Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 43, 26 ʻOkakopa 1917 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

! :11 e k.i h' «pena i ikeia 110 na pua a keia naita kau- .! :a. i'da n«. ka ilamuku mii u ka la i kukala ae ai i ke paka,4;,: • ka ].i .vai"a paoa. a kahea mai la oia i kekahi o na keiki i'Kil:- k<_* aupuni C isile. oia ka Naila Hinoma. \ • ka iiaawina laki i lnaa i keia keiki. ua like aku 110 ia ::k- k>.:ia mua. <«ia ka Naita 13amuro. o ia h»>i. he elua mau mak.-.u 1 huki i ka ulua. o ia 110 na makau helu ekahi me ka helii eiua. a 110 na makau mai ka helu ekolu aku ahiki i ka ix!i: elima. ua mau i ke ako'ako'a ia alaneo. Mc ka hilahila nui i ho« aku ai kela moho ma kona wahi «. ki! a:. aole no hoi i liuliu iho. poha hou mai la.ka leo kahea • > ka i'amuku. i ka inoa o ka Naita Ameherose, ka liope iho .. ka ;:.vi 1 hoi ae la a ku ae la ma kona wahi oia nei ka mea ak- !,i.e i kapa a\v. ai ika hololio kaulana. a 2ke Ui!lce ,\'it h««i •» Kurakusa. .\if ka liie hie nui keia keiki i hele mai ai a ku iho la ma kc kahua hookelakela, a hoomaka iho la 110 ka lena ana i ke kaula o kana kakaka. a ia kulana ana mai no ihope, a ii..« 'kuu aku i ke kaula. he koele ka mea i loheia, aia lioi, kau mai la ka hae hoailona a ke kanaka kiai, ua kapalulu aku 'a ka i>ua i ka maka pipi hulu. Lal !U 1 >11 iho la ua keiki nei i ka elu'a o kana mau pua. a ia h" ana aku no i ke l>aula o kana pana. aia hoi. he ni'na ana. kau mai la ke kanaka kiai i ka hae hoailona, e I. mai ana.alua aku la pua a ke keiki o Cisile i kupono' i maka pi]>i hulu. X<. kela holopono loa o kana mau ki ana i na pua mua i-lua. ua uilani ae la ka manao o ua keiki nei. me he mea la, <• h-.īke okoa mai ana kona lielehelena. no ka paa o kona ma:,ao. e lawe a lilo ,a e hiu a wela, i ka helu ekahi ma kela l'like n«• me kona kulana, ma *kana mau pa'na mua ana eiua. pela iho la no oia i kalena mai ai i ke kaula o kana ;i,ina. nn ka ekolu o na manawa, lie nakeke ana. kau mai la ka hae hi.ailona. e hoike mai ana. ua ku aku la ka maka •>ip; hulu. a o ia ka ua keiki nei i kaena ae ai: "He hookahi a'll pua i koe, Kaulike aku au me ka u'i. Ka eueu o Peresia." M'e ka manaopaa iloko ona. e kaulike i'o aku me ke. kaikaniahine <. Peresia. ua kulana mai la ua keiki nei ihope, a he uu«. ana na ka maka, aia hoi pulelo aku la ka pua helu eha. 111k«. k. 1. ik.i alei. a na ka hae hoailona 1 hen :e .kuu ua heie aku la a papani i kalii i makemakeia. a ia wa i paiakuli ae ai ka lewa i na leo huro o na kanaka no keia pa'iapa'i ana aku «> ke keiki o ke aupuni Cisile me ka eueu o Peresia »r.a ka pana j>ua. a aol'e i pau kela ikuwa ana o na leo uwa «« na kanaka. a hala okoa he minuke. "Ke haawi aku nei au i ka'u mau mahalo kiekie ana ia oe e ka naita opi«>. 110 kou akamai luaole, ma keia liana. aka nae e «»lui>]u oe e ki hou aku i ka elima o kau pūa. i maopopo ai. «»wai la o olua ke ku hookahi aku ana imua o ke kahua leaiea." .\!e ka niinoaka ma kona mau ])a])alina. ua kalena hou ae 1a ua keiki nei i kana kakaka. a hoomaka aku la e ki 110 ka elima «• na manawa. a ma ke ano nui ke olelo ae. o ka mea ' u;i ku aku la kela pua i ka maka pipi hulu. N«» ka pau loa ana o na pua-.elima a kela keiki i ke ku i ka uiaka pipi hulu. ua haawi hou mai la na kanaka i ko lakou mahaio no keia nioho. ma ka hooi ana ae i ko lakou mau leo Lr:«.. e lelele ana iluna. e noke ana i ke kiola i ko lakou riau papale iluna o ka lewa. I ka noh«»alii hou ana mai hoi o ka maluhia o ka manawa īa 1 ku mai ai ka ilamuku iluna. a kukala mai la me keia mau . U ••.: "i. ka naita o]>i«». ke haawi hou aku nei au i ko'u mahalo ii«--. ka iu'.i •• k' ii .