Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 4, 25 Ianuali 1918 — NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

LOXI)OX, .lan. 2]. —O ke olahani koi • uliuhana kiekie maloko o Au.seuria, ko pahola mai la iloko o Hunegari, me ka ukali pu ia inai e kekahi koi no ka hana koke ia o ka maluhia, elike jne ka louo i loaa mai ianei i keia la mai na alaheio mai Holani mai. LOXDON, Jan. 21.—N0 ka hookomoia ana aku iloko o na mauaolana poho mamuli o ka pololi ame ka liune ame ka hoalaia ftua ae o na manao inaina kupono e ku-e aiia ia Kelemania, ua hoala kipi ae na kanaka liana Auseturia malōko o na halehaua lehulehu, a he 010 hani koi nkuhana kiekie mai o a o ka i kalaheaia,- Ua hoea "mai keia nuhou i i Parisa ma kekahi lono kelekalapa i loaa mai ilaila i nehinei. Panikuia na Halehana I hei mankwa ua liaalele na kanaka hana i ka lakou mau%hana a ke pahola | mai la ia haalele hana ma o a maanei o ka !ahui holookoa, wahi a ka lo.mo. Maloko o ke kulanakauhale o Yienna ame ke kulanakauhale o Neiistadt kahi e I hanaia ai kekahi' mau mea ano nui e pono ai ka lalmi ua oi aku mamua o ka haneri kaukani mau .kanaka hana i haalele i ka lakou mau .hana. O na hale.hana poka. a mau lako kaua kekahi i komo pu iloko o ke kauoha e olahani a o ke kula.ua o ia mau halehana he koikoi maoli ka poino. Maloko o Neustadt ko kikowaena o nn halehanā ano nui ua hookunanaia na liana, oia kahi o ua halehana lako kaua holomua loa l mai ka manawa mai o ka hoomaka ana o ke kaua, o na halehana apau ma ka lono i hoikeia mai ua pauikuia a i ole ke panikuia mai la i nei manawa. Ua Emi Mai ka Make o lia Pelekane LONDON, Jan. 21. —Ua ikeia ma ka hoolaha a ke kuhina kaua no ka heluna o na koa Pelekane i poino iloko o ka pule i hala lie aneane 8000 ke emi mai o na koa i poino mamua o ko ka pule mamua aku. iSIa ka papniiioa liope loa e hoike aua, pepehiia a i make niamuli 1

o na palapu i loaa he 74 mau aliiko:i a ho 2777 mau koa; hoehaia a i nalowale 22in mau aliikoa a ho 14,477 mau koa. Hoopiholoia na Mokukaua Tureke NEW YORK, Jan. 21.—Elua mair mokukaua Turcke, he mau moku Kelemania mamua, i hoopiholoia iloko o ka |wa o ka hooukaia ana o kekalii kaua j me ua mokukaua Pelekaue ma ka nuku | o ko Kowa Dardanellcs. Ma ka hoike j i h'oolahaia ae e ka haku o ka Aha S Hookolokolo Moana Pelekane i hoikeia I ae ai kela hakaka ana. | Oka mokukaua Turekc Sultan Selim, oia ka mokukaua Keleinania Goeben j mamua, ame ka mokukaua Miilulu, oia ika mokukaua Kelemania Breslau niamua, ka i holo mai e kaua i»ke aumokukaua Pelekane. Iloko o ka hoouka kaua ana mahope ilio ua piholo ka Midulu a no ka mokukaua Sultan Selim hoi, ua j hahaiia aku ia a kau i kula me ka a-ia e ke hi. l. r a auhee aku keia mau moku a elua mai ke Kaiwaenahonua aku a iloko o na kai o Tureke mahope o hoomaka jia ana o ke.kaua. a ua kuaiia aka e na Kelemania i na Turoke a hohuiia aku me na mokukaua, Tureke i lanuari 11, ! 1914. » He kaua mawaeua o na mokukaiia mawaho aku o Ostend ka i hoikeia mai, 0 ka hoike a ke kuhina kaua o ka la i nehinei ke hoakaka ana rio ke kipoka pa-huia .ana mai o ke kulauakauliale o Osteud ame- na papu, aohe nae he moolelo e hoaiaka ana no ka nui o na poiuo: 1 ikeia ma ia kaua ana. j Kiai na Aupuni Hui me ka Makaala Loa j WASHIN Jan. 21.