Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 49, 8 December 1916 — PAU OLE NO HOI KA EPA O KA POE MANAOINO NOONOO LALAU, A HE A O HEWA MAOLI NO [ARTICLE]

PAU OLE NO HOI KA EPA O KA POE MANAOINO NOONOO LALAU, A HE A O HEWA MAOLI NO

Mr. Solomon Hanohano, Aloln oo:- — /• kahi no ko kaua halawai hou i keia n.au la iluna o ka oneki o kou mo'uu e noho hookele nei, ka moku hoi <-u » noho kapena ai i na makahiki loihi i aui aku la, a mamuli o na auiui o ke au o ka manawa, ke ku aku nei au imua ou me keia mau mamala olelo e kau ae la maluna. a nau hōi ia e hooloaa aku i kela ame keia niea e kilohi iho ana ia luna o ka oneki o kē Kilohana a ka lahui no ua mau mea'la. He w'ahi puolo ūkaiia keia a'u i loaa ai noloko mai'o ka opū oka moku i noho liookeleia e Kapena Jesse Uluihi (Aloha Aina), a i 'kela ame keia kelepa e oili mai ai a hū'ē'ae iwaho, o keia iho la na mēa ano nui oloko, he poe ukana wale no i hiki ole ke iioopomaikai aku i nii lehulēhu e nonohō wale mai nei, a mamuli o na kumu kupoiio he niii, oia lee kumu i koi ia imaii ai keia makapeiii e haawi nku i hana na ke l,l Kiiohaiia a ka laliui e lawe hele aku ai. ' Ma ka papa kuhikuhi a ke Aloha Aina i hoomaikeike mai nei ma kona helu i hala aku lā, Dec. 1, no na mea e'pili ana i ka inahelehele ana o na dala i manao ia ai no ka hoohana ana aku, ina no ka loaa mai o na dala i manao iā ai he $480,000 ma ka bona aie. 1 ko'ū nāna akahele 1 ana,' ua ike iho au ma ia papa kūhikuhi he nani maoli no a he ntau roēa e hōopomaikai aku ana i ka poe mana kolio e nonoho wale mai nei aole Ue hans, a ua manao au ina n< ka pono i'o o keia bona aie, lie mea maopopo loa, e loaa ana ka lakou hana eia nae, me ia maikāi no o na manao, ma ka hapa|hope o iā papa kuhikuhi e kauoh&Mho ana i ka poe mana koho aol< e lioho ma k* aoao ae, aka e hoole. Kupanaha maoli keia. Ma'ko'u nans mau ana i ua manao pepa o Jesse Uluihi, ua ike mau' 'au i kōna mau manāo pane me ke ōolea ;e inaina ana i ka .lema ole ō kā hana i kēkāhi poe mana koho balota niai kēia poe«lunkkiai aku ame ka Meia Lane ē noke ana i ka nu ku luahine mā na ano a{iau,'me na manao hoino, malia pāha he mau manao maik'ai no kona iāia iho, aka, ia wr hookalii; aohē ona 'hookomo iho i noo noo hou ma kahi o kona inaina i ninar na kona hinaikehala e ninau iho ai no ke āha la ke kumu o ka hana ole ir o' na alānui aupu'ni? A ina no ka ma nao e liuli i hnina no ia ninau o ka loan no ia apaū ka naliieā o ka opu, aohdala 'lawā pono. Aka nae, aole ō Uluihi i noonoo ih<> no ia meā, a ēlikef me kē ano o konr hoolimalima pela oia i holo « no kona hoolimalima 'iu, a elike me kn piha o kona naau pela i olelo ai 'kona waha a 6i aku, a o ia ka kakou'i i ai i 'na helu o ke Aloha Ainal i kela mau mahina āku nēi, e noke māū 'ana' i ka hoiho i ka hana ole iā o na 'alanui, me ka inaopopo tio iaia aohē dala, me ia maopōpo no i ka nele -a'oke dāla, kii aku ana kela* a ke $06,000 ūiakani ilāila e walaa'u ai, me ka i iho he nui ke dala (opa.la) a na lunakia-i DemokaTata ame ka Meia i waiho rho ai māhope o lakoū. oiai nae o ka \vaiwaiio maoli a lakou i haalele iho ai mahope he $2800 wale no, ma ka wailiōnā o 'ke kalana.O kā ih'ea&upaianaliā pookela loa a'u i ike ia 'Ulūihi, o ia hoi keia: Aia ka ihoi a huli iā āku ke alaliele e loāa nui māi ai ke dala no na hana hooholomua no'ka oihanā wai,' a elike me ke kuhikuhi'ana, ana i hoike mai ai pela e lioōlilo ia aku ai ua māu puuhuahelu la, o ia iho la ka kona manao aloha ma kaainana o ka i a]tu i na kanaka mai . koho oukou ma ka Ae, aka e koho oukoū ma ka Hōolē, a ina e hele māi ka poe me oa pepa kakauinoa, mai ae aku oukou e kakau, kipaku āku me ka i pu aku, ina kā e aie ,aole na iia'i ē uku ia aie. ak'a lia oukou pōnoi no e uku ma o ka auhau papalua ia ana mai. ManōmiPho no hoi ke kālohe, ka i no hoi ineiā e loaa āi ka hana a ka hana una manao ino ona, eia kā o ka hoole aku.

