Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 21, 25 Mei 1917 — HUAKAI KAAHELE I NA MOKUAINA LIILII O KA HEMA [ARTICLE]

HUAKAI KAAHELE I NA MOKUAINA LIILII O KA HEMA

Mr. Lunaliooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Ke Kilohana Poōkela o ka Lahui Hawaii, Solomon Hanohaiio, Aloha oe:—E ae mai ia'u kou puuwai ahonui ame na keiki oniu hua metala 0 kou papapa 'i, no 'u hoi kau wahi keena kaawnle o ka papa oneki o kou kaa uwila liolomama, nana hoi e lawe nkb i keia mau walii meahou makamaka o 'na aina liilii o ka Hema aku nei o kakou, 1 ike mai ai hoi na haku makaainana jMini meahou o kaua, mai ka la puka ma Haehae i ka mokupuni o Keawe, a ke kaolii ana a ka la i ka piko heue waiolu 0 Kahuhihewa, a pulelo loa aku Jjoi i ka aina kaili la o Manokalanipo, a ka welona a ka la i Lehua i ka palena o na moku. Auwe! he hgokahi ka hoi moku i koe pakele ka hoi mal haule, o ka loan ana ae la no ia-'Uj ae, "Owai ka moku? O Nihoa, i ka pola o-na mokupuni o Hawaii. A hoomanao ae la au i keia wahi kanaenae o kuu aina alolia i na makaokeahi. Aloha kuu aina apoapo popo e— I kn ehu a ke kai e— He ehukai wale no mai Haena e— A Naue i na Halamnpuana e— Mane 'o gka puu e— Kaomi malie e— E kuu Mr. Lunahooponopono, e ahonui mai no oe ia kaua, he walii hoomanao wale no hoi keia, no ka mea, i makaala no ka hula a ka poe hula i ka loaa o kahi kanaenae mamua; niamun hoi o ka pnnee ana aku o na kuhikuhinia o ko kaim papaaina. Nolaila, Honolulu, Maraki 30, 1917, he Poalima, keia, halawai iho la au me ke Kapena Emil E. Pilt2 o ke Kuna Luka, he moku no hoi keia i kamaainn 1 kou meakakau a mfea kaahele lioi o na mokuaina lijlii oka Hema. I kii wa o Sam Allen ame Robinson e hooholo ana i keia mau mokukuna ma Hamakua, Hawaii, he mau makahiki i kaahope ae nei, a ua kamaaina ko'u mau kapuaiwawae i ka hehi ana i ko lakou mau oneki apau. Ua noi mai keia kapena ia'u e holo au i malamamoku nona, eia nae, nole au i haawi āleu i kuu ae ia manawa, no ka mea noonoo iho la au, he mau leeiki ka 'u, noi aku au iaia e haawi

mni ita 'u i mnnawa e noonoo ni, ina no I<a hiki ahiki ole, nolaila, ma ka Poaono ae ua haawi aku au i kuu ae mahope o na kuka maikai ana, a maopopo iho la no hoi ko'u hele i malamamoku •no ka Luka, a kauoha mai la ua kapena nei ia'u Poakahi, e holo ai ka moku ahiahi, ua ae aku la au, a lioi aku la i ka hale noonoo iho la no ka'u mau keiki, kuu mau keiki makua ole hoi, eia īiae, he knnaka npiki no au, ina no au e olelo e hele, o ka hale iho la 110 ia me ka hiki ole e kaohi ia.

He hookahi wale no mea nana i kaohi in'u aole e holo hou i ka moku, o ia no kuu wahine aloha i haalele mai ia'u no ka mea, o ka umi-kumamalua makahiki keia a oi, akahi no a p'a liou kā ili i ke kai, a no ka mea no ke kai no. ke kaiAka, h'e alānui palahaluha. Ma ka po Sabati a ao ae moe pu iho la au nie ka'u mau keiki, na l'ei a-i «loha hoi o kuu māu la u'i, nana walie iho la no i ka moe o na keiki, o ke kaikuaana me kona wahi pokii iloko o kona poli, ā kani wale iho la no ka'u wāhi u.

