Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 5, 2 Pepeluali 1917 — PEHEA LA E KU HOU AI O HAWAII LAHUI, NO KA MEA UA UUKU OIA? [ARTICLE]

PEHEA LA E KU HOU AI O HAWAII LAHUI, NO KA MEA UA UUKU OIA?

Mr. Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Welina pu kaua:—Ma ka Nupepa Kuokoa o ka la 12 iho la i ike iho ai au i keia poomanao i kukulu ia e David Makahikulani Ku, e kalahea ana i na kilo lani, na kuhikuhi puuone, na kaula mai ka po mai, na olohe huli Baibala, na kahuna o ka Palapala Hemolele, ka poe ha'i Euanelio, ame na uhane ike e ae no apau. Eia ka ninau ke kau ae la maluaa, nona kela poomanao i kukuluia me ka manao na keia poe a'e la iloko o keia mau papa i hoike ia ae la ; na lakou e kuailo mai i ka haina oiaio.

Mamuli o ko kakou nele i neia mea he kuhikuhi puuone, nele pu i na kaula mai ka po mai; no na olohe huli Baibala, ua manao au he ekoluwale no ko lakou nui, no lakou keia mau inoa— Rev. S. K. Kamakaia, ka Polopeka C. K. Kealoha, ka Mea Hanohano J. M. Mahuka-; —aole o'u ike he mau kahuna kekahi o ka Palapala Hemolele; no ka poe ha'i Euanelio, aia au iloko oia mahele, a no ka makemake o ka mea nana ka ninau e pane ia, pela au e oili aku nei maluna o ke aiai o ke kanana, a ma na kolamu o ka Nupepa Kuokoa e pane i ka'u haina no neia ninau hooulu noonoo, a he ninau maikai no hoi e paneia elike me ka poloai a ka mea nana ka ninau, makia ma ka'u pane aua i ka 'u haina, ua ku-e ia i ka oukou, o ko oukou kuleana no ia, ua hiki ole nae ia'u ke alo ao i ka paue ana i ka'u a eia mai ia: Ua kukulu au i ka haina maluna o na kanawai o ke ola kino, a penei e maopopo ai: I ka hana ana o ke Akua i ke kanaka i Kinohi, he kane wale no ka mea i loaa mailoko mai o ka lepo, a ike ke Akua i ka mehameha o ke kane i ka noho hookahi; nolaila uhuki ke Akua i kekahi iwiaoao o ke kane a hoo lilo ae la i wahine. Kinohi I, 28:29-31. Penei ka mea i palapala ia: Hoomaikai mai la ke Akua ia lauaj' i mai la hoi ke Akua ia laua, E hoohuaae olua, e hoolaha hoi e hoopiha i ka honua, ā e lanakila • maluna ona, a enohoalii maluna o 'na i 'a o ke kai, ame na manu o ka lewa, ame na mea apau e kolo ana maluna o ka honua. Aia hoi ua haawi aku Au ua olua i na lau nahfele upau, e hua ana i ka hua maluna o ka hōnua, a me na laau apau iloko ona kona hua, he mea ai na olua. Nana iho la ke Akua i na mea apau ana i hana ai aia lioi ua maikai wale', a ua ku hoi elike me Kona makemake. Nolaila, ma keia pauku ae la kakou e ike di i ke ano o ka ke Akua hooulu kanaka ana. O Adamu (k) noho ia Eva (w), hanau mai na laua na keikikane ame na kaikamahine. O ke kuthu keia ame ka mole o neia mea he hoo ulu kanaka ana. I ka piha ana o ka honua i ke kanaka ike ae la na keiki a ke Akua i ka huapala o na kaikamahine a kanaka, nolaila, komo nui ae la lakou a nui loa ka haunaele maluna o ka honua, nolaila pulumi ke Akua i na kanaka apau maluna o ka.honua me ke Kaiakahinalii; a koe mai o Noa ame kona ohana, me Noa la ame kana mau keikikane ame na kaikamahine i hoopiha hou ai ke Akua i ka honua me k» kanaka, a ma o lakou la no hoi i puka mai ai na lahui like ole o ke ao nei, elike me ia e ku nei i keia la, nolaila ua komo mai,la kakou i kahi o ke poomanao e kau ae la maluna, Pehea la e ku hou ai a Hawaii .Lahui, no ka mea ua uuku oia? Penei, wahi a ka mea e pane nei:; Ina paha e hiki ana i ko solona ke hana mai i kanawai e boo£ kapu ia na kaikamahine Hawaii »apau, ' aole lakou e launa hewa hou me kekalivj : : _A-1

o na lahui e, koe wale no me na keiki koko pilia wale no lakou e hoo'hala ai i ko lakou makeinake kane, a 0 ka mea o lakou e loaa aku ana e ku-e j ana i keia kanawai, e hoopaa ia lakou |,ma ka Mokūpuni o Lanai, a e hookaa- [ wale ae ke aupuni i ka Mokupuni o 1 Lanai i kahua hooulu lahui 119 keia Teritore; a e komo pu na keikikane iloko o ia kanawai, o na keikikane e lalau ana me na wahine 0 na lahui e, | 0 hoopaa ia no lakou ma ia mokupuni ! hookahi 110 me na kaikamahine. O n:i lahui e, e noho ana ma ka Mokupuni o Lanai, e hooneeia lakou ma kekahi mokupuni e aku, a e lilo o Lanai i kahua hooulu lahui. Malia paha e hoohenehene mai ana oukou i keia kukulu manao ana, 0 ka mea pane, ua hiki ole nae ia'u ke alo ae i ka hoike ana aku i ka E liuli aku ko kakou nana ana ihope 1 ke au o ko kakou mau kupuna, mkkolukolu ua mea he kanaka, 0 keaha ke kumu nul 0 ke ieanakal A no ka mea he poe Hawaii wale no, na paniolo 0 ia mau la, e paa ana i ka pipi lookahi kiwi a kamau ka lua. I ka wa i aluka mai nei ka ai ana a Kawele-a, o ka liele ka hoi ia a makena ua mea he hapa, e loaa no keia ma ka hoike helu kanaka 0 keia Teritore, ke pii mai nei na hapa a oi mamua 0 na Hawaii koko piha, no ke kumu, 0 kaikamahine Hawaii noho ia Kepani, hanau mai he Half-Japanese; 0 ke kaikamahine Hawaii noho ia Haole, hanau mai 0 Half-White; o kaikamahine Hawaii noho ia Pake ma, hanau mai 0 Half-Chinese, a nui wale na hapa, 0 oukou no na hoike 0 ka oiaio 0 keia mia.u hapa i hoikeia ae la maluna. He manaolana ko'u ua akaaia aku la kekahi 0 na m&a huna e pili ana i keia ' ninau hooulu noonoo, a ke keiki o ka Ua Kukalahale, no na mea aku i koe a hui hou aku ma ka Nupepa Kuokon. Me na keiki 0 ka papapa'i ko'u alo-

ha. me ka Lunahooponopono ko'u farewell. KEĪKI O Kp: KAI NEHK I KA ILIĪLI.