Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 1, 4 January 1918 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA MAKAHIKI HOU E NEE NEI

            Ua hala aku la ka makahiki 1917 ma ka hora umi-kumamalua o ka po o ka Poakahi nei, a komo aku la kakou iloko o ka hauoli ana no ka makahiki 1918, o keia mau la kakaikahi o keia pule e nee nei, o ko kakou hoomaka ana no ia i na la mua o keia makahiki, e lilo ai na mea a kakou i ike, a i halawai pu mai ai me kakou, ma ka makahiki aku la i hala, i mea a'o mai ia kakou, no ko kakou ano e nee aku ai no keia makahiki hou.

            I ko kakou nee ana aku imua ma keia makahiki hou, he mea pono no e kukuluia mai kekahi mau mea maopopo loa, o ka wa aku la i hala imua o ko kakou alo, e lilo na popilikia he nui i halawai mai me kakou, mamula paha o na hana naaupo, a noonoo ole, i mea na kakou e akahele ai, ma keia mua aku, no ka hoopakele ana ae ia kakou, mailoko mai o ia mau pilikia; a e hoomau aku hoi ma na alahele apau, i halawai mai ai kakou me na haawina o ka hauoli ame ka pomaikai.

            O ka makahiki i hala hope aku la, he makahiki ia i halawai mai ai kakou me kekahi mau auiui o ka manawa, e hookui-he ia ai ka noonoo, mamuli o na hopena awahia o ke kaua, aole wale mamuli o ke komo kino ana aku o ke aupuni o Amerika iloko o ke kaua, aka mamuli kekahi o ka hoopii hou i ana ae o na kumukuai o na mea apau ma o kakou nei, ka mea hoi nana i haawi mai i kekahi haawina a'o kupono loa, e a'o kakou i ka hoomakaulii, a e hoopau i ka noho uhauha ana ame ka hoomaunauna wale.

            Eia no kakou i na la mua o ka makahiki hou, he hana naauao loa ko kakou hoao ana e hoanahou i ko kakou ola ana, aole wale mamuli o ke ano o ka kakou mau hana, aka ma ke ano pu kekahi o ko kakou noho ana, e makee ana e nee aku keia maka-hiki hou me ka loaa ia kakou o na mea apau e hoohauoliia mai ai ka manao; i wahi nae e hookoia ai keia ano, e hookaawale kakou ia kakou iho, mailoko mai o na alahele pilikia apau.

            Ma na mea maopopo loa a kakou i ike maka ai, he elua no mau mea ano anui loa a konoia mai ai kakou e hana, o ka mua, ma na mea no ia i pili i ko kakou noho ohana ana, a o ka lua, e loaa ka makee ia kakou no keia ola ana.  Ma ke kumu mua, aia he nui e lehulehu wale no mea e pono ai i ke kane ame ka wahine a hoomaopopo no laua iho, o ia no ka pakiko ma na mea apau, ma ke a'o ana i ka hoomakaulii; i wahi nae e hookoia ai ia makemake, a e holopono ai hoi na hooikaika ana e loaa ia hopena, e waiho aku i na hana apau i ku-e i ka hoomakaulii, e laa ka uhauha, ka lealea ame na hana no apau e hoalaia mai ai ka auwe ana; me ka kumu elua hoi, e malama i ke kino, mai na hana uhuha mai, mai na hana mai hoi e alako ana iloko o ka make; o keia iho la no ko kakou pilikia nui ma na manawa aku la i hala, e pono ai e hoanohou ia ae ko kakou mau ano apau, ma ka nee ana aku o keia makahiki hou, aole no auanei e nele ana ka loaa o na manao hoomaikai ia kakou iho, no na hopena maikai e oili mai ana.

            Ma ka hookuku ana ae i na la mua o keia makahiki hou, me ko ka makahiki i hala hope aku la, aia no he mau mea na kakou e hauoli ai, no ka mea ua nohoalii mai ka malie, aole hoi na waikahe ma kekahi mau wahi o kakou, aole he mau karaima ku i ka weliweli i hanaia; ua uhi pu ia na wahi hiona okaikai liilii, e k anui maikai i pahola iho maluna o kakou.

            Ua nui ko kakou ike no na mea i hala aku la, he poe hoike ikemaka no hoi kakou apau no ka kakou mau pilikia iho, ame ko kakou mau hauoli me ka holomua, o ka ke Kuokoa e iini nei, e lawe mai kakou i na ano maikai apau o ko ke kanaka ola ana, i pohaku paepae no ko kakou nee ana aku, ma keia makahiki hou.

