Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 2, 11 January 1918 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            Ma ka Poakahi aku la i hala, i hoike ae ai no Kanaka lawelawe oihana oloko o keia kulanakau- hale, ma o ka Ahahui Kalepa la, i ka lokahi o ko lakou manao, e hookapu loa ia ke kuaiia ana o ka waiona ma Honolulu nei iloko o keia manawa o ke kaua, a ke Kuokoa e manao nei, o keia kekahi o na allele kaulike i laweia ae e kela ahahui, o ka hana wale no i koe, o ia ko ka Peresidena Wilson hooko mai i keia manao hookapu ame ka ole, he kuleana kaokoa ia i kau aku maluna on a ame ka aha olelo lahui.

            Maloko o ka olelo hooholo i waihoia ae imua o ka halawai a ka ahahui kalepa o keia kulanakau- hale. a i aponoia hoi me ka lokahi, a noi aku ana ia ika Peresidena o Amerika Huipuia, e hoohana aku oia i ka mana haawiia aku iaia e ka ahaolelo lahui, ma ke kukala akea ana ae, ua hookapuia ka waiona ma Oahu nei iloko o keia wa o ke kaua.

            La kakou i nana aku ai i ke kaulike o ka hooka- puia ana o ka waiona i na kanaka o ka oihana kaua aina ame kaua moana, a hoonoa ia hoi i na maka- ainana i komo ole aku i ke kaua, aia he ano kapa- kahi. he kaulike ole, a elike me ka loihi o ka ha- mama mua ana o ka waiona i na makaainana, pela no auanei ka loihi o ka loaa ana aku o ka waiona i na koa. me ka nana ole ia ae o na rula ame na ka- nawai kakau-ha i kauia mai maluna o na kanaka o ke aupuni federala, elike no hoi me ia a kakou e ike nei iloko o keia mau la, a i kau aku ai kekahi mau hoopa'i ko'iko'i maluna o na makaainana, na lakou i haawi aku i ka waiona i no koa.

            Ua like no ka lilo o ka waiona i mea ino i na koa. a i mea maikai paha ia lakou, elike me ia i loaa aku ai i na makaainana ; a o ka hooneleia ana aku o ka loaa ana o ka waiona i na koa, me ka manao, he mea ia e hooiia ae ai ko lakou mau ano kupono, no ke kupale` ana aku imua o na  enemi, pela no auanei e lilo ai kakau i poe kokua aku ia lakou, no ke pio o ka enemi iloko o keia manawa kupilikii e parola nei maluna o ka aina.

            Ua makemake i'o kakou e loaa ke kulana kupono iloko o na koa ma keia kaua, a in a e wehe hamama ia ka ipuka o ka waiona i na makaainana, e lilo ana ia kumuhoowalewale ikaika i na koa, e hoo- emiia mai ai ko lakou ano kupono, no ka oihana a lakou i koho ai ; a ma ka manawa auanei a lakou e ku okoa aku ai imua o na enemi, e lilo ana ka waiona i mea kokua nui aku i ka holopono o ka nee ana mai o ka enemi imua o lakou.

            O ka hooneleia ana o na koa i ka waiona, mamuli o ka hookapuia ana ia lakou, o kekahi ia o na puu- puu ikaika loa i halawai aku me lakou, aka nae ma kekahi ano, ua hooiia ae ko lakou, o ka haawina hookahi no ia e pahola iho ana maluna o kakou, o ka oi aku nae o ka poe e hoopomaikaiia, in a nei no ka hookapu holookoa ia mai o ka waiona i na ma- kaainana, o ia no ka poe i lilo i luahi na kela kupu- inno, e hoea mai ai i la la a na makaainana e haawi ae ai i na hoomaikai ana, no keia keehina a ko Ho- nolulu nei poe, e make make nei e hanaia mai e ka Peresidena Wilson.

            O keia keehina i laweia ae e ka Ahahui Kalepa o ka põe lawelawe oihana o keia kulanalauhale, aole ia ma ke alahele e hooikaika nei e ka ahahui ku-e waiona, no ka mea he manaoio ko kekahi ma- hele nui o na makaainana o kakou, o ka ninau hoo- kapu waiona holookoa, he ninai ia i pili aku i ko kakou ahaolelo kuloko, aka o keia hookapuia o ka waiona e manaoia nei, no ka mea iloko no o keia ma- hele nui o na makaainana o kakou, o ka ninau hoo- kapu waiona holookoa, he ninau ia i pili aku i ko kakou ahaolelo kuloko, aka o keia hookapuia o ka waiona e manaoia nei, no keia manawa wale no ia o ke kaua, mamuli o ka makee ana aku i ka oihana koa ma Hawaii nei, no ka mea i loko na o keia ma- nawa i hookapuia ai ka waiona i na koa, ke loaa nei no nae ka waiona ia lakou me ka maalahi, oiai he hana paakiki na ka oihana koa, a na ka oihana makai ka hookolo ana aku mahope o ka poe ku-e a hakihaki kanawai, oiai e wehe hamamaia ana ka ipuka i na makaainana e hele e kuai i ka waiona no lakou ; a o ka poe kakaikahi i paa ae i ka hopuia, he mahele uuku wale no ia, o na makaainana e hoolako nei i ka waiona i na koa, no ko lakou po- maikai iho.

