Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 5, 1 Pepeluali 1918 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MOLIA IA KEIKI HAWAII I KONA OLA NO KONA AINA
-----------
Haalele Mai o George K.Dwight ia Honolulu Nei no ka Hele Ana i ke Kaua Waiho Nae na Iwi i ka Aina Malihini
--------------
O ka lono hoolelehauli o ka hoea ana mai no keia kulanakauhale, ma ka i'oalua aku la, o ia no ka haalele ana mai o ia keiki i Hawaii. o George K. Dwight ka inoa i keia ola ana, ma Annapolis, Amerika, kahi ana i hele aku ai no ke komo ana iloko o ke kaua no ka pea o kona aina
Na ke Kapena L.Lowenberg o ka Puali Euekinia i hoouna mai i ka lono kaumaha ma ke kelekalapa ia Mrs. Ellen Dwight, ka makuahine o kela keiki opio, no ka pauaho ana mai o kana keiki i keia ola ana, eia nae o ke kumu o kona make ana, aole ia i hoike piha ia mai.
Maloko o kela kelekalapa a ke Kapena Lowneberg ia Mrs. Ellen Dwight, e hoakaka mai ana oia i na mea i hoikeia aku iaia, ma ke kelekalepa e na makua, o ia no ke puhi ana i ke kino i ke ahi, a hoouna mai ka lehu no Hawaii nei no ke kanu ana.
Ua lilo keia lono kelekalapa no ka make ana o George K. Dwight i mea hoopuiwa loa mai i ka manao o kona ohana maanei nei, no ka mea ma kana mau leka lehulehu i kona mau makua a ua loaa mai no hoi kekahi o ia mau leka ma ka Poakahi aku, e hoike mai ana oia he maikai kona ola kino, a he mea hauoli no hoi i kona manao, na hana e pili ua i ka oihana ana i koho ai no ke kaua ana aku ma ka aoao o ke aupuni o Amerika.
Ua haalele iho o George K. Dwight ia Honolulu nei, me H. Makinney ame Arthur Gilman, ma kekahi mau mahina ae nei i hala, no ke komo ana aku i loko o ka puali koa enekinia, a ma kana leka i hoouna mai ana oia, no ka lilo ole ana o ke anu, i mea hoopilikia aku iaia, aka no kona mau hoa, ua ku a pilikia maoli laua.
Ua hanauia o George K Dwight ma Honolulu nei, he iwakalua-kumamahiku makahiki ae nei nei i hala, a ma keia kulanakauhala no kona wahi i hoonaauaoia ai, a maloko o ka hui o Lewers & Cooke kona wahi i noho hana ai no kekahi mau makahiki lehulehu, ma ke ano he mea malama buke.
No ke komo ana iloko o na hoomanao kaumaha ana, no ka make ana mai la o kela kanaka opio i noho hana maloko o ka hui o Lewers & Cooke, me ka mahalo nui ia, ua hoohapaia ka hae maluna o ka pahuhae o ka hale oihana o ka hui, ma ka Poalua nei; a ua kauia aku hoi he hoku keokeo hou maluna o kela hae, he hoike no ka hala ana aku la o ia paahana o ka hui, no ka molia ana i kona ola no ka pono o ka aina.
NOI O MEKIA CHARLES COSTER E HOOMAHAIA OIA.
---------------
Mahope o ka hana ana ma ke ano he k@a iloko o ka Pualikoa Kiai Lahui Hawaii a ma ke ano hoi he aliikoa i komisinaia na kau pu ia ae ko Major Chas. Coster inoa ma ka papainoa o ka poe i hoomahaia mamuli o kana noi ponoi.
He aliikoa oia i ikeia ka makaala, oia kekahi i komo pu a i haawi i kona manawa ame kona noonoo no ka ohi ana mai i na kanaka opio no ka pualikoa a he kanaka makaukau hoi i mahalo nui @ ma ka paikau ana i kona mau puali @ i hoomalu ai ma ke kulana kapena a i ole ma ke kulana lutanela.