 

E HUI PU MA KE KOKUA ANA I KE KEʻA ULAULA

            Iloko o keia kikina o ka makahiki, o keia kekahi o na kikina i halii iho ai na poino ame na popilikia ma na aupuni i nohoaliia e ka hau, he mau kaukani o na kaukani o ka poe ilihune i nele me na mea e hoopakeleia ae ai lakou mai ke anu mai; e komo pu ana iloko o ia poe he mau kaukani o ko kakou mau koa, ame na makaainana o na aupuni i komo aku iloko o keia kaua; a oiai, ke hoalaia nei ke Ke'a Ulaula ma na wahi apau, a hoea wale mai ia kakou nei i keia manawa, ua konoia mai kakou e lilo i poe kokua ma keia hana no ka pono o ha'i.

            Malia paha eia no iwaena o kakou kekahi poe popilikia, a kekahi poe e olelo mai ai, ma o ko kakou poe la ka mua e nanaia aku ai; o ko kakou mau pilikia o ia ano, he mau pilikia ia i hiki no ka paleia aku, in a i loaa i ka lehulehu ka ike no ke kumu o ia mau pilikia; a keia pepa e mamnao nei, he mau pilikia ko kekahi poe, mamauli mai o ka malama ole ia ana o na hookupono ana, a i ole ia, mamuli mai o ka makemake ole e kokua ia lakou iho, ma o ka hooikaika ana e hoopakele ae ia lakou mailoko mai o ka pilikia; ma ia ano, ua kaokoa loa na pilikia e koiia mai nei kakou e kokua aku, mai na pilikia ae iwaena o kakou iho.

            Ke lu ale nei he heluna nui o ko kakou poe i kekahi mau huina dala mahuahua ma na mea ano ole loa, me ka ike ole ia o kekahi waiwai a pomaikai paha ma ia mau hana hoomaunauna wale, oiai nae in a i haawiia aku ia mau kokua ana no ke Ke'a Ulaula, he mea e ka lilo o ia mau mea liilii i waiwai makamae, e hoohauoliia aku ai ka manao o ka poe iloko o ka pilikia i'o.

            Me he mea la, ma ka oluolu, ke kokua, ka lokomaikai ame ka piha hookipa, aole he lahui kanaka pookela ma keia mahele, e loaa mai kakou na Hawaii.  Pehea ka malihini o kekahi mea, me ka nana ole i kona lahui, i ka manawa e hoea mai ai ma ko kakou mau ipuka hale, a nonoi mai i nakokua ana, ua hamama ko kakou mau home na lakou; ua haawi aku hoi i na mea apau e hoopauia ae ai ko lakou mau pilikia; i keia mana, eia imua o kakou e uiia mai nei e loaa aku he mau kokua ana; e ku aku anei kakou a nanamaka, me ka haawi ole aku he mau kokua no ka poe popilikia o na makaainana o na aupuni i kaa aku he luahi na ke kaua, a i ko kakou mau hoa hoi, e molia mai la i ko lakou mau ola no kakou ame ke aupuni?

            Eia na lahui e noho pu nei me kakou, e hooikaika nei ma keia hana he Ke'a Ulaula, aole anei hoi o kakou kekahi na Hawaii, e hui pu aku, a lawelawe like i keia hana, ma ka hookahua ana o ko kakou mau ahahaui o na kane ame na wahine Hawaii i waihona o keia ano; ko kakou mau ekalesia paha, o keia kekahi o na hana i pili loa aku i ko kakou kulana hoomana Akua ana, e hoike i ko kakou kulana hoomana Akua ana, e hoike i ko kakou mau ano oiaio apau ma ka hana, aole hoi ma ke kamailio wale no.

 

E PANE I NA HAINA ME KA POLOLEI

            Ua hoounaia aku he pepa ninau i kela ame keia mea i hoopaa ae i kono inoa, no ka lilo ana i koa iloko o ka oihana koa o Amerika Huipuia, a ua makemakeia kela ame keia e pane i na ninau apau maloko o ia pepa, ma ke kakau, a hoouna pololei aku i ke aupuni, maloko o ka wa-hi leka, i hoomakaukauia no ia hana, a maloko o na ninau apau, ua makemakeia na haina pololei wale no, aole hoi o na haina pololei ole, me ka manao e pulapu aku, i wahi paha e pakele ae ai mai ke kikooia ana mai e komo aku iloko o ka oihana koa.

            Ua makemakeia ka poe apau i hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa, ma ka la 31 o Iulai aku nei i hala, ma na wahi lehulehu i hookaawaleia no kela hana, e hoopihapiha iho i na haina apau no na ninau ma ko lakou mau home ponoi, in a ua hiki ia lakou ke hoopihapiha, he mea pono ia lakou ke hele ae ma na wahi a lakou i hoopaa ai i ko lakou mau inoa, iloko aku nei o ka mahina o Iuali, malaila e loaa ana ia lakou kekahi poe, na lakou e kokua mai ma ka hoopihpiha ana i na pepa ninau; nolaila e hoomaka ana ma ka Poakahi ae nei, ka la ehiku o Ianuari nei, ahiki i ka la iwakalua-kuma mahiku, e hamama ana na wahi hoopaainoa apau, no ka ho@a ana aku o ka poe i hiki ole ia lakou ke pane i na ninau me ka maalahi, malila e loaa ana he poe kokua, i hoonohoia no keia hana nui a ke aupuni i makemake ai e hookoia me ka pololei.

