Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 4, 25 January 1918 — HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KEIKIALII EKOLU A KA MOI AME NA LEDE ELIMA O BAGEDADA

Wehe ae la au i ko'u mau aahu, uwi ae la i ka wai a pau. a kaula'i iho la iluna o ke one, a ia'u i auwana hele aku ai iloko o ka nahele o ko'u ike aku la no ia i na huaai o na ano like ole e kakau mai ana, a pela me kekahi wahi waipuna aliali o ka wai e lana ana. Me keia mau mea a'u i ike a i loaa aku ai, i loaa loa ae ai ia'u ka manaolana no ka hoomauia o ko'u ola no kekahi j manawa ahiki i ka hoea ana mai o kekahi moku ina hoi no ka hoea i'o mai. ! la'u i hoi hou aku ai i kahaone kahi a'u i kaula'i ai i ko'u ( mau lole, ua maloo loa no ka ikaika loa o ka wela o ka la ' a no ka pumehana pu no hoi kekahi o ke one i ka wela o ka la o kekahi la aku, o ko'u komo iho la no ia a paa i ko'n lole, a hoi aku la malalo o ka malumalu o kekahi kumulaau e hiamoe ai, a oiai au e moe ana malaila, o ko'u ike aku la no ia i kekahi moo nahesa nui a loihi, me na eheu, a he ku i ka ! weliweli ke nana aku, ma kahi mamao iki aku. j Ua kolo mai la ia ma kahi a'u e noho aku ana me ka luli i o a io, me ke alelo loihi i piha i ka waiawa e make ai e lewalewa mai ana ma kona w'aha. la'u e nana pono aku ana me he mea la ua eha ia. I O ko'u ku koke ae- la no ia iluna a ike aku la ma kahi mamao iki aku ihope i kekahi moo nahesa nui e hahai mai j ana mahope ona, he oi ae kona nui i kona, a e paa ana ia moo nahesa ma ka huel.o o ka noo nahesa kokoke loa mai ia'u. a e hoao mai ana e ale aku i ka moo naliesa niua a'u i ike aku ai. Ia manawa ua maopopo ole ia'a ka'u mea e hana ai no ko'u piha loa i ka maka'u, ma kahi o ko'u holo i ole ai e paa mai, ua hopu iho la au i kekahi pohaku i loaa iho ia'u ma kahi kokoke mai malaila, a hoonou aku la maluna o ka moo nahesa nui, a pa ma kona poo a make loa.

kekahi moo nahesa iho hoi, i kona ike ana ua palekana «a wehe ae la ia i kona mau eheu a lele aku la. No kekahi manawa ko'u hoomau*ana aku i ka nana ia holoholona kupaianaha a'u i ike mua ole ai, ahiki i kona nalowale loa ana mai ka'u ike aku> alaila, haule hou iho la au ilalo ma ka'u o ka noho mua ana a pauhia aku la i ka hiamoe kulipolipo. Ua loihi no ia hiamoe ana a'u, pela ko'u koho iho, mamuli o ka aui loa o £a la ma ke komohana ia manawa, a he mea puiwa no hoi ia o'u la ia puoho ana ae i ka wa a'u i ike aku āj i kekahi wahine eleele me ka helehelena hoihoi a.mahamaha, a e paa ana ma kona lima i ke kaulahao i hoopaa ia i kekahi mau ilio eleele elua i like loa ka elele me kona. 0 ko'u ala koke ae la no ia a noho iluna a ninau aku la i kona inoa ame kana: wahi o.ka hele āna mai, a pela me kona makemake. "Ōwau no hoi kela moo nahesa au o ka hoopakele ana māi ka.moonahesa nui mai, au e hoomanao la, ma kekahi manawa i hala aku nei," i pane mai ai ua wahine la. 4, Ua noonoo nui au no ka'u makana e haawi aku ai ia oe no kou hoopakele ana ia'u, a no kuu ike o ke kumu o kou poino ana, a o ke kumu nui no hoi o kou hoea ana mai i keia wahi mehameha kanaka ole, mamuli no ia o ka hana lokoino a ou mau hoahanau. "Nolaila i.mea hoi e kau pu ia aku ai ka poino maluna ou mau hoahanau lokoino, ua hui aku au me ka nui o makou a kukakuka iho la e kokua makou ia oe elike me kau hoopakele anā i kuu ola mai kela enemi lokoino mai ou. 4 *l ka holopono ana o ia manao mawaena iho o makou ua hoohikihiki aku la makou i na waiwai a pau au noloko o na hale hoahu waiwai au ma Bagedada, a hoopiholoia ka moku e makou. "O na ilio eleele elua au