Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 10, 9 Malaki 1917 — HOIKE A KA HON. BERNARD H. KELEKOLIO I KONA MAU HAKU MAKAAINANA O HAWAII HIKINA, HAWAII. [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HOIKE A KA HON. BERNARD H. KELEKOLIO I KONA MAU HAKU MAKAAINANA O HAWAII HIKINA, HAWAII.

Hale o na Lnnamakaainaiia, Hoiiolulu, Maraki 3, 1917. I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Honolulu, T. H.—l na hnku makaainana o Hawaii Hikina mai Kalapana a hoea aku i Waipio, Haniakua, na lakou au i hookauwa mai nia ke kulana he hoa kaukanawai no ka ahaolelo eiwa o ke Teritore o Hawaii, a he lunamakaainaua no ke Teritore o Hawaii, ma keia, ua makemake au e waiho aku i ka'u hoike—me ka haahaa uo na hana a'u i hana ai mai ka weheia ana o ka ahaolelo i ka la 21 o Feberuari a hoea i keia la 3 o Maraki, me ka manaolann kiekie loa iloko o ko'u uhane, o ka'u hana i hana ai iloko o keia mau la pokole o ka ahaolelo, e lilo lioi ia mau hana a 'u, he hoailona i na haku. makaainana na lakou au i hookauwa mai, aole au i hinmoe ma ka'u hana. A keia pule ae alaila waiho hou aku no au i ka'u mau hana o ia pule. Me ke aloha, owau no me ka haahaa, ka oukou kauwa hoolohe mau, BERNAKD H. KELEKOLIO. Lunamakainana Apana Koho Ekahi :

0 ka nin-iu ano nui iwaena o na makaainana o Hawaii Hikina, iloko o na la koho balota o Novemaba i hala aku la, o ia no ka loaa ana ia lakou ke kuleana e koho i ko lakou mau lunakiai, oole hoi elike me ko'keia munawa, ua uele loa o Hamakua i ka lunakiai ame ka apana o O keia ka ninau ano loa, a o keia no ke noi ikaika iloko o ia mau la, a no keia kumu, i ku- ' like me ia makemake, ua hoakomo aku au iloko o ka Hale o na Lunamakaainana i ka la hana mua loa, Poakolu, Feb. 21, 1917, i ka bila kanawai helu 11, he kanawai e hoihoi ana i ke koho ana i na lunakiai iloko o ka lima o na makaainana o kela ame keia apana. Iloko no o ia la hokahi i hoikeia ae la maluna, ua hookomo aku au he bila kan-iwai helu 12, e hookuuia na makai apau iloko o ke Teritore o Hawaii ;nai ka auhau kino aku. He noi keia i waihoia mai imua o'u e kekahi o na keiki hanau o Honolulu nei a e paa nei i ke' kulana makai, a he hoahanau ponoi no ka liope kakauolelo oka aha kaapuni eha o Hilo. Ua lawe au a noonoo i keia noi a keia makamaka. a mahope o ko'u haawi ana i kekalii nnna va loihi maluna o keia ninau, ua hooliolo ko'u uhane e hokomo i keia hila, me ka nana ole ae i na mea i ikeia i na la i hala ae. O na koa apau ua hookuuia lakou mai ka auhau aku; 0 ka poe apau iloko o ka oihana kinaiahi, ua hokuu ia lakou mai ka auhau kino aku a no keaha hoi e hookuu ole ia ai ka makai mni ka auhau aku, oiai ua no a like ke kulana o keia poe apau? O na koa iloko o ka manawa kaua, ilaila ko lakou make; o na keiki kinaiahi, aia a ikeia kekahi pauahi nui, ilaila ko lakou make; aka, o ka mr,kai 1 na manavya apau o ka makahiki, i ke j ao ame ka po, ē hahai mau ana ka anela o ka inalee ia poe. 1 keia inau la koke iho nei no ko kinuia ana o kekahi o na makai o Hilo ma Hamakua, a lilo fte ola o'keia k.anaka, oiai no nae he $40 'no kona uku mahina. He lehulehu'na makai i poino aku ko lakou mau ola i ka heao ana e hooko i ke kanawai e ka aiiia, aka, hiki mai i keia manawa e makemakeia nei e hookuu ia lakou mai ka auhau aku, alaila, o ia iho la ka manawa e ku-e ai i keia msa maikai. O ka'u e olelo nei, a ke olelo nei mo ko'u uhane apau, he mea pono e hookuuia keia poe nia«ai ni'ii ka auhau kino aleu. No ka poin likai o ka waihona buke o Hilp, kahi o na keiki e hele mau ai :« e ike i na mea ano hou iloko o kela nme .kein buke, ua hookomo aku au i ka bila 1;h inw?i e hoomaopopo ana i haawina '.lala, $SOOO no ka malama ana i keia oihana hale buke.

