Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 20, 18 Mei 1917 — AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? [ARTICLE+ILLUSTRATION]

AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

r*katrii no ka Mnpep* Knokoa HELU vm ' ''a koiia mai aa e na makam&ka he-lifc«-lu ma keia v&hi; no ka hoomaa hoa ana aka i na ol*rloa'o e pili ana i k* milii, a p*la hoi ae u t'« aoa a kahi inau «?kale*ia no ia oihana piH i k« ola oLane o na k&naka, i mea 4 Liki »i i ka apaa e makemake ana * Utaa ia iakoo ka hnikala oiaio ia. ana e ko lakoa maa be»ra ma na ft'o ana e ka «?aane)io ; i mea hoi e lōaa ai ia lakoa ka nohoea hoopooo ame ka. maeimah. o n» kaoaka • inaa o ke ak> o ko lakoa Akoa, Jc» poe h6i e berita ana e ha&a i kona inakemake, a e iawe i ka in/#a o Kri«to raalui{a ibo o iakou me kzt Lenolele. Aia hoi ? e ka 'poe j alohaia; mai nlokua oīAoh ā hoonaakinki a kbaki paka no ka bo*a koke olē aka o ka kaleoa kamnhana i kabi e ikeia ai ka Ek&l*-*ia oiaio, elike me ke poomanao nsaJuoa; r.o ka mea, e boea aka aoa kakoo i ka wa pono, rnaboj>e iho o ka B3»of»< ; po ana ia kakoa o na bad mna o ua a Kristo, a Paalo i hoike mai ai ma H«*bera 0:1-7, "alaila, e bele •ku kakou imna a hiki i ke «o loa ani,' ®ole e hoonoho hoo ana ! ke knmu no ka mihi ana i na hana e make ai, a no ka manaoio i ke Akua, a no ke a'o ana i mi hapetizo ana, a no ke kari ana o nn iima, a no ke alahon ana o ka po* mfik«*. ame ka hoopa'i man loa. 0 k»-ia ka kakou e hana ai, ina i pono ia i ke Akna." () keia man kahiknhi o kā eaanelio, ua haāwiin mai ia no ka pono'o tfa kanaka, i tnfin no e ike ai i tfa kumu mtJfl o ka ttiafcanio āna i na olelo a Kri*to. Nolailn, he me.a. pono ke a'/? in na kanaka i na mea ē hoomaopopo! ai lakou i ka oiaio o ka en&AeliO āttie kona man oihana, a pela kakj>H e pono ai i ka pono apau. Ano, ina tia hana hewa &»kahi keiki 1 kona mau makaa, a o lee kkne paha i kana wahine mare, a pela h'oi ka wakjnr i kana kane, ahiila', iawai lakoa. e niihi ai f F-ia: E*mihi kela keiki i kona mau makua. a e mihi p»i i ke Akua, no ka mea, oa uha'i palaa oia i na kan&wai. K hana ma pela, i hoike no konii mihi oiaio ana. Pela no hoi me na kane niare ame ka lakou maa wahine, e ka-e ana > na berita o ka oihana materemonio i fcor>pafl Jli imua o ke Akua, e miht ka nea i hana hewa i kona hoa bia ka berita mare, a e mihi pu hoi i ke Akua. i No ka mea, na hana hewa oia i kona htf pili ma kA ohA'i ana i ka aelik>,; a oa lawehala pu aku hoi i ke Akiia ka mea a laua i Ja*e ai I Mea Hooia no ka hooko pono ana i ka lehia mau olelo ho<>paa no ka malama ana Ih. laua iho no kahi ame kahi. j E hoomaopopo pono kakou i ka olelo- j a'o no ke keiki uhanha i ka waiwai o kona makuakane i hoikeia ma Laka 15:f 1-24, ka mea i'ike i ka nele miiho o kona uhaaha ana i katta man mea apau, a noho hoopiii wale aku malalo o kekahi me ka boOliand ia ana e hanai puaa. O ka, bdtt ketbtid a na pnaa e ai ai, oia kānāi ake ai i mea nona e maona <i, akā, aole nāe he mea nana i haawi mai iaia. i I kona lke ana i ka nai o kona pilikia a kokoke e make i ka pololi, nhi mai la iloko o kona noonbo Ua pono ame na lako o ko<ra makua ahft i haaHe ai. He nui na kauwa hana malaila, ame ka ai e lawa ai a I iho la oia iaia iho: "e make ana hoi au i ka pololi. E ku au a e heie Aku i kun mnknakane, a e olelo nfka iaia, K kuu makua, ua hana hewa aku au i- ka lani aia oe: Aole au e pono ke kapa hou >B/mai bc keiki nau; e hoohalike tnni o* ia'n tne kekahi o kau poe pnaua." He oinio, ua hnli hoi aku ltela keiki me ka naan ehaeha imua 0 k6ria makna a mihi akn la imua ona, a iīhna o sa lani; ma ka wa hoi ā kona niakna i pvili mai ai ma kotra a-ij ā hdtli iho la mr ke aloha keiki olaio. Fa hofokauoli nui ia ka manao o R6na Aakūa jne ke knnoKA ana aku i kana mau kanwn e lawe mni i na loie maikai loa a e hoaahu i kana keiki, me ka hooknmo aaa i na komo liiAa antft na kamaa ma kona mau wawae. " A e lawe mai h»i i ke kelki bipl i kūpalu ia, e kaloa, a e oi kakou me ka olioli. No ka m**, ua make keia keiki a'ō, m na ola hoa mai nef; nalowale āku la hoi ia t a ua loaa mai nei." Nani wale ka hatfoli o ka manao o nd māknft i na*keikir| mihi pololēi ftku ina me ka nnau no na howa,i hanāia i ko lakou man makua. O keia mau oleloa'o a ko Haku leim Kriato © a'o mai nei, ija pili ia i ko na keiki mihi ana aku i ko lakou mau makua lawehala iakou i na makua. fte.ol|d)i nui imna o ke alo o ko leo poe anela i. ke kanaka hewa hdokabi ;e mllii ana. Aka, pehea na pōall āne]a e hauoli ai, ina aole na kelki ē, hp<?loh* i na a'o ana a Kri»tot na makua e hauoli ai, inā ® mi|»i malu na keiki imua o na'kahunapuleJ (Aole-i paoO