e ike mai la me ka paa i ke kaulahao, aole laua he mau ilio maoli. aka, ou mau hoahanau lokoino no laua i hoololiia ae ma ia kino; na'u i hoololi ,ae ia laua ma ia kino i mea no laua e ike ai i ka laua hana ino. "Aole i lawa keia hoopa'i np laua, nolaila", e hoakaka aku ana au ia oe i ke ano o kau hoopai e hana mau aku ai maluna o laua, oia kou hili mau ia laua i ka huipa i hookahi haneri manawa no kela ame keia mea pakahi o laua, i kela ame keia manawa." t Hakalia waie rio i ka pau ole o nei mau olelo ana, o ko'u hopuia mai la no ia me ko'u iks ole ae i kekahi kanāka. a laweia mai la no Bagedada nei, owau ame o'm mau hoahanau i hoolpliia ae i mau kino ilio, oia kela mau ilio eleele elua a oulfou o ka ike ana ma ka po nei a'u e noke ana i ka hili me ka huipa. la'u i hoea mai ai i Bagedada nei o na waiwai a pau a'u i hoopiha ai i kuu moku a i laweia mai ai i Bagedada nei, e ahu mai ana iloko o kuu mau hale hoahu waiwai. Mamua 0 ka haalele ana mai o kela wahine ia'u haawi inai la i, na iiio eleele elua a i mai la: "Ke kauoha aku ndi au ia oe mamuli o ke kauoha i haawiia mai ia'u e ka Mea Nana e hoomalu ana i na kai, a maJalo hoi o ka hoopa'i o kou hooliloia ae i kino holoholona elike me ou hoahanau, e hahau mau oe i kela ame keia mea pakahi o keia mau ilio i hookahi haneri hahau ,ana i kela ame keiā po, ma ke ano oia ka hoopai no ko taua lili a kiola ana ia oe iloko o lte kai, a pela hoi me ke keikiaiii a laua i kiola pu ai iloko o ke kai a make." la'u no a hophiki aku im«a ona e hooko aku ana au ia kauoha ana me ka hoolohe pono i kana mau „mea apau i a'o mai la, o kona-nalowale aku la no ia iloko o ka imo ana a ka maka. Mai kela manawa mai, i kela ame keia ahiahi, elike me ia a oujkou i ikemaka ai ,e hahau mau ana au i kela mau ilio, he hana no a'u i ehaeha loa ai, aka, mamuli o. ke kauoha ua haiiia aku. au pela no ka hooko aku i ke kauoha i haawiia mai ai ia'u. Ua hoike aku au ia laua i ka nui o ko'u kaumaha me ka ehapha pu ma p ko'u uwe pu ana aku me laua oiai au e hooHo aku ana i ka'u hana hoomainoino, a oiai he mau hoahanan laua no'u a'u i aloha ai, a ua hoololiia ae nae hoi i mau kino holoholona, ua uwe pu aku au me laua iloko o ko laua wa o ka ehaeha, a ua honi aku hoi ia laua, he mea hoike aku i Ho'u aloha ame ka minamina ia laua. E ike mai oe e kā moi, o keia mau hana apau a'u i hana ai a pela me ka pojno koikoi i kau iho maluna o'u, e pono e 01 aku ko'u aloha ia mai mamua o ko'u hoahewaia. Ina he mea hou aku kekahi e pili ana no'u au paha, e ka moi, e makemake aj e lohe aku, na kuu hoahanau, na Amine nei e hoike aku ia oe; ma kānā moolelo e hoike aku ana ia oe e hoolawaia aku ai kou makemake. Mahope o ko ka moi hoolohe anā aku i ka Zobeide moolelo me ka hialaai nui, me ka hookahaha pu ia ia manawa hookahi, hoike a,e la oia i kona niakemake i ke kuhina nui e noi aku ia Amine e hpakaka mai i kona moolelo a no ke kumu boi o ka pau ana o kona umauma i ka eaholehole,

alaila, houinaka mai la o Aiiiine e wehewehe i kona 11100leio i ka' i ana mai: Eka Moi, e ola mau loa oe. Aole au e kuawili aku ana i ke kamailio ana ma na mea i pau mua ae nei i ka hoikeia aku imua ou e ia. nei, aka o ka'u e hoakaka aku ana i ka f wa i loaa ai i kuu makuahine, kekahi hale kukaawale. a oiai oia e noho kane ole ana ua hoi aku la au a noho pu me ia ahiki i kuu mare ana aku i kekahi kanaka opio, he hooilina oia n«i kekahi o na kanaka wahvai loa maloko o ia kulanakauhale. Aole i piha ka makahiki o ko inaua noho mare ana r.a make aku la kuu kane. Ma ia ano ua lilo au he wahinekanemake