O ka Major Coster kekahi o na kanaka kahiko loa iloko o ka puali kiai lahui, mai ka manawa mai i hookahuliia @ ke aupuni moi kona noho ana he koa a ua lili na koa kiai lahui i mau ko@ no ka hoopakele ana i ke aupuni kuikakwa iloko o ke kaua hookahuli aupuni o ka 1895.
He kanaono la i haawiia mai no ka Major Lawrence Judd o ka Regimana ekahi e hoomaha ai mai ka la 2 aku o Feberuari, me ka loaa pu o ka aeia e hele mawaho aku o na palena o ke Teritore.
PAU KA LAIKINI HOOKELE KAA NO KA HOLONUI.
-------------
Mamuli o ka holonui, no elua manawa iloko o ka pule hookahi, i hoopau loa ia ae ai ka loaa ana o ka laikini hooholo kaa otomobile ia S. G. WIlder Jr., me ke kau pu ia ana mai o ka hoopa'i o kanalima dala maluna ona, e ka Lunakanawai Hoomalu Irwin, ma ka Poakahi nei.
O ka manawa mua loa o S. G. Wilder Jr. i hopuia ai no ka hewa holonui, ua haalele oia i ka bela o iwakaluakumamalima dala, me ka hoea ole ae imua o ka aha e hookolokolo ia mai no kela hewa.
Ma ke ahiahi nae o ka Poaon aku la i hala, ua ikeia oia i ka holonui i kona kaa, ma ke alanui Moi, he holo heihei me kekahi kaa e aku, a no ia holonui, i paa hou ae ai oia i ka houpia, no ka lua o ka manawa, he ekolu wale no la ke kaawale mai kona hopu mua ia ana, a i kela hopu elua ia ana.
Mamuli o kela maumaua o ko WIlder Jr. hopuia ana, i kauoha ae ai ka Lunakanawai Irwin e hoopauia kona laikini hookele kaa, a e kau pu ia hoi ka hoopa'i o kanalima dala maluna ona.
No E. F. Low hoi, ka mea nona ka lua o ke kaa e holo heihei pu ana me Wilder me ke alanui Moi, ma kela ahiahi Poaono, ua hookoe ia no kona laikini, a he iwakalua-kumamalima dala hoopa'i nae i kauia aku maluna ona, me ka auku pu i ke koina o ka aha, he hookahi dala.
No ke kuene hoi o ka mokuahi Manoa nona ka inoa o Clarence Smith, o ka lawe kolohe ana i ke kaa o ka lunanui o ka Haleaina Grill, iloko o ke kulana ona, ua hoopa'iia mai oia e ka aha he kanalima dala, a o ke kumu hoopii e ku-e ana iaia no ka hookele i ke kaa me ka laikini ole, ua hoopau ia.
Ma kekahi mau lono kelekalapa e hoea mai nei i keia mau la, aia na kanaka o Kelemania ke hoala mai la i ka olohani i keia manawa, ma ka hooko ole aku i na kauoha maloko o na halehana, no na lako kaua.
MARE I KE KANE ME KA MANAO PUPUAHULU
--------
Wehe Koke Nae ka Pili Mamuli o ka Piena o ka Makuahine i ke Kaikamahine
--------
HOLO KE KANE KOA NO KONA KAHUA HOOMOANA E PEE AI
--------
Waiho ka Makuahine i Kana Kaikamahine Malalo o ka Malu o ke Kanawai
--------
He manawa pokole wale no mahope iho o ka hoohuiia ana ae o kekahi kaikamahine opiopio ma ka mare me kekahi koa, ma ke ano malu loa, ua hookaawale koke ia laua kekahi mai kekahi aku, mamuli o ka piha o ka makuahine o kela kaikamahine i ka huhu, me ka waiho okoa ana aku imua o ka Lunakanawai Heen i ka mea pono e hana mai ai, no ka hoopau ana i kela mare.