"Ka! aole āu i manao e liaalelie ana au ia olua a au hou au i ke kai, kahi a'u i au pu ai me oluā ame ko olua luaui mākuahine i ko olua mau«wahi la kamalii loa;" a helelei walo iho la no ko'u mau waimaka, no ka hoomanao ana ana ae ia mau la i aui hope aku la me kana mau hana; a i ke ka'kāhiaka l-'oakahi atia ae, ol'elo aku nēi au i

hiāpo, ke keiki hoi ā kuu wahin6 aloha, Ge'orge K. Kane, *Jr., " Auhea oe e kuu keiki, e nele hou ana o papa i no ka mana"wa o 'elun a i 'ole ekolu mahine pāhā kā loihi, aol'e aū i maōpopo i keia niānawā hookahi wale no a'u mea *nui e kauoha nei ia oe, e malama loa oe i kou poleii, ellke me kuu mala'ma olua me kuu puuwai ame kuu ikaika no olua wale no, e alolia oe iaia; no ka mea, he elua wale iho no olua o ko ohia makuiihine ponoi, a hiki i kā huli hoi ana mai o papa."

O leoia ih'o ia ka r u kauohā nui i ka'u hiapo, no ka mea o ka umi-k'umamao'no niakahiki keia a oi o kona" hān\i ana i na ea ōluolu o keiā āo āme konā wahi pokii uukii Alfejcander K. Kāne, Jt., ka mēa nui hooleahi wale iho no iloko o ko'u ke aloha o ka'u mau keiki ma ia kākahiaka no hoi honi aku la i ke keiki mfe kelā maii olelō hooimanāo īio, e Ko'omalamalamā ākii ana no i kuū liiapā. "E malam'a. i kōu pokii', e alolia oe inia, no kā mea he" uuku lōā oia. O ke Akua no ko oluā pUuhonua, aole loa o olua m'ea e nele ai a hor m&i o papa." Hē ae wale no kā ke keiki, a hele kela i ka hana, no ka mea, aia oia iloko o ka hale hōoheehao o Honolulū Iron Works kahi i ā'o hānā āi, a' o ia kauoha pu no hoi ka'u i haawi ai ikuu pokii haku kaikuahine Mrs. E. T. Gray. "Eia au ke hēle nei, hōokā"ht ho au mea nui,'' o kahi uuku a kaua, no ka mea, o kahi m'ea' nui '&ale' no iā iloko o ko/6 noon'oo no kōna uukfu loa, aole hoi a kē kaik'uaana ūa nui oia u'a l'oaa kāna." ! Hē ae wale no ka kuq liaku k'aikuāhine, a « iā kauoha pii no kā'ū i haawi ai i pokii Wm. K. Kane ame ia mākuahniē Maiy Kaoni, amfe ia kupiunakāne ine Nohūnohū, ā pau keia kaUohā a 'u, haawi ke aloha i ka ohana o ka hale, hele mai la au a loaa ia'u ua wahi

uuku nei a'u e panni ana no me kona mau lioapaani mawaho iho o ke Kuinalae Block, Alanui Moiwahiue, kahea aku nei au. "E hele mai hoi paha e ike i ka papa no ka mea e hole ana o papa, a ke lu>olalnu mai nei hoi oe." He aknaka wale tid ka ua wnhi uuku nei n'u. elike no me ke ano o kamalii o ka paani ilio la ka mea nui, a holo mai la ua wahi uuku nei a'u a loaa au, puili iho la i ke keiki, a houi iho la me ka walania o ka puuwai i ke aloha a a'o iho la au i ua walu uuku eu nei a'u i keia mau olelo: "Eia au ke hele nei i ka moana, hoolohe oe ia Aunty, aole oe e hookuli 0 hili ia oe i ka uwej>a, ]»ela no hoi ia unele ma, no ka moa, eia au ko oluei makua pouoi ke hele hou nei i ka moaua nolaila, aloha oe i kou kaikuaana, a iua oe e hanuino ia, hoike mai oe i:t 'u i kua wa e huli hoi mai ai." O keia iho la ka'u mau wahi olelo a'o iua wahi uuku nei a'u, a eia kana olelo ia'u ma kn olelo namu o keia mau la e 'o ia nei ina opio a kakou, ka olelo punahele loa hoi iloko o keia au hou e nee nei. "Papa, How long you go aiul eome backf" A eia kn'u me ke a'o koke ana aku 1 kn hoopunipuni, i walii no ua wa'ni uuku nei a'u e niole hou ole mai ai ia'u a hookaumaha mai hoi i ko'u noo--1100. "E kuu alohn,''he mnu olelo paanaaU keia a 'u e liaawi mau nei i ka'u mau keiki, ho mau aloha laua na ko'u puuwai, a hoomnu aku la au me ka pokole: Two weeks only." O ka'u mau wahi olelo uhiuhi walo iho ln no keia i inen nana e linopilikia o[e aku ai i ka puuwai o ka m<«a opiopio Ho kona noonoo mau ana he umikumnmaha la wale no a hoi nku au. 0 kuu haalele aku la nA ia i ua wahi uuku nei a'u a iho pololei mai la no ka uwapo Helu ike Alanui Likeke kahi a ke kuna Luke i pili ui, no ka hoopiha ana i ka ai amo ka wai. Me ka o mau ana hoi o kela mau olelo iloko o ko'u mau pepeino a kuu wahi uuku. "Aole oe e liele loilii loa, mahope au pololi." Aole loa paha he makua i piha ole kona puuwai' i ke aloha no na olelo a kana keiki eliko me a'u ina lie makua kahi o ia ano, ownu pu kekalii me ia, ina aolo, alaila he kupaianaha ko ola ana o na kanaka o kahl hapa o ka poepoe honua elike ma ka lahui o na aupuni liilii o ka hema. E Solomona e, ka noeau, mai i.luhua hoi oe ia'u i kuu hoolalau i na men pili ia'u, e n]iualii iho no hoi, no ka mea, eia iloko o kekahi mau mea pili ia'u ame ka'u hnakai kanhele kekahi mau mea maikai e loaa i ka poe hrlulielu, nolaila, ho puuwai hoola ka waha o ke kanaka pono, a jiela hoi me oe e kuu Lunahooponopono o ka makakila, he auwai ka puuwai o na alii, ma kalii a lakou e makemnke ai e liookahe. nolaila o opunlii, no ke kannka hoi kau wnhi kaomi malie.

