Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 50, 14 December 1917 — KE ANAINA HALAWAI HOOMANAO A KA AHAHUI C. E. SENIOR O WAINEE NO KA MOIWAHINE LILIUOKALANI. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KE ANAINA HALAWAI HOOMANAO A KA AHAHUI C. E. SENIOR O WAINEE NO KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.

E Mr. Luuahoopouopono o ka Nupepa J Kuokpa, Aloha nui:—E oluolu mai kou ( kiekie e hooili aku i ke a na makaaiiiana 'o kēia apann, nialuna o na kipoohiwi kunukunu ole, paupauaho ole, 0 ka. knkou kauwa ahonui, a uana hoi ia e lawe hele aku, mai ka moku ina ka hikina :> k'a la, a ka la koili i ke kai o Nihoa, moku hanau muli, i ike mai ai hoi 'na hoa makaainaiia aloha alii apau 1 ko makou komo pu ana iloko o ke kanikau jm ana no ka kakou lani hope loa I ; .haalele inai la ia kakou kaua j>oe keiki. Maiuuli o ka ike ia ana i ka hapa o ka'hae o na pahuhae o keia kulanakauhale,\ma ke kakahiaka Poakahi, la 12, i .ui aku ai a ui mai na makaainana, no'wai keia hae hapa? Ha'iia inai la uo ka MoiwaKine Liliuokalani, ua hala, iia nalo, ala aku la paha kana huakai kaahole i ke aupuni moeuhane, a i ka mokupuni p&ha o Kanehunamoku, huna na maka nalo la, huna ke kino nalo loa e, iialo pu no" me ka inoa lani alii ou e Hawaii makee alii, Hawaii aina a ka maluhia, ē ola kakou i ke Akua ma o lesu Kristo, ke koena o nrf makaainana aloha alii, a e hoomaikai nui ia ke Akua Nona mai ko kakou malu ana, Amehe. Nolaila, ua hoolaha koke mai la ko niakou peresidena, Mrs. Mary Chanwa, e maiama C. E. i anaina hala\vai makaainaua, no ka hoomanao/tiloha ana i ko kakou inoiwahine i alolia nui ia. Uu liooholo loa ia ia nie ka ma.nao lokalii, a ua koho ia ke komite uo ka hooiuakaukau aua i ka papa hana o Mr.s. M. Chanwa, L. K. Kupau ame W. E. Safferv. Ua lioolaliaia maloko o ka pa o ka hale aupuni malalo o ka laau beniana, liora 6 p. m., o ka~Poaono, la 17. Ua waeia ka poe haiolelo ame ua mele i kupono'no na anaina o ia ano. Na olelo hoolauna mua aine ka manao 0 ia lialawai i kaheaia, mai ia Mrs. Mary Chanwa mai. Himeni, Kuu Aina Hanau E. Pule, Mr. Wells. Plimeni, L. 11., aoao 8. Haiolelo, Mrs.Mima Apo. Himeni, «Ka Lei o Kamakaeha. llaio}elo, Mrs. Maryan K. Riehardson. Hiuleni, L. 11. aoao 08.' Haiolelo, J. K. Kupau Sr., ame K. Kupau, Jr. Himeni, L. 11. 91. Na olelo hoalohaloha ame hoolana, W. E. Saffery. Himeui hookuū, Aloha Oe ame Hawaii Ponoi. Pule hookuu, Mr. Wella Naluawai. Na mea auo nui i loaa aku i kou inea kakau mai H» P°e haiolelo ma kela ahialii, j>enei no ia: Mai ia Mrs Apo mai, i ka mapawa opiopio o ke 'liiwahine, he oluolu oia n he makemake nui i na kanmlii kula, i kekahi manawa e haawi mai ana oia i na meaai like ole i ua kamalii klila. .0 kahi i noho ai o ka moiwahin- 1 1 ka wa opjopio, aia ma kahi i kapaia 0 Puamana, Lahaina, he walii no ia 110 'kona niau īpakua, pela kana hooinaopopo, inawaho. ae o ia, he ike i ke kauaka nui a i ke'kanaka iki, aole hookae i kekahi no kona ilihuue ana Mai ia Mrs. Maryaun K. Riehai(lson mai, aole no oua maopopo uo ko ka m'oiwahine moolelo, aka, mea nae oia i kawaaiua i ka ike mau i ka moiwaliine, mai kona i lilo ai i moi, he oluolu, haajiaa, akahai, he makemake i ka launa mnu me na lede, a he alii puuw r ai aloha inakaainana, a he lokomaikai, a o kana kane nae ka uiea kama alna loa i ke 'lii, a o Riehardson lea elele mua loa a ka moiwahine i hoouna ai 1 Amerika, no ka ninau hoihoi mai i nohoalii o Hawaii uei, mahope iho o ka liookahuli aupuni o lanuari, 1893. Mai ia j, K. Kupau mai, ua like no me ka kona mau mua kekahi liapa, a wahi aiia, oiai oia e noho ana no ma i Waianae, h'e hana okoa no kana e hana ana ia manawa, me ka puiwa hikilele, hoea ana kekahi keonimana me. kiekahi palapala. a i kona nana ana, eia ka he hookohu lunakanawai 'apana no, iā apana o ka makani kaiaulu, ninau aku i la keia i ka elele nana i lawe mai ka palapala, īnai iawai mai keia? Ha'i mai la ka eleie, mai ia Liliuokalani mai, alaila, hoomanao ae la keia, iio ko l«r moiwahiue hoomanao aloha makaai- : nana, holo oia no Honolulu a haawi aku i k,a, .hooiuaikai kiekie i ke 'lii.' Mai ia