Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 46, 17 November 1916 — HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hookamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hoo-kamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua.

"Aole e hiki ia'u ke olelo aku ia oliua, i ka loihi o ko'u nolio pu ana ine olua. tie hookahi pule paha. a i ole, he makahiki holookoa paha, kc kakali aku nei au i ka hopena o kela leka a'u i hoouna aku nei ina ka linia oka olua hunona. Aole au e hoopilikia wale aku ana ia oHia, no ka mea he nui ke dala me a'u. a e auamo lilee no au i na hoolilo o na meaai e hoolakoia ana na kakou, me ko'u kauka ? i ole aku maluna o ka olua malama anā nui ia'u." Ua hoole paakiki loa O'Mi. ame Mrs. Kalewa i ka lawe ana mai ( i kekahi mau kokua mai ia Betcrika aku, aka iiae ua paakiki 110 o j Beterika. a 110 ka hooko ana mai i ka makemake o ke kaikamahine j opio, akahi no na elemakule a haavvi mai i ko laua .ae, ma ko lakou ! hooholo like ana i elua dala a Beterika e uku ai no ka pule 110 na meaai. Aole i lilo kela uku mai ia Beterika aku i mea koWua nui aku i na kamaaina. aka Ua konoia aku nae laua e malama i kela kaikamahine me ke kupono. m.a ia ano ua haawi aku la o Mrs. Kalewa i ke kauoha i ka wahine laweiawe, e hana oia i ka rumi i noho ai o kana hunona wahine, a maemae no Beterika, he rumi nui kupono keia no ua kaik.amahine nei, aole hoi elike me ke)a fumi mua, ka uuku. I ka liuli hoi hou ana mai nae o Mrs. Kalewa, mahope iho o ka hele ana aku e haawi i ke kauoha i ka wahine lawelawe e hoomaemae i mmi hou 110 Beterika. ua pane mai la kana kane: "Ua kamailio aku nei au i.a ltflss Rolana, e hoopau loa kona manao ana e uku mai no kana mau meaai, 110 keia manawa; no keia kumu, i ko kaua lawe ana mai i kana mau dala. e konoia mai ana kaua. e kiai a e makaala iaia i na w.a apau, o kona noho ana mai malalo o ko k.aua malu. "Auhea oe e Miss Kolana. o ko'u pilikia nui. ua loohia au i ka ma'i rumatika: a ua a'o mai ko'u kauka. e hele au m.a kekahi wahi £ hoolanalana ma'i ai no elua pule, malia o loa.a iki ka oluolu maikai ia'u. Ua hoolimalima e ia ko maua mau rumi ma S.anakea, he wahi pili i kahakai. a o ka Poalua o keia pule ae k.a manawa i manaoia ai e hoea maua no kela walii. Aole e kala kahiko i lioolalaia ai keia huaka'i a maua. i hakalia w.ale no i haalele mai o ka hunona a maua me na moopuna. nolaila he mea maikai ole ko maifti hele ana. a haalele hookahi iho ia oe e noho ma keia wahi mehameha: a pehea la. aole no hoi e hiki ia oe ke hele pu me maua no kela wahi. m.alia he mea no hoi ia e hoauheeia aku ai kekahi mau ano maikai ole i loaa i kou kino." . "He man'ao- maikai 110 kena ou. aka nae ke hopohopo loa nei au. aole e loaa k.a palekana ia'u, ke noho aku ma kahi.nui o na kanaka: o ko'u wahi wale no e malu ai, o ia- kā noho ana ma na wahi mehameha elike me keia wahi: a ina olua e ae mai ana e. noho no hoi au ma ko oUia home nei. me ko olua 11001100 ole m'ai no'u. aka owau no ko'u mea nana e malama, alaila u.a hana mai olua i kekahi mea maikai loa no'u e pono ai." r Ike i'o mal la o Mr. Kalewa i ka m.aikai o kela manao o Beterika, nolaila haawi mai la i kana apono aua, aohe mea aku i koe, o ke kakali wale no o ka hoea mai o ka la e haalele iho ai i ko laua home. malalo o ka malu o ka wahine lawelawe anie na kauwa e ae. Ma kela la. ua hoikeikeia aku la o Bcterika i kona mau rumi hou. he mau rumi nuHiii. i hoolakoia me na mea apau e pono