-'eamai. a ua kaa hoi ka hanoheino ia oe. 110 ka }>aa ana ī ka helu ekahi ma keia lealea i keia manawa. o ka'u nae e kukala aku nei imua o ke akea, e haawiia i mai:awa n«> ka moho mai Roma aku nei. ka U'i o Peresia. e ki hi-u.ai i ka elima o kana mau pua. a ina e haule oia, alaila ua iil'> ka helu ekahi ia oe. me ka hoopaaj>aa ole ia.-ahiki i ke kii ana mai o kekahi moho e ae. a kaili ia hanohano mai ia < e aku." Me ka helehelena ulumahiehie mau. i piha hoi iv|e ke pi~ f:«.ihoi <»le. ua haalele aku la ka U'i o i kona wahi e ku ana. a hele mai la no ke kahua hookuku, a ia \va 110 i lena uiai ai oia i kana kakaka. hookonio iho la hoi i kana pua. ia wa ī huli mai ai oia imu.ā o ka ilamuku. a i mai la i keia mauolelo: "He nani hoi ia, ua haawi mai nei oe ia'u i manawa hou e ki aku ai i ka elinia.o ka'u mau ])ua, ke iiaaheo loa nei au ī ka hoike ana aku imua ou. a imua.hoi o keia anaina kanaka. ua makaukau loa au e hana aku i kekahi mau hana hoi.pahaohai» i ko oukou noonoo," alaila huli aku la oia i kahi i kau niai ai o ka maka pipi hulu. o ka hookuu aku la n<• ia i kana paa. a me ka eleu palamimo 110 hoi. i omou h- >u ilio ai oia i ka eoiio o kana mau pua. a ki aku la, o ka mea i ikeia. o ia no ka lele ana aku o ka pua mua. a ku i ka maka ].i])ī hulu. a lele aku la hoi ka lua o na pua. a mahele hapaiua ia ae la ka pua mua. a ia wa i huli hou mai ai ua eiuu la o Peresia a i niai 'la i ka ilamuku me ka minoaka • «hie ma kr>na īnau papalina: ' < ) keia ka hana hoopahaohao a'u i kamailio mua aku :;ei ia ««e. he hana nae ia na'u hookahi wale no me kuu aloha, «. maua wale no ka i ike i keia liana noeau." - < > keia ka makamua loa a kela anaina kanaka nui i ike ai i kekahi liana akamai a hoopahaohao noonoo. a 110 ia pahaoha•». ua hooiia ae na huro ohohia ana iwaena o lakou. me ka uoke pu ana ae o kekahi mau moho hookuku aku i koe 1 ka pa'ip a ' * ko lakou mau lima, pehea hoi e hiki iho ai ke u.iho malie. i kau a mea o ka piha akamai maoli 110, a e lo' e a ana 110 hoi na kanaka e akena ana i keia kaikamahine, akamai aku. a akamai mai. ' Ma keia wahi e ka mea heluhelu. mamuli .0 ke ku ana o k •:>ua elima. a ka U'i o Peresia. i ka maka o ka pipi hulu. ua kaulike aku la oia me ka Naita Amaborose o Cisile, e k ihu ai paha keia inele a ka poe hakii mele: ' r *Aōle"ko Ji oe t pakele. J ka wai o ka niu Haohao. Ua ana iliwai ia kaila, Ua kau hoi i ke ana kaulike." Mahope iho o na leo uluao'a ikuwa o ua kanaka. nana i 1 aku i ka lewa. ua ku hou mai la ka ilamuku iiuiia, aka 110 kaua nae e ka mea heluhelu, aole e nele ka hoopihaia aku ko kaua mau houpo. me ua noonoo pihoihoi, no kela lanakila kamahao i loaa i ka moho mai Roma mai. a kaua e nīuau okoa iho ai, owai ana la ka moho hou aku e ku mai aua. a kaili aku i ka hanohano e paaia la e ka Leele Pcrcsila ame ka Naita Amaberose. () na naita aku i koe, he hookahi keiki mahoe oke aupuni <ī t ivilc. ka < )hli o na-.'Kai, ka Weli o na M:iun:i, ame na lanaka ekolu i kapaia ma ka inoa o na manu, ua like pu me eono ko lakou nui apau.