            Ina e maliu mai ana ka Peresidena Wilson i ka uwalo a ko Honolulu nei poe, me ke kanalua ole ke olelo ae, e hapaiia ae ana o Honolulu nei ma kekahi anuu kiekie ae no ka maikai, a e hoopa- keleia ae ana hoi he heluna nui o ko kakou mau makaainana, mailoko mai o na hana uhauha wale, a o na dala a lakou e hoolilo aku ai no ka waiona, e lilo ana ia i mea kokua aku i ko lakou mau ohana, a e hoopau ae hoi i ko lakou mau pilikia. He puupuu iakaika nae keia a ka ahahui kalepa i palukuluku aku ai i ka oihana kuai waiona ma Ha- waii nei. he mea ole nae ia ke hookukuia ae me na hopena maikai e loaa ana i ka hapanui ; nolaila e kau aku kakou i na manaolana ana, no ka hooko mai o ka Peresidena Wilson, i kekahi hana kaulike ana i ike ai he pono, a kakou hoi e ahewa ole ai i keia keehina a ka ahahui kalepa i lawe ae ai.

                        ============

LAWEIA AE KEKAHI KEEHINA WIKANI

            Ma kekahi wahi o keia pepa e puka aku nei, e  ikeia ai na rula ame na hooponopono i hooholoia e ka Papa Komisina o na Awakumoku, no ka hoo- pakele ana i na uwapo, mai ka hoopilikia a hoopo- inoia ana. e na enemi o ke aupuni o Amerika e noho pu nei me kakou. e hookapu loa ana i na mea apau mai ka hele wale ana maluna o na uwapo, koe wale no a loaa na palapala ae, a i ole, he mau hana ka lakou ma na uwapo.

            He mau rula ano maikai ole no keia i ka nana aku. i ko kakou hooneleia mai i na pono i maa ia kakou i na manawa aku nei i hala. aku nae ua lawe ae ka Papa Komisina Awakumoku i kekahi kee- hina naauao loa, ma ke kau ana i keia mau rula. no ka mea ua piha na wahi apau o ke ao nei, me na kanaka kumakaia. ka poe i hoolimalima e ke au- puni o Kelemania, a i hoole i ko lakou kupaa ana mahope o Amerika, mamuli mai o ke dala, a kakou e hoohuoi aku ai, malia eia iwaena ponoi iho o ko kakou noho huikau ana, kekahi o keia poe, aohe hewa o ka makaala iloko o ka wa pono loa, mamua o ka hoea i'o ana mai o kekahi hana hoopoino, elike me ia a kakou i ike ai maloko o na nupepa o Ame- rika. no na poino i kau aku maluna o kekahi mau wahi.

            O ka auau ana maloko o ke@awa ae nei, koe wale no na wahi e pili kokoke ana i na hale waapa o kakou ; la lawai'a ana ame ka hele holoholo ana a mau hana e ae, i maa ia kakou i na la aku la i hala, ua hookapu loa ia i na makaainana ma keia hope aku. e hoomaka ana ma ka Poalua ae nei. nolaila e lilo kakou i poe malama a hooko i keia mau rula, no ka mea aole kakou e pono e nana i ka pono o ka mea hookahi, aka i ka pono o ka lehulehu. a e lawe- laweia hoi na keehina hoopakele apau i na waiwai o ke aupuni. a i ke ola hoi o ka lehulehu.

            O ka hooko ana aku i keia mau rula i kauia no ka palekana o na uwapo o kakou. aole no ia he wahi hana uuku, o ka mea wale no nana e hoo- maalahi mai. a e hoemi mai hoi i na hoolilo, o ia no ka lilo o ke kiai ana i na koa o Amerika, a i ole i na koa paha oloko o ka puali kiai lahui; a o  ka hoolimalima kaokoa ana aku i ka poe kiai mai- waena mai o na makaainana, e nui ana na hoolilo no keia hana, e hoea aku ai ma kahi o na kaukani mahuahua, mamua ae o ka hoea ana mai i ka wa e wehe hamama hou ia ai na uwapo elike me mamua.             aohe malama pau i ka iole, wahi o ka olelo a kahiko, nolaila o ka makaak=la ana i ka pono o ka waiwai, a i ka palekana hoi o ke ola o ka lehulehu, he alahele naauao loa ia. a kakou e mihi ole ai, no ka makehewa o ke kau ana i mau rula o keia ano.