a o ka hooilina hoi o kona mau waiwai a pau mai na waiwaipaa, na waiwailewa ame ke dala, no lakou ka waiwaiio i huiia i oi aku mair.ua o ke kanaiwa kaukani dala. Ua lawa loa ka puka o keia mau dala no'u e ola ai me ka oluolu ame ka hauoli iloko. o ke koena aku o ko'u mau la. Mahope mai o k r eia manawa, ika hala ana ona mahina eoro o ko'u noho kanikau ana no ka'u kane, kauoha aku la z\m i ka poe kela lole e hanaia mai i umi mau lole nani loa no'u, no ka mea, aohe a'u hopohopo ana no ka nele ia manawa, ua nui ka'u dala; o ke kumukuai o ka lole hookahi he hookahi kaukani dala. a i ka pau ana o ka makahiki hookahi o ko'u noho kanikau ana hoomaka iho la au e aahu ia inau lole. Owau hookahi wale no ma kekahi rumi i kekahi la, a e hana ana i ka'u mau hana o ka home, a komo ana no kekahi kauwa a'u a olelo mai la he wahine aia mawaho a ua makernal*c oi.a e kamailio me a'u. Kauoha aku la au i ke kauwa e olelo aku iaia e komo mai iloko o ka rumi. He wahine oia i nui na makahiki p ke ola ana i ka'u aku iaia i komo mai ai, a ma kahi o kona" aloha maj elike hoi me ia e maa mauia nei mawaena iho o kakou. ua kuloii iho la oia i ka papahele a aneane e pa ke poo ilalo, a ia ala ana ae ana iluna, i mai la: "E ka lede maikai, e noi aku ana au i kou oluolu e huikala mai oe ia'u no keia hoea ana mai la imua ou i nei wa e hoopilikia aku ia oe, he hana paha kau la o ko'u hoea ana niai la nae haalele ana oe i kau hana, a hoopoho waleia aku no kou manawa. "Aohe kumu e ae o ko'u hoea ana mai la imua ou, o leo'u loke wale ana ae nei no he wahine waiwai oe, a e haawi manawalea wale aku ana no«oe i kou waiwai i ka poe popilikia e hoea mai ana imua o kou alo e noi ai. ' "Ē pono au e hoike aku ia oe i ko'u pilikia, e ka lede maikai, he kaikamahine makuaole ka'u o ka malama'ana a ua nui hoi i nei manawa. a i kupono i ka hoounauna, a e mare aku ana oia-i ke kane i keia. la. * "He mau mea malihini loa maua i keia wahi a he nele no hoi., aohe no hoi he mea hookahi.oloko o keia kulanakauhale a maua i kaTnaaina ai a no ia nele ua lilo ia i k\nnu hoopihoihoi i ko maua mau noonoo, no ka mea o ka maua i makeai e loaa akii ka manaoio o na ohana lehulehu a maūa e huipu aku ana aole maua he mau N mea i ike ole loa ia aka he mau mea hanohano no maua e mahaloia mai ai e na kanaka.

'Nokeia kumu la ea, e ka lede lokomaikai, e oluolu hoi oe e kokua niai, ina nae hoi oe e manao iho ana o lilo ka mare o ka'u kaikamahine i m.are hanohano ma o kou hoea kino a/ia ae i ka mana'wa e marēia ai. "Nolaila. ina no k'ou ae mai i keia noi a kau kauwa haahaa nei, alaila e ike mai ana na kanaka o ko maua aupuni aole maua 1 nanaia mai e na kanaka o keia wahi ma ke ano he mau mea lopa haalele loa Jloi i ka wa e hoikeia aku ai ia lakou he mea kiekie a hanohano ka i ike a i kokua mai ia maua a i hoohanohano mai hoi i keia mare o ka'u kaikamahine. "Aka hoi, auwe! Ina hoi no kou hoole mai i nei leo e.noi haāhaa aku nei, ehia ka hoi mea aloha o maua i ka hooheneheneia mai, aole oia wale. aka, o ko maua hoehaeha fju ia, no ka mea, aole hookahi kanaka a wahine ma keia Wahi a maua i kamaaina e hiki ai la. hoi ke hele aku e noi ho ka lakou mau kokua ia maua iloko o ko maua mau hora o ke kupilikii!" Iloko o keia manawa a pau a ka ledē e kamailio mai ana aia na waimaka nunui ma kona mau maka kahi i hanini mau mai ai, a no kona noke mai i ka uwe ua hu ae la hoi ko'u aloha nona, a hookahi ko maua uwe pu ana. "E ka makuahine maikai," wahi a'u o ka pane ana aku, "mai. hoehaeha hou aku i kou noonoo; ua makaukau au me ka hauoli