Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 28, 13 July 1917 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa; a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa; a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

Aole hc hana e ae ma ko Ilawila aoao, o ka ae wale aku no i kela manao o kona makuakane, nolaila kuoha aku la oia ia Lomeliano, e welie mai i kona papale kila, a iloko o ka manawa pokole, ua ahuwale ae la ka helehelena o ua naita nei ,a me kona papale e paa ana iloko o kona lima akau, i komo aku ai oia noloko o ka rumi hookipa, e ukali ana hoi mahope aku o ke kauw,a. Ua hoomalamalamaia oloko o ke kakela me na ihoiho kukui he mau hanen ka nui, a ai.a hoi ua o Hawila, ke hele la me ka hiehie nui, ke waiho wale la hoi ka helehelena u'i o ka kakou koa opio imua o ka malamalama o na kukui. nana aku oe ia la, "puaehu ka malena i ka uka o Kaliu' a e loheia ana hoi na leo hooho o ka mahalo mai na kane mai e nonoho ana maloko o ka hokele, a he ha'i malule wale no hoi ka na lede maka onaona, ke lou aku la a lou mai, iniki aku, a iniki mai, i ka akahi a ike hkeia keiki kanaka u'i, a hui pu iho hoi me ka hiehie maoli o kona kulana, make loa na hiea apau i ka hoohihi. O ka hele hoi ia o Hawila a kokoke imua o Kiaaina Benekona ame kana kaikamahine. e noho mai Jma, i hoopuniia e na malihini hanohano mai "Roma mai, a no iea ike ana ,aku paha hoi kekahi i ka Alanu Xunu Ahiu, ia wa i hoholo ne ai ka ula weo ohelohelo ma kona mau papalina, o ia no oe o ka roselani ke nana aku.

Aole nae o Mawila hookahi w.ale iho no ka mea i loaa iaia 0 kela nanaina loli ano e, mai kona anno mau ae. aka o ka U'i Mapfarita pu tio kekahi. a ke nana aku i ua kaikamahine nei, me he mea la, ua hele loko a piha me ka ilihia. au no e ka. mea heluhelu e hoohewahewa ole ai ke ike aku me he mea la e olelo okoa m.ai ana oia i keia mau lalani mele: "Kiekie ka nani i kuu maka. ua hiki no, E kilohi iho'oe lioohie. ua hiki no. I ka hene waiolu a ka liko. ua hiki no. O oe a owau ilaila, ua hiki no,'' Af.a kahi he eha kaouai mai kahi a ke Kiaaina Renekona e noho mai ana me Magarita,*ame kana mau malihini mai Roma mai, ku ilio la ua o liawila, me ka haawi .ana aku i kona aloha ia lakou apau. me ka panai an.a mai no hoi o ke Kiaaina Benekona, ame kana kaikamahine, o ka oi loa aku no nae o ka mea i loaa na manao makee maoli no ke koa opio oi.i no o Maefarita, a o ia ka ke kiaaina, i ninau okoa mai ai ia llāwila: "K'kala mai oe e ke kanaka opio. ina e ninau aku ana au ia oe i kou inoa, iio ka mea o keia ka makamua loa o ko'n ike ana ia oe." '<0 ka Naita Eleele ko'ii inoa e kuu haku," wah.i no hoi a Ilawila me ka piha paa rula, me k,a huna ana iho nae i kona inoa oiaio. Ae, akahi no ka hoi au a hoomanao mai la, i k.a lioike mua ana mai a ka'u kaikamahine nei i kon inoa; a auheā kou hoa iloko nei. ua kokoke loa mai i ka manawa e wehe ia ai na'hana hulahula o keia no?" ' r Xo kau kono e kuu haku ki.aaina,'ke nonoi e aku nei au i huikala ana mai ia'u ; 110 ka mea, ua paa ka'u hoohiki malūna o ka'u paliikaua, e hooko no au i ka hana niii 1 waihoia' mai iloko o ka poho o kuu lima, i keia po. aia hoi a hala aku ia hana, alaila ua hiki ia'll ke ae aku i kau mau kot)o o keia ano ma keia hnoe aku, 110 keia po la, e noi hou akii ana au ia oe-e kala mai i kau kauwa nei." "Ke haawi piha aku nei au i na huikala -ana ia oe e ka na'ilA opio, no ka me.a o ka hoohiki i hanaia e kekahi naita maluna o kana pahikaua, aole ia he mea