N<> kekahi mau seknna kona ku malie ana. e kaāna ana li<»i ilokn o kona noonoo i kana mea e kahea mai ai, ia \va i l»( ilia mai ai kona leu. i ke kahea ana mai i ka mea i kapaia ka Manu Aeko o na Mauna l'irene. a Ke hoomanao la 110 oe e ka mea heluhelu, o kekahi keia o na kanaka ekolu me ko lakou mau aaliu ulaula, a o ka mea mua loa hoi i hoike mai iaia iho imua o ka ilamuku, ia lakou o ka hoea ana mai. mamua ae o ka manawa i malamaia ai na hookuku panapua pololei. llele mai la ua kanaka nei me kona aahu ulaula, a ku iho la ma kahi i hookaawaleia no ka hookuku ana. ia manaw'a i l?o|/U iho ai kekahi lima i kana kakaka a umou iho la hoi i kana pua ekahi, a me ke kulana hiehie o ka mea i hele a lehia ma kela hana, o ke kau ae la 110 ia iluna, a he unu ana mai no kona lima ihope. a ia alu ana 110, kapalulu aku la ka pua i ka maka pipi hulu. a kau mai la ka hae hoailona a ke kanaka kiai. ua ku pono aku la i kamaka pipi huiu. I hakalia no a haule ka hae hoailona a ke kanaka kiai ilalo, lie anuu ana. a he kulana ana ihf>pe a imua, aia hoi. kapalulu hou aku la ka liia o na pua i ka maka pipi bulu. Oili hou ke kolu o na pua a na Manu Aeto la. he ani ana no ka lima ihope. a hookuu aku la i ke kaula o'kana pana, aia hoi kaihalulu aku la ka pua a ua eueu nei i ke kai o Kauwiki, ke oni kāpalili- la ka pua helu ekolu i ke kiko waena o \\'aialeale. I ka nana aku i ke anaina kanaka 'e nonoho mai la i kela manawa. aia ke anoano eehia ke nohoalii la maluna o na mea apaLi, 110 ka mea ua hoopihaia akLi lakou me na noonoo pihoihoi, me ka ui ninau okoa ana iho iloko_o'lakou pakahi, nawai ana la ka lanakila ma keia hana? Hakalia no i ka lima o ke kanaka kiai, a unuhi ae i ka pua mai ka maka pipi hulu ae. o ke kapalulu aku la no ia o ka eha o na pua a ua Manu Aeko nei. ()iai he hookahi ana pua i koe e ki akLi ai, o ka pau no ia, ia wa i huli mai ai ua Manu Nunu nei o na Mauna Pirene imua o ka ilamulai a i mai la: "O keia ka'u pua hope e ki ai, alaila pau ko'u kuleana ma keia hookukn an'a. o ka'u wale no e noi aku nei ia oe. e aeia mai au e kou hanohano, e ki aku i ka eono o ka'u mau'pu'a. elike me ka mea a ka moho mai Roma mai i hana mai ai. a i kaulike aku ai tu> hoi maua maluna o ka papa heenalu hoo kahi." Ua haawi koke aku la ka ilamuku i kona ae 110 kela noi a ka Manu Aeko. ia manawa no i huli pono aku ai ua moho nei imua o kahi e kau mai ana o ka maka pipi hulu, me ke kaLika'i ole iho. a loihi ka hoopololei ana i kana pua, aka i kela hapai ana ae no i ka pana a pololei mamua o kona alo, 0 ka manawa no ia i oili aku ai o kana pua. me he auliau la no Makua-iki, i ka poli lauae o Makana, a oiai no kela pua e lele ana, ua onou hou iho la oia i ka eono o kana pua, a hoomaka akLi la e pana. ma ke alahele o kana pua niua o ka hookLiu ana aku. a he oiaio !oa, ua ku pono aku la ka pua mua, i ka maka pipi hulu. a kapalulu aku la hoi ka pua hope ma ke kumu o ka pua mua, a maheleia ae la iloko o na apana elua. a ia wa i huli mai ai ua Manu Aeko nei ihoj>e i ka ilamuku a pane ae la: "Owau ame kuu aloha j>oina ole. o maua wale 110 ka i ike 1 keia hana noeau." alaila kunou mai la oia i mua' o ka ilamukLi, me ka hoi ana aku no kona wahi niua, ilol;o o ia leo ne-i nakolokolo o ka lehulehu. e hoopaiakuli ana i ka^lewa. Elike me ka lele pololei ana aku o na pua apau a keia moho a ku i ka maka pipi hulu. pela iho la.no ka lele pololei ana aku o na huaolelo i hoopukaia ae eia, a ku pono i ke kikowaena o na 11001100 o ka U'i o Peresia. a o ia ka ua kaikamahine opio nei i nalu wale iho ai no iloko ona: "Owai la hoi keia moho i kapa iaia iho ka Manu f \eko? He keu aku a ka m.ea kupaianaha loa, o ka'u maii huaolelo apau i hōopuka mua ae ai, ma ka elima o ko'u.ki ana.i ka'Li pua, o ia mau huaolelo no apau kana i hoopuka mai'nei. "() oe no anei keia e