pu e kokua aku ia olua elike me kau noi. E ha'i mai oe ia'u ihea au e hele aku ai E haawi mai oe i manawa la,wa kupono no'u e komo ai i aahu kupono no'u no ka hele ana aku. no ia mare." Ua hauoli loa ua lede la no keia pane ana aku la a'u, aneane loa oia e kulou iho ilalo a honi mai i ko'u mau wawae ina aole au i papa koke aku iaia. "E kuu lede maikai," wahi ana o ka pane ana mai me ka hoihōi, a holoi ae la i na waimaka ona e kiheahea ana ma na .papalina, na ke Akua e uku mai ia oe no kau hana aloha au i hoike aku.ai i ka poe apau i manao iho ia lakou he mau kauwa nau. "Na ia Mea Mana Loa e hoopiha piai i kou. naau me ka hauoli a hu no kau hana maikai e hana mai ana ia maua. Aohe waiwai o kou hooluhi ana iho ia oe ma ka hoomanao ana i ko'u wahi i noho ai; e kii mai ana no au ia oe a law.e pu aku i kahi e mareia ai i keia ahiahi, aia no ahiki mai au e kii ia oe o kou wa ia e hele pu aku ai me a'u no kahi e mareia ai. "O ke aloha no kou ā hui hou aku kaua, e ka madame maikai," wahi ana. Ia hala ana aku ana hoi aku la au a loko o ko'u mmimoe a wehe ae la i na lole a'u i makemake loa ai a i kupono hoi no ke ana.ina mare; ua wehe pu ae la au i kekahi leimomi, he paa kupee kaimana, he māu komolima kaimana me na pohaku momi like ole, he paa kula pepeiao kaimana a waiho iwaho, no ka hoomakaukau mua ana keia no ko'u hele aku no ke anaina mare, no ka mea, ua lilo kela mare ia'u i mea ano nui loa i ko'u noonoo, a ua makaukau e hele aku e hoohanohano i ka mare o ke kaikamahine a ka lede. Ua napoo aku na kukuna o ka la i ka ilikai i ka wa i hoea hou mai ai o ua wahine la, o ka hiohiona kaumaha ona i ka wa mua i hoea mai ai ua auhee aku ia manawa, aka, he helehelena hoihoi a ohaoha kona o ia hoea hou ana mai ana i ko'u hale. -

Ia komo ana mai ana a hui maua hopu mai la oia i kuu iima a honi iho la, a ia nana ana mai ana ia'u ipe na maka hoihoi, i mai la: "Ua hoea ae nei na makua, na makamaka ame na hoaloha apau o ke kane, a pela me na lede hanohano o ke kulanakauhaie, aia lakou apau ke kali mai la. ''lna ua makaukau oe, alaila e haele ae kaua ano, aka, ina aole oe i makaukau pono i nei manawa ea. ua tyki no ia'u ke kali aku a makaukau oe, i lilo au i alakai nou no ka la\ve ana aku ia oe a kahi e mal'amaia ana o ke anaina mare i nei po." "Ua makaukau mua au a kali wale aku nei no o kou hoea mai e kii ia'u, a nani hoi ia ua hoea mai la oe ina kaua." O ko maua haalele like iho la no ia i ka hale, a hele aku la kela mamua ma ke ano he alakai no'u a'ukali aku la no hoi au mahope. Ua ukali aku. la au mahope ona me kekahi o ka'u mau kauwa wahine i kahiko ia lakou me na aahu ame na lako hoonani kupono no ke anaina mare. I ko makou hoea ana aku i ke alanui i pulumiia ka lepo a maeniae. me ka pipi wai ia i ole e puēhu ae ka lepo, ku iho la makou mamua o kekahi puka nui i hootnalamalamaia e kekahi ipukukui nui. a mamuli o ia malamalama i hiki pono ai ia'u ke heluhelu aku i kekahi mau huapalapala nunui me nahuagula: "O keia ka hale o na hana lealea ame ka hauoli." Kikeke aku la ka lede luahine ma ka puka a emoole ua