—Ma ka hoakalea a ke kakauolelo o ka oihana kaua aina Baker ma kaua hoike. hoi hope o ka pule o keia la, aia na Aupuni Hui ke noho mai la me ka makaala loa ma ka hapa komohana. Ua lilo na mokuahann maloko o Busia.i hana e-hooma-huahua loa ae ai i ka heluna o na pualikoa Kelemania, oiai ma ia kaua ole ana

| iuai o na Kukini i na Kelemaiiia ua loaa Iloa i na Kelemauia ka manawa knpono e lawe mai ai i kona niau pualikoa a I hooueeia niai 110 na kalina kaua nia ke j koniohana no ia hoolawe nui ia mai o !na pualikoa Keleinania 110 na kahua i kaua ina ke konioliana ka na Aupuni ! Hui e makaala loa n:ai la. lie Luina Amenka i na Pake | PEKING, Jali. 22.—He iono ka i loaa j koke mai nei i-'ke kmiikela AmeI rika maanei 110 ke kiia ana mai o ka | moku lawe pu Amei-ika "Monoeru'y ma J ka Poalima i ka \va e bolo aua kahi ; moku 'uuku 110 uka maluna o ka MuliS wai Takiaug, ma kahi he kaiialima mile mauka aku o Wuehau. Hookahi luina ka mea i make o ka nīoku lawe pu Auierika. Elua mau luina e ae i hoehaia. Xa ke. ki ia ana aku o kekahi poka e na kanaka oluna o ka moku i liookauliilii aku i ka poe powa, he poe i manaoia o kekahi lakou o ka poe Pake kipi o Kina Henia. E Hoolakoia Ana na Bolgians i ka Ai .... \VASHIXGTO>7 . .lan. .21.—Ua kaJcauinoaia e ke aupuiii Holani i keia la •kekahi aelike kuikawa ke aupuni Amerika. no ka hoolimalimaia e ka paj)a .0 -na moku Amerika o kanawalu mau moku Holani e ku nei maukekahi awakumoku Amorika, no hookahi kelepa holopuni no ,ka halihali aku ina lako 'ai i Belgiuih ina o ke aupuni aku o Holani. E laweiā aku ana ka lako ai no Suitalana mahope aku mai ke kapakai ,Amerika akn, a me he mea la na ia mau ;inoku, ana uo e lawe i ke kopaa mai Jaya aku., Poino ka-Mokukaua. Tureke i ka Maina L(XND.ON,- Jan. 22.—N0 na kanaka o ka mokukaua Monita Raglan. i piholo •ai iloko o ka hoouka kaua ana me ka mokukaua Tureke MMulu ame ka Sal- ; tan Selim nia ka nuku o ke Kowa Dardanelles, he 28 o lakou i maopopo ua hoopakeleia a lie 102 i'nalowale. Maliope o ke pa-huia ana ae o ka •Midulu a he 102 o koua mau kanaka i hoopakeleia e na mokukaua Pelekane a laweia he mau paahao. O na kanaka a pau o kekahi mau moku e ae ua pau. > ka niake. I'a ikeia ma ka moolelo. mahope mai no kela kaua i hooukaia ai, o ka MUluln ame ke Sultan Selim, o laua »no na moku Keleinania mua Breslau ame ke ,Goeben, ua holo mai laua iwaho mailoko mai o ke kcfwa uo ka lioao ana e hoauhee mai i nawiokukaua' Pelekane e -kipoka pa-liu ana i na kapakai Tureke. Ua. halawai koke_aku me laua ua mokukaua Pelekane a hoouka: kok'ēia ke kaua a hoauh«eia aku ka Miilulu uo kahi i } hoomoeia ai na maina a nialaila ia i (liooku'i aku ai me ka maina a pa : huia a piholo. - j No ka mokukaua Sultan Seliin hoi I va ili ia i kula a ia- manawa i a ae 'ai ke ahi inaluna ona. Aole i maopopo ka <pui r o ikpua mau kanaka i pae lanakila aky i ka aina.. E. Malamaia ka LaaMa o ke Sabati , , WASHINGTON, Jan. 22.