Malavalia. kuu aloha poina o»e? 1 -[e oiaio ma keia hana he ki pua pololei, o kaua wale iho 110 lea i ike'i keia hana noean. aole o ka nui me ka lehulelui. a hele no hoi a o oe keia. he keu 110 hoi koii lokoino. o'ka pee ana i kou helehelena mai ia'u aku." Ma keia wahi e kuu hoa heluhelu o keia nanea, ke ike ae la kaua. akolu aku la mau moho i kau i ka helu eka|ii, oia ka Leele Per'esila. ka Naita AmeheroS£ ame ka Manu Acto, he elua nae o laua i kulike loa ma na ano apau, a he hookahi hoi. o kana mau pua elima wale no, ka i pololei i ka maka pipi hulu, me kona hana ole mai i kekahi mea, e hoopahaohaoia ai ka noonoo o na kanaka. 1 ka nohoalii ana mai o ka maluhia. a atthee aku hoi na noonoo pioloke.o na mea apaLi. ua kahea hou mai la ka ilamuku i ka Naita Atika, ka muli loa'ō na keiki mahoe o ke aupuni o C'i.sile. Ma ka hoike pokole ana ae ma ke ano nui, he eha niaū p t ua a keia keiki i ku pololei ma ka maka pipi bulti, a he'hookahi pua i hala-hu, o ia kana pua elima. i\olaila ua ukali aku 110 oia mahope o kona mau mua, ma ka ulia pakalaki. a he hookahi wale no o lakou i komo i ka helu, oia ka Naita Amaherf>sc. I ka pau ana hoi o koiia manawa. ia wa i kahea hou mai ai ka ilamuku i ka W'eli o na Mauna, a me ka elau ame ka palamimo. ku ana ua P>uliona nei mā kahi hoikeike akamai o ka poe pana pua pololei, o ka ia nei mau pua apau elima, ua ku pono wale 110 i ka piko, aohe walii mea a manuhe'u ae, nolaila, ua heluia oia me na moho i kauia ma ka helu ekahi 110, ka hookuku hou ana aku 110 ka lua o ka manawa. I ka pau ana hoi o ka manawa o ka \veli o na Mauna, īa vva i kahea mai ai ka ilamuku i ka mea i kapaia, ke Kaupu Hehi Ale. o kana mau pua apau elima ua ku wale-no i ka pipi hulu, a elike me ka hana a ka Lede F 3 eresila ame ka Manu Aeko, pela no oia i hoohaUke aku ai, me ka pane pu ana ae 110 hoi i keia mau huaolelo: "Owau wale 110 me ka'u mea i aloha ai, o maua wale 110 ka i ike i keia hana noeau." Ua lele hou aku la na liuaolelo i hoopukaia ae e keia moho a pa pono aku la i ka noonoo o ka Lede Peresila, me ka naki nui ana iho iloko o ua kaikamahine opio nei: "He keu maoli ka kefa a ka mea pahaohao," wahi a ua lede opio nei. "Il manao ana hoi au la, he'elua wale iho no maua i ike i keia hana, eia ka. he ekolu makou. nolaila ua hoopohihihi loa ia mai kuu noonoō, owai la o keia mau kanaka ka mea a kuu puuwai e li'a nei, kuu hoa kakele o ka maka p x ipi hulu?" _ .K waiho aku 110 kaua, e ka mea heluhelu i ka Leele Peresila iloko o kona pouliuli me ka piha pohihihi pu, no kana mea i aloha ai, aka o kaua pu 110 kekahi iloko o ia pohihihi hookahi. a o na mea no apau ma kela kahua lealea, na keia mua aku nae e hoike mai ia- kakou i ka mea oiaio. I ka nohoalii hou ana mai o ka maluhia maluna o ke kahua lealea, ia wa kahea mai la ka ilamuku i ka Olali o na Kai, o k<>na wa ia e hoikeike ae ai i kona akamai. he oiaio, aia ua alii la o na powa, o ka moana. ke ku la ma ke kahua hoikeike. a me kōna hiehie nui. i hoomaka aku ai oia e pana i kana pua helu ekahi. o ka hele no ia a papani i ke kikowaena o ka maka pipi hulu, o ka elua. ka ekolu. ka eha ame he hookahi wai niai Kaena a Waialua. a heluia ae la oia ma ka papa o ka poe lanakila, e komo hhu aku; ai oia ma ka hookuku ana no ka elua o ka manawa. He umi-kumamalua mau moho i pau i ka ikeia ko lakou akamai pana 'pua, me ka lanakila ana hoi o kekahi poe o lakou. a haLile no hoi kekahi i ka hopewaa. nolaila he hookahi wale 110 moho i koe. o ka pau 110 ia. a hoomaka hou aku na moho lanakila. e paio ahiki i ke kaa ana i kekahi o lakou ka lanakila/ "Ua kahea mai la ka ilamuku i ka moho ho|)e loa. oia ka Manu Yenetura o Mnuna Sinai, me keia mau hnaolelo: 0 "O oe ka moho i koe e ka Nīanu \ T enetura o ka pau no ia o na moho i ka hookuku, nolail'ā i iiui ke alio, hana i ka ike