weheia iliai la ka puka a hamama, a o ko makou ka'iia aku la no ia e kekahi lede opio huapala noloko o kekahi rumi nui i piha i na kane ame na lede. Ua hele koke mai la«oia . ka lede opio. imua o'u. a inahope o kona apo ana mai ia'u. noi mai lg e noho aku au ma kona aoao inaluna o ka pun.ee i uhiia me ka weleweka omaomao. a maluna ae o ia punee he ano pulo'ulo'u i hanaia me ke kilika a e ku.uwelu ana na lopi gula. a m.a na pou gnla e kn ana ma kela a ma keia aoao e anapa mai ana na pohaku momi like ole. "Ua hoea mai la oe ianei, e ka niadame maikai," wahi ana ia'u. no ke kokua a no ka hoohanohano pu ana mai i keia mare, aka oia mare au e'ike aku ana. aole ia no ka mea i hoikeia aku ia oe, aka, no kekahi mau mea okoa aku. "Ua haulehia oia i ke aloha ia oe i kona manawa \ lohe mai ai no kou u'i. a mai ia manawa mai kona iini inau ana e hui me oe a e lawe ia oe i kaikuahine nona no na la a pau o kona.ola ana, a ina no kou hoole aku i kona makemake e lilo ana ia hophokaia ana aku ona i kumu ma'i nona, nolaila, e ike mai oe o kona ola ame kona hauoli aia ia maluna o kau olelo hooholo. "Ua maopopo ia'u kou kulana, a ke hooiaio aku nei au imua ou ina no ko olua hoohuiia ae ma ka mare e lilo ana olua i mau mea hauoli. "Ina ka'u mau olelo i hoikeia aku la imua ou he mau olelo koikoi ia au e kaana iho ai iloko o kou waihona noonoo, a ua apono oe i keia noi, e hoike koke aku ana au iaia no kou ae ana me ka maikai, a no ka hookoia ana hoi o kona makemake, a ke n<pi hou aku nei au ia oe mai hoole hoi oe i kana noi e waiho mai ana im.ua oii, e lawe mai oe iaia i kane nau." Mai ka manawa mai o ka make ana aku o kuu kane, aohe o'u noonoo no ka mare hou aku i kane, no ka mea, ua lako au i na mea a pau, ka haīe, ka aina, ke dala, a ua nui no ka'u haiawahine e lawelawe niai ai no'u, eia nae, i kela wa i noiia mai ai au no ka mare, aole i loaa ia'u ka olelo hooholo lawa kupono e hoole aku ai i ka mare, np ka 'mea, nana aku la au i kela kanaka opio he u'i maoli no kona helehelena, a ua komo koke mai no hoi iloko o'u ka makemake nona. j la'u no a hoike aku i ko'u ae no keia noi ma o ko'u mumule loa ana. m.e ka pii pu ae o ka ula ma ko'u mau papalina e kumakaia e ana no ia hiohiona i ka meahuna iloko o ko'u naau ua eha au i k.a eha lima ole a ke alolia, ua pai- ( pai ae la ua lede opio la, ke kaikuahine a ke kanak?i opio, i kona mau lima no ka hauoli, no ka mea, loaa koke iho la j no iaia ka ike u.a ae aleu au i k'ana noi. • Ia manawa koke no ua komo mai la kekahi kanal>a opio j,kulana hiehie a'u i noonoo koke iho ai ua pomaikai maoli au i ka loaa ana o ka'u kane u'i ina oia u.a kane la a ka lede opio i noi mai ai ia'u. | Hele; ma| la oia a noho iho la ma kahi kokoke mai ia'u, a ua ike aku la.au, mamuli o na olelo i kuka'iia mawaena iho o maua ua oi aku kona kanaka u'i me kona naauao pu raaj mua o ka kona o ka olelo ana inai ia'u. J Ika ike ana mai 6ka wahine opio ua maikai ka t maua launa ana, a ua like ko rhaua makemake kekahi i kekahi/, 'paipai hou ae la oia i kona mau lima no ka lua o ka manaj wa. a ia wa o ke komo koke mai la no ia o ka lunakanawai ka mea nana i kakau i ka palapala ae hiare no maua, a i ka paa ana i ke kakauinoaia e eha mau hoike ana o ka lawe pu ana mai no ia hana-, kakau iho la oia i kona inoa maluna o ua palapala la. Hookalii wale no kumu ael&e a kuu kane hou i noi mai ai ia'u e malama loa, oia 'noi, aole. au e kamailio me kekahi kanaka okoa aku aoLe hoi e nana aku» He kumu a.elike kupaianaha loa keia i ko'u noonoo, no ka mea he hana paak;iki. loa ka makaaJa mau ana aole e ilio a e nana aku i kekahi. kane okoa, aka, no ka hooluolu ana aku. i kona noonoo ūa hoopaa aku la au ia'u iho malalo 0 ia aelike. , Ia manawa ua hoohiki mai la-oia imua o'u ina au e ma- ! lama ana i keia mau olelo hoopaa e loaa ana ia'u na mea a pau e hauoli ai au a e oluolu ai hoi kona noonoo. Ia manawa ua hoomaka mai la ke kahunapule i kana hana ahiki i ka pau ana; ua lilo koke ae la au he mea nui na ke anaina e nana mai ai a he malihini hanohano