            Mai hoopalaleha i keia hana, no ka mea he hoopa'i ko'iko'i ka i hoakakaia e ke kanawai, no ka poe e hooko ole ana, ma ka hoopihapiha ana i na haina apau o na ninau i pili loa aku ia lakou, a i wahi e pakele ae ai mai ia hoopa'i mai, a e auamo ole ai hoi i kekahi hopena awahia, aole he hana nui ka hoopihapiha ana, a in a paha ua maopopo ole i kekahi poe ke ano o ka pane ana, alaila e ninau aku i kekahi poe i maopopo; a o ka oi loa aku no o ka pono, o ia ka hele ana aku imua o ka poe i hoonohoia ae ma na wahi i hookaawaleia, no ke kokua ana mai ma ka pane ana i na haina pololei.

 

IMUA O KO KE KUOKOA POE HELUHELU

            Ma keia puka ana aku o ke Kuokoa, o ka hoomaka ana ia o ka helu mua loa o keia makahiki 1918, a o ka poe apau e noho aie nei, no ka makahiki i hala aku la, i hoomanao ole mai i ko lakou aie, ke noiia aku nei ko lakou oluolu, e hoouna koke mai i ko lakou koena aie, a e hoomanao pu mai no hoi me ka auhau o ka lakou nupepa no keia makahiki e nee aku nei.

            Aole he mea maa ka hoouna ana aku i ka nupepa me ka uku ole ia mai o ka auhau mamua, a oiai he rula paa ia no keia keena pa'i nupepa a no ke Kuokoa hoi, nolaila ke makemake nei makou e hoopakele ae i ko makou poe lawe Kuokoa, mai ke komo kuhohonu ana aku iloko o ka aie, ma ka hoeueu ana aku ia oukou, e hoouna mai i ko oukou aie kahiko, pela wale no e hiki ai e hoomauia aku ka hoouna ana i ka nupepa, a o ka hoohemahema ana ma ko oukou aoao, e konoia mai ana makou e hoopau i ka hoouna ana aku i ka nupepa.

            Ke manzo nei makou, ua lilo ka Nupepa Kuokoa i ipukukui hoomalamalama no na home Hawaii; a ua hoolawa aku hoi ia i ka makemake o ka poe heluhelu, elike me ka mea hiki; me ka nui pu o heluhelu, elike me ka mea hiki; me ka nui pu o kona mau aoao, me na mea heluhelu i oi aku imua o na nupepe e ae, e hoohewahewa ole ai kona poe heluhelu no ka makepono maoli o na dala elua i kakiia aku no ka makahiki hookahi, a makou e hewa ole ai ke olelo ae, he hookahi no kumu hiki ole i kekahi poe ke hoomanao mai i ko lakou aie, mamuli no ia o ka hoopalaleha.

            Ua hoao makou ma kekahi mau makahiki ae nei i hala e hoomanawanui i kekahi poe i kakau okoa mai i keia keena, e kakali ahiki i kekahi wa kupono alaila hookaa mai lakou i ko lakou aie, o ka hooko ana mai nae ia mano, ua lilo i hana paakiki, a ua paa okoa ia ka lakou nupepa, a no ka poe i minamina maoli, ua wikiwiki i ka hookaa mai, me ka ili ana mai nae o na poho maluna o makou; e loaa aku ai ka ike i ka poe heluhelu, ame ka poe e lawe nei i keia nupepa, o ke kahuna nui iho la no ia e holomua ai ka oihana pa‘i nupepa, o ia no ko oukou uku pololei ana mai i ko oukou aie, pela iho la hoi e hiki ai ke ukuia aku na limahana ame na hoolilo mau o ka oihana pa‘i.

 

            Mamuli o ka nui o na hemaheam ma ke kakau ana o na makamaka i na pala e hoounaia mai nei ma keia keena no ka hoopuka ana aku, e laa ka hoomaopopo ole ia o na rula o ke kaku ana, ua konia mai makou e kauleo hou aku i na makamaka, e akahele, a e makaala hoi i ka lakou kakau ana.  Ma na hoomaka ana apau loa o kekahi manao, e kakauia me ka hua nunui; e kau i na hua nunui ma kahi o na inoa a pani inoa paha, na koma ma kahi o na koma, pela ke kikokahi ma kahi kupono.  E kakau i hookahi wale no aoao, aole e kakau ma kekahi aoao mai o ke kanana hookahi!