O ka nioau bona aie aupuni. aole ia he ninau ano hou a kamaaina ole i ria mea apa'u, malia pahh pelā "i'o rio ma fee ano o kē aupūni 'kalana ariaj aka, ua hana ia lea hona aie iloleo o ria makahiki lehulēiiu 1 kaakope aku i kōkoke i ke kanalima, a o ka ni'nau in'a ia wālii, Owai o ka |)oe o ia wa, ā owāi o ka poe o keia la iho ia i auhau papālua ia mamuli o keia liaawe 'e kau 'nei' he Ot)0,000, 'ōini he ha'na maa maū ia i ka hana ia ke pilikia ke aūpunil .

E nā makaainaūa koho balota e lav oukou i keia mau hoakaka naauao a noōnoo pono ,a penei: I kēia la, aia ka mana kaokoa iloko o ka lima o ka Meia amē na lunakiai a kakou i koho ai me ko 'u nana ole ae i ka oukoū koho ole ana ia J. C. I.āne ame keia poe lunākia),*6iai ūa īke le'a ia aku no oūkou aotē i koho iāia ame lakou, oiai o Joe Fcrri no lia oukou i puliki ai, a mamuli o ka 'pākelo āna ona,' i āe ai oukāu ua ;

Aiii kīa mana ia lakou i keia la no ka hoaie ana aku i ke aupuiii kalana eīiki; 'iiie ka lakou i manao ai hc p'o'iio, elike me ke kānoha Ā ke'kanawai, aka, mftrilul,i o ka hilinai o' keia Meia Jolih C. Lkhe Ame kona manao alohā no ouFfOu, oia i' hoihōi m'ni ai i keia ninau imi dala imim o knkou ,a na 'kakou e noonoo, a ina no ko oukou makemake e loaa ona hana e ola ai ka wa-