L., K. Kupau, Jr., ka moolelo ,o,ka hoohiwahiwa a na makaainaua o, Lkhaina uei i ka manawa a ka moiwa[hine i kaahele ai i na mokupuni, he [kai\lu kukni wale no, mai kahi o| I Likelike ahiki i ka hale o j |ka Lunakanawai D. Kahaulelio, a ua | kuhihewa ka ke kapena o l:a moku, ua! | kokoke loa ka moku e no lee kokoke i 'loa o ka a o na kukui lamalama, he hoike ana ia i ka makee alii o kQ Laliaina nei poe. makaainana; pela no i inalamaia ai koia halawai hoomanao aloha, no ke aloha sClii wale mai no ia. Mai ia W. E. Saffery mai na olelo hoalohalolia ame hoolana i ka inanao o na makaaiuana. Wahi aua: Oiai oia ame konā kokoolua e noho ana he mau kumukula, eia nae, hoea he makai me ka hookohu makai no ka apana d Lahaina, nawai keia liana, o ka pane, na Liliuokalaui, wahi ana; he kupanaha maoli keia ; he hana no hoi, hapai hou ia l!a i kulahalihu ae/nA pil au maika makai a i ke kapena makai, a hope luna makai aliiki i ko'u kohoia ana i makai mii i ka wa o lee aupuni kalana. He oiaio loa na olelo mua iho nei, he moiwahine puuwai aloha makaainana maoli oia, a he nmkuahine kupouo mao]i no kakou na kanaka Hawaii. Ua poijo ko kakou hele ana mai i keia po ma Keia hālawai a komo pu, hui pu ma.ka hoomanao ana nona, aole oia e hui hou ■me kakou, aole no hoi kakou e ike hou iāia, aka, o kana mau hana piaikai, hana aloha, o ia ke koe ana me kakou i kiahooinanao poina ole nona, ahiki i ke kanaka Ha\Vaii hope loa. ; Kekahi mau mea ano nui, a kou mea kakau e hoomauao nei, no ko kakou moiwaliine i aloha nui ia, he moiwahine kokua, komo pu iloko o na hana pono. 3la ka makahiki 1884, maloko o ka Luakini o Kaahumanu, Wailuku, Maui, oiai e malamaia ana ka hoike hui o na Kula Sābati o Maui, Molokai ame Laniy uta ka malama paha o lulai, ko'u ike mua ana iaia, he wahine Alii opio oia ia mau' l?i T a oia kā malihini kiekie i hik*ae enana i na haua hoike Kula Sabati, a ma ka makahiki 1890, mjv ka luakini o Wainee, Lahaina, Maui, oia no ka malihini lianohano ina ka aoao o ke aupuni, i hiki ae no ma ka hoike hui o na Kula Babati o na mokupuni i hāiia ae la. He moi haawi a kokua i na Ekaleaia o ke Akua I kona niaua-

wa nae keia e noho aua he hooilina moi uo ke aupuni. • Ma ka makahiki 1907 a i ole 1908 paha, hiki mai oia ma Lahaina uei,' «i nolio ma kahi o Mr. ame Mrs. Seong, a i kona mau la e noho ana i Lahaina nei, ua- hele mai oiā iloko o ka pa ilina o na 'lii $ nana ai, a ike oia ua paa loa na he kupapa'u i ka nahelehele. nolaila, hoolaha mai oia e hele mai kela ame keia mea he iwi kaua, e waele i ka nahelehele." Nana ka ai ame ka puaa, ka i'a a he mau la ka hana ia ana a māemae ka ilina, oiā ka hoomaka ana o ka malamaia o kā niaemae o ka pa iHna aliiki i keia la. He moi oia i mokemake i ka maemae mjj na ano apau, pola maoli no i ka nana aku. Ma ka manawa e noonoo ana ka ekalesia i bele liou no ka luakini o Wainee, oia kekahi i kokua ia makpu, ma ka haawi ana mai he mau dala no ke kuai ana i bele, a i ka loaa ana mai o ka bele, ma kona hiki elua ana mai, a noho i kahi o D. Kahaulelio, nana uo i kapa i ka inoa o ka bele, ma ka inoa o aliiwajiine ■" Keopuolani'o ia kn inoa o keia bele e o nei ma ia inoa ae la. Kekahi mau meft a 'u e hooiuanao nei, oiai oia fi noho ana he pio, ma ka manawa o ka liookahuli aupuni, a ma kekahi o na pukaaniani oluna o Ilalealii, a o lolani Hale paha, e ani peahi ma*i mai* ana oia i na makaaiuana ke maalo aku malalo ilio o kahi ana e nana mai ana, me na maka aloha, ame ke ani hainaka aloha ana, me he la e i mai ana, hoi e noho malie, a mai hooulu i ka liauuaele. He ku maoli no i ke aloha ke hoomanao ae. O kekāhi o kana mau olelo aloha makaainana oiaio, i ka wa i ninau ia aku ai, heaha la kana e pane mai ai, e kaua paha, oia hoi, e hakaka no ka make ame ke ola? Eia kana pane: E hoi e nolio inalie, a e pelu like iho na kUli ilalo ,a nonoi aku i ke Akua e kokua mai ia kakou, āole o'u makemake e hookahe ia kekahi kulu koko o ko'u mau makaaiuana. E noho me ka malama ikā maluhia. Aloha no ia leo a?ii. O ke Akua pu me na makaainana apau o keia Tentore, me ke aloha nui. M. K. BENIAMINA, . Kakauleta C. E. Lahaiua, Nov 21, 1917. ++*