E pili ana no ke ola o ka lehulehu, ke ola o ka poe ma'i iwaena o ka poe iīihune, a he nui maoli no ka pilikia o kakou ka poe ilihune, no keia kumu ua hokomo aku au he bila kanawai helu 3.1, i ka Poalima, Feb. 23, o ia hoi. he kanawai e hookaawale ana i hookahi haneii tausani dala no ke kukulu ana i haukipila aupuni ma Hilo, Hawuii, a e lilo hoi kein haukipila aupuni i puukalahala 110 na ma'i ilihune iwaen.a o kakou. Mamuli o ka haiki o ka r>T>n. e hoopokole ana au, a ke waiho hou aku nei ma ka hoopokole ana i na biia Kanawai a'u i hookomo ai ame na olelo h('o)>Dlo like o]e, a penei: 110 ka Hnle Oihana Buke o Hilo. no wa Hale Oihana Buke o Hilo. 11. B. 31—Kanawai $100,000 no ona haukipila aupuni ma Hilo, Hawaii. H. B. 32 —Kinawai e pili ana i na palapala hooia hanau. H. B. 33—Kanawai e lioomahuahuaana i ka ukuhana o ka hope kakauolelo ame ka mikai kiekie oo ole o ka aha kaapuni eha, Hilo, Hawaii. H. B. 34 —E hoomahuahua ana i ka ukuhana o ka lunakanawai apana o Puna. H. B. 35—E hoomahuahua ana i ka ukuhan» o na hmakiai o ko Kalana o Hawaii i ka $900 o ka makahiki. H. B. 69 —E pili ana i ka ukuhana o na lunahui o ke kalana. H. B. 70—E hoomaopopo ana i ka ukuhana o ka lunakanawai apana helu elua. H. B. 71 —Kanawai e hoololi ana i ke kanawai koho balot«i. H. B. 72—E hoemi ana i ka ukupanee nni ka 6 a i ka 5 maluna o na koena aie no na home hookuonoono. H. B. 90—Ho kanawai e a'oia ka olelo Hawaii maloko o na kula aupuni ma ke noi a 25 makua keiki. H. B. 10S—Kanawai e pili ana i na noi hoopauwale i na hihia. H. B. 118—E hoopaa ana i ka ukuhana o ka hope lunahopia, hop«» puuku ame hope kakauoielo o ke Kalana o Hawaii. H. B. 119 —Kanawai e pili ana 'i na rina (liom? hookuonoono malalo o na hoolimalima. H. B. 120—Kanāwal e hoopakele ana i na kaikamahine malalo o 16 makahiki e hoololi ana i ke kanawai p ku. nei. H. B. 121—Kanawa. i e hooiaaopopo ana i haawina dala no ka pomaikai o Samuel Kamakaia Kamakea. H. B. 140—Kanawai e hoololi ana i ka pauku 1654, B. L. IPIS, e pili ani i na papa lunakiai o na kalana. H. B. 141—E hoololi ana i ka piuku 2053, R. L. 191?, 3 pili ana i ka laikini kuai waiu. H. B. 142—Kannwai o hnololi ana i ka pauku 503, R. L. 1915, e pill j.na i ka papa ululaau.

H. B. 143—Kanāwai e pili nnn i ke kuai waiu. He kanawai keia e pili «na i ke ola o ka lekulehu, o lioao :ina hoi e iini a noii pono i ke ano o ka waiu e Uuaiia nei. O k-i hapanui 4 ka poe e ! kuai nei i ka waiu, o ia no na Poto Riko, ka Pilipino, ke Paniolo ame kekalii j poe e ae maloko o na omole. Ke kuai nei kakahi poe i ki waiu ino ka maopopo mua ole ina o ka waiu e ku iiia nei be waiu maikai a maikai ole paha, hoohuihui ia me ka wai a hoohuihui ole ia Pilia, a 110 ka lioopakele ana i ke ola o ī<a uu hookomo iku au i keia l)iJa kan.iiw.ai. Na Oielo Hooholo Olelo hooholo e kauolia ana i na keei'.a oihann «pau o ke Teritoro e »vaiho uiai i iiu ii-. a o poe hana auie ko lakou mau uKuhana. Olelo hooholo e kauoha ana i ke koinisina awakuinoku c hokaawale aku i na mokualii Kelemauin mailoko aku o ke awa o Honolulu mnmua o ko lakou hoopahuia ana e na Kelemania. Olelo hooholo e kauoha ana, i ke komite aina e uoii aku i ke 'ano o ka hanaia ana o na uwapo helu 8, 9 nine 10 ma .Konolulu nei. Olelo hooholo e kauoh."i ana i ke komite aina aupuni e noii aku i ke kumu i lioopuka ole ia ai o ke kila nina ia Kalama ame Poomahoe ma Waianae, Oahu. Olelo hooholo e kauoha ana i ke komiie aina aupuni e noii aku i n.i mea e pili ana i ka uwapo Kuhlo ame ke kuniu e ku/ole nei na inoku:-.hi uunui malaila, oiai he $325,000 i hoolilo ia no keia uwapo.