-He mau kaūoha kanawai ka i lioopukaia mai c kauoha .kanawai ka i Jioopuka-ia mai e ka Pcresi(lena "\Vilson ma ka la i nehinei e olelo ana e malama loa ia ka laahia o ke Sabati e ka oihana koa ame moana pu. ' Ua.noi mai ka Pcresiilcna aole kekahi hana e lawelaweia ma ka la Sabati maloko o kahi hoomoana o na koa anie na papu a o na hanā apau e hanaia e hoemiia mai a ua mea wale no i kupono loa e hanaia ma ia la. [ Paa lie Moku Holo Lēalea i ka Hopuia NEW YORK, Jan. 19.—0 kahi moku holo lealea loyeuse, o 11. Kleuge, kon'a ona, lie Kelemania i hookupa Amerika ole ia ka i paa i ka liopuia e ka Ilaniuku Amerika i keia la. Ma ka olelo a na luna aupuni fe«lerala ua hoolakoia ka moku me ke kelekalapa uwea: ole ine na luina Suida a e-liolo ana ina ke ano hoomakakiu ma ke kapakai Atelanika. Haule Iloko o ka Muliwai a Make Loa BERLIN, Jan. 19.—Ma ke ano he hopena poino no kekahi uKa alanui kaaahi, kekahi mau kaaohua i haule iloko o ka Muliwai Nalie a make he 25 mau koa a he lehulehu poe e aku i lioehaia. Hoauheeia na Tureke e na Pelekane LONDON, 20.—He puupuu ika-. ika hou ka i haawiia aku e na koa Pelekane a ke Kenerala Allanby ma ka Poalima i na Tureke e ku-e mai ana ma Palēsetina a he lanakila hou i loaa i iia Pelekane ka i hoopaaia nia ka moolelo, aneane e maopopo loa ka olelo hooholo no ka lanakila e hoonawaliwali holookoa ia aku ai a ua Tureke e hana mai la i nei niauawa no ka hoopakele āna ia Damaseko ame Alleppo. . O na koa Pelekane e kaua ana me ka nee niau ana imua no ka hoauhee ana aku i na Tureke inai na j)gpu aku ma na mauna leliulehu-ma ka akau aku o ke kulanakauhale Hemolele, ka i ka'i aku imua ma ka' Poalima maloko o ka apana o iin Februd, he uini-kumama-lirpa mile ma ka akau aku o leru?alema, a lilo inai na kahua e paaia aua e na Tureke no hookalii mile ka holioim a ma iia wahi lioi he eha mile £a loa o ke kahua kaua. Ua liiki ole i na Tureke ke kupale mai, a o na koa Tureke e paā ana i na auwaha ua auhee aku mamua o ko na Pelekane kaua ana aku, jne ka haalele iho i iekahi heluna uni o na lako ai me lako kaua/

l'a koikoi ka i hauaia aku inaluna o na Tureke e na koa Pelekaue me ko lakou mau koa luia a lie heluna nui o na paahao i laweia niai e ua Pe!ekane elike ka nui me ka liiki ia lakou ke hopu aku. Ua lilo ka heluna o na koa Tureke i haawipio mai i mea hookahaha loa i na Pelekane iloko o ko lakou wa o ke ka'i ana aku no mua. I kulike me ka hoike i ioaa mai aole uae jia ke kenerala, aole ke Sa Eilmund Allenbv e hoao ana e oki pu aku i na iaina pale a na Tureke, aka, e hoao ana oia e luku aku i ka- pualikoa a na Tureke, e kaua aku ana oia ma ke ano e lilo mai ai na lako kaua me ka paapio pu mai o na koa me ka hookauliilii ole aku i na Tureke. Ma o keia ano o ke kaua ana aku i na pualikoa Tureke ua manaolana ia ma ia ano wale no e hookaawaleia ae ia ke alahele a malaelae no ka nee awiwi ana akn a na koa Pelekane mahope no Damaseko ame Alleppo/ ka huina o ua alanui kaaahi, kahi i manaoia aku ai malaila oia e hui aku ai me na pualikoa Pelekane mai Ba«;e--dada mai nialalo -o Kenerala Wm. Marshall O na Tureke i alakaiia ai e na