopo i kau mau manao mahalo ole, aka e haawi aku au ia oe ekolu pule nou e noonoo ai, a e pane ai i ke akea ma na ninau malalo iho nei, a no ka mea ua lilo ka lehulehu i mea kuhihewa mamuli o kou mau manao.

            Ua ike pono anei oe na ka Hoomana Naauao ia ahamele, a i ole na kekahi ahahui e ae paha?

            E hiki anei ia oe ke hooiaio mai, a i ole he mau hoike kupono paha kou, no ka hooiaio ana mai i ka pololei o kau i hoolaha ae ai, o na dala o na malihini ame na lala o ka Ahahui Paeaina o ka Hoomana Naauao o ka pii ana e makaikai i ka luopele.

            E hookoia aku no keia ninau mahope koke iho e ka manawa i hoike ia ae nei maluna, ke loaa ole mai na pane. R. KEKUEWA; Kakauolelo o ka Papa Kahu Waiwai o ka Hoomana Naauao o Hawaii. Honolulu, Feb. 9, 1918.

 

LOAA KA MOEUHANE A LELE ILOKO O KE KAI

            O kekahi o na moolelo  ano e, maloko o ke awa ae nei, o ia no ka lele ana o ka malamamoku oluna o ka moku Oregou, iloko o ke kai ,oiai oia e hiamoe ana maluna o kela moku, me kona manao kuhihewa; ua topido ia mai ka moku a i wahi e pakele ai kona ola, pela iho la oia i lele okoa aku ai iloko o ke kai, eia ka auanei he moeuhane wale no, aka ua pulu peno nae oia i ke kai hu'ihu'i o Honolulu nei.

            O ka inoa o kela malamamoku oia o Charles Brown, ua huli hoi aku oia o Charles Brown, ua huli hou aku oia no Kapalakiko maluna o ka mokuahi Lurline me ka hoomanao poina ole ana no kela lele ana on a iloko o ke kai.

            Ua kui'o maoli no ka na mea apau i hanaia, elike me ka manawa e topido ia mai ai ka moku, o ka like ole wale no, o ia ka hoopakeleia aha o kela aliimoku iloko o ka hapalua hora mai kona manawa mai i haule aku ai iloko o ke kai, aole hoi he mau hora loihi mahope mai, a pela kona lohe ole aku i ke pahu o ke topido.

            Ma ka po, mahope iho o ke kolo ia ana mai o ka moku Oregon iloko nei o ke awa, ma kana huakai mua loa no Honolulu nei, a i halawai ai me ka poino ma ka moana, o ka wa ia a keia aliimoku i lele ai iloko o ke kai, i kona wa e hiamoe ana maluna o ka moku.

            He uuku loa ka manawa hiamoe o kela aliimoku, mahope mai o ka halawai ana o ka Oregon me ka poino ma ka moana, a oiai e ku ana ka moku iloko nei o ke awa, a i ka manawa hoi i pau ai kaua hana, he hookahi mea nui iloko o kona noonoo, o ia no ka haule ana aku hiamoe.

            Iloko o kona nanea i ka hiamoe, ua loaa iho la kekahi moeuhane no ke topidoia ana o ka moku, a ke hoomaopopo la no oia i ke piholo o ka moku iloko o ke kai, a ke komo mai la hoi ke kai maloko o ka puka i anaia e ke topido. I wahi e pakele ai kona ola, ala ae la oia mai kona wahi moe mai, lalau aku la i ka mea hoolano, a lele aku la oia iloo o ke kai, a oiai he aliimoku nui oia o ke kino, ma kahi o ka elua haneri paona, ua napoo loa kona kino ilalo, mamua o ke aea ana ae iluna.

            Me kona manao kuhihewa no, he mau kamaa buki kona e komo ana ia mawa ua noke aku la kona wawae i ke peku, eia ka auanei, o kona lole moepo no kana e peku ana, a iaia i lana ae ai iluna o ka wai, akahi no a hoomaopopo, aia ka oia maloko o ke awa o Honolulu nei, a e lana mai ana hoi ka mea hoolana he mau kapuai helu wale no mai iaia aku.

            I kinohi, ua manao kela malanamoku ua hiki no iaia ke huna i kela haule ana ona iloko o ke kai, ma ka hoao ana e hooikaika ahiki i kona kau hou ana iluna o ka moku, me ka ike ole ia mai, eia nae ua imi oia ma na ano apau, aole on a kau iluna o ka moku, nolaila kahea okoa aku la i kekahi kokua, ia wa i kiiia aku ai oia e kiaipo a pela iho la oia i kau hou ai iluna o ka moku.