lOia ka inoa o kn moku, na alii, na sela, ke kuene ame ke kuko, o k:i mokukuna Luka: Kapena, Emil K. Pi!tz.; baole Amerika; Malamamoku, K. Kane, keiki Ilawaii; Kuene, Taxat<>, Kepani; Kuke H"ori, Kepani; pela. Ilarry K. "Kauhaahha, keiki Hawaii; (!«M»rße Mati, Tahiti; Teri Earii, Laiakea; Ni7.i Lanee, Tilibati. 0 keia ihd la na inoa o na limahana o ka moku nona ka huina o ewalu amo na ohua tt'ahine haole 110 Fanning Island. Hoholiilu, Apeiila 2, 1917, Uwapo Helu 6, Alanui Likeke, hora 3:30 p. m. kii mai la kahi waapa kolo ia makou o ia 6 Hukihuki, a kolo aku la ia makou no ka nuleu o Mamnla, i na ale holuhnlu 0 ka moana, me na haaAvi aloha hol a ko kā aina nei ?a makou i ka i»oe e au anā i ke kai; ia makou *■ mamao mai ai iwaho o ka moana nui akea ma kalii paha o ekolu mile, haAlele mai la kahi waapa k'olo Hukihuki ia makou, me na huāolelo hope; Good-bye oe e ke aloha a hoi mai au. Ia liaalele ana mai la o kahi waupa kolo ia niakou, kau ae la no hoi ko makou mau pe'a apau, a e holo ana hoi makōu ,i ka hema malalo ae hoi o ka lnina e moe nei o ka Paeaina Hawaii, e alakaiia ana hoi ko makou alahele e ka ihu o ke panana S.S.E. a kahi makani hoi e pā kolonahe mai ana ma ke kukulu llikinā. Huli mai la au e nana i ka uluwehi o Ike taona nei, ame kn oni ae R ka lae o [Lealii i ke kai ame Makapuu hu wale [mai la no ko'u aloha no kuu wahine Barah Kainoakupunn, e moe kaa moe hooilo mai la i ka pa ilina o Kftwaiahao ahiki i ka Ia a'u o lioi aku ai 0 moe pu ma kona aoao, ina ia he mea Kiki i ka'u māu keiki ke hana no'a i ko'u mau la hope; a hoomanao ae la au 1 keia wāhi himeni kahiko, a'u e lohē mau ai ia makuakane o 'u ia Su K. Kaaikāula, ka piano hone o Kakaako i ka himeni mau i ka wa e uluhia ia iho ai me ha uhaāe liāuoli o ka manawa, ' Na k'e aloha i hanai mai ia'u, 1 kuu la pololi hoi. Na ka liali 'a hoi i hooinu mai, I kuu la makewai hoi. KulU iho la ko'u mau •waimLka, no ka mea, uh. hele a wela Waineki i ka liu r e ae aka manao, e hana ino ana ialoko, oiai, ua hala ka. \frhine ka mea welā o kā unmuma, ā ua puanuanu hoi ka Boa olē, a ala pu mai iloko ō'u na hoomanah ana no na olelo aloha a kuu wahi lei aloha uuku. (Aole i pau.)