Kelemauia ma kekahi manawa i liala ua paa lakou he mau pahao, a i ole ua luku a hoauheeia aku, ua hamama ke alaliele e lioea aku ai i Damaseko i nei manawa, v me ke kaa oke alauui kaa&hi e holo ana mai Medina a i Damaseko oka mana o na koa Pelekane. He laina kaaahi keia e hui aku ai me ke alanui "kaaahi e hoohanaia mai la e ke Kenerala Marshall i ; nei manawa iloko o kana nee ana mai no ka akau mai o Bagedada mai na Alleppo a mailaila mai uo na kapakai o ke Ka.i Bosepora. Make ka Manaolana o na Tureke He leka mai Geneva mai ke hoakaka ana ua lilo na kaua holopono loa a na Pelekane maloko o ke awawa o ka Muliwai Euphrates a maloko p Palestine i mau kaua hoomake loa i ka o na Tureke no ko lakou lanakila, aueane loa lakou e hoike mai no ko lakou haulepio aku. Makaukau no ka Hanaia o ka Maluhia He lono kelekalapa ka.i loaa mai i ke Daily Mail e olelo ana p^nei: "Me ka nana ole ae i ka ikaika o ka hookapu anii ame ta hoomalu ana a ka oihana makaikiu, ua loaa ma)i mai uae ia makou ka lono e pili ana i ke kulana an:e ke ano o ka nianao o na kanaka maloko o Konatinopela. O Medhan Bev ka i'olelo mai ia'u i keia/ auwina la, 'uii hoea aku o Tureke i ka hopena o kona hoopaaia aku i ke kaula. O ka lilo ]»io ana aku o lerusalema o ka puu7>nu hope ia o ko Turcke haulepio maopopo, oiai nae ua kaenaia ae e na Kelemauia e hoomau aku ana no ke aupuni o na Tureke Opio i- ka noho hookauinaha ana nialnna o ka lahui no kekahi mnnawa loilii iki aku.

"Ma na h>no hope ioa mai fKonatino- ' pela mai, e kaiele ana ia i ke koikoi I o ke kaumaha o ka laliui maluna o ka lilo pio ana o. lerosalema f aole ma ka | aoao wale 110 o ka aka maluna pu {.kekahi o aa ikoa:kalaiuiafiao koikoi o ke J komitc o ka aoao jawoiia-ame ka. holo- . mua. 0 ka ae ole mai ame ka hiki ole I o Kelemania e kokua mai ia Tureke . ua lilo ia he kumu kuhalahala mawaena .iho o na pohai a ka poe kokua i na Kelemauia e lilo ai i mau hopena ku mainao loa." Ike Maopopoia na Hiohiona no ke Kaua Nui a na Kelemania LOXDOX t ,lan. 15.—Ua ike maojiopo loa ia aku ma ka la i nehinei na hio- | hiona o ka hoao mai o na pnalikōa Keilemania e hoomaka koke mai i ka la- | kou kaua nui i hoomakaukau ai liialuj na o na wahi lehulehu like ole o na kahua kaua ma ka hapa komohana i hookauluaia ai mai mamua aku o ka la mua 0 ka makahiki mamuli o ka nui o ka ino-a i lilo ai ia ino i mea e hiki ole -ai i na koa helewawae ke lele kaua mai. E hoouka koke ia tnai ana ke kaua ke ole e akeakea hou ia e ka ino, me he la maloko o hookahi a elua la paha i koe. . Mau ke Kani o na Pu Kuniahi l'a oieioia maloko o ka hoike a ke kuhina kaua mai Parisa mai o,ka po 1 hala ka maumaua loa o ke kiia ana mai o na pp kuuiaīii i loaa. ole ka lua no kekahi mau la i liala, ua hoopololeiia ke kiia ana mai no na wahi lehulehu i like ole ipa ke kahua kaua o ke Chaih- | pagne, aka, o ka oi aku nae ma ka akau i aku o Louvcmont. J Ma ka hoakaka a Kenerala Haig ma- | loko o ka hoike ua pinapinai loa ke j kiia ana mai o na.pu kuniahi a ka ene- ; mi me ka hoopohlleiia mai ma St. .7ulien a ma kekahi wahi ;ua ka hikina hema ae o Hargicourt. Ca