                        ============

EIA ANEI NA KIU O KA ENEMI ME KAKOU ?

         I kulike ai me na mea oiaio i loaa ai i ka Ila- muku Amerika ma na la aku la i hala, ma o kekahi palapala  la. i hoounaia aku iaia e kekahi mea i huna i kona inoa. eia ka na enemi o ke aupuni o Amerika me kakou, a ke ohumuhumu mau nei ma ko lakou mau punana, me ka malu loa ; in a pela i'o, he mea pono e hua'iia ae ka lakou mau mea- huna i ke akea, a e hookauia aku hoi na hoopa'i kupono maluna o lakou.

         He mea aoiaio o na Kelemania e noho nei me ka- kou. aole e poina ana na hoomanao ana ia lakou no ko lakou aina, a in a ua hoike okoa ae lakou ma ka olelo. e ma ka hana paha, i ko lakou ku-e i ke aupuni o Amerika, ua ili iho ke ko'iko'i maluna o kakou, ka hoike ana ae i ka lakou mau hana ; a e hookaawaleia aku lakou, ma kahi e kau ole mai ai na hoopilikia âme na hoopoino ana maluna o kakou.

         He mau makaainana Amerika kakou apau i keia la, a i ko kakou ike ana i kekahi mau hana ohumu- humu, ma ka olelo, a ma ka hana paha, ma ka aoao o na enemi o Amerika, he hana na kakou, ma ke ano he mau makaainana, ka hoike ana ae ia poe imua o na luna oihana federala, a imua paha o na aliikoa e noho pu nei me kakou maanei, aole hoi o ka noho mumule wale no, o lilo auanei kakou i põe kokua aku i ka lakou mau hana.

         Eia o Amerika iloko o ke kaua no ka lanakila, e molia ana hoi i kona mau makaainana, ame kona waiwai no ka kinai ana aku i kekahi o na hana ku i ke ano pegana ma ka aoao o Kelemania, o kakoou kekahi i kono pu ia mai ai e kokua aku, ma na ano apau e hiki ana ia kakou, no ka hookoia o keia ho- pena ; a in a eia i'o he poe kumakaia iwaena o ka- kou, ua hoea mai i ka manawa e uhuku ai i ke ka- kalaioa, mamua o ka nui loa ana ; a e kinai hoi i ke ahí oi uuku, mamua o ka lalapa okoa ana ae, e lilo ai i hana nui ke kinai ana.

                        =============

KA POE O KAUOHAIA E PANE I NA PEPA NINAU

         Ma ka Poakahi nei i hoea mai ai i ka hoomaka ana o ka poe i loaa aku he mau helu ia lakou, no ka lilo ana i poe koa no ke aupuni o Amerika, e hoopihapiha ai i na pepa ninau i hoounaia aku ia lakou, a e pau ana ia hana ma ka la iwakalua-ku- mamakahi ae nei o keia mahina.

         O ka põe i hiki ia lakou ke hoopihapiha ponoi iho i ko lakou mau pepa, ua hiki no ia lakou ke hana ia mea ma ko lakou mau home ponoi, me ka hele ole aku ma na wahi koho baloka, aka e hoo- komo iho maloko o na wa-hi leka i hoounaia aku ia lakou, a hookomo aku maloko o ka haleleka, ma ka manawa e paneia ai na ninau apau.

         O ka põe maopopo ole, a hiki ole ia lakou ke pane me ka pololei i na haina kupono, ua konoia lakou, e hele ma na wahi koho baloka, a waiho aku i na kokua malaila, e hoopihapiha mai nona, ma kona pane ana i na ninau apau me ka poollei ; a mai kakali wale hoi a hala kekahi mau la, mahope iho o ka loaa ana aku o ka pepa ninau , alaila hele aku e kokua ia mai, no ka mea ke hoakaka mao- popo nei ke kanawai, iloko o na la ehiku mai ka manawa i hoounaia aku ai i ka papa hoopaainoa o ka oihana koa, aole hoi mahope aku o ia manawa.            E hoomanao e ka poe e loaa aku ana o na pepa nianu, aole he hana uuku ka hoopihapiha ana, e manao ai e kakali a kokoke mai i ka wa kupono, alaila hele aku o no na wahi koho. no ka mea o ka hoea ana aku o na kanaka ma ke ano aluka. he mea ulolohi ia o ka hoopihapiha ana. o ka lanakila no, o ia ka hele koke ana aku i ka manawa nui kupono.