            Ua manao ia, ua kipeia kela kiaipo nana i hoopakele i keia malamamoku, aole e kamailo wale ae, no kona lele ana iloko o ke kai, no ka mea aole i loheia ae kela meahou, ahiki i ka makaukau ana iho o ua malamamoku nei e huli hoi no Kapalakiko.

 

LOAA KA POMAIKAI I KANA MAU KEIKI.

            Mr. Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe;-- E lilo i mea ano nui imua o ka pooheluhelu o kau nupepa, a i kumu hoohalike kupono hoi na kakou na na Hawaii, e hahai aku ai, na pomaikai i loaa ia William Leleo, i make, kekahi limahana oloko o ke keena pa'i nupepa o ka hui Hawaiian Gazette.

            I ka maawa ola kino maikai o keia, kanaka opio, ua lawe oia i palapala inisua nona. I kona manawa nae i loaa ai i kekahi ma'i, he elua wale no makahiki mahope mai, ka niea nana i kaili ae i ke ola iloko on a, aole ana dala e hiki ai ke hoomau aku i ka uku ana i kona inisua, a i mea e pomaikai ai oia, a e poho ole ai hoi kana mau dala i uku ai i ka hui inisua, ua lawe ae kona haku hana, M. Charles S. Crane i na ko'iko'i o ka uku ana nona, nolaila, ua paa mau ka ukuia ana o kona inisua ahiki wale i kona make ana aku nei.

            Mamuli iho la o keia hana ma ko Mr. Crane aoao; aole wale no, ua hooko aku oia i kekahi hana kilakila loa, aka i kekahi hana maikai, no ka mea i keia la, ua loaa i na keiki liilii a Mr. Leoleo kekah huina dala mahuahua e ola aku ai me ke kupono, in a aole ae la keia kokua ana in a ua kaa aku kela mau keiki malalo o na kokua ana mai a na ohana ma ke ano aloha, no ka mea aole he mea e ae a ko laua makuakane i haalele iho ai mahope nei ,o kona palapala inisua wale no.

            Ina e lilo ana keia mau manao hoakaka i mea na kekahi o kou poe heluhelu e hialaai ai, ua hiki ia lakou ke hele mai e ninau pono ia Mr. Crane no ka hooia ana aku.

            He põe kakou na kanaka Hawaii i kamailio nui ia, no kakou waiho ana iho mahope nei i ka kakou mau keiki, malalo o ka malama ana mai a ka ohana; e hoole aku i ka oiaio o ia mau olelo, ma ka lawelawe ana aku i kekahi hana naauao, elike me ka Mr. Leleo i hana ai, e lako ai ko kakou i'o ame ko kakou koko ponoi mahope o ko kakou hala ana aku ma o. HAWAII PONOI.

 

KE KAMALIIWAHINE KAWANA NAKOA I PERESIDENA HOOHANOHANO.

            He lono laua hea e olelo ana e @@ mai ana ke Kamaliiwahine Kawana koa i ka Ahahui Oiwi o na Wahine Hawaii ma keia halawai ana ae a ia a@ hui ka i hauwawaia ae, a mamuli k@@ ia komo mai on a ma ke ano he Perodena hoohanohano no ia ahahui. ke ku@@mu i makemakeia ai na lala apau e @ahahui e akoakoa nui ae ma ka halawai e malamaia ana e ia ahahui ma k@@ Poakahi ae. Maikai kela, in a pela @@@

            Ina e oiaio ana keia lono o kekahi @@ o na hana maikai a na alii hanau o ka aina e hana mai ai. Iloko o keia wa kupilikii o ka noho ana o na kanaka @ hana kupono loa na na alii ame ka @@koikoi o ka aina kekomo ana mai e @@koo a e hapai like i na hana hooho@@Mua apau e pomaikai ai ka lahui. He peresidena hoohanohano no ka ke Kamaliiwahine no ka Ahahui a na Ma@@@ a na Pukaua, elike me ka lono i hiki ke hooiaioia, o ka iini nui ka o he Kamaliiwahine Kawananakoa oia n@ kona komo pu mai iloko o na Ahalu@ wahine Hawaii apau mamua o kona holo hou ana aku no Amerika.

 

IKEIA KA EPA O NA HUI LAWAI'A

            Mahope o ka huli ame ka noii poa@ ana i ke kumu e hapa nei na makeke kuai i'a i ka i'a iloko aku la o na la i hala, i loaa aku ai kekahi mau waap@ lawai'a o na Kepani i piha me ka i'a me ka lawe ole ia ae e kuai, a no ia kumu i hoopuka okoa ae ai ka L@i@ Amerika Huber he palapala kii i na ka pena ame  na on a o kela mau waapa, e hoea aku imua on a ma ka Poakolu aku la, no ke kumu o ko lakou hoahu ana i ka i'a maluna o na waapa, me ka lawe ole ae e kuai imua o ka lehulehu.

