Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 32, 10 ʻAukake 1917 — AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? KE ALA HOU ANA O KE KANAKA [ARTICLE]

AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

KE ALA HOU ANA O KE KANAKA

Helu XI. (Hoomauia.) * He mea oiaio loa, aia he Akua. Oia ke kumu o na mea apau, a ma Ona la i haoaia ai a i ioaa mai ai na mea apau, o ko ka laui ame ko ka honua mea i piha ai. Ua hiki i ira kanaka ke ike a hoomaopopo, aia he Mea Mana Loa Nana i hana ika lani ame ka honua. Aole e loaa vrale mai ka lani ame ka honua, ke ole he mea mana naua e hana. Aole laua e ulu wale mai, elike me ka ulu wale ole mai o ka hkle a kakou e ike nei, ke ole he kamana nana e kapili. "O kela hale ame keia hale apau," wa-hi-a Paulo ka lunaolelo, "ua hauaia ia e kekahi; a o ka mea nana i hana na mea apau, o ke Akua ia." Hebera 3:4.

A elike me ko kakou manaok» ana i na moolelo o na aupuni i hookuniuia ai o ka honua nei e pili aua i ko lakou mau poo alakai ame ko lakou mau kanaka kaulana, pela no ka hiki i na kanaka e manaoio i ka moolelo iloko o ka Baibala e hoakaka ana no ko Adamu ikemaka ana i ke Akua ame kekahi poe e ae i hooiaio pu «nai no ko lakou ike ana i ke Akua, elik« me Noa, Aberahama, Mo»e, a pela aku. Ua ili mai ka A<lamu olelo hoilee ma o kana inau mamo la a hoea ia Noa, kekahi o na mea ikemaka. Pela no hoi i ili pu mai ai ia mau hoike elua ma o Noa la a hoea ia Aberahama. Mai ia Aberahama mai hoi, laaaka, lakobo, na kupuna o ka lahui Iseraela ame ka poe okipoepoe ia a nee mai a hoea ia Mose, ka mea a ke AkUa i haawi mai ai i.ka papa o na kanawaHmaluna o ka Mauna Sinai. O lakou apau he poe ikēmaka i ke Akua. O lehova ka inoa, he Akua mana a Ola mau. O na mea kahikō i loaa i ua poe naauao e huli nei i keia mau la, na mea hooiaio no ka pololei o ka lakou niau hoike no ke Akua, a ua nee mau mai ia mau hoike iwaena o ka lahui Hebera a hiki i ka hoea ana mai 0 Krist.o ka mea i wanana mua ia mai e na kaula hemolele. Pela no hoi i loaa mai ai ia niau hoike iloko o ka Baibala ame na moolelo lahui e ae a hoea mai 1 keia wa. O ke Akua ka Mea nana i hana i ke kanaka makamua, a haawi mai i uhane maemae iloko ona, a haawi pu mai no hoi i na mea e pono ai ke kauaka. Nolaila, o ke Akua ka haku o ke kino anie ka uhane o ke kanaka, a o ke kanaka boi ka mea i hooliloia i alii a i haku uuiluna o na holoholona ame na mea a ke Akua i haawi mai ai. Ua kau mai la ke Akua i kanawai maluna o A(lamu ame Ewa ma ka papn ana aole e ai i ka hua o ka laau e ike ai i ka pono ame ka hewa, me ke kau ana i ka hoopai o ka inake maluna o laua i ka la o laua e ai ai. Aka, -uc hele mai la ke diabolo a komo iloko o ka nahesa a hoowalowale mai la ia Ewa e ai i ka hua i papa ia, a puni iho la o Ewa a ai iho la; a na Ewa aku hoi i hookikina ia Adamu, a puni iho la no hoi ia, a hookahi ka haule pu ana i ka hewa. O ka hiki ana i ka nahesa e hoowalewale, mamuli no ia o ka mana o Satana, ka mea liona ka hiana e hokikina i na uhane ino dairtionio e komo iloko o ua kanaka ame na mea like ole, eliko no hoi me ha uhane daimonio i komo ilo ko o na kanaka ma ua la o Kristo, a o Satana hbi iloko o luda lBekariota no ke. kumakaia ana ia lesu, a pela no hoi iloko o Petero, ka mea i a'o aku ia lesu aole Oia pono e make. Mamu'H o ka haule ana o AdamCi flme Ewa i ka hewa i kauia mai ai ka hoopai o ka make maluna o laua, a o ka inanawa mua hoi a ke Akua i puana mai ai ia Adamu: "No ka nlea, ua lioolohe 'oe i ka leo o kau wahine, a ua ai hoi i i ko ka la&u A'u i papa aku ai ia oe, i ka i ana, niai ai oe ia rfiea, ua hoahewaia ka aiiia nou, me ka luhi oe e ai ai i kana, a pau na la o kou ola ana. * * * Me ka hou o kou maka e ai ai oe i ka ai, a hiki i kou wa e hoi hou aku ai i ka lepo, -ho. ka mea, itiailaila mai oe i laWeia mai ai; no ka iiiea, he lepo no oe, 'a e hoi hou aku oe i ka lepo." (Ua pili keia mau olelo no ka make e kau mai ana maluna o Adamu.) Ufe puana pu nohoi Ōia no Ewa, ka wahinea Adamu:. "E hoonui loa aku Ao i ka eha o kou hapai ana, me ka eha hoi oe e hanau mai ai i na keiki; a o kou makōmake aku aia aio ia i kau kane, a • oia hoi kou haku. ■'' Kinohi 3:16-19. E hoolnaopopoia ma keia, ua lilo ka wahiiie i mea alakai i ke kane iloko o ka haulehia ana i ka hana hewa a loaa mai ka hoakewaia ame ka hoopai ana. No ia mea auanei e oi loa ai ka pono, e lilo ke kane i niea nana e alakui i ka wahine i ka hana ana i ka pono o ke Aleua ma o ka euanelio la. A ma ka haulie ana o Adamu i ka hookikina a kana wahine e ku-e i ke kauohh. a ke Akua, i loaa mai ai na kanaka o keia honua. Ma ia kuwu, i hiki ai laua me Ewa ke kipaku like ia ma"waho o ke kihapai o Edena, no ka mahi ana i ka lepo. Ua ike laua i ka luhi ame ka ehaeha, ka nawaliwali ame ke kauiuhu o ka inanao. Ua ulu mai iloko o laua ka naau milii a hoopili aku i ke Akua, a ma ia wa i hapai ai o Ewa ia Kalna a hiki i ka hanau aiia, a. olelo ae la o Ewa, "Ua 'loaa ia'u he leāilaka no īehova m&'i." Kin. 4:1. Ma na pauku 8 oie 4 o ka mokuna 5 o Kinohi, ua