r ī EKAEKA HO HOI KA MAX7KT7 BALOKA I MAKAO IA £ ka Lunabc«poi<oposo o ke Kilohaaa a fca Aloha oe:—Xo keia mau mamalaolelo e kan ae la maluaa na manao ia ia i nkana na ke Kilohana tso keia kelepa e nee ak« ai. L'a loaa keia man mamala olelo e kau j ae 1* maluna mamuli o na mea'i olelo ' ia e J. B. Lightfoot ame J. J. Fern, j ma na wahi apao a laaa e hele nei a olelo ake i na olelo oiaio ole, a o ka lnsf, " be man mek mna no nae i bana ia e ka Meia mna J. J. Fern a i keia la, ke S?Te nei a hoino aku i ka hoonai . lilo o ke keena o ka Meia J. C. I.ane, r . a o ka pololei maoli nae, ke hele nei | no na hoolilo keena o ka meia ma ke ' alahele kanoha kanawai elike me ka < J. J. Pern i hana ai, a penei e maopopo ai na mea i hana iar Ma ka haiolelo a Lihtfoot na olelo ae oia he #6,600.00 ka hoolilo kaa otorao- | bila o Meia J. C. Lane, na loaa kana imea e kamailio ai maiikali o ka.hoike a ] J. C. I>ane Mloko o ka ahaolelo, a loaa ai kana mea e kamailio ai aole nae, h£ hele e huli i na hoolilo o ka Meia J. J. Fern oiai oia e noho meia a, mamuli o na mea ana i olelo ai i holi aku ai makoa iloko o ke keena o ka . lunahfjoia James Bieknell a loaa ia makoo na mea i hana ia i ko J. J. Fern , . manawa ame na hoolilo, a ua lawe mai ! ( makoa i ka hoike o elaa wale no maka-1 'hiki o ia hoi ka, M. H. 1913 me 1014, a | ; hookuka me ko' J. C. Lane, eloa maksf-. hiki i noho meia ai a ma ia ano makoa i i ike iho ai i ka hilahila ole o J. J.. Fern, ame L. B. Lightfoot i ka hoino ana ia J. C. Lane a kapa akn i ka aihue, me ka i iho e hoopii kanawai ia e p6tto ai. Ma ka hoike o ke keena o ka luna ! hooia no ka hoolilo kaa otomobile o J. • J. Fern, no elna makahiki, 1913, 1914 hoolilo otomobi!a CadilJac he $2000J)0 , nā hoolilo hana o ua kaa la no elun ffcakahiki he #3478.83 holo kaa otorno- : t>ila mawaho r ae o kona kaa ponoi h<; , #25.00 huina hoolilo ka mein ' no elna makahiki he $5503.83. He hoo KIo kaa no ka hoi ko ka meia J, J. , fcern i kona vfa e noho ana, ke law« ■ f»iai nei nae a walaau i ko J. C. I.an" a-hoopee i kona ponoi iho, ine ka ma nao, e loaa ka haloka o na kanaka ma ka haiolelo hoino ana he hana hoohila hila haāhaa loa keia, ua waiho imakou i ka iioike o na hoolilo o eh-i «ttakahiki mamaa aku. | I Ka lua ona haiolelo e pili ana ikn ; ' nhauna dala o J. C. Lane no elua mnkahiki wale no he #100.0(1 i ke ma , kefia wahi ke ui aku nei au imua o ou | kou e' na mana koho baloka, no J. C. ■ Lane aohe ona puhi paka a na J. J. | Fern hoi he jnea haule ole ia iaia i na wa apau. Ma ka hoike elna- makahiki a J. C. Lane, na hoike ae oia he #100.00 hoolilō (;iga, aole hona, aka no na malihini Āhaolelo o AmeHka i kip'a mai ai aole no J. C, Lane, a ina e huli ia aku na hoolilo ciga o J. J. Fern q elua<Snakahiki ,eia mai ka oiaio he #241.40 no J. J. Fern wale no ia, aole no ka hoolaulea tflike me ke kauoha kanawai; nui