            Ma kela kakahiaka Poakolu he hookahi Kepani, he kapena no kekahi waapa lawai'a i hoopukaia ka palapala hopu nona, no kona hoahu i ka i'a me ke kuai ole imua o ka lehulehu, o keia ke keehina mua loa i laweia ae, no ka wawahi ana a weluwelu liilii i ka pahai, na lakou e imi nei i na hana e pi ai ke kumukuai o ka i'a.

            O Mr. A. F. Cooke kekahi mea i kuleana i kekahi hui lawa'a o na Kepa@@ ua olelo ae o Mr. Ebeu Low, ke kokua o ke Komisina Meaai Child, oia pu kekahi a na luna oihana federala e kikoo mai ana; i ka wa nae o ka ninauia ana aku ia Mr. Cooke ma ke kelepona, in a ua hoo@naia aku kekahi palapala inia mai nae, ua oia i kekahi mau palapala kii i hoounaia aku i na kapena eha o kekahi mau waapa lawai'a.

            Wahi a Mr. Cooke aole loa he kuleana ia Mr. Child e kauoha aku ai i na Kepani e kuai i ka lakou i'a, no ka mea @@ waiwai ia no lakou ,a o lakou no ke kuleana e kuai ai, a kuai ole paha.

            Ua hoole ae oia i ka hoahu o na Kepani lawai'a i ka lakou i'a, no ka mea he hana waiwai ole ia no na Kepani oiai ua kauia ke kumukuai paa maluna o na i'a e Mr. Child. Hanaia Kekahi 'Aelike.

            Ua hoike ae o Mr. Low ,aole loa he kanalua iloko on a, no ka laweia ae @ kekahi hopii e kue ana i ka poe @@hu, no ko lakou kue i ke kanawai@@@ mea e hana ai i pili i ka lakou oihana.

            Ua hooia ae no hoi oia, ua loaa aku iaia na hooiaio maopopo loa, no ka hana ano o kela mau hui lawai'a i kekahi aelike mawaena o lakou iho, i wahi e kaohiia mai ai ke kuai ana aku ka i'a@ O ka hana a keia au hui lawai'a@@ ia no ke kaupalena ana i na mea e @@naia ana ma ke makeke.

            He ekolu mau hui lawai'a na lakou e hoolako @ni nei i na i'a ma na makeke o ke poo o kekahi o kela mau hui, o@@ o Mr. A. F. Cooke, o ke poo hoi o kekahi hui okoa aku oia o Charles C@@lingworth, a he hui kekahi i @@ho @@@ i@aoli ia e na Kepani.

            O ka makeke kuai i'a ma ka aoaoa ma Waikiki, makai loa, ua noho mana ka hui lawai'a a Mr. Cooke ma ia makeke o ka hoi hoi i noho poo ia e Chillingworth, ma Waikiki, a o ka hui o @@ Kepani, ka i noho mauaa ma ka makeke ma ka aoao ma Ewa.

            I ka wa e loaa ai ka i'a i keia ma@ hui lawai'a, e hoolao po@@lei ana @@ kela ame keia hui i ko lakkou mau makeke ponoi iho, aole e hiki e hoolawa@@ aku ka i'a i kekahi mau makeke, @@@ ua nui loa ka i'a i loaa i kekahi hui a ua nele hoi kekahi mau makeke. Nui na I'a i Hoahuia.

            Ma ka hele ana aku a Mr. Low nana i ua waapa lawai'a ma ke'a Poakolu, eha mau waapa i loaa aku @@ hoahuia ka i'a iloko. He hookahi waapa lawai'a i hiki aku ma kahi o ke kanaiia i'e ka nui i piha i ka i'a, o ke komo ana mai ma ka la aku mamua, aonae i hooleia ka i'a iuka no ke kuai aku, aka ua waiho malie ia iluna @ @@hau, a ma kela Poakolu no ke kiola@@ ana mai iuka.

            He mau waapa kekahi i piha me ka ulua, ka ulaula ame kekahi mau i'a e ae, aka ua olelo mai na Kepani lawai'a aole e hiki ia lakou ke hoolele mai i ka i'a iuka nei, oiai ua paa lakou malalo o kekahi aelike i hanaia me na @@@ lawai'a.