ame kc akamai a nui. i konio pn oc mc na- moho lanakila, no ke alualu ana i ka makana o keia lealea." l-laawi aku la ua moho nei i kaua kunoil hoomaikai ana i ka ilamuku, o kona nee ae la ii(j ia a ku ana ma kahi hoikeike, a me ka hoohakalia ole iho, o ka hoomaka aku la no ia e pana i kana pua helu ekahi, ahiki i ka eha, me ka pololei wale no i ka maka pipi bulu. a i ka lima o kana mau pua. huli mai la i ka ilamuku a ninau mai la: "E loaa ana anei ia'u ka aeia mai. no ka paku'i ana aku i'ka eono o ka'u pua, mhope aku o ka pua helu elima, elike me ia a ka Lede Peresila i hana «iku ai ame kekaM inau moho e ae. mamua iho nei?" , "Ua aeia oe e haita aku pela, nolaila mai kanalua i ka hoikeike ana a'e i kou akkniai." Hakalia no a pau kela mau olelo i ke kamailioia mai e ka ilamuku, o ka huli aku la no ia o ua moho nei inma; a he kulaiia ana mai ihope, a ia hoi ana aku no a ku pololei iluna. aia hoi'. oili pu-a o aku la kana pua. a e lele ana 110, e kokokt aku la i ka maka pipi bulu. o ka wa ia i-oili hou aku ai ka eono o na pua, o ka hele 110 ia. a mahele hapaiua :a ka pua e paa ana i ka maka pipi lmlu;- iloko o na apan elua, a 0 ia kana o ka huii ana mai a i mai la: "Owau ame ka'u mea i aloha ai, o niauā wale no ka i ike 1 keia hana noeau." I Ua hooi lōa ia aku ke kahalia ame ke pahaohao o ka Le.le Peresila iio na kanaka ekolu. i hoohalike mai me kana īnau olelo, nolaila aole loa he wahi maopopo iaia. 110 kaiia aloha, ka mea ana e li'a mau ana, o ka ike aku iaia» aole nae pela, aia kela poe ekolu iloko o ko lakou mau lole hoano-e. a ua hunaia aku hoi ko lakou mau helehelena. mai ka ilee ana aku a ka poe i kamaaina ia lakoii. "Ua hoea mai la kakou i ka hope loa o na moho i komo ma keia lealea o keia la;" i ]>oha i»ai ai ka leo o ka ilamuku, "a o na moho e komo aku ana> ma ka hookuku ana, no ka elua o na nianawa, oia 110 ka Lede Peresila, ka Naita Ama* . bero.se, ka Manu Aeko o ka Mauiia Perene, ka \Veli o na Pae Mauna, ke Kaupu Hehiale, ka Olali o na Kai anie ka Manu Venetura o Mauna Sinai. Ua- ili aku ke ko'iko'i maluna o lakou nei pakahi, ka hooikaika. ana e kaili ae i ka lanakila o-keia lealea, no ka papahi ana i ka makana i hookaawaleia. | "He ehiku ka. nui' o na pUa a kela ame keia moho e ki ai. a ina e ku ana na pua elima, i ka maka pipi bulu, ua hiki no ke ki hou ia aku na pua elua i koe. a o na moho e kau like ana, ma na helu- kiekie loa o ka lakou mau pua, i ku i ka maka pipi-bulu, o lakoirke hookuku hou, ahiki i ka maopopo ana o ka mea nana e aha'i ana i ka makana helu ekahi. "O ka nioho mua loa a'u e kahea aku nei no ka hoikeike ana ae i kona* akamai 110 ka elua o ka manawa, o ia 110 ka Lede Peresila, nolaila o kona manawa keia." ia wa 110 hoi i oili aku ai ka Lede Peresila a ku ana imua, o ka lena mai la no ia i kana kakakā ihope, a ia hookuu ana aku i kana pua, 0 ka hele no ia a kapoo ana iloko o ka maka pipi bulu. | I Hoalu hou mai la ua u'i nei o Peresia. i kona kino ihope, a ia kuu ana aku no i kana jpua, o ka hele no ia a ku ana i ke i kiko waena p Waialeale, pela no i ke leolu, ka eha. ahiki i j l'ka ehiku o*kana mau pua> ua ku pono wale no i ka maka' pipi- Ikilu. j ' 1 ka eono nae o na pua a ua kaikamahine nei. ua liuli mai la oia i ka ilamuku a.pane mai la: "No ka ehiku o ka'ii pua, e hoohuli ana au \ ko'u kua i ka maka pipi bulu, alaila ki aku i ka pua, a i ku pono ole 110 ia. he nani hala ana ia. ua liuli na maka i kahi e, aole nae hoi he hewa o ka hoao ana." j L T a haawi aku la no ka ilamuku i kona,ae. me ka i pu ana j aku. ua hiki i ka moho ma ka aoao o Roma, ke hana aku elike me kona makemake. ia wa 110 i nana hou aku ai ka U'i Peresila i kahi i ku ai o ka maka pipi bulu; alaila nee ae la he ekolu kapuai i ka akau, a nee pu mai la 110 hoi ihope. he liookalii kapUai, ia wa i hapai ae ai