Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 50, 14 December 1917 — KAU KA POINO WELIWELI I KA POE MA HALIFAX Pahu na Mea Kaua a Hiolo na Kauhale-Holapu ke Ahi ma na Wahi Apau MAU KAUKANI I PAU I KA MAKE A I HOEHAIA HOI Mamuli o ka Hooku'i ana Elua Moku ma ke Awa Pela i Loaa ai Kela Poino [ARTICLE]

KAU KA POINO WELIWELI I KA POE MA HALIFAX

Pahu na Mea Kaua a Hiolo na Kauhale-Holapu ke Ahi ma na Wahi Apau

MAU KAUKANI I PAU I KA MAKE A I HOEHAIA HOI

Mamuli o ka Hooku'i ana Elua Moku ma ke Awa Pela i Loaa ai Kela Poino

I I kuliko ai uie ku lono koh'kalnpn o ! ka loaa ana luai i k» l ia kulanakauhalo J ma ka l'onlinia aku la i hala, ua ili aku kt'kalii poiiio-nui nialuna o ke ku-! lannkuuhalo o Halif"'ax, N'ova Bcotia, J nmniiili o ka hooku 'i ana o kekahi mnu | moku lako kaua maloko o ke awa inu ka I'oaha aku, a o ka hopeiui i ikein. o J ia no ka hiki ana aku o ua niake ina j kahi o ka olua kauknui, a he nuni kau | kani lehulehu hoi i hoehaia; a he niaii | inilioua o na tlala i poino nia o na wai-; wai la o kela kulanakauhale. Ika manawa i hooku'i ai o kela inau ] moku i kalii hookaln, ua hoomaka koke j ke pa-hu ana o na ineakaua maluna o laua me ka ikaika, a na ia mea i'hoohiolo iho i kekahi inau kauhale leluilehu e ku kokoke ana i ka uwapo, me ka i>a-hu hou ana ae o na hale i hoolakoia ai na lako kaua. Hoohioloia ke KulanakaUhale Uoko o ka imo ana o ka makn, o kela kulana maluhia o Halifax, ua loli hikiwawe ae ld ia a i ke kulaua 0010-ku. O na hale keia, ua hoomaka koke ko lukou oni ana, a hiolo iho la ilalo, me ke kanu aua i na k&naka me na toua o na pohaku ame na uiuihapa; o na halekula keia ua pau i ka hiolo, a he inau haneri o na kanialii kula i weluwelu lii- | lii ko lukou mau kino, e hiki ole ai ke ] hnoinaopopoia iho, o ka Arena keia, he | wahi i hooliloia i hale hoolulu 110 ka oihana koa, ua liiolo a he nui ka poe i I make; o ke keena hoolulu uuiona keia, I ua hoonaueueia ahiki i ka hiolo ana iho I o kona puo'a, ine ka hiolo pu ana o| kona mau kaupoku kaumaha; o na puo'a keia o na halepule, ua alm mokaki iho iluna o ua alanui, kahi a ka. puulu j 0 na kanaka e naua aku me ke ku i 1 ka weliweli. L'a lioohioloia ka hale | liooikaika kiuo o ka oihana koa, pela ! pu me na haneri o ua hale e ku ana ina kahi kokoke i |ve awa, e komo pu ana iloko olaila, na hale hana palaoa ame j