 

NUHOU KULOKO

            Ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia ahiahi e noho ae ai ka halawai kumau a ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ko lakou keena halawai mau.

 

            Ma ka hora umi-kumamalua o keia la e haalele mai ai ke Kilauea no kona mau awa maamau no na Kona ame Kau. a ma ka hora elima hoi o keia ahiahi ke Kalaudina no Maui.

           

            Nui ka maluhia ma keia kulanakaohale ma ka la Makahiki Hou aku la i hala, a nui pu no hoi me na ahaaina luau ma kela ame keia wahi, mai ka po okoa mai o ka Poakahi a hoea wale i ka Poalua ana ae.

 

            Ma ka Poakolu nei i hoomaka hou ai na kula aupuni o ke Teritore, a ma ka Poakahi ae nei hoi e komo hou ai ke kula o Sana Lui ame na kula kuokou e ae i hoomaha he hookahi pule mahope mai o na kula aupuni.

 

            Ma ka hora ehiku o ke ahiahi o keia Poakahi ae e malama ae ana ka ahahui ka Haleonalii o Hawaii i ka halawai kumau ma kahi halawai mau ma Honuakaha, no ka noonoo ana i mau lunanei hou no ka ahahui no koia nee ana aku.

 

            He elua mau kaa otomobile i hooku‘i ae a nui na poino i loaa i kela mau kaa ma ka hora eha o ka wanaao o ka Poalua nei, ma ke kihi o na alanui Piikoi me Beritania, o kahi nae o ka laki, aole he mea i poino maluna o kela mau kaa.

 

            Eia he kiure kiekie ke noii a ke huli pono mai nei i ka epa i hanaia no ka palapala kauoha hooilina i oleloia ae, he kauoha hope ia na ka Moiwahine Liliuokalani, a he upuia aku nei, e waiho mai ana kela kiure i kana hoike ma kekahi manawa o keia pule.

 

            Ma ka hora elua o ka auwina la o ka Poalua nei i lele aku ai o Mrs. Rosalie Nawai mailuna aku o ka puka aniani o ko laua rumi ma ke alanui Liliha me Kukui, mamuli ka o ka pepehi o kana kane iaia, a laweia ae oia no ka halema‘i o na uila poino no kona lapaauia mai.

 

            Ma ka po o ka Poakolu nei i loaa mai ai he lono kelekalapa uwea ole mai ka moku lawekoa Amerika mai, no ka a ia ana o ka mokuahi lawe ukana Shinyo Maru e ke ahi ma kekahi wahi o Hawaii nei, a ua holo ae kela mokuahi lawe koa no ka haawi ana i na kokua i na luina o kela moku poino.

 

            E alawa ae e na makaainana o Maui i na aina hookuonoono ma Waiakoa, Kula, e hoopukaia aku nei ma keia helu o ke Kuokoa, no ka waiho ana mai i na palapala noi me ke komisina aina aupuni, i wahi e loaa ai he mau aina hookuonoono i ka poe apau e makemake ana e loaa on a aina ia lakou.

 

            No ka haawi ana mai i ka pane i ke kahi komite o ka hoea ana aku imua o ka Rev.  II.  II. Parker, e kaohi ana iaia no ekolu mahina hou aku ka loihi e noho mai ai i kahu no ka Ekalesia o Kawaiahao, ua haawi mai oia i kaua pane ma ka po o ka Poakolu nei, e ae ana oia e noho hou iho i hookahi mahina, aole hoi i ekolu mahina elike me k@ noi a ke komite.

 

HUIKALAIA KEKAHI POE PAAHAO

           

            I kulike ai me ka mea maa i ka lawelaweia ma na makahiki au nei i hala, ma na la kulaia Karisimaka me Makahiki Hou, ua huikala ae ke Kiaaina i kekahi poe paahao maloko o Kawa, a hoemi hoi i ka hoopa‘i o kekahi poe, ma ka Poaono aku la i hala, a he muhou hoohauoli aku ia i ka manao o na paahao i loaa ia lakou kela haawina laki.

            O Eugene J. Love, ua ahewaia oia ma ka la 7 o Iulai, 1915 no ka hewa aihue i ka waiwai i haawiia aku nana e malama, me ke kauia ana he hookahi makahiki hoopaahao maluna on a, ua huikala aku nae ke Kiaaina iaia, me ka hoihoi hou ia ana mai o kona pono kivila iaia.

            O Yoshikawa Dengiro, ahewaia ma ka la 13 o Sepatemaba, 1902 no ka hew pepehikanaka ma ke degere ekahi, e hoopaaia nae maloko o ka halepaahao a pau ke ola, ua huikala piha aku ke kiaaina iaia.