oia i kana pana a iliwai 'iike me kona mau maka, alawa hou aku la i kahi o ka ma-ka 1 kau ai, o ka hookuu aku la 110 ia i ke kaula, me ka hooho ana ae i keia mau huaolelo: j "Ua ku aku la kuu pua i ka maka o ka pipi' hulu, ke ike 1 'nei au i ke o o ke kaula o leuu paiia. Ht elua wale iho 110 I niaua. i ike i keia haiia akamai, owau 110 anie kuu aloha kakia i ka iwi, aole auanei oia e nele, e hana mai-ana i keia I kiina mikioi. Moaa ole' i ka nui me ka lehulehii.'o ua aloha ' • • ) I nei ia a u. ! He mea oiaio e ka makamaka heluhelu. o kela pua eliiku | a ka Lede Peresila i ki aku ai. ua lele aku la ia a napoo i ka J 1 maka pipi bulu, iloko o na leo paiakuli o na kanaka, e noke ' ana i ka huro, me ka pilia olioli maoli. i Nawai hoi e ole ka pilia olioli o ke ohohia i keia kāikamalime opio.'i kau a mea o ke akamai ; luaole. a o ka makamua j loa hoi o kekahi o na haiia kupaiaiiaha a lakoii i ike dle ai ' mamua. akahi wale 110, a kela anaina k.anaka i olelo okoa ae ai 110, aohe he molio i hiki ke pa'i i ke poo o ke kaikamahine 0 Per6sia. 1 Alia nae kaua e ka makamaka heluhelu e komo pii aku iloko o nā manaO ohohia ku'hihewa, elike me ko kela poe;' alea e hoomanawanui iki iho 110 kaua pela. 'āhiki i ke ku pakahi ana aku o na moho i koe. malia aia 110 iwaena o lakou, I he poe i a'oia a lehia ma na kiina noeau o kela hanaī r ' | 1 ke auliee ana aku hoi o 'na manao liauoli o'ka lehulehu' no ka moho mai Roma mai. ia wa i kahea niai'ai ka ilamiiku ! i ka Weli o na Mauna, o kona wa ia e ku mai ai e | kela i kona ike pana pua pololei. a ma.-ka hoike pokole anā ae nona. ua haulehia kona akamai ame ka makaukau, ma 1 keia hookuku hou ana, no< ka mea he eha no>ana nlau puā 1 ku i ka maka pipi bulu, a he ekolu hoi i ohi i ka puahiohio. Mahope o ka. Weli o na Mauna, ua kahea mai la- kailamu- i ku i ka Manu Veiietura o Mauna; Sinai. - O l£tia nei mau pua mua eono; ua h'ele wale no a papani i ke kikowaenā o kā I maka.pipi bulu,.a i ka ehiku o kana māu pua, ua huli mai la i oia. a ninau aku lā i ka lunakanawai nui o ka la, ina lie hiki iāia ke hana; elike ine ka ka Lede P€resia. i a haaWi ' aku la no hoi ka ilamuku i kona ae, o ka wa iho la 110 ia o' ua moho neiii kalena mai ai i kana pua, ke hele lā ke kaula a uuina i kau a mea o ka ikaika. huli aku la lioi kona kua i ; | kahi o ka maka pipi btilu, a o ke alo i kalii o ke anaina, ka : naka. alaila pane ae la i keia mau olelo o ke kaena.: | "Kiina ia ka onohi o ka lanakila," o ka oili pulelo aku la : 110 ia o kana pua, o ka hele 110 ia a kapalulu ana i kahi i makemakeia. a o ia kana o ka pane hou ana ae: "He elua wale no maua i ike i keia hana. owau no aine kuu aloha. alua I lia. e na hoaloha, he keu aku a ke pahaohao o keia mau ' nioho elūa i kaulike aku la ma ke āna iliwai o ko laua akamai, a ua kulike loa hoi ka laua mau huaolelo i hoopuka āe | ai. Ua hana ka Lede Peresila i keia mau hana hoopahao-! I hao. 110 kona ake nui 110 e ike i kana aloha, 110 ka mea o laua wale no ka i a'o a leliia ma kela hana. a koho okoa iho la no oia iloko ona. o kana aloha kela o Malavaliā. alia nae līftji. | e kakali malie iho kaua, ahiki i ka pau pono ana o na moho i ka hookuku. . I Oiai no ka leJiulehu e noke ana i ka uwa a i ke kaniailio 110 ke akamai o keia moho, nana i ukali aku a kaulike me ka Lede Peresila, ia wa i polia hou māiia'i ka leo o ka ilamuku, i ke kahea ana mai i ka Olali o na Kai, o kona manawa ia, a elike me ka-leo kauoha, pela no i ku māi ai ke alii o ha powa o ka moana! O nā pua ekahi, elua, ekolu. eha. me ka elima. ua ku pono aku la i ka maka pipi bulu. o ka eono hoi me ka ehiku, ua kapae ae la ka alaala. he hee 110 kaiuli, a ukali aku la no oia me kona kaikuaana. ka Weli o na.Pae Mauna ma ko laua alahele pakalaki, aole hoi elike me ka laua mau olelo kaena i kinohi. no ke kaa o ka lanakila ma ko laua aoao. iiia na hookuku apau e mālamaia ana. ; _ la pau ana hoi o ka manawa o ka Olāli o na Kai, uaikaheaia mai la ka Naila Amaberose. ke keiki mahoe hookahi i komo iloko o ka helu ma kela hookuku aniillo ka elua