Ma ka Poakahi nei, mahope paha o ke kukakuka mua ana me ke koa no kekahi manawa, i lawe okoa ae ai o Florence Peplowski i ka mana iloko o kona lima, oiai nae he umi-kumamaono wale no ona makahiki, ma ka ae ana aku e lilo i wahine na kekahi koa, o Henry Lee Joyce ka inoa, aka nae, ua hoopokoleia mai ko laua hauoli, no ka lokahi ole ana o ka manao, o ka makuahine o kela kaikamahine me ko laua, a mama kela kaikamahine me ko laua, a mama na wawae ke koa i ka holo no Kahauiki, a koa aku hoi ke kaikamahine opio malalo o ka malu o ka Makai Leal.
O ka moolelo e pili ana i kela mare pupuahulu i hookoia, penei no ia: Ma kela Poakahi, ua kakali ke kaikamahine ahiki i ka haalele ana aku o kona makuahine i ka hale, o ia ka Hokele Fairmont, kahi a kela koa e hele mau aku ana e noho ilaila no kekahi mau mahina ae nei eono i hala; a i ka makuahine i hala mai ai, ua haalele pu aku la kela kaikamahine i ka hale, a he hookahi kuea mai ka hale hoolimalima mai, i loaa mai ai ke koa, e kakali aku ana no iaia, no laila ua hele awiwi mai la laua no ke keena haawi laikini ma Kapiolani Hale.
Imua o Charles Costa laua i hoike aku ai i ko laua makemake, e loaa ka palapala ae mare, me ka hoike ana aku o kela kaikamahine, he umi-kumamaiwa ona makahiki, a he iwakalua-kumamakahi hoi makahiki o ke kane.
Ua hakilo pono o Mr. Costa i ke kulana o kela kaikamahine, a mamuli o kana i hoomaopopo mai ai, ua hiki aku no paha na makahiki o ua kaikamahine nei, ma kahi o ka umi-kumamaiwa, nolaila ua haawi mai la oia i ka palapala ae mare, a iloko o ka manawa pokole, ua holo aku la kela mau mea imua o ka Rev. Loofbourow o ka Hoomana Mekokika, a imua o kela kahunapule i hooliloia ae ai laua i hookahi iloko o ke apo o ka mare.
I kinohi, ua manao laua e hoi pu aku no ka hale, me ke kamailio ole no kela mareia ana, aka e huna no kekahi manawa, a e huli hoi no ke koa i kahi hoomoana, a i kona wa e hemo mai ai, e hoi mai no oia a noho ma kela hale hoolimalima, a e waiho aku no i ka makuahine pela, ahiki i kona ike ana maloko o ka nupepa no ko laua mareia ana.
Mahope mai nae o ko laua noonoo ana i hoololi ae ai laua i kela manao mua, a hooholo iho la, he oi aku ka pono o ko laua hoi ana aku i ka hale, a hoike aku i ka makuahine i ka laua mea i hana ai.
He oiaio i ka manawa i lohe ai o ka makuahine no kela mare, ua piena koke oia, a no ia ike o ke koa i ka huhuhu o ka makuahunowai, ua haalele koke aku la oia i kela hale hoolimalima, a hoi pololei aku la no Kahauiki.
Oiai ua hele ka makuahine a ulupuni iloko o kela manawa no ka mea a kana kaikamahine i hana aku ai, ua kelepona koke aku la oia i ka Makai Leal me ka hoakaka ana aku, he umi-kumamaono no makahiki o ke kaikamahine, nolaila ua lilo ka mare i hookoia i mea paa ole.
I ka hoea ana aku o Leal, ua kau mai la ka makuahine me kana kaikamahine maluna o ke kaa, a noho ana i ke keena o ka mea haawi pa'apala ae.
(E nana ma ka Aoao 5).