         Mamuli o ka hoopaia ana o ke ku- lana lunanui o ka Paka Kapiolani, e kaawale loa aku ana o John Wise mai ka noho hana ana inawaho o Kapiolani ma keia mua aku.

         No ke kuai ana o kekahi Rukini i ka waiona i na koa, i kauia mai ai ka hoo- pa'i maluna ona o hookahi haneri dala, me kona noho pu hoi maloko o ka hale- paahao e hana ai no na mahina heono.

         Ke manaoio nei ka Hoomana o Iesu Kristo o ka poe hoana o na La Hope Nei i Hoonponopono Hou ia, e hoea hou mai ana no o Iesu Kristo i ke ao nei, he 14 makahiki mai keia manawa aku.

         Ua waiho ae nei o John A. Kealoha i kana palapala noi imua o ka aha kaa- puni no ka haawiia mai iaia he laikini no ka lawelawe ana i ka oihana loio ma-loko o na aha apana apau o kaia Teri- tore.

         Eia ka alemanaka makana a ke Kuo- koa no ka makahiki 1918 imua o kona põe heluhelu, ke hoounaia aku nei ma na wa-hi leka : ua ulolohi iki ka hoo- unaia ana aku mamuli o ka nui o na hana o ke keena pa'i nei.

         Ma Puuloa, ma ka la 6 keia mahi- na, i hoohuiia ae ai ma ke kaula gula maemae o ka mare o Henry Kaawa ame Mary Kaahanui. Na ka Rev. D. P. Ma- hihila laua i hoolilo ae i hookahi. He maikai ka mare no na mea apau!        O ka bila haawina a ka papa lunakiai nei ,a pela hoi me ka uwapo Kuhio ma ua e nee aku nei, ua hiki aku ka huina ma kahi o ka $429,021, me ka hooma- huahua hou ia ae o ka uku o kekahi mau kokua oloko o na keena aupuni.          Mamuli o kekahi mau lono i laweia aku a hoike imua o ka Ilamuku Smiddy, eia oia ke hookolo mai nei mahope o ka meheu o kekahi Pake i oleloia ae, o ka- na hana o ia no ke kuai ana i na kaika- mahine Pake opiopio me ke dala.

         He aha hulahula ke haawiia ae ana e ka Ahahui Opio o ka Hoomana Naau- ao maloko o ka Phoenix Hall, ma ka ho- ra 8 o keia ahiahi Poalima, Jan. 11. Na ka Royal Hawaiian Glee Club e paani ae ana i an mele hulahula ma ia ahiahi.

         O ka põe i hoounaia aku ia lakou ne pepa ninau no ka oihana koa o Amerika e hoopihapiha koke iho i na haleleka, me ka hala ole aku mahope o na la ehiku, mai ka wa i hoonaia aku ai ia lakou.

         Ua hoopukaia ae ke kauoha aole e aeia na koa e lawe a i ole ia e komo paha i ko lakou mau lole koa, a i ke- kahi paha o kela ame keia wahi, aole hoi ia he manawa no ka paikau ana.

         E hoomaka ana ma keia Poalua ae, ka la 15 o Laniari nei, e kapu loa ana na uwapo i ka lehulehu, koe wale no ka põe i loaa na palapala ae, a he mau hana ka lakou maluna o na uwapo, i ku- like ai me ka rula i hooholoia e ka Pa- pa Komisina Awakumoku ,e hoopukaia aku nei ma kekahi wahi o keia pepa.

         O ka põe nele hana a i makemake e loaa on a hana lakou, me ka uku mai- kai, eia ka oihana kaua o Amerika ma Puuloa ke makemake mai nei i poe ha- na, nolaila ua makaukau kela oihana e apo mai i ka poe makemake hana, ke hoea ae ma ke keena kahiko o ka oiha- na kaua ma Honolulu nei.

         Mamuli o ke loaa ole o ka oluolu i ka Kepani kiakaa otomobile, nona ka inoa o Ita, o ke ki ia ana i ka pu ma ka piina o Moanalua mamua aku nei, ua hoopaneeia aku la ka hoolohe ana i ka hihia o D.C. Buick ahiki i ka la 21 o keia mahina. O keia ka mea i ma-naoia nana i ki i kela Kepani i ka pu.

         Ua manaoia, o na koa Amerika, a i ole o na koa oloko o ka puali kiai la- hui, ka põe na lakou e ku kiai aku ana i na uwapo apau, no ka hooko ana aku i ka rula hou i hooholoia e ka papa Ko-misina Awakumoku ,e hookapu loa ana i ka lehulehu, mai ka hele ana ma na uwapo o ke aupuni maloko o Honolulu o ka hooholo ana ae, no keia eono mahi- Hilo.