kopaa. Make ua Kamalii me na Wahine 0 d:i kamalii keia e helē ana ma na alanui, ua kiolaia aku lakou e ka ika- J ika o ke pif-hu ana.o ua meakaua a liooku'i i «a pa laau ame na pou kelekalapa, a pau i ka make. Ua kiola liiliiia na wahiue i o a ia nei, a haule iho ]a, nie ka jpu o na lala i ka liakihaki. Maloko hoi o ke awa, he nui a lehulehu na luina o na moku i o-pu pu ia aku a pala he i ka aoao o ka moku, a kiQla okpa ia. aku la kekahi poe e make iloko o ke kai i hu'ihu'i i ka hau. O na kaaahi keia e ku ana m? na kUiki, he elua mile ka mamao mai ka uwapo aku, ua kiolaia mailuna aku o ke alahao, a kakaa wale aku la no- iluna oka honua. Ma na wahi apau o ke kulanakauhale, ua pau na uwea kelepona ume ua uwea uwila i ka mokaki ilalo. Ua pau na uwapo i ka nahaha. Hao ke Ahi i Kana Hana • Mahope koke iho o kela pa-hu ana, ua hoomakā koke ae la ke ahi e a, ma na walii i hiolo o ke kulanakauhale, a hoomaka mai la ka ula o ke ahi e holapu me ka hikiwawe loa nia kalii o ka elua mile kuea, mamua o ka hiki ana ke hoao aku e lioopukele i kela mau wahi. Ona hale keia i koe aku i hoo hiolo ole ia e ka ikaika o na mea i?a liu, na ke afti ik i hoohiolo aku. Ua laweia ae nii keehina wikani e ka oihaua koa ame na niakaainana ma ka hoopakele aua i ka poe iloko o na mile alauui o kahi i hoopoinoia. % Mai ua wahi like ole mai o na alanui, e loheia ana na leo uwe o ka poe i hoehaia, e uonoi inai aua, aole e nanamaka ia aka lakou,hio ka hamu ana mai o ke ahi ia lakon apau i ka make. Mamaena mai o ke ahua o na kauhale i liiolo, e kokolo mai ai he mau kaukani o ka poe i hoehaia ,a ia lakou e kaawale ae ai iwaho, e kakali mai ana o ka loaa aku o na kokua ana, oiai aole e hiki ke oili mai

[ maluna o na paila nunui o na wahi i hoopoinoia. lie mau kaukani 1 hoopakeleia, aka nae he mau haneri i pau i ka make iloko o ke alii. Ua hoonohoia na koa no ke kiai ana ma ka po holookoa, me ka lioihoi l'ulii ana mai i na kiiio i Hele a papaa mai kahi mai o ka poino. Elua Kaukani Poe Make i Maopopo Ma ka hoike a ke poo o ka oihana inakai ma ke aumoe o kela po, o ka uui o ka-poe i make i hoomaopopoia aia maluna aku o ka elua kaukani. Ma ka po aku la i hala, ua nui mabli ke kumakena o ke kulanakauhale holo okoa. Mai na apana niai i poino, e ike mau ia ana ka laina o na kaa e hoohi kihiki ana i ka poe i hoehaia nO na ha lenia'i i hookaawaleia ae no ka mana

wa, a o ke kino make lioi o ka poe i akō, ua laweia ae no kahi waiho kina make. Ma na wahi o na halema'i ame na wahi waiho kino kupapa'u, ua hele ia mau wahi a piha i na kaukani 0 na kanakn, e nana nna a e huli ana 1 ko lakou niau ohana ame na hoaloha. 0 ka hiona ku loa i ke aloha, o ia no ka waiho lalnni ia o na kino make ma kahi o na kino kupapa'u. He nui a lehulehu wale o na kino i pau i ke ahi, me ka hiki ole ke aku ka helehelena. eia nae me ia nalowale no o na helehelena, e noke ana no na ohana 1 ka hoao o ka ikeia iho o ka poe i make. Ma na wahi hoi o na halekula, ua hele a hookeke i na makuahine e Uwe kuwo ana a pela me na makuakano, oiai hoi k'a ( poe, h.uli e hoohikihiki ma} ana i na kiiio niake niaiwaēna mai o'ke aliua 0 na liale i hanee, o na kanialii ame īu kumukula. Ku Malie na Oihana I'a ku malie na oihana me ka lawelawe ole ia, mahope koke iho o kela pa-hu ana, a i ukaliia aku ai hoi e ka pauahi liui. TTa hiki ole ke hooholoia na kaa uwila, a na kaa aku ka lioohana ana i kekahi mahele nui o na kaa, malalo o ka oihana koa, ka poe hoi i kaa aku ai malalo o lakou ka lawelawe ana 1 na hana apau i pili aku i ke kinai ana i ke ahi, ame ka hoopakele ana mai i ka. poe i ola mai. I ka manawa i uhi mai ai ka po, ua pouli pu maoli ke kulanakauhalē, kn mea nnna i hooi aku i ka pilikia, oiai hoi he mau kaukani e hele anii ma na alnnui i nele i na home, a e haukoke ana i ke anu. Haawiia na Kokua Ana Mai na kuianakauhale e ku kokoke mai nna o Cana<la ame Ameiika, ua hoouna koke ia mai na kanahi kokun, e halihali ana i na meani nme ka lole, a e lawe pu mai ana hoi i na kahu inalama ma 'i ame na kaukn. O na taonn ma na wahi kokoke mai, o na wahi ia i hoea koke mai ka lakou mau kokua ana^