            O Yin Yin, ahewaia no ka hew moekoloho ma ka la 20 o Dekemaba, 1911. me ke kauia ana o ka hoopa‘i, e noho maloko o ka halepaahao a pau ke ola, ua hoemiia mai nae kona hoopa‘i a i 25 makahiki mai ka la mai i ahewaia ai.

            O Fukumatsu Hazemoto, ahewaia ma ka la 2 o Aperila, 1912 e noho maloko o ka halepaahao a pau ke ola, hoemiia mai nae kona hoopa‘i a i 25 makahiki mai ka la i ahewaia ai.

            Eullia Cortez, ahewaia ma ke degere elua o ke karaima pepehikanaka, ma ka la 16 o Okatoba,, 1911, e noho maloko o ka halepaahao a pau ke ola, hoemiia mai ka hoopa‘i, a i ka 20 makahiki.

            Yu Dai Yen, ahewaia no ke karaima pepehikanaka ma ke degere elua, ma ka la 14 o Maraki, 1906, e noho maloko o ka halepaahao a pau ke ola, hoemiia mai a i 20 makahiki

           

NUHOU KUWAHO

TOLODO, OHIO, Jan. 1-Ekolu poe i make maanei a he ekolu poe e iho i loaa na palapu m@ ka mainoino loa mamuli o ka aia ana ae o kekahi kumulaau kalikimaka e na ihoiho kuk@ i hoomauia ka hoaia ana a pau na la kulaia.  Ma ka po nei ka aia ana ae o ke kumulaau maloko o ka rumi hookipa ahiki ole i na poe ekolu ke puka iwaho.  He wahine, he keikikane a he kaikamahine ka poe i make, e he ekolu poe iho i hoehaia ma ka mainoino loa.

 

            WASHINGTON, Jan. 1.-O na huahelu a ke keena waiwai ma ka la 1 o Ianuari e hoike ana i ko Amerika komo ana aku i ka makahiki hou i ka aie lahui o $5,615,000,000, oia hoi ua palimaia i ho ka nui mamua o ka eiwa mahina i hala, ma ka manawa o Amerika i komo aku ai i ke kaua.

 

            LONDON, Jan. 1.-O ke kanaka kakau meahou o ka nupepa London Times ma Amsterdam ka i hoike mai nei i ke kau mau o ko Kelemania weli no ka ikaika o ka Amerika kaua aku iaia ma ka lewa iho i ka wa e hoohanaia aku ai na mokulele Amerika.

            Ma kahi kokoke i ke kahua kaua oia i kakau ai, a e hoakaka ana oia i ka kumu o ko na aupuni huiia hoomaka ole ana i pei manawa i ke kaua aku maluna iho o na kulanakauhale Kelemania. "Ke kali nei na aupuni huiia i ka hoouka ana aku i ke kaua ma ka lewa iho maluna o Kelemania, i loaa ai i manawa i ka lahui Kelemania ame kona mau alii ka ike o hoohewahewa ole ai i ke kahua hana a na aupuni hui no ka luku ana ma ka lewa iho," wahi ana.

            Wahi hou ana he nui na manao pihoihoi o ka lahui Kelemania mai o a o, o ka oi aku ma na kulanakauhale e waiho hamama ana, mamuli o na lono i hoikeia aku no ka manao o na Amerika o komo aku iloko o Kelemania e kaua ai ma ka lewa iho.

            Ua lilo ke pa-huia ana o na halehana lako kaua maloko o Kelemania i kumu hoopihoihoi nui i ka manao o na Ken@rala Kelemania, no ke pa-hu mau ia ana ae o na poka pahu i hoolakoia no @a pualikoa, a no ka pioloke loa o ka lah@i i ikeia maloko o na apana, kahi o na halehana i pa-huia ae ai.

 

            WASHINGTON, Jan. 2.-Ua hoikeia mai nei e ke Kenerala Pershing i ke keena kaua maanei ka hoea ana aku no Palani me ka maalahi o na pualikoa Polani mua i ohiia ai, maiwaena mai o ka lahui Polani ma Amerika nei no ke kaua pu ana aku e kaua me na pualikoa Amerika i na Kelemauia.  Ua hoole keia poe Plonai i ka ike ana aku i ke kuikahi maluhia i hoolalaia ma Petrograd a e kaua aku ana lakou maloko @ Pualani no ko Polani kuokoa mai na Kelemania mai a mai ka hoomaluia ana mai e na Rukini.

 

            Ma ka hora ekahi o ka auwina la o keia Poaono, e hui pu ae ai na kokua no ka hoopaa ana i na inoa o ka poe i kupono i ka oihana koa, no loio no hoi, me Kapena Green, no ke kukakuka ana i na mea e pono ai na hana i manaol@, no na pepa ninau a ka poe i hoopaa i ko lakou mau inoa, e waiho ae ai i ka lakou mau pane.  E hamama ana ka puka o na wahi koho baloka apau no ka hele ana ae o kela ame keia mea e kokuaia mai ka pane ana i kana pepa ninau, ma keia Poakahi ae ahiki i ka la iwakaluakumamahiku.