hoi no ka papa ahaaina mahope iho. He maikai wale 110 ia noho ana mai a maua a hala he mahina ma ia hope mai; hauoli mau ka noho ana, oluolu na kukai olelo ana. me ka loaa ole o kekahi makani nana e hōaleale i ka lana malie ana o ka wai, eia a mahope'mai ka hewa ana o ka-ia a Umiamaka he onekea ka loko. Ma la, no ko'u ike ana he manawa kupono. ia no'u e hele ai e kuai i kekalii mau apa kilika. ua iioi aku la au 1 ua kane la a'u e ae mai ia'u e hele i na halekuai 130 ke kuai ana ia lole kilika a'u o ka nlakemake ana. Aohe oia i hooie mai. i ka'u noi, aka~iia haawi koke ijnai la i kona ae me ka maikai; nolāila uaī lawe pū'au me a'u i ka wahine luahine a'u i hoakaka mua aku nei, i hoahele no'u, oiai oia e noho pu ana me makou i ka hale hookahi ia manawa, ame elua o ka'u mau kauwa \yahine. Iko makou hoea ana aku ike aianui kahi e noho ( flur ia ana e na kanaka kalepa, i mai la ka waiiine ia'u, ' Oiai o kau huakai i hele mai nei no. ke kuai ana no ia i kekahi mau apa kilika, e ae mai oe e lawe aku au i ka halekuai p kekahi kanaka opio kalepa lole. he kanaka, opio a'u i kamaaina ai, a he mau. lole kilika maikai loa no hoi kana a'u o ka ike ana i kahi manawa i hala aku nei. "I ole ai oe e hooluhi \yale ia ma o ka hele ana mai kekahi halekuai aku a i kekahi, ke hooiaio aku nei au imua ou e loaa aua ia oe na mea apau au i makemake ai malaila." He manao maikai īoa ia ona i ka'll noonoo iho. nolaila, ua ae aku la au iaia e lawe aku ia'u ia halekuai, a aole no hoi i mamao loa ia waīii a maua o ka hele ana aku hoea aku la ilaila, a ia komo ana aku a maua, e noho mai ana no ua kanaka opio la, nona ua halekuai la. Ua noho iho la au iluna o kekahi, noho a hoike aku la iaia i ko'u makemake o ia-hiki ana aku, ma o ka luahine la a maua o ka hele pu ana aku. O ka mākemake o ka lūahine na'u ponoi no e kamailio aku i ke kanaka nona ka halekuai, ua olelo aku la au iaia aohe hiki ia'u ke kamailip aku, np l*a mea, ma ka manawa o'u i mareia ai me kuu kane hou, he olelopaa kana o ke kau ' ana mai maluna o'u aole au e nana. a i ole kamailio aku paha | i kekahi kanaka mawaho ae o kuu kane, a ua ae aku au ia

manao ona. Ua kii aku la ke kanaka nona ka halekuai a waiho mai la. maluna o ke pakaukau kuai i kekahi apa ieilika a'u i makemake loa ai, a noi aku la au i ka wahine luahine e ninau aku i ke kumukuai o ka i-a hookahi no'u, a ua hooko„mai oia ia noi a'u. O ka pane a ka mea nona ka halekuai no kana riinau, "E kuai aku ana au iaia i keia apa kilika aole me ka ukuia mai me ke elala ame ke gula, aka e haawi wale aku ar»a au iaia ma ke ano makana ina nae no kona ae mai ia'u e honi wale aku no i kona i?fau papalina lahilahi." Olelo koke aku la au i ka wahine luahine aole kela he kumukuai kupono, ua ma"kaukau au i ke dala no ka uku ana aku elike me kana kumukuai e ha'i mai ai. Eia nae ma kahi o ko ka wahine luahine kamailio aku el\ke me ka'u o ka olelo ana aku iaia, huli mai la oia a olelo mai la ia'u, o ka mea a ke kalepa i. noi mai ai aole ia he mea ano nui, o ko'u haawi wale aku no i ko'u papalina no ko ke kanaka opio honi mai ua lawa ia. Aole i noi mai kela kanaka opio ia'u e kamailio aku iaia, a no ia owaka ole aku o ko'u waha ua manao ua kanaka' la u a ae aku au i kana noi, o kona hele mai Ia no ia ma kahi a'u e noho ana. he.hana ana o'ka hana ana mai i hoehaehaia iho ai ko'u noonoo. no ka mea. ia manawa ike iho la au e haki ana ka aelike' a'u i haiia ai me kuu kane. Ua nui ko'u, makemake-no ka apa kilika, a ua naaupo loa uu i ka piyii waie ana aku no i ke a'o a ka wahine luahine.