PAU KA PILI ANA ME KA EKALESIA O KAWAIHAO
Ka luakini o Kawaihao a Rev. Paleka i noho kahu ai
I kulike ai me kana i ae mai ai, no ke kaohi a na hoahanau o ka Ekalesia o Kawaihao, e hoomau aku kona noho ana- he kahu no iakou, no hookahi mahina i koe, mahope iho o kona waiho ana aku i ka noho kahu ana no kela ekalesia, i haawi mai ai ka Rev. H. H. Paleka i kana haiolelo hope loa mailuna mai o ka awai o Kawaihao, ana o ka noho kahu ana no na makahiki he kanalima a oi, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, imua o kekahi anaina nui i ike ole ia pela ka piha, maloko o ka halepule, no kekahi manawa loihi ae nei i hala; a kaawale aku la oia mai ka ekalesia aku, a pela hoi na hoahanau mai iaia mai.
Oiai aia ka Rev. H. H. Paleka ma kahi o ke kanaiwa makahiki, me he mea la nae, ke nana aku i kona mau ana apau, he mea oia ma kahi no o ke kanaono makahiki, a he ikaika hoi kona kino, e hiki ai ke hoomau aku, i ka noho kahu ana, ina aole i ulu ae ka manao iloko ona, e waiho mai i ka ekalesia ana i noho kahu ai no ka hapalua kenekulia a oi
Oiai o ka la hope loa kela e loheia ai ka leo o ka Rev. H. H. Paleka mailuna mai o ka awai, ma ke ano he kahu no ka ekalesia, ua nui ka poe i hele ae ma kela la, mai na malihini a na kamaaina, ua haole ame na Hawaii pu, me ka waiho ana aku o kekahi poe, i na hana o ko lakou mau ekalesia, a hoea ae no ka ike kaumaka ana i na hana e lawelaweia ana ma kela kakahiaka maloko o Kawaihao.
Nui na Loli i Kona Noho Kahu Ana
Iloko o na makahiki he kanalimakumamalima o ko ka Rev. H. H. Paleka ka noho kahu ana no ka Ekalesia o Kawaiahao, ua nui na loli ano nui i halawai mai, me kona ike, no ke aupuni Hawaii; o ia ka malohia ana aku o ke aupuni moi, ame ka laha hikiwawae ana aku o ka euanelio, ahiki i ke kaa ana aku o ka hoomalu ana o Hawaii nei, malalo o ka Repubalika o Amerika, a o ka mea ano nui loa iloko o kona mau la hope o ka pili ana aku me ka ekalesia ana i oloha ai, o ia no keia hoomakaukau aku i ke kaua o ka Lanakila, e oili mai ai ka maluhia mau loa.
Iwaena o ke anaina i hoea ae ma kela kakahiaka, e lohe hope i ka haiolelo a ka Rev. H. H. Paleka, ke kakaikahi o na elemakule i hele a poohina ka lauoho, ka poe hoi i ike i ka poniia ana o ka Rev. Paleka i kahu no ka ekalesia, he kanalima makahiki a oi i kaahope aku nei, a pela me na mamo a na misionari, ka poe i komo pu mai a kokua i ka holomua o ka hoomana ana i ke Akua, iwaena o na kanaka Hawaii.
Iwaena o lakou, oia ka Rev. O. H. Gulika, Mrs. Gulika ame Miss Gulika; o Geo. P. Castle, A. F. Cooke. ka Lunakanawai Dole, W. O. Smith, ka pua a Smith, ka mea nana i kukulu i ka halepule kahiko o Kaumakapili; o A. F. Judd ame Robert W. Andrews, kekahi pua a na misionari kahiko.
Ua hoolohe aku na moi ame na moiwahine o Hawaii nei i na haiolelo a ka Rev. H. H. Paleka mailuna mai o ka awai, e laa o Kamehameha IV, ka Moiwahine Ema, Kamehameha V, ka Moi Lunalilo, ke Kamaliiwahine Lukakeliikolani, ka Moi Kalakaua ame ka Moiwahine Kapiolani, ka Moiwahine Liliuokalani, ame na kaukaualii he nui a lehulehu.