hoike pu ia mai e ke Kenerala Haig ma ke kale&hiaka uui wale ua lele kaua mai ka enemi lua na papu mawaho loa a ua Pelej kane ma ka hikina ae o Armientiers. j Kaua na Pelekane ma kā Lewa Iho O kekahi o na kaua holopono loa a na Pelekane o ke kaua ana ma ka lewa iho ua hana ia ia malun pono iho o Karlruhe. He heluua nui o na īnokulele i komo pu ma keia kaua ana, o na walii i manao nui ia e hoopoino oia no na hale hoolulu kaaahi ame kekalii mau poka ma Karlruhe āme ua fwahi e hoopuni ana ialaila. Hookahi : ame haj»a tona poka pa'-hū i hoohauleia I iho e na l'elekane ma ia uiau wahi. Heomaka ke Ahi e A. ( L'a pa hu ae na poka ma iela a ma

kcia»wahi mahopo o ko lakou luuihui leia ana ibo, i»o Miulehu o ia nia\i j i pa hu ma na liale i manaoia ai t h,„, \ pa-nu a ma na aoa'o o ,• !ia | alunui kaaahi. L'a hoikeia n.ai ( kanaka kilo maiuna o na niokiil<>!,> (, H liolapu ana ae a ke ahi nnlok■> (< k. | :a . ! lehana ma na wahi apau o ko nlaiau ] kaaahi. O na kii i pa'iia e lak-m , i:i j lioike oiaio no keia. Hoohiki e Panai Aku i ka Ino no ka Ino J He kapena koa o Black ka inon i n,,>i o loihi iloko o ka oihana koa Pelekan.-, , ua lilo i inea punahele me ke ah<ha |m ia e na koa apau nmlalo ona. liok,> „ ka wa a na Kelemania i kaua ilm :u [ ma ka lewa nlaluna o Euelni. ua h0M.,0 inoia ka Kapena Black kaikaniahin.< j bebe no na la apau o kona ola ana ma 'i muli o'kekahi pa-hu i hoohaul, ia ( iho e ila Kelemania ma ka lewa ilu.. 1'« j piha o Kapena BlackU. ka iuaina m.> ka | hoomauhala mai ia manawa mai. a ua ,tioolriki oia e kau aku i ka hoopai n,a ; ke maluna o na Keleniania i ka v a ka | pono ana e ike aiia, maniuli o keia lia j ana Kelemania. Ikawa i konin J;inai ai ke Kapena Blark iloko o ka la • ina ma ka po o ka la 20 o Novemal>a na hiki ole iaia ke ike ia manawa 110 ka wa kupono ana e kau aku ai i ka iionpai maluna o kona niau enemi. Ma k<kalii kakahiaka ae ua lele k'aua inai la • na Kelemania maluna o ke kulanaknu hale o Masnieres me ko lakou inau i<u f 1 aiikoa nui hewahewa, a o na ]>uiilik a ( Pelekane'e paa ana ma ka aoao akau n ke kulanakauhale ua hoauheeia mai la kou ihope. Eia nae, o ka pualikoa l'o lekane e paa ana ialoko o ke kulanakau hale ua kupaa no lakou a ua kaua aku i ka enemi ahiki i ko lakou auhee ana aku ihope. Mahope mai o ia mannua ua ka 'i ae la na pualikoa Kelemania no • ka h.ema aku o ke kulanakauhale a luk«I' inoana iho.Ja ma ka aoao komoliana. Va puka mai kā ke Kapena B!;i'k : inailoko mai o kona hale ma ka hema | aku o Marcoing a ike mai la elima niau ' leoa Keleuiania e ku ana nia kahi hon Ihu opala malaila. Xo ka hikiwawe loa : o ke ka 'i ana mai a ka enemi noniua n ! keia ka mua o ko lakou ike ana ua j kokoke loa mai lakou i kahi e noho ana |<> na koa Pelekane. He pauku laau mii , ke paa ana iloko o ko Kapena Bla« k , lima ia manawn, aohe ana pu a pahi | paha. Me kona kali liou ole aku n > I kekalii manawa o kona hakaka hooknhi laku la 110 ia me elinia o kona mau em< mi a pau lakou i ka make mamui o k'i i lakou ike ana mai i Ka mea i hanain { aku no lakou ,aole kēia o ka pau o kana mea i hana ai.