 

Aole Anei i Oluolu Mahope o ka Moe Ana?

            He kamaaina k ama‘i puupaa ma ko kakou aina, o kekahi kumu, mamuli o ke ake nui o na Amerika i ka hana, a i ole mau hauoli ana paha.  Mamuli o ia ano, aole he manawa e hoolaia ai na puupaa.  Ke nawaliwali mai na puup@a, e maluhiluhi mai ana oe me ka haalula pu, a e hoomanawanui ana i ke kuahaneenee, ka nalulu, ke poniuniu, ka h@‘i konikoni me ka maikai ole o ka han@wai.  Ua makemake na puupaa i na kokua.  E hoohana i na Huaale Kuahaneenee Puupaa o Doan.  He mau kaukani i mahalo ia lakou no keia mau pilikia.

            "Ke lolo mai kou kua-E hoomanao i ka inoa."  (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa-e noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ae).  E@a na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apa@ ame ka poe malama halekuai laau ap@@ ame ka poe malama halekuai, a i ole e hoounaia aku no ma ke ekeleka, ke loa@ mua n@ai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., na akena no ka Paeaina Hawaii.-Hoolaha.

 

NA LONO MEAHOU E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

hopuia ka luna nui Stevens o keia banako o paaia malalo o ka hoomalu an@ no kekahi manawa, eia nae, ua hookuuia mahope mai.  O na luna nui o na banako e ae ua haawipio aku lakou i ka lakou mau ki i ka wa i kauohaia mai ai e hana pela e na koa, aka no Stevens ua hoole oia i ka haawi ana aku i ke ki o kana banako.

Ke Ka‘i Aku la na Pualikoa Pelekane no ke Kulanakauhale o Iereko.

            LONDON, Dec. 30-Ke kaua lanakila hou ka i loaa i na pualikoa Pelekane maloko o ka Aina Hemolele ma ka lakou kaua o ka hoouka ana e ku-e ana i na pualikoa Tureke ame ko lakou mau kenerala Kelemania, he hoomahuahua ana i ka oi aku o ka maopopo o ko ke Kenerala Pelekane Allenby paa ana maluna o ke kulanakauhale o Ierusalema.  Ua loaa keia kaua lanakila i na Pelekane ma na la makamua o ka pule, eia nae aole i hoolahaia ae ma ke akea e ke keena kaua aina akahi wale ae nei no.

            O keia ka'i hou ana aku la no mua ua hanaia e na pualikoa Pelekane, mai ka manawa mai a lakou o ka hoopu@i ana ia Ierusalema mai ka la 10 mai o Dekemaba, a i lilo ai i mea maopopo ka haulepio ana aku o ia wahi me ke kaua poipu ana, he kaua i manaoia ai in a no ka hooukaia e lilo ana kekahi mau wahi hemolele loa e paaia ana e ekolu mau hoomaua nui i mea ole.  Mamuli o keia hoonee kaua ana i haalele mai ai na pualikoa Tureke e paa ana maloko o ka papu i ke kulanakauhale, a emi aku la no ka hikina, a lawe ae la i kekahi kahua kaua hou mawaena o Ierusalema ame Ieriko.

Ke Ka'i Ana Aku no Ieriko.

            O keia kaua hou a ke Kenerala Allenby ua hooukaia aku maluna o keia laina pale hou a na Tureke ma na wa@i apau o ke kahua kaua o umi-kumakol@ mile ka loa, me ke alahele pololei e hoea aku ai i Ieriko, me ka eheu akau o na pualikoa Pelekane e nee ana imua no ke Kai Make.  Ua hiki ole i na pualikoa Tureke holookoa ke alai mai i na pualikoa Pelekane e n@epapa aku ana, oini lakou e kaua mai ana me ke koa loa.  Ua ulaaia aku e na poka a na pu ku@iahi Pelekaene na auwaha a lakou e lilo i mea ole, oiai hoi na Pelekane maluna o na mokulele e kikaha iho ana maluna ae o ka lakou mau laina holookoa imua a ihope me ka hoauhee ak@ i na pualikoa e ka'i mai no ke kokua ana mai ia lakou e hoolele iho la i na poka o na pu mikina maluna o lakou me he mau pakaua la.  Ma kahi i nele ai ka hiki i na pukaa ke wawahi aku me ko lakou mau poka i na pu uwea ooi i hoohihia ia ai ua nee aku la na pu kuniahi nunui i kapaia "The Tanks" no mua a na ko lakou mau poka i hoolilo aku i na wahi paa i mea ole.