Kana Hailolelo Hope
Mai ka hoomaka ana o ka himeni mua loa ma kela kakahiaka, ahiki i ka pule hookuu, ua hoopihaia aku na mea apau me na manao ilihia o ke aloha on ka Rev. H. H. Paleka, a i ka wa i pau ai ka haiolelo ana, ua hoopiha okoa ia aku na maka o kekahi heluna nui o ka poe maloko o ka halepule me na waimaka o ke aloha.
I ka hoea ana o kana haiolelo i ka hopena, ua iho mai la oia mai ka awai mai, a bapetizo aku la i kekahi mau keiki liilii elua, alaila hookuu kana mau hana hope loa, a i ka wa i hookuu ai ka pule, ua hele aku la ka lehulehu no ka lululima pu ana me ia, iloko o na puili aloha ana.
He lehulehu wale o kela poe i hele a keokeo ka lauoho, oiai nae ua hanau lakou mahope mai o ka lilo ana ae o ka Rev. Paleka i kahu no Kawaiahao, o kekahi poe o lakou, ho poe liilii wale no mamua, a i bapetizoia mai ai e ka lima o ka Rev. Paleka, ma kela la nae, o lakou kekahi iwaena o ka poe i lululima pu aku me ia.
Ka Hoomaka Ana e Noho Kahu
Maloko o ka nupepa haole Ka Friend i hoopukaia ae ma ka la 3 o Iulai, 1863, maloko nei o ke kulanakauhale o Honolulu, maloko olaila i hoikeia ae ai ka moolelo o ka poniia ana ame ka hoonohoia ana o ka Rev. H. H. Paleka i kahu no ka Ekalesia o Kawaiahao.
E hoakaka ana Ka Friend i ka noho ana ae o kekahi aha kukakuka ma ka Poaono, ka la 27 o Iune, 1863, no ke kukakuka ana i ke kupono o Mr. Paleka e hoonohoia aku i kahu, a ma ke Sabati ae, ka la 28 i lawelaweia ai na hana hoonoho kahu.
He heluna nui o na kanaka Hawaii i hoopiha ae i ka halepule ma kela la, me ka hui pu mai o na haole malihini, no ka ike maka ana i na hana e lawelaweia ana maloko o ka luaki.
Na ka Rev. S. E. Bihopa i heluhelu mai i ka moolelo o na mea i hooholoia no ka hoonoho ana aku i ka Rev. H. H. Paleka i kahu; na ka Rev. L. K. Smith hoi i haawi ae i ka pule homaikai, a i ka Rev. B. W. Paleka, ka makuakane o ka Rev. H. H. Paleka, ka haiolelo; o ka pule hoonoho i ka Rev. T. Coan, o ka oleloa'o i ke kahu hou, i ka Rev. W.
(E nana ana ma ka Aoao Elua.)
EIA HOU NO UA HOUPUUPU NO KE KIAAINA
---------
Loaa Mai he Lono i Honolulu Nei no ka Ikaika o ka Inoa o Kauka Raymond
----------
HOOLE NAE OIA NO KONA ALUALU I KELA KULANA
---------
Ina no Kona Hookohuia Mai i Kiaaina no Hawaii Nei e ae Ana no Oia
----------
Ma ka Poaono aku nei i hala i loaa mai ai he lono kelekalapa i ke Star Bulletin, mai kona mea kakau mai ma Wakinekona, e hoike mai ana no ke koe wale ana no he elua mau moho e noonooia mai ana no ke kulana kiaaina no Hawaii nei, mawaena no ia o C. J. Hutchins ame Kauaka J. H. Raymond.
Oiai e hoakaka mai ana ka meakakau aole e hookohu hou ia mai ana o L. E. Pinkham i kiaaina no Hawaii nei, aka nae he manaoio kona, e hoomau ia mai ana no kona paa ana i kela kulana, no kekahi manawa, ahiki i ka hookohu okoa ia ana mai o ke panihakaka ma kona wahi.