         Ma ka poaono aku la hala i huikala piha ae ai o Kiaaina Pinkham ia Jorgen Olsen, he aliimoku noluna o Noeau. Ua ahewaia kela aliimoku no ka ona, ma ka la 29 o Dekemaba aku nei me ke kauia o ka hoopa'i he ekolu mahina e noho ai maloko o ka halepaahao, ua hoo- pokoleia mai nae kona mau la e noho ai malaila, ma o ka huikala koke ia ana ae e ke kiaaina.

         LONDON, Dec. 19.--- Ua loaa ka hana

na 1,421,000 mau wahine mai ka mana-

wa mai o ka hoomaka ana o ke kaua a i keia manawa he 4,766,000 mau wa- hine i hoohanau ma na oihana hana li- ma like ole; 670,000 maloko o na hale- hana poka ame pauda, a he 620,000 ma na hana e ae o ke aupuni, e laa ka haua ana i na lole ame ka ai na na koa, elike me ia i hoolahaia ae.

         LONDON, Dec. 19.--- I kulike ai me ka lono oiaio i loaa mai ianei o ka ave- rika kumukuai liilii na ka ai maloko o Vienna he 211 pakeneka ka oi ae o ke kiekie mamua o ko Iulai, 1914. O ka oi aku o ka pii ma na meaai momona, no ka aila puaa 636 pakeneka, ka puaa hampe âme ka margarine he 500 pake- neka pakahi, no ka waiubata 469 pa- keneka. No ke kopaa he 37 pakeneka a no ka palaoa he 68 pakeneka.

         WAKINEKONA, Jan. 6.--- Ma na lono kelekalapa i hoounaia mai San Jose e ka Hui Kelekalapa Amerika i hoike hou ia mai na ano o ka pilikia maloko o ke kulanakauhale o Guatemala. Ua olelo ia ka lono penei: "O ko makou luna-hoohana nui ma San Jose ka i hoike mai nei o ke kulanakauhale o Guatema-la a i ole o ka pololei paha e olelo ae o  ke koena i koe iho mahope o ka hoona ueue muaia ana, ua luku holookoa ia. Ua puka ae na mahu ma na alanui a he mau ao nui o na mahu ma ea kukaepele ka i puka ae me ka punohu mailoko ae o na owawa i hoowaia o ka honua. O na paia o ka halepule Bihopa ua hoohioloia a muu i ka honua. Ua panikuia na ala-nui kaaahi mamuli o na pali hiolo, a o ka hui ana aku e launa me na wahi e ae mawaho aku o ke kulanakauhale, ua aneane loa e hiki ole. O ka poa o make i ikeia ma ka hook hope he 300, a he makolukolu ka põe i hoe haia. Nui na popilikia i ikeia mawaena o ka lahui, o ka põe i pakele ko lakou mau ola ke nee la lakou no kekahi mau wahi e aku o ka aina mai na whai aku i hoopoinoia. I nei manawa ua hoea aku kekahi poe i San Jose.

         WASHINGTON, Dec. 19.--- Ua hoola haia ae e ke keena o ka oihana kaua moana ma ka po aku la i hala ke piholo ana o ka mokuluu Amerika F-1 ma ka auwina la Sabati, mahope iho o ka hooku'i ana me ka mokuluu F-3. Elima

ale no põe o kona kolu i hoopakeleia, komo pu me ke Kapena Montgomery, a he 19 i holoaia pu aku me ka mokuluu i ka hohonu. Aohe moolelo piha no ia poino ana i hoolahaia ae e ke keena kaua moana.

         LONDON, Jan. 1.--- O na koa Pelekane i poino i ke kaua no ka malama o Dekemaba he 70,257. No ka poe i make he 1045 mau pualikoa a he 14,805 mau koa, a no na koa i hoehaia a i nalowale he 3342 mau aliikoa a he 60,335 mau koa. E hoike ana keia i ke emi iho o ka huina o na koa i make i Dekemaba ke hoohalikeia me ko ka mahina o Novemaba.

         NEW YORK, Dec. 18.--- Ua hoea mai ianei i keia la maluna mai o ka mokuahi Italia mai kekahi awakumoku mai o Italia, ka Lutanela Cavaliere Mario Cobiauchi, he kanaka Italia lele i ka lewa me ka lawe pu ana mai me ia i na kii no kekahi mokuea nui ana i manao ai e kapili maloko o keia aupuni a me ia mokuea oia i manaolana ai e lele aku maluna o ka Moana Atelanika mai Nufaenelana aku a i potugala iloko o na hora he 16. Wahi ana, oia ke kumu nana i a'o i ka Lutanela Resnati.

