Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 27, 6 Iulai 1917 — IMI E LOAA KA NOHO KUIKAHI ANA ME KA PAPA Heluheluia ka Haiolelo a ka Meia Fern e Kana Kakauolelo Pili Kino KONO MAI OIA I KA PAPA E KOKUA NO KA HOLOMUA He Manaoio ko ka Meia Fern O Hana Like Ana ka Papa me ia no ka Lehulehu [ARTICLE]

IMI E LOAA KA NOHO KUIKAHI ANA ME KA PAPA

Heluheluia ka Haiolelo a ka Meia Fern e Kana Kakauolelo Pili Kino

KONO MAI OIA I KA PAPA E KOKUA NO KA HOLOMUA

He Manaoio ko ka Meia Fern O Hana Like Ana ka Papa me ia no ka Lehulehu

I I<;i lawo aua ao o Ua Moia .T. Ffni. i kona kulaua. ma I<»' pon o ku liooheli' aupinii K»)lannkau}talt> a Kalaua o Honohilu noi. un ln>i>mak:uikau nmaia kana haiolelo, ma ko kukau. a nu kana kakauolelo lioi i heluliolu a«\ o lioaknkn nna i iih niea pouo a ka papa liinakiai o lmia nku ni. oliki; ihc> iu inalulo ilio nei ponei: "l'a lilo i ipea maa na ka meia o ke Uulanakauliale a kalana. nia kona inonawa e hiwo ae ai i kana oiliana, ka liaawi ana aku he haiolelo iinua o kn papa o nn lunakiai, ma na moa aua i manao ai, he mau hana ano nui ia. Mamuli o ko'u nawaliwali. ua hiki ole ia'u ke haiolelo loihi aku imua o kakou, o j»ili ana i k« kulana pili elhln o lee kuiHnakauhale, nolaila e hoopOkole and au i ka'u mau hoakaka ana maluna o nn mea a 'u i manaoio ai, e loaa ana mi noonoo akahole ana mai io oukou mai. 'M'a loaa ia'u na kumu apau o manaoio ai. a Ue manaoio nei no hoi au, o liana like mai ana kn pnpa lunakini o kein mnnawa me a'u, he poohiwi i ka poohiwi, ma ka'u mau hooikaika nna apau e haawi aku i ke Kulanakauhale n Kalana o Honolulu nei, i hooponopono au]>uni kiipono. lioomaUnulii. a e lawelawe ia na liana o ka lehuleliu me ka holomua, iloko o ko'u kau e noho oihana ana. " l"a liiki ia'u ke liooia okn imua o oukoii e na keonimnna, o ka iini aui«* ke akenni iloko o'u. i nn nianawa npau, o ia no ka hnno like ana me oukou. i wahi e liookoia ai keia mau liopena maij kai. He niea pono ia kakou ke hoomanao, aole kakou e haua ana no kekahi aoao kalaiaina n pohai paha, aka he mau kauwa kakou. nn no makaainnna o ke.i kulanakauhale a kalana, n. oiai, mo j ke kanalua ole ke olelo ae. i ko kakou noonoo nna, i ka \Vaiwni nui o na hooI hiki kalaiaina, aole o lilo ia mau hoohiki ana i mea e akeakea mai ana, ma ka hooko ana aku i na hana i pili i ko ka lohulehu mnn pono. Inn e hui pti mai ana oukou me a'u iloko o keia ma-i makahiki elua e nee mai nei, ma ka ana i na hann o ke aupuni kulanakauhale, maluna o keia mau kahua, ua maopopo loa ia'u i ko knkou wa e waiho iho ai i ka oihana, a kakou e i lawe nei i 'keia la, o ka olelo hooholo 0 ka mahalo e haawiia mai, o ia no ko kakou hana ana me ka pdlolei. "Ke "waiho aku nei au no ko oukou noonoo akahele ana mai, ma ke apono ana i kekahi loina no ka hana ana i ko | kakou mau alanui. maloko ponoi iho nei o ke kulanakauhale, a ma na apan-i mawaho aku nei. Ke manaoio nei au, ua loaa aku ka ike i na mea npau. ho mea pono ke malamaia ko kakou mau alaaui, ma ka hana mau ana mai kekahi manawa a i kekahi. II Mamuli o kekahi mau kumu maopopo loa, i«racna o lakou, ua hiki ke olelo ia ae, o ia ke kaua i keia manawa 1 komo kino aku'ai kakou, ua hoomahuahuaia ae ke kumukuai o na mea o pono ai ke ola ana iloko o na mahina aku la i hala. Ma kekala aoao lioi, ua hoomahuahuaia ae ke kulana holomua o na oihana mikiala iloko o ke Teritoro eia nae, he uuku loa kahi mea i loaa aku o ka hoomahuahuaia o ka ukuhana, o na limahana hana la. Ke waiho aku nei au no ko oukou noonoo akahele ana mai no ke kupono, e hoomahuahuaia ae ka ukuhana, o na limahana hana la, i mea e hiki ai ke uku aku i ko kumukuai pi« pii o na meaai, i ka hoomahuahua ana ae nae i ka ukuhana, aole ia ma ke ano, e hookomo aku ana i ke aupuni iloko o ka pilikia.

