Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 22, 1 Iune 1917 — Piholo ka Mokuahi Hamakua i ka Moana Mawaena o Maui me Kahoolawe [ARTICLE]

Piholo ka Mokuahi Hamakua i ka Moana Mawaena o Maui me Kahoolawe

Mnwaena o Kaliooluuo aine Maui, ma ka horu oha o ka wunaao o ka Poakolu a-ku la i hala, i pa-hu ae ai ka uiokuahi Humakua, o ka Hui Mokuai Holo Piiiaina, a piholo aku la iloko o ka hohouu o ka inoana o Alalakeiki, ine ka luake pu ana he elua mau kanaka oluna o kela niokuahi, a pakele mai hoi ke ola o ka'poe lie kanakolu-kuinama-hiku ka nui. O iia mea i make, a i piholo pu aku iloko o ka moana, me ka niokuahi Hamakua, oia ka malainaamoku, George Mystrom o ka Helu 1114, Alauui Kulika ,amc Kaiki, he kianoa waapa; a 110 ke koena iho o na aliiinoku ame ua luina, ua pae aku lakou me ka maalahi no Keoneoio, maluna o na waapa. Ua haalele iho ka mokuahi Hamakoa iu Honolulu ine ka piha ukana ine ka pauda pu, no na awa o Hawaii, ma ka hora elinia o ke ahiahi o ka Poalua nei.

Ma ka hora i'ha o ka wunaao, ua kaalo uo Ia ka mokualii mawaho o Makona, ia inanawa i ikeia ai ka a o ke i:lii iloko (i ka moku o ka malamamoku, a lioiko aku l.i i ka loho i ke kapena, ia wa i haawi koke ia ai ke kauoha, no ka hoopaa 'aua i ka liole o ku niokuahi. No ko kinai ana i ke alii, ua hele aku la ka malamainaoku, ine na luina e kinai .i ke'a'hi, ina ka aoao niamua o ka moku, a iloko o ka manawa pokolo, ua loiieia aku la ke pa-hu ana ae o kekahi inea iloko o ka inoku, a o ka liope loa leela o lea ikeia ana o ka malaamamoku. Puni a Moku i ke Ahi Afa kela inanawa o ko pa-hu 4 ana ae, o ka moa i hoomaopopoia, he pauda, ua hemo koke ke pani o ka lua ukana, a oili ae- la ka ula o ke ahi ame ka uwahi iluna o ka moku, ine ka nee ana mai o ke ahi ihope o ka moku, a oiai he mau kula aila kekahi iluna o ka oneki ua loaa mai la i ke ahi, a pa-hu ae la, me ka hookaauliilii ana ,i o a ia nei o ka moku. No ka h'oopakele ana i ko lakou mau ola, ua holo koke aku la na luina uo kahi o na waapa, a hookuu aku la iloko o ke kai, a iloko o ka manawa pokole, aia na mea apau maluna o na waapa, nie ana aku i ka moku, oiai aole loa e hiki i kekahi ke ,hoonalioa aku, me ka manao e hoopakele i ka moku niai ka poino ma^i. Aole i loihi loa ka lkna ana o ka mokuahi Hamakaua, mai kela manawa mai o ka hoomaka ana ae o ke ahi' e a, no ka mea he manawa pokole wale no mai ke kaawale ana.aku o na kanaka o ka mokuahi poino i kahi e, o ke piliolo iho la uo ia o ka inoku iloko o ke kai, a ma ka manao o ke kapena, ma kela wa i pa-hu ae di o kekahi mea iloko o ka moku, ua puka kok£ a komo nui mai la ko kai iloko. Ikeia ke Ahi e ko ka Aina Poo Ma kela manawa e a ana o ke ahi i ka mokuahi Hamakua, ua ike mai kekahi poe ouka o ka aina i ke ahi, a o

l<a waliine a Kauka I{ayinond, ka i boikc koko ao i kela niealiou, ma ke kelef>o;ia niat .Makena niai, a hoomaka mai la na niokuahi Kalaiulina amo Mikahala 0 liolo no ka aku i na kokua 1 ka inokuahi j)oinō, oia «ae, ua lilo ka lauu nuiu hoilo ana i moa makehewa wale 110, oiai ua piholo kahiko ka # Hainakua, iloko o ka moana, iloko o ka manawa pokole. He niokuaiii hou wale no ka Hamakua, o hookahi makahiki me ka hapa, ka holoholo ana ma na kai o Hawaii nei, he mokuahi hoi i kuaiia aku, mai kekahi liui mokualii o Kaleponi, a nia ka maimwa i lilo miai ai o kela mokuahi i ka hui mokuahi holo pili aina, e hele ana kela mokuahi, ma ka inoa Sl]oshone, a mahope mai, i hōoloHia ae ai kona inoa a kapaia aku la o Hamaleua, he mokuahi lioi e halihali ukana ana no na wahi like ole ma Hawaii.