         O ka mikini a ka Lutanela Cobianchi i manao ai e kapili oia ke ano mokulele piplane, me naeheu i hoopioia a i ekolu on a mau ipu ea, e hiki ai e loaa i 1500 lio ka ikaika hoonee. Ua hiki e hookauia i ehiku mau ohua maluna on a. Ma ka lele mua ana ua noi mai oia i eha mau ohua Amerika ame hookahi kanaka kilo Italia, nawaho ae one.

         Ma kana hoakaka ua hiki ia mokulele ke lele i 200 mile i ka hora. Aole na ke aupuni Italia e kapili ana ia mokulele, aka e hana ana ia ma kona mau hoolilo ponoi.

         TERITORE O HAWAII

 

Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu. Ma ka hana e hopau ana i ka WAIMEA PINEAPPLE HUI, LIMITED. OIAI, o ka WAIMEA PINEAPPLE HUI, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i homakaukauia ma na hana o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu ia me ia ,elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.

         NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i k@kahi mea, a i na kanaka no apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloila, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka ae ia aku o ka palapala nei i oleloila maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 5 o Aperila, 1918, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i wahi  e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia. C.J. McCARTHY, Puuku, Teritore o Hawaii. Honolulu, Ianuari 4, 1918. 6277--- Jan. 11, 18, 25; Feb. 1, 8 15, 22, Mar. 1, 8, 15.

         HOOLAHA

I na On a Kuleana o Honuaula, Maui.

         o ka põe apau he mau kuleana ko lakou a i kuleana paha iloko olaila, maloko o ka Apana o Honuaula, Maui, ke noiia aku nei e hele mai e ike, a i ole e kakau mai ia J. M. MONSARRAT,

Loio ma ke Kanawai, 501 Hale Stangenwald, Honolulu. Kelepona 5889. 6275---tf.

MAKAUKAU NA WAHI KOHO NO KA POE PANE.

I kulike ai me na mea i hoike mua ia aku ai, no ka poe apau i loaa na helu, no ke komo iloko o ka oihana kaua o Amerika, e laa kela poe i hoopaa i ko lakou mau inoa, ma ka mahina o Iulai aku nei hala, eia na wahi koho apau maloko nei o ke Teritore, ua hamama, no ka hele ana ae o ka poe i hiki ole ia lakou ke pane i na haina maluna o ua pepa ninau, no.ka haawiia aku o na kokua ana ia lakou, e na kokua i hoonohoia ma kela ame keia wahi koho.

         Maloko o ke keena o ke Senate, ma ka auwina la aku nei o ka Poaono i hala, i akoakoa ae ai he heluna n@i o nai loio, na kanaka lawelawe oihana, ame ka poe kokua, no ke kukakuka ana i na mea pono e hana aku ai, a ua hoakakaia ae ma ia akoakoa ana, na manao kokua o kela ame keia, me ka haawi ana aku o kekahi heluna nui o na makaainana i ko lakou manawa, ma ka hoea kino ana ae no ua wahi koho, ma kela ame keia manawa.

         E hoomaka ana ke kakau ana i na haina maluna o na pepa ninau, mai ka Poakahi mai nei, ka la ehiku o keia mahina a e pau ana ma ka Poaono, ka la 26 no o keia mahina, ua like me ekolu pule ka manawa no keia hana kakau i na pane, maluna o na pepa ninau i hoounaia aku i kela ame keia mea i loaa kona helu, no ke komo iloko o ka oihana koa.

         Ma ka Poakahi nei nae, a pea me ka Poalua mai, ua waiho neoneo na wahi koho, me ka hoea ole aku o kekahi poe, no ke kokuaia mai, o ke kumu i hoomaopopoia, mamuli mai no ia o ka hoea ole ana aku i na pepa ninai ia lakou, oiai ma ka Poakahi nei no i hoomakaia ai ka hoouna ana i na pepa ninau i ka poe i loaa ko lakou mau helu, a me he mea la, iloko o na la hope o keia pule, e hoea aku ana na pepa ninau i na mea apau.

         Aole no i makemakeia na mea apau e hele ma na wahi koho, aka o ka poe wale no i hiki ole loa ia lakou ke pane, ma ke kakau ana, o ka poe no i hiki ke hoopihapiha i ka lakou mau pepa ninau, ma ko lakou mau home no e kakau ai i na haina ,a hoouna aku ia mau pane maloko o ka wa-hi leka i hoolakoia aku ia lakou

         O ka loihi o ka manawa i haawiia no kela ame keia e hoopihapihaa ai i kana mau pane, he ehiku la no ia, mai ka manawa i hoounaia aku ai o na pepa ninau maloko o ka haleleka, nolaila he mea pono e loaa aku keia ike i ka poe i kuleana e pane i na ninau, no ka mea i ka hala ana o kela mau la ehiku, me ka hoea ole aku o na pepa ninau, i paneia, e manaoia, ua pili ka mea pane i ka hoomehameha i ka hana i kauohaia aku iaia malalo o ke kanawai.