0 na manawa. O na pua a keia naita kaulana niai ka helii ekalii ahiki wale ika helu eono, ua ku pono wale 110 ika niaka pipi bulu, a i ka ehiku nae o kana j)ua, he hapawalu iniha ke kapeke mai ka maka pipi bulu ae. aolie no he wa a lilo hou i nioho hookuku, no ke kolu o na nianawa. I ka pau ana hoi o kouā manawa. ua kaheaia mai la ka Manu Aeko o ka Mauna Pirene. a me ka hiehie o kona kulana. i nee mai ai keia moho a ku ana imua o4ce kahua li»».kuku, a me ka hakalia ole iho no hoi. o ka lena mai la no ia i ke kaula o kana kakaka. he oni ana no kona'mau lima. a lukulana ana hoi no kona kiiio, aia hoi. ua ku aku la kana pua mua ika mino olu, r . | , ,3 / 0 na pua mahope 1 akli <r keia nfoho. mai ka heiu ekahi ahiki wale i ka pua eono. ua pololei wale 110 a ku i ka maka pipi bulu, a iJ<a ehiku 110 hoi o kana pua. ua hoohalike ae la 110 oia me ka na moho lanakila mamua aku ona. me* ka hooho pu ana ae i keia mau olelo: "Kiinaia aku ka onohi pohihihi, ka piko o ka lānakila," o ka wa no ia i pa'pani aku ai kana pua i ke kikowaena o ka maka pipi bulu, a o ia kana i liooho hou ae ai: "He elua wale iho no maua i ike i keia hana akamai, ow.ai no ame kuu aloha. alua maua." He hookahi wale no molio i koe. o ka pau no ia o na nua apau i ka hoikeike i ko lakou akamai. nolaila ua kahea mai la ka ilamuku i ka mea i kapaia ke Kaupu o na Ale,>+ic mauawa ole, ku ana keia moho imua o ke kahua. a hoomaka aku la e alualu 110 ka aha'i ana mai i ka lanakila ma k«»na aoao. . , Elike no me ka na moho lanakila mamua aku ona, i hana ai, pel'a iho la no oia i hoohalike aku ai. o ka hele ia o kana mau pua, mai ka helu ekahi mai ahiki i ka helu eono. ua pau wal'e no i ke ku i ka maka pipi bulu. [ ka eliiku hoi o kana mau-pua, huli aku la kona kua i kalli o ka maka pipi hulu, e kau mai ana. a me na huaolelo i kulike loa ine ka kona mau mua, puana ae la oia : "Kiinaia aku ka onohi pohihihi i ka piko o ka lanakila," o ka hookuu aku la 110 ia i kana pua hope loa, he oiaio ua lele aku la ia a ka piko o eha ka manao. Ia maopopo ana i ua Manu Kaupu la o na Ale. ua ku kana pua i ka maka pipi bulu, ua hoo.ho hou ae la oia i keia mau olelo: "He elua wale iho no maua i ike i keia hana akamai. owau no ame kuu aloha, alua maua." Ua uoke ae la na kanaka i ka huro me na leo o ka piha ohohia me ka hauoli pu no na moho i kau aku maluna o lakou ka lanakil'a. o kela hookuku ana. Oiai na kanaka e noke ana i ka huro, a e noke ana hoi i ke kaena 110 kela ame keia īnoho, aia hoi ka U'i Magarita ke noke mai' la i ka hakilo o ka ike lihi mai i kana aloha, he hana paakiki nae ia, a o kaua pu no kekahi e ka makamaka heluhelu e lioaa ana no ka kakou koa opio. oiai he ekolu ke'.a mau kanaka opio, owai la iwaena o lakou o Hawila. 1 Ika loaa ole ana aku oka ike ika U'i Magarita kana mea i ano'i nui ai. ua hooho malie ae la oia i keia mau olelo: "Aia la ka hoi ihea kuu mea i aloha ai? E ka mea maikai iwaena o na kane, Pehea la au i noho pouliuli ai nou? E ka hiwahiwa a kuu naau, Ua hei ka Manu Nunu Ahiu ia oe. O oe na'e ka'u e kapa nei ahiu." 1 ka meha ana iho hoi o na leo huro o na kanaka. a nohoalii hou mai la ka maluhia maluna o ke kahua lealea. ia \va i ku mai ai ka ilamuku nui o ka. la iluna. a me ka leo nui nmlakaka. kamailio mai la: t | "E ka moiwahine oka nani; na alii hanohauo ka aina, ame ka lehulehu o ka poe apau i akoakoa mai uei i keia la nui o ke kulanakauhale o Roma, ke ike nei kakou me ka hoohewahewa ole, mailoko mai o na moho he nui i ku mai a paio 110 ke kaili ana i ka makana ma ka hookuku pana ' pua, he eha wale 110 