liilii, aka he mc:i ano nui loa ia, oiai owau 110 kekahi naita, a nolaila, kc honkiui aku nei au ia oe e Sa Naita Eleele, a 110 kahi wa okoa aku e hookamaaina pono ai k.ana ia kaua iho." I ke kani pono ana ae o ka hora umi ma kela r>o, o ka wa ia i kani mai ai na pila, no na mele hulahula, eleu ae la na kane, ma ke kii ana i ko lakou mau hoa hulahula a ku ana ma ko lakou mau wahi. O keia ano hula eka mea heluhelu, he hula paniolo i kapaia ma ka inoa "Eandango," a i hakalia no a hookuene pono na mea apau me ko lakou mau oaka-na, o ka wa no ia i hoomaka ai ka haa ana, ke hoolala'o la ka huapala i ka akau, ke huhuki 1a hoi ka ulua i ka hema, a ke hoi iho i ka ai hoopau. he wili hoi kau me ka hoa. No ka hapaha hora ka hoomau ia ana o kela ano hula, alaila kuu iho I,a ka leo o na pila, a hoi aku la ka poe hula, ma ko'lakou mau wahi, me ka hele a lali i ka hou, i kau a mea oka nui oka hana, he lali mai hoi k.au a koe aku! No Magarita ame Kolomela, ke keiki a ke kiaaina o Genoa, aole laua i komo m.ai ma kela hula. la hookuene ana iho nae o ke anaina no kekahi mau minuke, ia wa i kukala mai ai ka mea iaia ka malama ana i na hana hulahula, he manawa ia no Ma?arita ame Kolomela e hulahula ai, me ka hulahula i kapai.a, ka hulahula Alehiano. 0 kekahi keia o na hulahula a kela anaina e ake ana e ike i ka makaukau o Magarita, a he oiaio, ia kuu ana iho o ka leo.kukala o ka mea, nana e kahea i na hulahul.a, o ka wa no ia i oili mai ai o Ma£arita mailoko mai o kekahi rumi, me kona kahiko hulahula, he lole pilipono, elike me ka lole 0 ka r>oe hana keaka, aia hoi m.a kona puhaka, ua hoopaaia kekahi lini'ne ulaula, e kilepalepa ana ma kona aoao. 1 ua Manu Nunu Ahiu nei hoi e ku.la imua o ke kahua mokomoko, e kakali ana no kona hoa kakele, o ka wa no ia 1 hemo mai ai o Koloiiiela me kon.a kahiko i hana maiau īa no kela ano hulahuia, a ku like iho la laua imua o ke ana ina o ka poe makaikai, a ke loheia la hoi na nune ana iwaena o ke anaina, 110 ka mea nana e aha'i ae ana i k.a helu ekahi o kela ano hulahula, na ke 'kaikamahiae paha o Kokenekai, a i ole, na ke keiki paha mai Genoa mai. a he manawa ia e nohoalii ana na manao pililuia iloko o na mea apau. , Oiai aole he hana aku i koe e kakah ai, o ka hulahula wale aku no. ia manawa i kauohaia aku ai k.a poe hookani pila. e hookani mai i kekahi mele hulahula Alehiano, he manawa pokole. aia na pila ke hone 1a i kekahi mele eleu, a o ka wa 110 hoi ia o Kolomela i lele aku ai aku ana iwaena oka papahele, o ka hoomaka aku la no ia e hulahula. e ue ha 1 ana i o a ia nei, ke hookapalili.la hoi- i kowaL-mau w.awae, o ia 110 oe o ke kapalili ana o kaCpahu hilii, ua keiki nei e kuupau ana i koiia ike hulahula. aia no o Magarita ku malie la ma kahi hookahi, me ka hakilo ana i na kiina wawae palamimo loa a Kolomela, a i.aia no paha ka ike. o kona man.awa ia e iliki niai ai i kana kalena i hele a paulehia, o kona kiola mai la no ia he hainaka silika iluna o ka papahele. me ka hele ana mai o kekahi kauwa wahine a hoomohala pono ae la i ka hainaka, a i ka ike ana aku o Maparita, ua maikai ka waiho ana a ka haina-ka silika, hoomaka ae la oia e hele holoholo maloko o ke keena huiahula, me ka haawi ana aku i na kunou heomahie ana imua o na malihini aP Aia no o Kolomela ke noke 1a ika hulahula, aohe wahi mea a kuha'u iho o ua keiki nei o Genoa. ke nianao maoli la no oia, aole e hiki ana ia Mae:arita ke hhi launa aku i kona ike hulahula. nana aku oe i ua o Kolomela, "kulu ka oe i kahi kaaka.