jrae ka wahā i ka walaau i ka mea puhi paka ole. , Ke kolu, e pili ana i ka hukilau a Meiā J. C. Lāne i hoohana ai, ua nui ka Waha o Lif»htfoot i ka olelo i ka hoonoi lilo a i ka uhauha, a hauoli loa na kanaka 1 kana mau haanui ana me ka manaoia i hana ia me ke ino/a ma aa niea i kono ia mai āi keia makapeni e pane'aku i oiaio a penei: No ka hukilan e kāmailio ia nei, he liana iā i nfu ae marhuli o ka ke kanatrai i kauoha ai, a ohii na malihini 0 Amerika i rfawail nei, i hapai ia ai keia hana lawai'a hukilau, oiaf he hana iino nui ia ha keia lahui Hawaii mamua, a rhamuli o ka makemake o na malihini e ike pehea la e { hana ai ia ano lawai'a a keia lahui ka-! 'nākei, pela i hanā hi ai a ma ke ano maa o'kela āno lawai'a me ka nui o na kawaka e hiki ai, a ma ia ano, ua hoolimallmā ia i mau limahanā no ia hana, a pela i loāa &i hela mau huahelu, he #300 hdolilo no elua hukilau ana i Waialua a i Laie. O ka ninau: o kakou anei kekalii e na mana koho haloka e komo pu ae me keia poe kohu ole ā hoohuakeeo ae i ka ukuia ana o kekahi poe kanaka Hawaii i komo ma keia hana no kei lākou uku iat tJa oi akū anei ka pono o ka hoohanā wale anā aku i ke kanaka ime ka uku ole mamua o ka uku anal He mea pono anei ia kakou kē komo pu me keia poe a ohumu kohu ,ole āku! . 0 ka ha, no na mea pili meaāi ma ka hokfefe, he #60, kokuole no'hoi ka h'eiu aku i ka mea ā ke kanawai i haawi aku ai ia pono no ka meia, a me k& 'mea ānā e hoolauiea aku ai. Ina e hoōmaopopo ia na lioolilo meaai a J. J. ! F<?fn i hnna ai no elua makahiki, eia niai ka pololei loa ina Haleiwa )ia Union Orill he #282.15; aia 'k#ā hoike inā kuu lima i loaā mailoko mai o k<j o ka lunahooia o ke rt īieaha iho Ia ka pon'o o ke (iuhi anā i ka makani hele uliiulu a ahu Arālo iiā Iwi o liua i ka lat Eia pu |a nei na.hoolilo i kauoha ole ja i ka meiK e' hāna ma ke Kanawai, aka ua haāa ia nae ā hu aku mawaho o ka palenp, aole nae i manao ia e pane no 'ia m£a aole he rtica iā e foaa mai ai na o kā poe hiana koho kūpono he 'ĪHān liāna aihelnn in. A o ka Hmā, Ūa olelo ponoi ae o J. i kona waiho ana īho i ke keena meia a pela hoi na'lunaki&i i ka