I keia kulana kauhale mai o Kauka J. H. Raymond o Mani, a i kona wa i ninauia aku ai no kona manao e pili ana i ka lono kelekalapa no ka noonooia o kona inoa i kiaaina no Hawaii nei, o kana wale no o ka olelo ana ae, ina no ka waihoia mai o kela kulana iaia, aole no ana hoole ana aku, aka nae aole no ana hoole ana aku, aka nae aole oia e lilo, i mea alualu aku mahope o kela oihana a i ole holo aku paha no Wakinekona e hooikaika ai, koe wale no a kauoha maoli ia mai oia e holo aku no ka hui kino ana me ka Peresidena.
Wahi ana, aia no he mau hoaloha lehulehu e hooikaika mai la ma Wakinekona nona, aole nae ia mamuli o kona kauoha okoa aku ia lakou, aka mamuli no o ko lakou manao iho.
Wahi a Kauka Raymond, oiai oia ma Wakinekona, no ka hooikaika ana ia L. E. PInkham e lilo i kiaaina, ua hui a halawai pu oia me Kakauolelo Lane, aka nae aole ma kekahi ano, e lilo ai oia i mea hooikaika kino aku i wahi e hookohuia mai ai oia i kiaaina.
He lehulehu wale ka na kamaaina o Hawaii nei i kakau mai he mau leka iaia, e koi mai ana e ae aku oia e lilo, oia kekahi moho, no ke kulana kiaaina, o kana wale no i pane aku ai ia lakou aole ona makemake, e hoohaahaa iho i ka hanohano o ke kulana kiaaina, mamuli o kona lilo ana, i mea noi okoa aku i kela kulana.
Ma ke ano nui, ua hoole loa ae o Kauka Raymond i kona lilo ana he mea koi i ke kulana kiaaina, ma ke ano kalaiaina, a ma kekahi ano e ae paha, aka, ua waiho pu wale aku no oia i kela kulana, aia no i ka mea a ka Peresidena e hana mai ana.
Ma ka aoao hoi o Mr. C. J. Hutchins, eia no kona mau hoaloha lehulehu ke kau aku nei i na manaolana no kona pili ae a kau ma kela kulana, a ma ka la 13 o keia mahina, e piha ai ka makahiki o kona noho ana ma Hawaii nei, e lilo ole ai na kumu ku-e mai iaia, no kona lilo ole ana he makaainana no Hawaii nei i mea ole.
PAKELE NA KANIA-I O NA PILIPINo PEPEHI KANAKA
-----------
Laki na kania-i o Isidoro Alario ame ko Amador Abeta aole i haki i ke kipuka a ke kanaka likanaka o ka halepaahao o Kawa mamuli o ka hoemiia ana mai o ko laua mau hoopa'i e ke kiaaina ma ka Poakahi nei mai ka liia a i ka hoopaahaoia a pau ke ole. O keia mau Pilipino kekahi i komo pu a i hawahawa ai na lima i ke koko o kekahi Kepani o T. Hayashibura ka inoa, he ona no kekahi halekuai ma Kaneohe, a i pepehiia ai a make he mau mahina lehulehu i hala hope aku nei. Ua hoahewaia keia mau Pilipino e ke kiure a o ka amana likanaka kahi kupono a laua e uku ai i ko laua hoopa'i, pakele aku la nae ko laua mau ola i ka lokomaikai o ke Kiaaina.
HOOHOLOIA KE KUMUKUAI O KA I'A MA KA AELIKE
------------
Ae ka Poe Kuai i'a o ka Makeke e Hoemi Mai i ka i'a ma ka Paono
-----------
KAUIA KE KUMUKUAI KIEKIE E KUAI AKU AI
------------
Mamuli o ka Aelike Ana i Manaoia ai e Pomaikai Ana ka Poe ai i'a
------------
Aole i hoi nele na hooikaika ana a ka Meia Fern, e pili ana i ke kumukuai o ka i'a e kuaiia nei iloko o keia manawa, no ka mea mahope iho o kona hoike @ ana ae i kona manao, no ka oi pakela wale aku o ke kumukuai o ka i'a e kuaiia nei iloko o keia manawa, ua hui ae na kanaka lawai'a ame na hui lawai'a, a hooholo i kekahi aelike, e kuai aku i ka i'a malalo o kekahi kumukuai haahaa i kauia no ka paona.