Ife kakali ko Magartta ahiki i ke kupono ana o kc mel«r i kana wahi i makemake ai, a he hoonana no hoi kekahi i kona mau manao pihoihoi, a iaia no ka ike, o ka wa ia o ka haiawi i na ai a ka u'i, o ka lele niai la no ia o Magarita kokoke ma kahi o ka haina-ka silika e waiho ana, me ka hooniniu ana ae i kona kino apuni ka haina-ka no eha manawa, a no ka mikioi loa o na kiina wawae a ua kaikamahine nei e lawe nihi la. ua hoopaiakuli koke ia ae la oloko o kela keena, me na leo huro o ke anaina, me ka noke okoa ana hoi o kekahi poe i ka pa'ipa'i i ko lakou mau lima. No kela mau leo huro me ka pa'ipa'i lima, ua hookomoia mai la na manao uilani iloko o u.a Manu Nunu Ahiu nei o Rokenekai, ia wa i kauoha aku ai oia i ka poe hookani piln, e wikiwiki aku i ka hookani .ana i ke mele, a elike me na kauoha, pela i hooko mai ai ka poe hookani pila, a ikeia ■aku la ua o Magarita i ka lele ana mai a kau ana iluna o ka haina-ka silika, ia wa i kuupau iho ai ua u'i nei i kona aka mai luaole m.a kela ano hulahula, ke nana aku oe ia la, hele a poahi na wawae. i kau a mea o ka hele a lehia ina kela and hulahula, e hiki ole ai ia Kolomela, ke hoonahoa mai i ke kaikamahine o Rokenekai.

O ka mea nana i hooi aku i ke kahaha o ka manao o na kanaka ma kela manawa a Magarita e noke la i ka hulahula o ia no ka alualu ole o ka haina-ka, ke moliolio mau la ia. .me he mea la, ua kapiliia a paa iluna o ka papahele, a i ka ike ana mai o Kolomela i ka hulahula o Magarita maluna o ka haina-ka. ua hoopau okoa ae la oia i kana hulahula ana a ku aku la ma ka aoao, me ka nana ana mai i kona; hoa. o ke kahua maikai (hulahula) me he mea la e i okoa iho an.a no iloko ona, i keia mau olelo: "Man'ao hoi au. owau la ka oi ma keia ano hulahula, eia ka e haulehia ana ia inuin o keia kaikamahine," he me.a oiaio no nae ia, oiai aole e hiki i ua o Kolomela ke hulahula iluna o ka haina-ka sii?ka. a aole no hoi i oi aku ka poahi o kona m,au wawae, imu.i o ko Magarita.

He umi paha minuke o ko Magarita liulahula ana, ia wn i hoom.aha iho ai oia, no ka mea. ua hoike pau aku la oia i na kiina palamimo loa o ka hulahula Alehiano, a iaia o ki hoopau ana iho i ka hulahula ana, i noke hou ae ai ke anaina kanaka, i ka huro me ka pa'ipa'i ann i na lima, a ma ko Maf*arita aoao hoi. haawi mai la oia i kana kunou hoomaikai ana imua o kela anaina, me ka hoopili ana ae i ka welelau o na m.anamana o kona lima aku, a haawi mai la i na mu-ki aloha ana imua o lakou, aia hoi ifia kona helehelena ka minoaka hoohie, no ka hiki ana iaia ke hoohoka aku i ke keiki mai Genoa mai. la Maearita hoi i huli hoi aku ai noloko o kona rumi, ia wa i kukalaia mai ai, o kel.a ka Magarita hulahula tnua la, ame ka hope loa no hoi ma ia po, aka nae no na hana hulahula, e hoomaui.a aku ana, no ka poe e makemake ana e hoohala i ko lakou manawa, me na hulahula aku i kot\ a ua lilo hoi keia, i mea maikai ole, i ka man.ao o Kolomela. ame kekahi poe kanaka opio e ae, me ko lakou manao la hoi, e pili aku ana kekahi o lakou m.a ka aoao o ka Manu Nun'», eia ka aole. MOKUXA V. l. T a hoomauia aku la no na "nana hulahuia o keh po, ahiki i ke k.ani ana o ka hora unmkumamakahi, ia wa i loheia aku ai ke kani kapalili ana mai o kekahi o-le no ekolu manawa, a hoomanao ae la Ilawila, he hoailona keb mai kona mau kanaka mai, no ka ikeia ana o na kanaka powa. Me ka piha eleu loa. i haawi koke aku ai o Hawila i kona mau hoa naita e ku leiai pu ana me ia, e emi aku nialalo o k.a hale leakela, oiai o kalii pouliuH ia e nalo ai lakou, me ka ike ole ia mai, i hakalia no nae ia lakou a kaawale aku, rna ua wahi kupono no lakou e hakilo mai ai i n.a enemi, o ka manawa no ia, i ikeia aku ai ke komo ana mai o kekahi poe kanaka kino lolo.a i kahikoia me na aahu eleele, a ua