hine ame na keiki a e kaa pu ai ka hale, a 1 ole ka rumi hoolimalima paha pooo no kē noonoo pono a koho ma ka aoao Ae, a mai ae e hoolohe i na a'o ana e hoopololi ana ia oe ame kou ohana; o ia na a'o ana kupono ole i ka mea i loaa kana hana e a'o aku i ka mea hana ole, mai ae aku oe e a i ole e koho paha i ka )aona aie, oiai nae he mea ia e kii aku ana i mau dala e hana ai oe, a ina no ka loaa ole o ia hana ia oe a loaa palia i kekahi mau l«oa ōu mai ohuniu iho oe, aka e hoo : lana i kou manao ma ke ano, ua loaa ka kou hoa hana a huli aku ana no oe nou iho, pela i hana ia ai e mea naoa keia manao pane i na makahiki lo*ihi. Ke alakai nei o Uluihi i ka lahui, e hoohuli ana i ko lakou alo e nana i na oiea i hanuia ai i ria makahiki i hala, rae ka hookuku ana i na mea i hanaia ia' wa me ko keia la, aole elike, oiai ia iva e noho kaokoa ana ke aupuni kalana me ka loaa ole he kanawai hoohaiki, aka iloko nae o ia mau makahiki i hanaia iho ai ke kanawai e kauoha ana i ka Meia ame na lunakiai e hookaawale i jcckahi puuhuahelu mailoko ae o na loaa o ke kalana i waihona kumau me ka loaa ole nae ia lakou ko kuleana e kii' ai i kela dala a hoolilo aku, koe wale no ma ke ano e lawe ia ua mau dala la ma ke ano aie me ka u]kupanee kupono ,a e lilo hoi ua mau dala hoahu nei i waihona banako no ke ka : lana, Ua hookoia keia manao kanawai i ka wa o Jeo Fern ma e.nolio ana,'a hemo mai 'a loaa kela puuhualielu a Uluihi e paimiu nei, o ia hoi he $6(5,000, ahiki mai i keia la a'u e kakau nei ijfa hoooiiia iho keia papa lunakiai ame ka Meia J. C. Lane i ua kauoha kanji la ke hui ia ka lakou me ka lakou nel ie $150,000 e waiho huiihui mai nei; anunnu ino! Nolaila, e na hoa makāainana, aole' he poe e ae na lakou i hana ke kana? wai hoohuihui dala, ,aka o kela poe no i noho ai i ka hale ahaolelo i ka maka īiki 1913, oia hoi o na Demokarata h&' 10 iloko o ka hale ahaolelo 'ia kau ,oin hoi o David Kupihea, Kaniho, Pōepoe, . Kalakiela, Paele, E. J. McCandless, a i ka piha ana o !a auna i hoike ia ae nei. 1 ke ike mau ia aku nei na hana kupaianaha mai na Dem<Jkarata mai ma o ka hooili ana mai i na hana ino apau a lakou i hana ai e hookauhihi ana ia mau mea na na Eepuhalika. Nana i ke kanawai auhau alanui, eia ia hoi na lakou i hana a hooholo, kuhiuihi nae na ka Repubalika; oiai elua wale no Kej)ubalika iloko o ka |iale r»haolelo ia kau, o ka hooko hoi ka keia >apa lunahiai i manao ai e hana ame ka Meia J. C. Lane, a hoomaka nae ko' iakou nei uwa he ino ka poe Repub&'ika, o ke ino iho la ka ia o ka hooko aku i ka manao o ke kanawai a lakou i '\ana ai! A o jca lua, o ka hooweliweli wale iho no ka keia Uluihi, mai mea aku oukou ia lakou la ma, mahope kakou aupuni kōmisina, he poe ino kela mahope pau ka mana koho baloka, o kakou a komo mai na komisina a na lakou e hooponopono i ke aupuni. Hoopunipuni maoli uo ke a'o ana a ka poe Demokarata! ' Ma ke kanawai a na Repubalika i hana ai, a ku ahiki mai i }ta wa a na Demokarata i hookahuli ai a huli a lilo ka pono kuokoa o ia kanaka i mea ole i keia la, eia nae ke hoino nei i na Repubalika he ino, e makemake ana lakou i aupuni komiaina. Ma ka moolelo o ka liale ahaolelo o ka makahiki 1913, senatoa ame na lunamakaainana i noho ai i hooholo ia ai ke kanawai e haawi ana i kekahi mana o ka makai nui i poe okoa ka poe na lakou e rula i kana hooponopono aupuni ana, ka pono nui hoi a ka lehulehu i haawi aku ai nona wale no ia mana elike me ke leanawai a na Repuhallka i hana ai' ,a i kela mau inēa lioi hoolilo ia'i'm'ea olē, o ia'hoi o A. J. Wirtz, se'natoa, 'a o David Kupihea, ka lunamalea'ainana, aka i kela māū la aku nei hoomaka'ūk'a^u'mai lā i ka lehulehu he mea ino ke aupuni komisina; ano e no, 'makemake ka a hana a ku, a mahope olēlo iho hē inō ke aupūni komisirial' ' '' I f

Me keia māu hoakaka liilii, ke manao riei au ē'pono ank'oūko'u e o'u mau hoā, aole 'au 1 i lik'e me kekaki poe o kaīioū ihoona'aikola niai ai, o ia hoi, ē i mai ana aohē nana i kena bōnā aiē, ūa loaa 'no ka 'mak'ou hana, he mianao alohā olē loa ia/'aka ē pono e iiaāwi ia āku e ka liāna ana i niau mea no lakou e ola'ai niē ko lākou ohana. Owau maū nō, ' ' : "C. K. KEALOHA. ; — L ' 1 NEW YORK, De.c. 7.—He l'ono kelekalapa uwēaolē ka j hoouriaia''mai e na mokūkaua Pelekane i keia āwa, a ma iia awa e ae apau tna ke kapakai Atelānika, e "kāulēo' māi ana i_na m'oku a na āupuni hui apāu e makaāla no ke topidbia mai e iia mokviluu nialoko o ka Mōāna Atelanika, o ka oi āku ma nā w'ahi ina' ke koinohāna aku o kanaono degere lonitu komohana. r