,4 Ke waiho hou aku nei au no ko oukou noonoo ana tuai me ke akaWle loa, i ka hooholo ana aku i kekahi kauoha kanawai, e hookaawale anā i nianawa hoomaha, uie ka paauiau o ka ukuhana, no ka poe e lawelawe ana i na hana o ka lehulehu, aole wale bo 1 na paahana nunui o ko lakou mau uku, nka i ka poe no kekahi i hoohanaia aku, ma na kulana haahaa, ma ke ano he makana na ke kulanakauhale a kalana. "Ke hilinai nei au. iloko o ko kaknu kau e noho ana ma ka oihana, e hookaawaleia ana he waihona ilala no ke kukulu ana aku i ha<tema'i no na ulia poino. "Ke hilinai nei au .aole no i piamao loa aku ka manawa, alaila e hoea mni ana ka waihona dala o ke kulanakau hale ma kahi e liana ai i ke kanawai e hoakaka ana no ka laweia o ka opala mai na wahi nohoia inai o ke kulanakauhale nei, me ka uku ole, pela hoi ka hooholoia aku o kekahi kauoha kanawai no ka malama pono ana i na apana wailio wale. " Ua hiki ke anaia ka holomua o kekahi pohai, ma ke ano o ka malamaia ana o kona mau alanui. He mea makehewa wale no na hana hoohoihoi, ke loa« ole na alanui maikai, e ili aku ai he mau haawina kupilikii. maluna o ka poe kalepa ame ka poe ona hale, ke ole e malamaia na alanui, ma ke ano mnikai, e hiki ai ke heleia, me ka maalahi. "Nolaila, ke hoeueu aku nei au, « haawi oukou, i ka oukou noonoo akahele ana maluna o koia ninau nno nui, iloko o na manawa apau. E Hana Like na Aoao Kalaiaiua. ' 4 Mamuli o ka hana like ana o na aoao kalaiaina a elua maloko o ke T«ritore, ua hooholo mai ka ahaolelo o k i 1917 he hoololi i ke kanawai aUhau ialunni, e hookaulike ana i ka uku ana i ka hoolilo o ke kukulu ana i na alnnui maloko o ka apana o Honolulu nei. Ua lilo i hana na kakou, ka hooko ana uk i i ka makemake o ke kanawai, e hoohnna ana hoi i na mana me ke kupono i haawiia mai i ka papa, ma ke ano e hookuu ole ia akū ai na hoopilikia ana maluna o ka poe ona waiwai, i ka wa e hanaia ai ke alanui, malalo o keia kanawai. 44 0 ke ola oka lehulehu, oka oi loa uku, ma na inea no ia e pili ana i ke ōla ■0 ka poe e ulu ae ana, a lilo i mau makaainana ma keia hope aku, no keia kulanakauhale, aia ka hilinai piha ana no ko lakou pono, maluna o na paka ame na kahua paani. He mea nui ke ola o ke keiki, no ia kumu, he mea pono e hoolako ia ko kakou kulanakauhale nani mē na paka ame na kahua paaui. i hoolako pono ia me na makaukau apau, e umeia ni ka manao hoohihi no lakou. 4 4 E malama mau ia na halekula o ke kulanakauhale a kalana ma ke kulana maikai. He mea pono e lilo na halekula ame na kahua i mau wahi maikui ke nanaia aku. oka naauao e loaa mui ana, ma o ia mau kulana maikai la, he meu niaikui ia no na kamalii e ulu ae nei. E Loaa i Kahua Kupono 44 He iuea pono e loaa he noonoo akahele ana, e loaa kekahi kahua kupono no ke kuknlu ana aku i hale oihana kuInnnkauhale. O ka pii mahuahUa ae n ka waiwai o na aina, ka mea nana i kono mai, he hana naauao, ka imi ana aku e loaa lie kahua kupono, iloko o ka w» maikai mua loa e loaa ana. "Ke hilinai nei au e hookaokoa ai: ana keia papa iaia iho ma o ka noonoo ana i keia mea, i hoopaneenee mau iu no ka wa loihi. 44 0 na kahuahana ona aoaa kalaiaina nui maloko nei o ke Teritore, ua pi! ; no ia i ka pulama ana i ke ola o ka lehu lehu, ka oihana kinaiahi, ame ka oihaiu uwila, ma ke ana kiekie o ke kupono. Ma keia mau lala o na hana o ka lelm lehu, ua konoia mai ko kakou noonoo akahele mau ana i n« wa apau. Ke manao nei au, e luwe mai ana keia papa hou, a noonoo i keia mea ano om. pela iho la e loaa ai ia kakou he kulanakauhale, e haalieo ai kela ame keia hoa pakalii o ka papa, ame na mali)iin> mukaikai e kipa mai ana i o kakou nei. "Ke haawi aku%iei au i ka'u wahahf kiekie ana, no ka hanohano i hookau : a niai maluna o'u, e na makaainana koho haloka o keia kulanakauhale a kalano.. ma ke koho ana mai ia'u, no ka eha o na manawa ,ma ke kulana oihana meia, fre ka hilinai, me na kakoo ana mai ia oukou mai, e lilo no ke kau o ko'u no' o oihaiia ana, i mea e pomaikai ai kuUnukauhale.'' .