I kulike ai me na mea i hoikeia ae ma ke Sabati aku la i hala, ma keia mua aku, elike me ka aelike mawaena o na kanaka lawai'a ame na hui lawai, aole e kuaiia ka i'a ma keia hope aku, a oi mamua o ka iwakalua-kumamalima keneka no ka paona, a no ke aku hoi, aole e oi aku mamua o ka umikumamalime keneka no ka paona.
Ma kela hoea ana aku la o ka poe iloko o ka oihana lawai'a me kuai i'a ma kahi e hoemi mai ai i ke kumukuai o ka i'a, ua kaa aku la ka lanakila ma ka aoao o ka poe ai i'a; a oiai o ka iwakalua-kumamalima keneka, o ke kumukuai kiekie ia i kauia, ua hiki no ke kuai hooliloia aku ka i'a no na keneka, malalo mai.
I ka manawa i uiia aku ai i ka Meia Fern no kona manao no kela aelike i hanaia e ka poe iloko o ka oihana kuai i'a, ua olelo ae oia, aole no i hoea mai i ka hopena i makemake ia, aka he hoomaka wale ana no nae keia no ka hoea mai i ka wa e loaa ai ke kumukuai oluolu no ka i'a ma keia hope aku.
Ma ka manaoio o ka Meia Fern, o ke kumukuai kupono no ka amaama iloko o keia manawa pipii o na meakuai, ma kahi no ia o ka iwakalua-kumamalua keneka, a no ke aku hoi, ma kahi o ka ewalu keneka no ka paona, aole hoi e oi aku mamua o kela kumukuai.
Ma kona manaoio, aole e loaa aku na manao apono i na luna oihana o ko kulanakauhale no ke kumukuai kupono o ka i'a, ahiki i ka hoemi ana mai o ka poe kuai i'a o ka makeke i ko lakou mau pomaikai, a o ia kana i olelo ae ai, e hoomau aku ana oia i ka paio ana ahiki i ka hoea ana mai i ke ko ana o ka mea i makemake ia.
O ka pilikia nui, wahi ana, o ia no ka noho mana ana o na hui lawai'a maluna o na kanaka lawai'a ame ka poe kuaii'a o ka makeke, aka nae e hoomau aku ana no oia i ka paio ana, no ka pono o na makaainana, ahiki i ka oluolu ana mai o ke kumukuai o ka i'a.
Ua loaa ka ike i na hui lawai'a, ua nele ka makeke i ka i'a iloko o keia manawa, a i ka wa e loaa ai ka i'a i na kanaka lawai', he hikiwwae loa ka hoolilo ana aku, ma ke kohokoho ana o kela ame keia mea kuai ma ka makeke, ahiki i ka loaa ana o ke kumukuai makepono.
HOOPAAIA HE KANAKA LAHUI ENEMI I KA HALEPAAHAO
-----------
He Kelemania nona ka inoa o Peter Fisher ka i hopuia e ka Ilamuku Amerika Smiddy ma ka Poakahi iho nei a hoopaaia aku i ka halepaahao no kona komo ana ma kahi i hookapuia kokoke i ka uwapo me ka loaa ole o kona palapala ae.
Ua loaa ka Fisher hana ma ke ano he limahana poola ma na uwapo ia la a ua hoomaka aku oia e hana ma o ka lawe ana i na ukana o ka mokuahi Ventura o ke ku ana mai ma kona manawa i hopuia ai e ka ilamuku. O kana hana i hoike ae ai a i hoopaaia maloko o ke keena o ka ilamuku he kuke, eia nae, no kekahi mau mahina lehulehu kona hoomau ole ana ia hana. Ma ka Poalua nei i hooloheia ai kona hihia imua o ka aha hookolokolo federala.