He mau koa Keleniania okoa kekohi i ikeia ma ke komohona aku o Les Rur«. oia ka hapa liema loa o ke kulanakim hale o Masnieres. l'a hoakoakoa niai la ke Kapena Biaek i na kanbha e lo.m oku ana iaia, me ia mau kanaka aim' elua mau pualkkoa kumau i kaua aku ai lakou i ua Kelemania ma Bues. l'a auhee aku na Kelemania ihope a Ih' I kaua hahana loa me na lima ka i h<>f> ukaia me.ka weliweii ahiki i ke aulin' ana aku o kekahi hapn o na Keleninnia a lukuia kekahi poe. Ua alakai aku I» o Black i kaua wahi puali kon uukn mai kahi hale a i kekahi, a o na I mania e hoaano mai ana ua Kaiehui» j aku lakou inailoko aku o ka hale a i 01-' | pepehiia aku a make, me ia ano lakou «> ka hoomau ana aku ahiki i ke koe nn;( 'o hookani pu inikini me kona mau k;i •naka cwalQ e lioomau mai ana i ko ki ana i na poka iwaena o,ku laiua a n:i koa Pelekane. l'a kaua aku la o Blaek ine kona 111.111 koa i' na kba Kelemania ia lakou ka pn •uiikini, eha o Blat*k mau kanaka e ln'l' ana i:ia 1(ona aoao i ku mua mai a m:i j ke. Ale na pu panapana ehia iloko " I kona mau lima i ki aku ai oia i ke ka | naka hope v loa ona koa Kelemanin [ewalu a lilo inai IA ka pu mikini in 1» ! kou, JMamuli o keia i hoauheeia :iKn |ai na Kelemania aku o ]?»•- |a kukuluia he papu mawaho loa aku u ia wahi. j Ma keia hakaka aua i loaa ai ka eln j ia Black, eia nae, ua hoomau oia i k:i j hoomalu ana i kona niau pualikoa a "i' |ko paa ana ia wahi aiiiki ika ho>\*i >>:< j aku o ke alakai hou ma kekaUi la ae. j Kipi na Kanaka o na Mokuluu IjONĪ)O\. .lan, I".—He heluti;t !lt»hu o na luina Kelemauia ma ke aw.i hoolulu nui o ha mokuluu Keleiii:iin:> lna Kiel ka i kipi i ke aupuni, i kolik< me na lono mealiou o ka loaa aua nii> ; ianei i kela la ma ke alahele mai •' Bwitzerlau«l. Ma ia lono ua* oieloia no ka hah:inn loa oia ku-e ana ana luina he i» ' 1 aliiinoku o na mokuluu i pepehiia a m:i ke e ua luiua i ka -wa a lakou i h«>»lf ai i ka manao o na luina. Aohe lono i loaa nmi e aua i k;i hopena o na inina kipi. * īū lelmi. iiu wale na lono i loaa mai mp-kekahi n>;• 'i manawa i halā koke akh jiei no ka n! ' jiiau o na haunaele m&waena o na k:i ftaka o ii& niokukaua Kelemania. o k i oi'aku oia ka o n > kanaka o na mokuluu inamnli o ko i:i kou ike i ke koikoi o na pilikia a l:>kou e hiki ole ai ke hoi ole niai nialn')' ' o-ko lakou holo ana aku e hoopoino i :i 1 mokn a na aupuni enemi. , Ma kekahi.mau pule aku nei i h:iln he lono powehiw*hi loa kekahi i Io»a mai, a ua hooiaioia niai nae ihaho|»" mai, no k«» kipi una o ua luinn o na ni«> kukaua ma WilhelinKaven, kekahi o " > awakumoku nui a ng Keleniania.