mau moho i kau i ka helu. nolaila he j hookahi manawa a lakou i kōe e hookuku hou ai. a o ka I mea e kaa ana iaia ka lanakila. uana auanei e aha'i i ka ma- ! kana. a o ka hoea ana mai no hoi ia i ka panina hope o na ■ lealea o keia la. E hoomakaukau a'na nae ka ilamuku e kamailio hou ' mai. i ke ano o na loina a na moho e hookuku aku ai. ua j pane mai la he leo mailoko niai o ke anaina, a eia ka o Kolomela. ua i mai la oia i ka ilamuku: I "Mamuli oka makemake oka moiwahine oka nani. ke ) kauohaia aku nei oe e hele mai no ka lohe ana i kekahi niau : manao hoakaka, e pono ai ka hookuku ana mawaena o na | moho lana*kila." ia wa i haalele iho ai-ka ilamuku i kona I wahi'e ku ana, me ka hele pololei ana aku a imua oka U i Magarita, a o ia ka ua kaikamahine nei o ke kamailio ana mai: "1 kahea.aku nei aii ia oe e Sa Ilamuku e hele mai. mamuli 0 kekahi hana Uoopahaōhao a hookahaha noonoo 110 hoi, ka mea nana i hoopohihihi loa mai ia'u, ao ia keia: Mai ka "mua mai o ka moho lanakila, ahiki wale 110 i ka moho hope , loa> ua hoike mai lakou apau, eia wale no lakou. iloko o na wiliau a ke aloha,- 110 ka mea ur puana like mai lakou i ka ! mea hookahi 110 -a kekahi e hooho ae ai: "He elua wale ih<» | no maua i ike i keia hana akamai, ōwau 110 ame ka'u mea i 'aloha ai, elua maua.' "Eia ko'u manao. e hoike ae oe imua o ke akea. a imua hoi ona moliō-e hookuku aku ana. eki pololei lakou ina o ka inoa piha o ka lakou mea i aloha ai. mai'loko mai o na hua pi-a-pa e kauia aku ana ma kahi kokoke 1 ka maka pipi bulu; ai ka pau ana oia hana. alaila oka pua hope loa a kela ame keia e ki ai, ma kahi no ia he luuikahi j hapa umi-kumamaono o ka iniha, ke kaawale mai ka maka pipi bulU ae. I ' "O ka mea iwaena o keia mau moho, e pololei ana kana pua hope, a ku ma kahi i hoikeia ae la. iaia auanei e lilo aku āi ka. puuwai daimatia, i hookaawale ia no keia lealea, a mawaho ae o ia ke paku'i aku nei au i ka lei eiaimana a'u e lei nei ma kuu a-i: Eia hou. e hoike ae oe i ke akea. e kapaeia ke ki pololei ailia o na moho i ka lakou mau pua i ka maka pipi bulu, no ka mea ua paa kuu manao, ua like wale rio ko lakou ike ame ke akamai ma keia hana; a e hoololiia ae ko lakou pana anā i n'a pua. ,elike me ia a'u i hoike aku nei ia oe. a e ki kela ame keia i kana mau pua, elike me ka nui.o na hua palapala, o ka inoap ka mea ana i aloha ai." Haawi aku la ka ilamuku i kana kunou ana imua o ka moiwahine o ka nani, o kona huli hoi mai la 110 ia 110 kona wahi. a kukala akn la iniua o ka lehulehu i na mea apau a ka U'i Magarita i kamailio mai ai iaia; I ka lohe ana o ke anaina i na hoakaka a ka ilamuku, ua hoopiha loa ia lakou me ka olioli, no ka mea o lakou 110 kekahi i makemake e ike, owai la na ipo hoomahie a kela niau moho, na lakou i hawele a paa i ko lakou puuwai, elike me ka ua mau moho la i puana like ae aj. Ika lohe ana hoi ona moho i kela leo kukala ka ilamuku, o ka U'i Peresila hookāhi iwaena o lakou i hoike okoa ae i ka olioli, ma .0 ka» minoaka hoohie ma kona mau papalina, oiai ua hoike kahiko 110 oia i ka inoa o kaua niea i aloha ai .oiamo o Malayalia. E kvtu makāfnifkā hēflulieltr. i; he mau hana akamai wale im keia a ka Manu Nunu Ahiu. i wahi nona e ike ai i kana ah)-_ ha. iwaena o kela mau moho eha. Ua noonoo oia i wahi 11011» e ike aku ai i kana alōha, a mamuli wale 110 o ka oili ana ae'o kekahi manao iloko ona, pela iho la oia i hoike okoa mai ai ia mea imua o ka ilamuku, elike me ia a kaua i ike mua āe nei: () kekahi kumu no hoi oka makeniake loa ana oua Manu Nunu Ahiu nei e ike aku ia Hawila. i liiki ai i kana aloha ke haawi mai i kona ae. ame ke apono ana. no ko ia nei haawi makana aku i ka lei (laimāna, e kau la ma kona a-i. No Ilawila nāe, konu>hia 'ilio la na manao knniuhu iloko oiia, a o ia kana o ka i wale ana ae no: (Aole i pau.)