ai, a ua kupono hoi i ko Beterika manao.; ,a i kona manawa kaawale ma kela la. ua-hele holoholo oia, me ka ike ana i na malapua, ka pa holoholona, e hookuuia .ai o na lio ame na pipi. ua liele makaikai hoi ma na wahi pili i ke kuahiwi. me ka loaa ana iaia he elua a ekolu mau walii maikai loa. no k.a hoohala ana i.ka manawa o ke ao. e nanea a=i me ke kaha. aiia i kekahi mau kii. Mamua ae o ka hoea .ana mai i ka la e haalele mai ai na kamaain'a, ua t ui ka Beterika mau wahi i ike o kela aina, ua ku a kamaaina marli ro hoi oia i kekahi mau mea; a no ka hele mau hoi paha kekahi o u;; kaikamahine nei i ka holoholo, ua ik'aika maoli kona kii'o. aole h««i kela ano haikea a nawaliwali o kona kino, me he kai- # kamahine nia'i la. Ma ka Poakahi o kekahi pule mai. ua haalele mai la o Mr. we me kana wahine, a koe iho 1a o Beterika m.e ka wahiiie malama liale. me ka haawiia ana aku o na kauoha i kela Walline, e makaala loa oia 110 ka pono o ke kaikamahine opio, a e hoolako hoi iaia me kana mau mea apau e makemake ai. lie Kapalua mile paha ke kaawale o ko laua kaa mai ka hale aku. ua huli mai la o Mrs. Kalewa a, iiana i ko laua me ka i ana 'aku i kana kane: 4, E kau aku iko kaua hilinai maluna o Ekekela; no ka mea ua hakilo pono au iaia iloko o keia mau 1a iho nei, a ua; hoike mai kona mau ano apau i kona makemake i.a Bcterika, ua ia makemake auanei e kt no mai iaia, e haawi i kana mau kokua ana, ma na mea apau i h)k« iaia no ka pono o kela kaikam.ahine opio. Ua pau ko u 'uipohopo 110 ka k'aua malihini. aole he lele ana o ka oili, e manao iho a> kaiw. fta loaa paha oia i kekahi pilik'ia, oiai kaua e kaawale ana mai iaia mai." - Ke hal.il • loa ia o P»eterika ahiki i ka nalowale ana .aku o ke kaa o na elenakule ma'kekahi aoa«->. o leona komo akū I.a no ia'iloko o ka hale, a lawe mai la he buke i kakau ole ia, aka i kupon<sMiae no ke kaha .ana i ke kii, iā oili hou ana mai iwaho. hele aku la oia i # ka holoholo. ma kekahi ona wahi maikai ana i ike ai. Ma kela la ahiki wale i~ka poeleele ana, aole he me.ā nui e ae ! iloko o ka noonoo o Beterika, o kela manaolana wale no ona. e ,hoea aku ana o Sa Laionela i ka wa e ike aku ai maloko o kana leka, aia v»ia ma kela w ihi kahi i nolio ai. Hala ae la nae ka Poalua, ka Poakolu ahiki walo i ka Paaha, aole he hoea mai o Sa Laionela. M;i ke kakahiaka nae o kela Poaha, ia Beterika i iho māi ai nolok-' o ke keena aina. ua komo mai la oia i kekahi' lole silika eleeli. hafta mai la hoi i kona lauoho a like me ke kaila o na wahine 0 '.adana, a i ka ike ,ana aku o ka wahine malama hale i kana maliliini. he keu aku a kona mahalo, i kau a mea o ka u'i ame ka hiehie maoli no o Beterlka. Oiai he hookahi wale no o Beterika. nplaila ua hoQmakaukauia he wahi pakaukau uuku. e lawa ai no oia hookahi, ua uwaiia aku ke pakaukau a pili rp.ā k,a puka aniani, a ia 'noho ana aku no o 1 Beterikā ma ka aoao o ke pak'aukau. o ka nalo akli la no ia o ka 'wahine n]aiania liale noloko o ka halekuke. a ia oili āna niai e liii aku ana Inapa o na meaaj. oka hoomakaukaū mua ana Vna ia kakahiaka. O na meaai i pime'eia rhai na Beterika. he kope. he palaoa poeooe iHahanaihana. d ka hoōmo'aia ana mai 110 ia ma ia kakahiaka, ka w;iiubaka no hoi, ka puaa hame anie ka huamoa, a i ka akoakoa ana mai o kela mau meaai maluna o ke pakaukau, pane aku la ka wahine malama liale: \

