Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 50, 14 December 1917 — HE MANAO HOAKAKA. [ARTICLE]

HE MANAO HOAKAKA.

Imua o ka lehulehu:—Oiai i ko'u ike ana iho i nu manao e pili ana i kekahi waiwai o ka Moi Kalakaua, uo na hana a Mahelona iloko o ka nupepa Atlvertiser o ka la 21 o Novemaba, nolaila me he mea la pela no paha keia mau mea e hanaia nei no ko kako.u Moiwahiae Liliuokalaoi mau waiwai. Ke hoike aku nei au imua o ka lehulehu no ka mea e pil iana i keia apana aina ma Mokauea, Kalihi. I ka mahina o Augate, 1893, ua noho aku au e hana i ka waiwai o ka : Moiwahiue kane make Kapiolani, o keia hihia o ka moiwahine, aia no i ka aha mamua o ko'u noho ana aku oiai o Joe Paakaula ke noho hana ana ia m&nawa, pau.aku oia noho aku au, kokoke no" e ko o Mahelona mamuli o ko'u noonoo maikai ana i ko ai ka Moiwahine Kapiolani. E olelo ana o Mahelona na ka Moi Kalakaua no i kakau ka palapala kuai, o ka hunona ka hoike, i ka la. 16 o Novemaba, 1890, i hana ai ka Moi Kalakaua i kela palapala kuai, eia nae he palapala Hela i hanaia me ke akamai loa; ua hana ia kela palapala a like loa me ka limakakau o ka Moi Kalakaua, no ko'u hilinai ole i kela palapala ma ka olelo a Mahelona, ianei o Aikake; ua hoole loa aku au i ka Moiwaliine Kapiolani, oiai e noho ana no au i ko alo o ka Moi Kalakaua he lunahoohana no ka halelio o ka Moi Kalakaua, mahope iho o ka make ana o ka'u kane i aloha ia e a'u Chas. .1, Hiram, ke kahulio o ka Moi Kalakaua.

Ua noho aku maua i ka la 1 o Maraki, 1881, nolaila ua ike au i na mea e hanaia ana ia manawa. No keia mea e olelo ia nei ia nei o Aikake, ke hoole loa aole ianei oia, i Kailua, N. Kona, no oia kahi i noho ai; oia ka'u olelo i ka Moiwahine Kapiolani, ia wa i olelo mai ai ka Moiwahine Kapiolani ia'u: Ua lohe mai oia mai ka Lunakanawai Kiekie Alapaki Kauka ua lawe aku o Aikake i ka poi lehua nana me kekahi mau mea e ae iluna o ka moku oia no ka la 16 o Novemaba, 1890. I ko'u lohe pono ana mai ka Moiwahine Knpiolani mai, ia wa no au i olelo uku ai e ko ana oe i ka aina. Pane mai ka Moiwahine Kapiolani ia'u, Pehea la au e hana ai? Olelo aku au e waiho mai ka Moiwahine Kapiolani ina mea apau na'u e hnnn. Ninau hou ka Moiwahine Kapiolani ia'u: Pehea oe e hana ai? Olelo oku au e leta ana au ia Kaea ame Kaelemakule, e ha'i mai i ka inoa o na keiki hoe waapa o Aikake, alaila kauoha au i kela mau. keiki e holo mai i hoike no ka Moiwahine Kapiolani;'no keia hihia ma ka aoao o.ka Moiwahine na lilo ahiki i ke ko ana oka moiwahine i ka aha. Ae ka moiwahine, e hana ak« oe, nolaila hele au e ike i ka loio o ka moiwahine ia Hatch; i ko'u hoike ana i na mea apau, olelo mai ka loio ia'u e hana aku au ina ia he inea e pono ai ka moiwahine. Ma ia hana ana a'u me ko'u hoomanawanui i ko ai ka Moiwahine Kapiolani i ka aha, hoopii hou o Mahelona i ka aha kiekie ko hou no ka moiwahine. Pehea hoi keia mau mea e hanaia •nei i ka waiwai o ko kakou Moiwahine Liliuokalani, e holehole ia nei a hponmeWaewa ia nei ko kakou mōiwahine, oiai kona kino e wajho mai ana imua o kona mau makaainana ame na lahui e ael Pokepoke e no na waiwai i na pilikoko. Aohe no keia he hana, he kumakaia i ke kiqo o ke 'lii e waiho oni ole mai ana; aloha ino ke 'lii. Ke hoike aku nei au me ka pololei, ua. olelo ponoi mai ka Moi Kalakaua ia'u ame kona kaikuahine moi, o na keikialii ka pilikoko kokoke loa ia niaua o ke Keikialii o David Kawananakoa ame Jonah K. Kalanianaole ame E(lward Keliiahonui, na keiki a Kahalppouli me Kekaulike, kaikaina o ka Moiwahine Kapiolani, na moopuna a Kahekili, o ia ka'u lohe ponoi mai na moi mai, pela, no ka Moiwahine Kapiolani, ua ha 'i mai no ia 'u peia, nolaila, |e akahele na pilikoko e ae. Ko'u mau manao hoike ae la no keia, Eia me a'u ka mookuauhau o Liliuokalani. j • Me ka mahalo, | MRB. E. KAINANA K. HIKAM.