            I ka wa i ka'i aku ai o na pualikoa helewawae imua ua hoauheeia aku na koa Tureke ihope ma na wahi apau o ke kahua kaua o umi-kumamakolu mile k@ loa, e lilo mai i na Pelekane na papa ame na auwaha a na Tureke he elua mile ka hohonu ihope, a ua hana hou ia ae ia mau wahi a paa no ke kupale ana aku i ka enemi in a no ka lele kana hou ia mai.

            O keia mau kahua hou i lilo mai la i na Pelekane he haawi ana mai ia i kekahi kahua kiekie maikai ia lakou maluna ae o na kiekiena apau no eha mile ka mamao ma na wahi apau e hoopuni mai ana, a pela ma ka hikiua aku o Ierusalema a hookahi mile ma ka akau aku o ka alanui e hoea aku ai no Ieriko.

Hoopiholoia he Mokuluu i ka Wa i Hakaka ai me na Moku Wawahi Topido.

WASHINGTON, Dec. 29.-Ua hoolahaia ae e ke keena kaua moana ma ke akea ka moolelo o ka lanakila ana o no moku wawahi topido Amerika maluna @ ka mokuluu i hahai mai ai i na mok@ @ ukaliia ana e na mokukana.

            Ma ke ahiahi o ka La Karisimaka ka hoaoia ana mai e topido, aohe nae i hoakakaia kahi o ka haiia ana mai. Ma kela la o na moku wawahi topido Fanning ame ka Nieholson ke ukali ana i na moku Amerika a ia wa i ike mai ai ka Ni@holson i ka ohenana oluna o ka mokuluu e hookokoke mai ana mawaena o ka Nicholson ame kekahi o na moku e ukaliia ana e na moku wawahi topido.

            Oiai ka Nicholson ma kahi kupono, ua ki koke mai la ia ekolu mau poka a ku ka mokuluu no kekahi mau manawa lehulehu. No ke ku ana aku a nahaha, ua lana loa ae la ka mokuluu iluna o ka ilikai a haawipio mai la kona ko-lu. Ua hoopaaia aku kekahi laina mai ka Fanuing aku a i ka mokuluu, aka no ka piha ana o ka mokuluu i ke kai, ua piholo koke iho la ia, a okiia aku la ka laina, a lele aku la kona kolu iloko o ke kai.

            He kakaikahi o ia poe i hihia ae i kekahi mau apanapana, ua haule ke ki@ o ka uweaolelo o ka mokuluu iloko o ke kai.  Ua hoopakeleia kekahi poe e iho, a laweia mai noluna o ka moku wawahi topido a hoaahuia aku me ko lakou hanai pu ia.  Ua himeni ae la na luina o ka mokuluu no ka hauoli loa i ka pakele ana.

 

E HOOLA I KELA KUNU

            Ina e loaa ia oe kekahi kunu hoopilikia, aole oe e manao ua loaa oe i ka ma‘i, a i ole loaa aku ana paha oe i kela ano ma‘i, aka o kona ano, ua pilikia kou mau akemama, a he mea pono e ku oe ma ka aoao o ka palekana, a e lawe i ka Lanu Kunu a Chamberlain mamua o ka nui loa ana, e lohi loa @@ ka hoola ana aku.  Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau apau, o Benson, Smith & Co., na akena no Hawaii.-Hoolaha.

NUI NA KEIKI IMUA O KA AHA HOOKOLOKOLO

 

            Imua o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Heen, ma ka Poaono aku nei i hala, i laweia ae ai kekahi poe keiki mai na keikikane @ na kaikamahine, no ka hooloheia mai o ko lakou mau hihia, a ua hoihoiia aku kekai noloko o @@ kula hoopololei, a maloko kekahi o ka halema‘i.

            He hookahi kaikamahine uuku, i kaa aku malalo o ka malama aua a kekahi mea makemake hanai keiki, a loaa hu@ kona home kupono, e noho ai, me ka malama maikai ia.

            O kela kaikamahine uuku, wahi a ka Makai Joe Leal, ua hoikeia aku ka lo he iaia ma ke kelepona, no ka ikeia ana o kela kaikamahine e komo ana he kuka loihi, a e ai laiki ana maloko o kekahi halekuai o ka Pake.

            Ua loaa i‘o aku la kela kaikamahine ia Leal ma kahi i hoikeia aku ai iaia, a hoihoiia aku eia e malama maloko o ka home o na keiki, a imua o ka aha, ma kela Poaono, i hoakaka ae ai ka makuahine hanai o kela kaikamhine, i kona hele aua ma ka po Karisi@@@@ no kekahi wahim a hoouna i ke kaikamahine uuku, no kahi o ka makuahine hanauna.