"E huikala mai oe ia'u e Miss, no ke kupono-ole paha o keia mau meaai i keia kakahiaka, o ke kumu no ea,.ua ha.U aku na kauw r a apau no ke kulanakauhale, 110 na hana hoohauoli i keia ta, uā haawi mai ka haku o makou i keia la, he manawa 110 na kauwa apāu e iioomaha ai, nolaila i ka po nei ahiki wale i ke ao ana, he niea nui j e ae iloko o ko lakou noonoo, o ka hele wale no e nana i kela mau | hāna, ke ano 110 hoi o ka poe kuaaina, e ake 110 a ike i na mea i malihini i ko lakou mau maka. ! "Ma ka hora elima o keia kakahiaka ko lakou haalele ana mai'. maluna o ke kaa nui, a aole lakou e huli hoi m.ai a.na ahiki i ke ahiahi ana. a 110 ka nui aku nae o na kauwa. ua l.olie au i ke kaniailio ,ana mai, e noho ana no lakou a lea la apopo, alaila hoi mai..n,o ke ake e ike i na hana o ka po. Nolaila o kaua elua wale 110 koloko | nei o keia hale nui, ma ia ano. owau 110 ke kuke, ke kuene ame ka | pulumi hale. a ua kupono ole paha ka'u ma.u meaai i lioomakaukau mai'nei no kou aina kakahiaka." ,0 keia mau liana hoohauoli au e kainailio mai nei, he māu hana himeni .anei ia o ke ano e hoikeike mau ia ana e na hui hana keaka ?" % • / • . , •'Ae, ua like pu loa kela mau'hana,'me kau e hoakaka mai la e Miss; a aole 110 lioi e pau ana ahiki i ka hala ana o na la ekoiu. He elua ae nei la i hala o ka malamaia ana o kela mau hana hoohauoli, a o keia ka Ia hope. He mau hui hookani pila ke ākoakoa ae ana, he mau hui himeni no hoi, maiwaena mai o na ahaliui like ole/a he mau hui hana keaka hooinakeaka. "He hele m.au no au i na aha himeni a hoohauoli o keia ano, a ua makemake np hoi au e hele, o ka ae ole hoi 0 kela inau hine kauwa e noho. pela au i noho ai. O 11 a kauwa karie apiau, lakou kekahi i hele pu, a o Keoni hookahi walc.no koe, eia nae aia ā pau kana hanai ana i na holoholona, me ka hoopaa ia lakou, ma ko lākou mau wahi iho, alaila hele aku oia nia keia auwina la, a aoie oia e hoi mai ana .ahiki i ka la apopo." " No Beterika, ua haubli loa oia no ko laua noho kokoolua wale 1 ana iho no, he oi aku kona makemake i ka maluhia, mamua o ka hi-o mai o na kauwa, e hauwalaau mai ai, i kau a meā ; he hana kuli; aka no kona kokoolua nae. ua hele oia a piha loa i ka nauki me ke kuaki, i kona ike ole i na hana himeni, akahi no hoi hana ana i haule ai oia, 110 ka paa i ka malihini. I ka pau ana o ka Beterika ai ana, hele holoholo aku la oia no kekahi mau minuke. alaila hoi mai Ja a noho malalo o kekahi kumu apala nui. wehe ae la i kana mau lako kahakii, a hoomaka iho la e kaha, a e hooponopono i kana mau kii i kaha ai ma na.la aku mamua. Aia mau kona noonoo, 110 ka hoea māi o S'a Laionela, oiai ua hala okoa ka pule iai'a o ka noho ana ma kela walii, a ua nui no hoi ka manawa no kana leka e hoea ai imua o ka Lede Poliko, a ina aole o Sa Laionela malaila, e loaa ana 110 ua leka nei i kana aloha, ke hoounaia aku' i kona wahi i noho ai. "Ke hopohopo loa nei au, e hoea mai ana kekahi mea ano nui i keia la," i'nalu wal'e iho ai no o Beterika iloko ona. "Ina no hoi paha no ka hoea mai o Sa Laiouela, aole he hopohopo ana. Pehea la, ua ae mai nei pāh.a ka I.ede Poliko 110 ko maua mareia, -aole paha, ke kakali aku nei au o ka lohe i ka nuhou hauoli mai ia mai." h Ke hoomau la 110 ua o Bcterika i ke kaha ana i kana mau kii, eia nae ua hele kona mau papalina a lamalama, i kau a mea o kona manaolana mau no ka hoea niai o Laionela, a lohe hoi i ka nuhou. nana e hoohauoli mai i kona manao. ; 1 ke kani ana o ka hora ekahi ma kela lā, lawe okoā iiiai la o Ekekela i ka ua o Beterika mau meaai ina kona wahi e noho aiia, ua lilo kela i