la manawa ua ku niai la mainua o u ka wahine luahine anie kuu inau kauwa wahine e huna ia'u i ole ai e ike mai ; kekahi mea ia'u : ia wa ua pale ae la au i kuu uhimaka rna •kekahi aoao. i kaawale kuu papalipa no ke kanaka e h».ni mai ai, me kuu manao he honi wale mai no la hui a pau .-i e , aole nae pela kana o ka hana ana mai. ma kahi o k.ma iinu mai i kuu mau papalina ua nahu mai la oia a kahe aku !a i< e koko mai kahi aku i moku ai. No ka nui loa o ka eha a 110 ko'u puiwa me ka p.ha maka'u pu i kuu kane. «a maflle iho la au a waiho ana ilui;;. ~ ka papahele. Me' ia ano au i w r aiho ai no kekahi mar.awa, a mamuli o ia loihi loa o ko'u waiho ana iluna o ka pap, { . he.le ua loaa i ke kanaka nona he manawa l;t\ Vil j loa nona e pahipani ai i na puka o kona halekuai a 1;■, aku la. | Ika hoi ana mai o ko'u mau noonoo maikai apau me a'u, 1 ike iho la au ika haukae o ko'u papalina me ke k..k.. [;i makaala mau ka luahine ame kuu mau kauwa wahine nia ka holoi mau ana i ke koko me ka huna mau i ko'u heleluUiin me ka uhimaka. eia nae, e kahe mau mai ana no ke k. .k.., n,, ! ia kumu, i ka wa a na kanaka i lulumi mai ai e nana i 'ke kumu o ko'u maule ana, aohe mea a lakou i ike mai. a nia ia ano i loāa aku ai ka manao ia lakou he ma'i kuhewa k.,.'u 0 ka loaa ana. 0 ka wahine luahine i ukali pu mai ai-ia'u ua piha k.a oi a 1 ka menemene no'u me kona hoahewa loa iaia iho n<» k..na koi ana mai ia'u eliele mai no ua halekuai la, me k<.na nia nao aole no la hoi he poino e hanaia ana, eia ka e halawai 1 ana me ka poino. "E kuu lede maikai," wahi ana ia'u, "e huikala mai ~c i ' kau kauwa nei. Aol« ou mea eae i poino ai, i poina ue ia'u. Mamuli o ka'u koi ana aku nei ia oe i loaa ai keia pilikia ia oe, aole no hoi au i manao e hana mai ana oia i kikalu hana ekaeka elike me keia. "Mai hookaumaha oe i kou noonoo; e pono e h«.i kaiu i ka hale i nei manawa.i kau aku i ka laau i kena wahi ( .u i moku i kela kanaka ino. "Be kanaka kela no ko'u aupuni a pela hoi au i mana. . ai e lawe mai ia oe ia nei, no kuu manao mamuli o k<»na kamaaina e emi mai ai ke kumukuai o kana kilika, eia ka hui he haua ino mai kana. "Aia kaua a hoea aku i ka hale alaila kau aku kena wahi ou i moku ika laau; he laau ola ka'u, a manao au ina n». ka paa mau o ia laau ma kena wahi oi*»i eha iloko o na la ekolu, e ola loa ae ana kena eha ou e ike ole ia ai kekahi alina a uliuli paha ma kahi o kena eha." Mamuli o ko'u maule ana ua nawaliwali maoli ko'u kino holookoa e mama kupono aī ka liele ana, eia nae, ua liooikaika au ahiki i ka hoea ana aku i ka liale, a ia'u no a konio iloko o ko'u rumi moe ua maule hou iho la au a waiho ana iluna o ka papahele. Mahope mai o ia pohala ana ae a'u ua kau mai la na wahine lūahine la i ka laau ana ma kahi o kuu papalina i nioku ai, a ia paa ana ua hoi aku la au noluna o ko'u inoe. 1 ka uhi ana mai a na eheu o ka po ua hoi mai la kuu kane, a ua hookahaha loa ia aku oia i ka ike ana mai ua paa kuu poo i ke opeia, a ninau mai Ia i ke kumu o ko'u eha ana. Elike no hoi me ke ano mau o kekahi poe hana hewa o ka hoopunipuni aku no ka hikimua, pela no me a'u ia manawa, no ka mea, ua maka'u loa au ke hoike aku i ka oiaio, nolaila hoopunipuni aku la au he nalulu ko'*i poo, me kuu mana.» he mea la hoi ia e pau ai o kona manao ninau hou inai. Aole oia i manaoio i ka'u o ka olelo ana aku, ua wehe ae la oia i ka welu i hoopili ia mai ai me ka laau ma kuu wahi i moku, a ia ike ana iho ana i ka eha, ninau mai la: "Ea, pphea i loaa ai keia eha ia oe?" ine ka leo okalakala loa ia ninau ana iho ana ia'u. A oiai aole au i haule i kekahi hewa koikoi loa. aohe nae he hiki ia'u ke hoike aku iaia i ke kumu oiaio o ko'u e!u ana, no ka mea, ma kuu noonoo iho ina no ko'u hoakaka aku iaia i na mea apau, a o ke kumu hoi o ko'u eha ana. e lilo ana ia i ahi i "ho-aia aku ai ka inaina wela iloko ona.