1 hōiieeia "he nui na' leeikileane'āin'e na īeāi*•] kamahine a Adamu ma). He 930 makaI hiki o ko Adamu ola ana a make iho la J ia. O Ewa hoi, aole i maopopo, aka, ua make no. Nolaila, e hooinaopopo kakou o ke. Akua ka mea hana i hana i na mea apau. He mea kino la, a he naauaoame ka mana iloko Ona. (Aole hiki i, ka mea kino ole ke hana. Aole hoi ku-; pu wale mai ka laui ame ka la, ka honua, etc., ke ole he mea mana loa nana | e hana.) Oia ka i papa ia Adaniu maj aole e ai i ka hua o ka laau, a hoike ! mai la i ka hoopai o ka make e loohia' ana maluna o laua ina laua e ku-e ia kauoha. He oiaio nae, ua ku-e no laua. 7 | Nolaila, 'ma o ko laua ku-e ana la i ke kauoha, i loaa mai ai ka hewa. O ke | pale "kanawai, he hewa ia; o ke koho kuhihewa ana o ka manao, he hewa ia; 0 ke kuko pono ole, he hewa ia; etc. He hopena like ole o na hoopai ko kela ame keia hewa, a e ili like ana no ia maluna o na kanaka apau e koho ana i ke kuhihewa ame na mea hewa.. j O ke Akua o ehova ka i haawi mai i j Kona mau kanawai i ka poe Iseraela j ma o Mose la, o ka Mauna Si-1 nai, a Oia no ka i liaawi mai i na kauoha o ka euanelio ma o Kristo la Kana j Keiki no ka haiia ana; ka mua i ka poe Iseraela, alaila i ka poe Oeniile. A i keia mau la hope nei, Oia no ka i liaawi hou mai i.na k.auoha o ka euapelio no' ka haiia ana i na kanaka i\o ka manawa hope loa-r-ka mua; i na Gentile, alaila i ka poe Iseraela. Pela e lilo ai ka mua i hope, a o ka hope hoi i mua; a e nui auanei ka poe o ka mua e lilo i hope, a o ka hope lioi i mua. (Ea, o ka euanelio hea ia?) Aka, o na inakahiki mau o ko ke kanaka ola ana, he 70 a 80 ia; a ke oi loa aku, no ka ikaika mai ia ame ko ke Akua aloha. O na moi ikaika ame na kanaka kaulana o ke ao nei, ua hoi aku lakou i ka opu ana ole o ka honua e lilo 1 lepo. Aole i hoopale mai ka luakupapau i ka mea ame ka mea waiwai; aole lioi ka make i ka inea nawaliwali ame ka ikaika. Nani wale ka haulehia ana o ka poe ikaika ame ko ke Akua poe kauaka. O Soloinoua ke alii opio o ka laeraela i hoopomaikai ia e ke Akua me ka naauao pookela, aole loa i keia la. Ua hookipa mai ka make iaia ma kona mau ipuka. Aole hoi ke aliiwahine o ka hikina ka mea i hele aku iloko o kona hanohano nui e ike iā-Solomona ke kaulana ana i lohe wale ai, ua lilo oia i j h\inahuna lepo no ka honua, a ma ia i hookoia ai ka olelo a ko kakou Akua, he lepo oe, a e hoi hou aku no oe i ka lepo. O Kaleopatara hoi, ka wahine Aigupita pookela loa o ka u'i ma k€ ao holookoa a puni, ka mea nona ka nani i wawahi liilii aku i ka puuwai uahoa o ka Moi Kaisarp a pe-pe me he manu nunu opiopio la.; a no ka nui loa o kona u'i, ua halii aku na kanaka i na lole lilina me ka lu ana i na pua malalo o kona mau kapuai wawae i ka wa e hele ai, a ua hiki ke honi ia ke ala o na pua iloko o ua mile ekolu a oi aku ka mamao. Auhea oia i keia la? Eia oia ke waiho nei iloko o kekahi o na hale hoikeike 0 Parisa he w.ahi puu lehu «uku wale no, aole piha na poho lima. Ua liookipa mai ka make iaia, a o kona mau helehelena u'i na nalohia aku. Aole loa e hiki i ka nui o kona nani ke hoopakele ae iaia mai ka make mai. Aole hoi i ka nui o ka waiwai ame ka hanohano o ke kanaka, e pakele ae mailaila mai. Ke ohi nei ka make i keia au maiiawa e ikeia nei ,mai ka poe opiopio mai 1 manao ole ia ā hoea i ka poe palupaluj i loiki na la. He mau make ma 'i kalii, a he mau make ma'i ole kahi; he make no ka hopena palupalu mai kekahi, a ho mau make ulia wale kekahi ame ka make pepehi maoli ia. He mau miliona a miliona o na kanaka i make mai ka hookuinuia ana māi o ka honua. 1 Aole hiki i ke kanaka ke lawe pu i kona waiwai me ia ma kela ao, aole iioi kekahi o kana mau puolo i minamina ai. Aka, aia he uhane iloko ona ka mea e hele aku ana e ku imua o ke Akua ka Haku o na uhane a o ko lakou kumu hoi. O ke kanaka i hana pono ina keia ao, ua kuleana ke Akua e hoonoho i kona uhane ma kahi maikai, a iloko nohoi o ka paredaiso. O ke kanaka hana hew» h°i a i ka euanelio, ua loaa ia lakou ke kuleana e hoi e noho, ma kahi huikau o ka poe hewa e noho pu me Satana ko lakou alii. O ka mea maikai ma kahi o ka maikai, a o ka mea ino no hoi ma kahi o ka ino. Nolaila, aohe ukana e ae a ke kanaka e lawe pu ai me ia ma kela ao, koe wale no o kana mau hana. Ke hele nei na uha*ie o ka poe hewa i ka luapo ma kekahi walii oloko o ka honua. Ilaila o lesu i hele ai mahope iho o Kona make ana. (Epeso 4.9). Malaila o lesu i hoopakele ai i kekahi poe uhane. Ua kapaia ia wahi he halepaāhaok (I Petefo 3:18-20.) A o ka poe ponō hoi, ke hoi nei ko lakou mau uhane i ka Paredfciso iluna i ke kolu o na lahi. II Kor. 12:1-4. Ma ko HaWkii nei moolelo hoi aia ia wahi i ka papaku eha (4) oloko o ka honua. Oia ka lua o Milu, a he mau leina-uhaufe ma kela ame keia mokupuni, oia na puka e hele ai na uhane 'a komo no ka hoi atia i ka lua o Milu. Aohe hewa o ka malama i na hoike like ole. O Kate Pield, kekahi o na wahine kakau naauao o ke kulana hoole i ka mana o ke Akua, i make ma Hawaii nei i kekahi mau makahiki lo'ihi i hala hope ae nei. Mamua o kona