Ma ka noao akau loa o ke kulnnakauhnle, kahi oi aku o ka poiiio. O ke kikownena o kahi i hoopoinoia ma ke alanui Kiehmoml no ia, a un hiki aku ma kahi o ka elua milo kuea ka 11 ui. Ua lilo i hana paakiki ka hiki koke ana e mnopOpo na kumu o ke ala ana mai o k6lu poino. 0 kn hoike mua i oili ae, o ia no ka hooku 'i ana o kekahi man moku elua i lako i na meakaua. Ua iknika maoli kela pa-hu ana, a ua hiki k6 ikeia ka naue o ka honna, ma Kahi h'e kahakolu mile ka mamao, eia nae ma f ruro, he wahi nona ka iriamao lie kanaono-kumamakahi ua liiki no ke lo'heia mai kela pa-h'u ana. He kulanakauha'le o Halifax no Nova Scofia, a ua aneane e piha ke kanaono kaukani ka nui o kona mau kannkn, a o keia no hoi ke awa kumoku ano nui. Ua kaulana o ITalifax no kona awa kumoku maikai, a he walii hoolulu ia no ke aumoku kaua Pelekane i ka wa hooilo. y Ma ka lono hoi i lona mai ma ka Poaono nei, e hoike hou mai ana ia i ka hoomahuahuaia ana ae o na pilikia ame na poino ma kela kulanakauhale, no'ka mea ua pa mai la kekahi makani me ka ua liilii, me ka ikaika, a na ia mea i kono mai i ka poe hoopakele e haalele aku i ka hoopakele ana i ka poe pilikia. O ka poe i eha, a i hiki ole ke hoopakeleia mai i ka wa kupono, ua pau aku lakou i ka make, i ka hu'ihu'i a ke anu ame ka pololi. !Ma ke kulanakauhale holookoa ame na wahi e ku kokoke mai ana, ua nui na hana hoopoino a ka makani, o na hale keia aole loa he hookahi ine na puka aniani, a he nui ka poe oo aine k«i poe opihpio loa, i pau i ka make i kau a mea lie anu. Pupule na Wahine Nui na waliine i ku a pupule maoli mainuli o kela hopena o ke pa-hu ana ame ka pauahi, a ua hoihoiia aku lakou noloko o na halemn'i, me ka maopopo ole ia lakou o ko lakou mau inoa. Ua kaheaia ae kekahi lialawai makaainana nui e ka meia ina nehinei, a ma ia halawai i kohoia ai he komite q na wahine no ke kokua ana ma na home a ua komo okoa ae hoi na makaainana mn ke ano he poe kokua lakou no na pilikia. Ma ia halawai i heluheluia ae ai ke mau olelo hoalohaloha mai Amerika Huipuia mai, a mai Canada mai, e komo pu ana iloko olaila, ka olelo hoalohalolia a ka Peresidena Wilson, Ua lioea mai na kaaahi kokua mai na kulanakauhale kokoke mai. Ua loaa pu mai no hoi na hoike, no ka hoea mai o kekahi mau kaaahi kokua hou mai Wakinekona, Nu loka, Bosetona ame Montreal inai, me ka halihali pu mai i na kauka aine na kaliu malama ma'i, me na lako no ka halema'i ame lea ai.