mea maikai i ko Beterika manao, ka ai ana iwaho o kahi akea; a ia pau ana no o kana ai ana, o kona hoomau aku la no ia i ke kaha ana i kana kii. Aia wale 110 ka Ekekela mau hana malokp o ka hale. a i kjela ame keia manawa, e ku mai ana oia irja kā pulfa aniani, a nana mai i ka noho aku o Beterika. kaha i kana kii malalo o ke kumulaau, a i ka nana maoli aku 110 i kela wahine, aia kon,a noonoo apau maluna 0 Beterik.a, a ma ka mea oiaio maoli ke olelo ae, ua ku a hoohihi o Ekekela ia Beterika, i kau a mea o ka oluolu, ,ka paa.rula*ame ke akahai maoli. o kela. ke kaikamahine opio hookahi, naiia i kono aku ia Ekekela e āloha mai iaia, a e hana mai hoi i na~mea apau e pono ai oia. No ka mehanieha o ua o Bcterikja, a manao ae la oia e kaheā aku ia Kkekela e Kele mai e noho pu me ia. i hoo.kahi ka nanea ana, ike e aku la nae oi.a ia Ekekela. e hele'ana pa meaai, e hanai 1 na ilio. nolaila pau wale ae la no ko ia nei manao e kahea aku i kela wahine. Ia Ekekela nae, o ka waiho ana aku 1 ka ai a na ilio, a huli hoi mai 1a no ka h.ale, ike aku la oia i kekahi kanaka, me ka haawe mā kona kua, e hookokoke mai ana i ka hale. O Beterika kekahi i ike aku i ua kanaka nei, a emi mai la oia a pili i ke kumulaau apala, a o k.a eleele iho 110 hoi o kona lole e komo ana. ua hiki ole oia ke ikeia mai.' O kela kanaka o ka hoea ana mai !a. he kanaka kalew r a waiwai oia o na ano like ole. he hana maa no ia no na kanaka o kela ano, ke kipa ana mai i kela wahi i kekahi mauawa, me ka hookipa^mau\ia 110 hoi o na kanaka kalewa ma kela hoine, me ke kuai o na kauwa, anje ka haku wahine no hoi kekahi, i ka lakou mau mea i makemake ai. oiai he mamao loa ke kulanakaul\ale, he iwakalua mile mai kela walii kuaaina inai, a u.a hemahema maoli 110 lakou i kekahi mau mea e laa ke kui, ka lopi, a he nui wale aku o na mea liilii, e makemāke mau ia ana e lakou. U.a lilo ka ike ana mai a ilkekela i keia kaiiaka kalewa i mea hauoli i kona noonoo, oiai lie mau hemahema kekahi ana i makemake ai e hoolakoia mai, o kona awiwi mai la 110 ia a konio iloko .0 ka, hale, waiho aku 1a i ke pa e paa ana iloko -o kona lima, alaiJa. paa mai la i kana eke dala, me ka hemo ana mai a noho. i.ho la ināwajjp o ke anuu o ke alapii o ka halekuke. " - . Ke ala.alawa la ka nana a ke kana.ka kale\V;a īiia o a maa.tvei, me ka holoi ana ae hoi i-ka hou mai kona lae m'ai. a ia ike ana aku ia Ekekela e noho ana ma ke alapii, liaawi mai la i kona a ike koke aku la o Ekekela' he kanaka malihit)i loa kela', 110 a hoea i kela home; a he mea hoi oia i maa ole, i ka auamo i ke ope uui mahope o kona kua", oiai ke oni wale la 110 kona kmo, m;c ke mea la, ua nui kona eha, me ka maopaopā pu. . * ,/ He kānaka kino loihi keia, eia nae he kulou kana hele aua imuā r a he kookoo kona ma kekahi lima. Ua koua lauoho a keokep; pela pu no me kona uaiiumi puhulujiulu, irja K*a hiki pono ole ke: ikeia aku kona waha, me na maka. O koy.a lole e komo ana, lie lolfe puha'uha'u, i komoia 110 kekahi loihi, aia hoi ma kpna mau maka, ke ano tfolohe me ka epa, a ijnā paha o Beferika kekāhi i ike māi i na ano o kela kanaka, aole ana ē uele ka- pii o ka lia maka'u iaia. e kono okoa ia aku.ai ua kaikamahine nei, e holo mahuka nīai vvahi aku no ka jmi i wahi nona e palekaiia ai jrnai kona mau enemi aku. ' Ma ka lioike pokole ana ae no keia kanaka kalewa i na meakuai, aole no ; ia he mea okoa aku. aka o Koiīela Palani 110 ia, o ka aahu hūnahuna o ke kanaka, kalew.a lole. Me'-kona kakali ole a ninauia mai i kana mau mea kuai. ua hookuu iho la oia i kana ope nui e kau .