m'ake ana', oiai ōia e Yloio o ka ma'i nawaliwali, ua kauoha ae oia no ke puhi ahi aua i kona kino make, & e hoihoiia aku kona lehu no ka lu helelei iiilii ana iloko o ka makani iluna o kekalii puu kiekie o kona aina hanau ma Amerika, no ka mea, aole oua manaoio e hiki ana i ka maiia o ke Akua ke hoiliili hou mai i na hunahuna lehu i lele liilii i ka inakani no ka hoola hou ana iaia. Aole nohoi oia i mauaoio i ke ala iiou ana o ka poe make. Ea, e na makamaka heluhelu, o kakou <pu anei kekahi e manaoio like ana pela, aole he ala hou aua mai o ka poe nmke? Aole anei na ko kakou Akua i haua i ka lani ame ka honua? Na Kona mana e hoomalamalama nei i ka la, ka maliina ame na hokul E lioole anei kakou aole hiki i Kona mana ke hoola hou mai i ke kanaka mai ka make mai? Aole anei e hiki i ka mana o ke Akua ke hana i ke kino o y ke kanaka mailoko mai o ke ea, elike no me Koua haawi ana i ka mana ia lesu e hoouui i ua i'a elua mailoko mai o ke ea, a lilo i mea nui no ka hanai ana i na kanaka he 500- a oi? Owai ke hoole i ka mana o lehova? Ua ike Oia i na mea kino like ole apau iloko o ke ea, a ua hiki laia ke hana elike me Kana i ike ai he pono. O Kana men_ i olelo ai, e hookoia ana no ia. (Aole i pau.)