         O kela põe no hookohuia ai, ma ka mahina aku nei o Iulai i hala, no ka hoopaa ana i na inoa o ka poe mawaena o na makahiki he 21 ame 31, o lakou no ke hoea ae ana ma na wahi koho baloka, a pela hoi me kekahi poe loio i hookaawaleia ko lakou mau maheke, no ke kokua pu ana aku i wahi e kuhihe wa ole ai na pane, e hoopaa aku ai ma kela ame keia ninau.

         Ma kekahi mau mahele koho, ua ma heleheleia ka manawa, mai na hora mai o ke kakahiaka ahiki i ka po ana, a ma kekahi mau mhele hoi, ma ka auwina la wale no e hamama ai ahiki i ka hora eiwa o ka pa; a ma kekahi olele ana ae hoi, ma na ahiahi, ka manawa akoakoa nui ae o na kanaka, no ka mea ua kaawale lakou, mai na hana kino mai, a pela hoi me ka poe kokua, mai ka lakou mau hana ae.

LILO KA PAKA KINIPOPO I KE KUAIIA.

         Ma ka Poaono aku la i hala i ku@@ laia aae ai ka paka kinipopo Athletic, lilo ia Chun Kim Sut, no ke kumukuai o $18,600, a o ka hana nae a ka ono nona kela paka i lilo aku la, i manao ai ma keia hope aku, aole i maopopo.

         Ma ka kaena kudala o ka Hui Jas. F. Morgan, i lawelaweia ai na hana kudala, ma o ka Luna Kudala E. L. Schwarzberg la, a he nui ka poe i hoea ae malaila, a i koho i kela waiwai a mahope iho nae o ka noke ana i ke kohono kekahi manawa, ua haalele okoa ka nui o lakou a pela iho la i lilo ai ia Chun Kim Sut no kela kumukua.

         O Carlo A. Long ka men nana i koho ma ka aoao o ka on a hou o ka Athletic Paka, a o ka poe e ae i koho pu me ia no kela waiwai, oia o K. Matsumoto, he Kepani lawe aelike, W. R. Castle.

         O W. R. Castle ka mea nana ke ko'i mua i hookomo ae no ka huina o umi kaukani dala, alaila komo mai la Long me Matsumoto e koho ma ke kaukaui dala i kela ame keia manawa, alaila emi mai la i ka elima haneri dala, a i ka hookahi haneri dala, pela laua i kohokoho ai ahiki i ka haalele oko ana o Matsumoto, a lilo aku la ma ka Long koho ana, no ka huina i hoikeia ae nei maluna.

         Eia no ka paka kinipopo malalo o ka hoolimalima e paa nei i keia manawa, no kekahi mau makahiki hou i koe e holo aku ai, mamua o ka pau ana, a ma ka hoakaka a ka luna kudala ma kela la o ke kohoia ana o kela waiwai, aole e hiki i ka on a hou ke wawahi i ka hale i kukulaia no ke kinipopo, koe wale no a haawipio mai ka poe i kuleana i ka hoolimalima, i ko lakou kuleana.

         Ma ka hapalua o ka hora ekahi o ka auwina la o keia Poaono, e noho ae ai ka halawai a ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a kalana o Honolulu nei.

HOOLOHEIA KA HIHIA O KAUKA H. HOMER HAYES

Hoolohe ka Aha i na Oleloike ma ka Aoao o ke Aupuni no Kela Hihia

 

NOI KA MEA HOOPIIA E HOOPAU WALE I KA HIHIA

         Mahope iho o ke kakali ana o ka hoea mai i ka manawa e hooloheia ai o ka hihia o Kauka H. Homer Hayes, kela kauka nana i haawi i ka laau hoohemo keiki, a nana hoi i hoohanau i kekahi wahine opio, me ke ku o ia hana i ke ku e kanawai, ua noho ae ka aha a ka Lunakanawai Heen, ma ka Poakahi nei a hoolohe i keia hihia, imua o kekahi heluna nui o ko Honolulu nei poe, i hoea ae, no ka lohe pono ana i na mea apau e pili ana i kela hihia.

         O kekahi o na hana nui ma na aoao a elua ma kela la, o ia no ka wae ana i na kiure no ka noho ana mai e hoolohe i ka hihia, a he heluna nui o na kiure i hoopauia, mamuli o ka makemake o ka aoao o ke aupuni ame ka aoao o ka mea i hoopiia.