            Oiai nae e hooloheia ana na mea e pili ana i kela kaikamahine uuku, ua hoea ae la he makai, a koi aku la ua makemake kana wahine e hanai i kekahi keiki, a ma ia ano, ua haawiia aku la ua kaikamahine la, hana e hanai, me ka haawi pu ana mai hoi o ka makuahine hanai kahiko i kona ae mo ka maikai.

            He põe keiki ekolu iho kekahi i hoea ae imua o ka aha, he elua mau keiki Hawaii me hookahi keiki Pake, o ko lakou hewa o ia no ka aihue kaa @aikikala; a mamuli nae o ka oluolu o ka lunaknawai, ua hookuuia aku lakou, me ke a‘o ikaika ia ana aku nae, in a e loaa hou aku ana lakou ma keia mua aku e lawelawe ana i ka hana aihue, oloko o ke kula hoopololei ma Waialee ko lakou wahi e noho ai.

            He mau kaikamahine Hawaii kekahi i laweia ae imua o ka aha, no laua na makahiki pakahi he umi-kumamaha me ka umi-kumamaono.  Ua ae ae kela mau kaikamahine no ko laua lilo ana, iloko o na hana haumia me na koa, a ua ike hoi kekahi wahine kanaka makua i kela bana, no ka mea he hookahi manawa i haawiia aku ai iaia he elua dala, o ka loaa ana mai ke koa aku.

            Ua hoounaia kekahi o kela mau kaikamahine no ke kula hoopololei o na kaikamahine ma Kamoiliili, a no kona kokoolua iho, ua hoihoiia noloko o ka halema‘i, kahi e noho ai ahiki i ka pau ana o ka pilikia i loaa i kona kino, alaila hoihoi pu ia aku no ke kula hoopololei.

 

HOPUIA NO KA AAHU I NA LOLE O NA KOA.

 

            Elua mau Pilipino a hookahi Korean i hoopa‘iia he $10 pakahi me na koina o ka aha iloko o ka aha federala ma ka auwina la Poalima aku nei, no ka aahu ana i kekahi mau lole o na koa Amerika.  Ma ka manawa i hopuia ai o nei poe e komo ana na Pilipino i na palule huluhulu o ka pualikoa Amerika, a o ke Korean e kau ana ma kona poo ka papale o na koa.  Ua ae like lakou i ka hewa i ka manawa i ninauia ai mamua o ka oha.

            Na ke Kapena Lewis A. Weiss, ka mea iaia ka hana i kauoh@ia mai e makaala i ka poe e aahu ana i na lole o na koa i hopu i nei poe ae la.  Maluna o na alanui i ike aku ai oia i nei poe a haawi koke ia ae ke kauoha i na koa o ka puali makai e hopu ia lakou.

            O keia malalo nei ke kanawai e hookapu ana i na mea apau aole lakou he aliikoa a i ole he koa paha no ka oihara kaua aina ame moana o Amerika:

            "E lilo no ia he hana ku-e kanawai no kekahi kanaka aole ia he aliikoa a koa paha no ka pualikoa aina a moana paha, a i ole kekahi paha o na aahu o na pualikoa Amerika i hoakaka maopopoia, ko ka pualikoa aina a moana paha, a i ole kekahi hpa paha o na aa@@ i hoakaka maopopoia, no na pualik@@ aina a moana paha."

 

NA MARE.

 

            B. G. Blalock ia Elizabeth Pemberton,, Dec. 28.

            Joseph Kaunui ia Bernice Mahiai, Dec. 29.

            Lota Kaaina ia Hattie Pahia, Dec. 31.

            Samuel K. Kaulili ia Mrs. Kaliko Puna, Jan. 1.

 

NA HANAU.

 

            Na Robert Clark ame Kealoha Kuin@, he keikikane, Dec. 23.

            Na Harry David ame Annie Manini, he keikikane, Dec. 25.

            Na Ed. K. Kaiwupuna ame Emilia Welakaili, he kaikamahine, Dec. 25.

            Na John Noenoelua ame Oecilia Robert, he kaikamahine, Dec. 26.

            Na Simeona Paona ame Mehani We@aloha, he keikikane, Dec. 26.

            Na Joseph Ferreira ame Esther White, he kaikamahine, Dec. 28.

            Na Wm. Punahou ame Julia TOlbert, he keikikane, Dec. 31.

 

NA MAKE.

 

            Holani Kaimi, ma ke alanui Pauoa, Dec. 28.

            Kaniela Kapono, ma ka halema‘i o na Kamalii, Dec. 29.

            Elizabeth Sujui, ma ke alanui Houghtailing, Dec. 30.

            Helen Maielua, ma ke alanui Liliha, Dec. 30.

            Chas. Kawaluna, ma ka Home Leahi, Dec. 31.

            Hannah Dsamter, ma ke alanui Kaumualii, Dec. 31.