0 ka'u o ka olelo hoopunipuni ana aku iaia oiai au e liele ana ma ke alanui 110 ke kuai ana i kekahi apa kilika *a'u i makemake ai iloko o kekahi halekuai, elike me ia ana i ae maikai mai ai ia'u, he kanaka me ka pu-a wahie ka i liele mai a kokoke loa ia'u, a oiai he ololi loa ke alanui nia ia wahi ana o ka hele ana mai, ua ku mai la kuu papalina i kekahi o na lala laau oioi loa maw.iho o ka pu-a wahie. a pe.la au i eha ai, "he wahi eha liilii wale no ia a e ola ae iana no i kekahi mau la," pela au o ka olelo ana ae iaia. ' Ua kuhihewa au e lilo ana Ia hoi ka'u mau olelo i niea nona t hoopau ae ai i kona manao, eia nae, he okoa loa kana mea i haiia mai ai. Ua piha loa oia i ka huhu ia manawa. "Aole pono e hookuu wale ia keia hana me ke kau ole ia 'aku o kekahi hoopa'i. Ma ka la apopo e kauoha aku ana au i na maka'i apau e hopu i na kanaka maauauwa' wahie apau a e li aku i kela ame keia mea o lakou." No ko'u hopohopo loa o hooko i J o aku auanei ua kanaka la i kana mau olelo a make ma'uwale aku ka poe liala ole, pane ae la. au me ka leo nui: "E kuu haku, e akahele i kou manao ame kau hana, mai la\ve oe"i ka mana hoopa'i iloko o kou lima. Ke kauniaha loa nei au no ka lilo ana o ko'u eha i mea e hoalaia aku ai ka inaina iloko ou, a o ke kumu hoi o kou inanao ana e kau aku i ka hoopa'i maluna o ka poe hewa ole; ina owau ke kumu o ka hewa 110 ia karaima e hanaia aku ana, ano, ke t noi e aku nei au i kau huikala ana mai." "Ina pela e ha'i inai oe ano, me ka oiaio loa, heaha ka'u mea e manao aku ai no ke kumu o kou eha ana?" "E kuu kane," i pane aku ai au, "ua loaa ia au i ke poniuniu a. hina ilalo; o.keia ka mea i loaa ai ia'u keia eha." Ua pau ka hiki i kuu kane ke hoomanawanui manuili o keia mau olelo a'u. "Ua loihi ka manawa i hala ia'u ma ka hoolohe ana aku nei i kau mau olelo hoopunipuni, a oiai aole oe i hoike iki mai nei i kekahi mea ojaio no ke kumu o kou eha ana, e kau aku arja au i ka hoopa'i maluna ou. me kuu nana ole aku i kena eha ou." Diai no oia e kamailio mai ana i keia mau olelo o keiia 'paipai ae la no ia i kona mau lima a he manawa ole komo ana no kekahi mau kaUwa ekolu. "E kaualako mai, iaia njailuna mai o ka moe," wahi ana o ke kauoha ana ae i na kauwa, "a e hoomoe loihi iho iaia maluna o ka papahele." Ua hooko kokeia mai keia kauoha ana e na kauwa, h«h>kalii o lakou i paa ae ma kuu poo, o kekahi ma kuu inau wawae, a o ke kolu kauohaia aku la e kij a lawe mai i pahikaua. 1 ka ike ana aku o kuu kane i ke kauwa e lawe mai ana i ka pahikaua. kahea mai la me ka leo nui; "Hahau iho iaia! Oki iho i kona kino i elua apana, a kiola aku iloko o ka Muliwai Tigris i ai na na i'a. "Oia ka hpopa'i kupono a'u i makemake ai e kau aku ma-luna-o kena w r ahine ino, kolohe a'ū i aloha aku ai. eia ka j>e ia iho la oia e hana mai ai ia'u; he wahine hiki ole loa kena e hilinaiia aku." I I kona ike ana mai nae ike ano eeke a hoohakaJia <> I kauwa i ka hooko aku i kana kauoha, kahea hpu mai la me ka leo nui: '"Ilahau iho hoi paha, e kunana ana ka hoi <»e i ke aha? kau e kali la?" madame," a ke kauwa o ka pane aiia iho ia'u. ua kokoke mai kou irianaw r a hope loa ma keia ao: c | noonoo iho oē i nei mana.w,a heaha kau mau mea e hoo\\'\ aku ana mamua o kou make ana, a heaha kaii roa.u olelo 110 ke kupale ana ia oe iho mamua o ke kauia ana aku o ka hoopa'i make maluna ou?" Ia wa noi ae la au e aeia mai au e kamailio aku i kekahi mau huaolelo pokole aua aeia mai. Ia wa aea ae la ko'u poo. iluna a nana aku la me ka helehelena oluolu loa i kuu ka4je, a i aku la: (Aole i pau).