| papa. aa waiho ibo ka lakou be J 000 eia nae he hoopunipnei, eia ka !hoike pololei loa i waiho ia iho elike me ka ka lunahooia i hoike mai āi he ■ #2805 wale no wahi daja i koe iho ma- • hope o lakon, na ka meia hoa ame | ka Innakiai e hoohana aka ai he- - aha iho la la ka wai«rai o ka hoopnni ] pnni anaf Eia eae o.ka ohikau no ia a I loaa kela man dala pololei ole eia ka ihoike a ka lanahooia i haawi maf ai ma i kana hoike eo na dala i waiho ia ma j kela ame keia mau mahele, no ka wai- ' hona boabu elike me ke kanoha a ke . kana?.ai fce #C3,78.1 aole e hiki ke lawe- ; lawe ia a piha ka hoina i manao ia he J #130.000 a ma ka waihona o- ka oihana wai he a ma ka waihona Sua he #2580 no kā waihona alanai, he #20,000, ! a no ka waihona knla he # 19.547, a ke [hoohui ia keia man huina dala apau i | hoike ia ae la, ua like me #95,257 biki j ole ke hoohaaaia ,a he #2865 wale' no | wahi 'lala ka pololei, aole hoi me keia 'hnina fce $S#>,ooo. | Ina e makemake kekahi mea a mau mea paha e hele mai e buli i ka mea oiaio hele mai a loaa au, a hele pu kahi e paa ia mai la ka mea oiaio, aole i manao ia ka hoopnnipuni i mea e pomaikai ai. Ua olelo ae o L. B. Lij?htfoot, he mea pono e hoopii ,ia o J. C, Lane, be haowale i ke dala ō ka lehulehu, \Ce manao nei au he mea kupono io paha ia, aka nae ahea e hoohandia,ai ia hana, aole loa e hiki, He iki wale iho no kahi ike. liē wahi maunu imi baloka wale iho no. Owau mau no, C. K. KEALOHA.

j ifc rn<-:t i m< i;i o Honolulu e ihaau i i kon.'i rn;i rin v. a;i j.a;i no in hana \ io ke kuia/iakaui);ilf'. K kamauina oia i | na hana ue<-papa o na keena oihana a- j pau o ke aupuni kulunakauhale. O ke kumu iho lu ia a na kanaka i hoonoho akn ai iaia ma ka'oihana. O ke kunii! iho Ja ia o ko lakou haawi ana s.l;u iaia i ka ukohana' ame ka hanohano. He hana ma ka aoao o ka meia ka hookamaaina ana iaia iho me na hana o ke kulanakauhle, i hiki ai iaia Ke haawi i nā kokUii ana i Mekahi lur."kiai e makemake ana e loaa aku !< i ik j ma kekāhi mea. Aole he pono e 'il » o

Honolulu i Wahi no ka poe hou Joa. He'hui nui hookahi ia-e koi ana i me.i makaukau me ke ākamai malaila. O kekahi mea i' noonoo pono i k-jiu kumuhana, ua loaa iaia ka, ike, eia ko ilonoiulu, nei poe ke koi mai nei i h ponopono aupuni pili oihana. Makemake lakou e hookoia na hana, a ua makemake lakou, e lawelaweia ma k'e ano pili oihana. ilakemake lakou o i'io a he kuleana ko lakou e maopopo ke āno o ka hooliloia ana o na dala o Ho kulanakauhale. . E oi ae ana ka nui o na loaa auhau i keia makahiki n»u mua o na manawa e ae i hala, m.-i iu ano iho la, e oi mai ana ke koi ana, no na kahua i hooliloia aku ai na da1;« ame na keneka. O ka meiā wale no !ci mea nana e hana i keia mau, mea, ke kanaka i loaa iaia ka makaukau lawelawe oihana. Ua hoomaluia na kulanakāuhale o keia au hou e ka noonoo a»ahele, aole e na uilani. Mamuli o ka lahui kaāaka huikau oloko nei o lieia kulanakauhale e koiia mai ana ka makaala 'āme ka h&oholo. ana, i ke ano e lawelawe aku ai i n.i hana o Honolulu nei me k"e kaulike ame ke kupono. 6 ka ooloku o ke knu i k* mea nana i hoohuikau mai i keia kulanā. He .mea pono, o maopopo i ka meia o Honolulu i na hemahema o kom;; mau kanaka apau. He pono e pili nkr oia me,na apau ā na kanaka, a e hoopllimeaai ole hoi oia ma ka la>teL'\vo ana i na hana d ke kulanakauhale. Hc> hana nui Jfroikoi keia, e kono n'<ou mai ana i ka hooikaika, ka oiaio ume ka ike. I ka halawai ana aku me r.a ninau o keia wa, ho mea pono e loa i ka makaukau i ka meia e hoolalu u e kukulu aku no ka wa e hoea mai ni:«. E koho i ka ineia i hoomaopopo i ka ulu ana o Honolulu., Ina e kohoia ana a lilo i meia no HonoluJu nei, aole au e hoopilikia ia e na hoopaa, i hiki ole ke hookoia aku. E ( kuokoa ana au mai na mana hoohulihuli . manao ma'i apau, koē wale no ka iini e hooi ae.i ka maikai o ke kulanjt*auhale. E I|l<> au i meia, no ke kulanakauhale holookoa, me ka hoopilimepai ole i 'kekahi ,n nana kekee aku i ke* kahi. . AoJe he mnu kaula i nikiUa m: i ' ia'u, a nole au e Jelel« wale.ilunn mahiuH o ia pilnul<tila, ,koe wale no iini e hnawl aku jn Hoiiolulu nei i hookele aupuni oihana pololei. Ua waiho