uhiia hoi ko lakou mau helehelena me na pale oma'oma'o. Komo mai la ua poe kanaka nei a ma kahi e kokoke ana i ke alapii o ke kakela, ku iho la ka nui o lakou, ia wa i hele pololei mai .ai he hookahi kanaka o kela puulu, a oia no paha ko lakou alakai, a i ke kokoke ana mai ma kahi a Ilawila, eku aku ana me Lomeliano kona makuakane, ia \va i pane mai ai ua kanaka nei me ka leo kuoo: "Aole anei e aeia mai, o makou kekahi e komo aku iloko 0 ke k.akela e hulahula ai i keia po?" "Ke ninau aku nei au ia oe, e hoike koke mai i kou inoa 1 keia manawa?" wahl a Hiawila me ka leo kuoo. "Aole o'u kuleana e hoike aku ai i ko'u inoa imu.a 011, aia wale no imua o ke kiaaina, a imua hoi o ko'u haku ponoi, imua o laua au e hoike aku ai i ko'u inoa, aole imua 011 e keia kanaka," wahi o ka pane pakike a ua kanaka malihini nei. "Ina o kau pane kena ea. alaila ke kauoha aku nei au ia oe, ma ka inoa o Kiaaina I>enekona, e ku oe me kou poe kanaka a hele aku iwaho, ma kela puka a oukou o ke komohewa anna mai nei iloko nei me ke kuleana ole, e kena poe kanaka puuwai eleele." "Aole loa au e nee aku ana ihope i hookahi iniha, malalo o kau kauoha e keia kauaka," ia wa i hemo koke ae ai ka pahikaua, a ua kanaka nei a paa ana iloko o kona lima akau m 4 e ka pane hou ana mai: "I lohe nono oe ea, owau ka lima akau o kuu haku, ka mea i kapaia, ka Weli o na Mauna, a nana au i hoouna mai nei e hele mai e kii i kona makemake, aia maloko nei o keia kakela, a ke ha'i aku nei hoi au ia oe—aole i pau pono aku na olelo a ua kanaka nei i makemake ai e kamailio mai, o ka wa no ia i loaa pono aku ai ke poo o ua kanaka nei, i ka hauna ko'i a ka Naita Omaomao, o kp hina aku la no ia ilalo. make loa, pau ka oe hana, pio ka oe ahi. I ka ike ana mai hoi o ka nui o na powa, i kela hina ana aku o ko lakou alakai ilalo, o ko lakou manawa no ia i nee mai ai imua, no ka hookau ana mai i ka make maluna o Hawila ame kona makuak.ane, haawi ae la no hoi o Hawila i ke kauoha me ka leo nui i _kona mau kanaka, e akoakoa mai imua o kona alo, .a he oiaio, o kela mau naitft apau i hoonohoia e kiai ma na puka aniani, a malalo no hoi o ke kakela, ua oili koke niai la lakou apau, a hoopuni ae la i na kanaka powa. , .' Me he olapa ana la na-ka uwila, o ka hoomaka leoke iho la no ia e hooukaia kekahi kaua hahana niawaena o na kanaka powa, he hookahi hanen, ame na naita kahiko o īerusalema; e loheia ana ke kani paapaaina ona meakaua iloko o ke anoano eehia o ka po, a no ka hapalua hora ka hooukaia ana o kela kaua me ka weliweli, aia hoi. ua haawi pio okoa mai la na kanaka powa he kanaha ko lakou nui, mamuli o ka ike ana mai. he mea makehewa w.ale no ke ku ana aku e hoomau i ke kaua ana me kel«a poe naita o lerusalema, no ka mea ke waiho mokaki mai la ko lakou mau hoa he kanaha. ua pau i ka make, he iwakalua hoi i hoehaia, a no ka pakele o ko lakou mau ola, he hookahi wale 110 hana pono. o ka haaWipio mai. Ma kela manawa o ka hoomaka ana o ke kau.a mawaena o na kapaka powa ame na naita o. Hawila. ua piha ka lewa me na leo hooho o na kanaka, e kalahea ana, no ka hoea ana aku o na powa, na ia mau leo i kono okoa aku' i ka poe e hul.nhula ana maloko o ke kakela e hele okoa mai iwaho o ka hale, e nana ai i ke kumu o kela mau leo uwauwa o na kanaka. a he mea oiā>'o. ia lakou i ku mai ai mamua o ka lanai o ke kakela, aia hoi e waiho okoa aku ana imua o ko lakou mau maka, kekahi nanaina ku i ka weliweli; a o ka mea wale no nana i hoomma aku i ko lakou noonoo, o ia no ka hoonuniia ana o na kanaka powa, e na naita, na lakou e kiai ana i ka maluhia o k po, a me na nianaolana hauoli nn ko lakou nalekana, i emi hou aku ai ua noe hulahula nei noloko o ka hale, no ke kakali ana, o ka hoea mai o kela hoouka kaua, i lea pau ana. .. . (Aole i pau.)