         No ka pane ana a ka mea i hoopiiia, ua waiho aku kona mau loio he noi kumu imua o ka aha, e hookuuia mai ka mea i hoopiiia, no ka mea aole i hoakaka pono ia ke ano o ka hewa i lawelaweia e ka mea i hoopiiia, a mahope iho o ka paio ana o na loio no kekahi manawa, ua hoopanee ka aha no ka no keia noi.

         Ma ke kakahiaka nae o ka Poalua mai, i ka wa i noho hou ae ai o ka aha, ua hoike mai la ka Lunakanawai heen i ka manao o ka aha, e hoole ana i ke noi kumu a na loio o ka mea i hoopiiia, e hoopau wale i ka hihia, nolaila ua noe ka aha imua, ma ka lawe ana mai o ka aoao o ke Aupuni i kona mau hoike.

         O ka hoike mua i laweia ae, ma ka aoao o ke aupuni, oia no o Kauka J.T. Wayson, a wahi ana i hoike ae ai, ua hoea aku kekahi wahine opio no kona keena, nona ka inoa i hoikeia maloko o ka hoopii hoahewa a ke kiure, oia o Leinaala Arnold, ua nana oia i ke kulana o kela wahine opio, a ua maopopo iaia ua hapai, ma kahi o ka ewalu a i ole umi kumamalua pule.

         Ua hooikaika ka aoao o ke aupuni e hoakaka ae ka hoike i na olelo a kela wahine opio imua o ke kauka, i ka manawa i hele aku ai imua ona, ua lilo nai ia mau hooikaika ana i mea ole, no ka mea ua pau wale no i ke ku eia.

         Mahope aku o Kauka Wayson, ua kaheaia o F. L. Stevenson, ka hope o Kauka Ayer, oloko o ka halema'i o na ulia poino. Wahi ana, ma ka po o ka la 11 o Sepatemaba, ua hooko aku oia i ke kauoha no ka hiki aku o ke kaa ma'i nowaho o kekahi hale o ka hokele ma Waikiki, a malaila i hoike aku ai o Kauka Hayes iaia, he wahine opio ka mea i ma'i, ua loohia i ka rumatika, a e lawe iaia no ka halema'i ma ke alanui Beritnia, he kauoha hoi ana i hooko aku ai a malaila iho la no pau kana ike.

         Mahope aku hoi o Mr. Stevenson, ua kaheaia o Kauka A. G. Hodgins, a wahi ana, ua hoalaia aku oia ma ka hora umi o ka po o kela la 11 o Sepatemaba, no ka hele ana aku no ka halema'i ma ke alanui Beritania, a malaila i halawai pu aku ai oia me Kauka Hayes, a hoike aku la o Kauka Hayes iaia, he wahine ka mea ma'i he rumatika.

         Ma kana nana ana nae i ke kulana o ka ma'i o ke wahine opio, aole i loaa iki iaia kekahi hoailona no ka ma'i rumatika, aka he kiekie ke ana five i kela manawa, a ua hoalaia mai hoi kona manao hoohuoi, no ke kulana maoli o kela wahine opio.

         Wahi hou a Kauka Hodgins, mahope iho o kona nana ana i ke kulana ma'i o ka wahine opio, ua hoike okoa aku oia i kona manao imua o Kauka Hayes, lawelaweia ka hana hohanau keiki maluna'ona, i kinooni ka, aole he pane a Kauka Hayes, aka ua hele nae kona helehele na a haikea, me ke noi ana aku i noho nona, a ia wa i olelo ae ai, aole loa oia e hooko i kekahi hana o keia ana, ma ia hope mai.

         Ma kona anaoio, o ke kumu o ka pilikia o ka wahine opio, o ia no ka holopono ole o na mea apau i lawelaweia e Kauka Hayes.

         Oiai aole i pau aku na mea pili o kela hihia, ua hoopanee mai ka aha a ka Poakolu nei.

         Iwaena nae o ka lehulehu o ka poe maloko o ke keona hookolokolo, me he mea la, o kekahi mea ano nui e ake ia aku ana e ike, o ia no ka oili ae o ka inoa o ke kanaka nana i hoopoino aku i ke kaikamahine opio, a i lilo ai hoi ko laua launa hewa ana, i kumu e hookomoia aku ai ka wahine opio iloko o ka pilikia ,a e ku ae ai hoi o Kauka Hayes imua o ka aha hookolokolo.

         HE MEA E HOOMANAO AI.

I ke kuai ana i laau kunu no na kamalii e hoomanao iho, o ka Laau Kunu a Chamberlain, ka laau maikai loa no ke anu, ka nae ame ke kunu kalea, a aole he mai mea hoopilikia iloko olaila. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson, smith & Co., na akena no Hawaii.---Hoolaha.