jcamamafa aku ka'u hakoko kalai .i n ! ana, pela no aoanei e wehe hanaaaial.i iai ka'n kookele anpnni ana. E | hamamaia ana ka puka o ke kegn t • i haoa o ka meia i na mana-aa ar>ri.n V mna p na kanaka apau. | Aole a f u maa hana hooweliwe-li. A: . Inoa'u mau hoopaa i bana ai. 'Au'-) i manao e hoopaa aku i na kauv. ; : ! ponp o na hana O ka lehnlehu mai Vi | harik aku ina an e kohoia d puka i ri;-. . Eia an ke ake nei e loaa ka holem a o kekahi kanaka e paa nei i ka oiha:. i i ik'eia kona kupono, e hoomauia t : | ana oia ma kana hana. Ua olelo ae I hoa paio o ko'u moto ka: "I ka m.-a . lanakila na waiwai pio." O ko f u me: no na kanaka na waiwaipio, a o kti i mau waiwaipio o ia no ka hokele aupuni hoomakanlii ame na hanahou ma-: loa i loaa mai ma o nā luiia oihanii makaukau. Eia kekahi o ko'u 'poe ku-e ke hoao nei e hapai mai i ka ninau kaha ili e ku-e O ke kaha ili wa::» no -a'u e hana nei. aia iloko o ka WAIHOOLUU. Eia ka uhane lapu o ke kaua ke pahola nei i kona koloka eieele ma ko kakou aina. 3.1a ke ano he 'nau ! makaainana he hana kn ole i [ ke aloha aina, ka hoao ana e kaha i ke

kahi- mau hana maikai ole. He h::na i j ili ihd maluna o kakou ke ku ana he ! poohiwi fyka poohiwi no ka hanonaiii no ke ola oka aina. Ke halaw.*ti noi j kakou me na manawa pouli, a he p mo j e hui i»u kakou no ka haawi an.i il.ui . i ke kulanakauhale, 'i hookele aupuni ! hoopilimeaai ole am« ke aloha a.in*«. lfchana na kela ame keia makaainaia ka i waiho ana ae i na manao hookae a koho aku i ke kanaka i hiki ke loaa mai ka ! pomaikai. Aole keia he wa no ke kama- | i ilio ana i na mnnso pilikno, aka e ala- { I kaiia e ka maikai laula. j Aole he hana maa na'u ka hailuku pilikino wale ana aku maluna o ke!:a);] 1 mau moho e ae. Oke kanakjj/e hailuku aku ana i ka lepo, e paumaele pu ana ■ no oia a oi aku imua o ka mea ana e hailuku sku ana. Ua makemake luko ī i mau kanawai kupono, a ua makemake ' | l.'ikou e hookoia, ma ke nno kepono. Ua pili wale mai no Inkou i na k;i.naka ; ma kekahi nno m?waho mai. E nann , kakou i na mea oiaio, aole hoi e hoo- , pau manawa me na poo-kii. ; x J. C. COHEX. | ! Ko Kakou Meia Aku Anr». i ' 1