āna maluna o kona kua, a i aku la i.ka wahine kauwa: "He makemake no nae paha oe e ka lede e kuai i kekahuinau /inea i keiā la ea?" wahi S ua kanaka nei, me he mea ta. ua maa oia iīia kela hana kalewa. "Mai Bala mai nei ko'u wahi i hele wawae mai'ai i keiā la. mai ka wa poeleele mai. a he keu aku maoli 110 a kā loa ; e ae mai oe. e noho aku au ma ke anuu o ke alapii, ua hele keia a maluhiluhi!" "Ua hiki, e noho mai malaila." i pane mai ai no hoi o Ekekela, me ka minoaka an.a iho. no konā kapaia āku i ka lede. oiai he kauwa kona kulana ma kela* 1 home. "Haalele aku la ka hoi oe ia Bala, o kahi ia o na hana hoohauoli o keia mau la!" "īlaila mua au kahi i k.uai ai i ka'u mau waiwai me ka holopont> loa, a haālele okoa aku nei nu i ko'u' kokoolua ilaila, a ka la apooo ōia liuli māi ai a loaa au. ; He mea nui loa ka manawa ia'u, nolāila āole o'u hana i na hana hoohauoli o kela w.āhi, aka hoomau f māt i ka hele aiia no ko oukpu wa)ii nei. He mau mea anei kekahi au i makemake ai e kuai? He keu ka oluolu o ka'u māu meakuai, he hookahi wale no kumukuai i na mea apau, o ko'u ake nui wale no o ka p*'i i ka lilo. "No ka oluolu o ka'u mau meakuai, 111 kapaia mai ko'u inoa, o Keoni Makepono; a me he mea la, ua hiki ia'u ke hoolawa aku i

kou mākemake i liakalia waie ho i kou hoike n>ai i ko,ū mea lioma. ; "Eia me a'u na palaki lauoho, ke ke pine lauoho/ ka lipiiie 1 uo hoi, īnai ka liooHaiii peni o ka i-a ā pii aku, na. lihililii, iia ana j lole, ke kui humuhiinau, ke kui a lie nui wale aku, aia 110 oe la 'a ike pone) niaL" ine jka wehew.ehie ana iho o ua kanaka epa nei, i na kauiii i hoopaaia ai o kana paiki nui. . ' I l kela aliuwale ana ae o na waiwai ōioko o ka paiki, aia' o Efeekela ke lo.lelok ia me ka piha makenmke maoli, oi#i he kakaikahi loa ko,tia manaw.a e lieie kino ai i na halekuai. Hoike ;mai lā ua o| Kkekela. i kona makemake i na mikinilima, i a-ik'ala, lie mau kui < ! oniou lauoho, ninau mai la i kk kumukuai o kela mau waiwai. | Ua hoike ak.u la no hoi ke kanaka kalewa i ke kumukuai. he oluolu { Iga, aka elike.no hoi me ke ano mau o ka poe mai o ka hoemi i 1 no i ke kumukuai, hoike mai la o Kkekela i kan.a kumukuai e uku ai, alaila noke iho la laua j ke kamailio, ahiki. i ka haawipio' okoa ana , aku o ka ihea kal.epa, a hoolilo aku la i kela mau waiwai, malalo o! ko lakou mau kumulilo. | . "Malia paha hoi, he mau mea eae no kekahi au i makemake ai eka iede, oka wa waie no keia e loaa ai ia oe īue ka oluoiu. liia kekahi mea kupono loa no ka-le.de elike me kou kulana," alaila hoi'ke- ' i|ce aku Ja ia Kkekela i keka'hi kihei hoopumehana a-i. ''l ie elua kihei. o kekahi he elijna peni, a he eono hoi peni o kekahi, o ka inea hea kau e tawe ana ?"' "O ke kUiei me ka lopi ulaula ka'u ina uae oe e hooiilo mai ana ia'u uo kā eha peni." - "Mē e.ha no peni ko'u ]ilo no keia kihei ,a ina an e kuai āku ana ia oe» no keqa kumukuai ,aolc o'u wahi puka iki ; aka ke manao nei mae au, ina no Ue kupono i kou manao, e haawi aku au i keia kihei ia oe no ka eha .peni, a e haawi mai hoi oe i ni.au mpaai na'u, ua hele K*ei.a la a p.ololi!" ,Ua kupōho. kela manao o Ke. kanaka kalewa i ko Ekekela manao, o kona komo. aku la no ia noloko o ka halekuke, a lawe mai la he omoomio palāoa, me ona pola w.aiu, aia nae iloko o ua kanakja nei ke nalu wale la no oia, ina ua pololei kana hele ana aku no kahi 0 Mr. Kalewa. ' Ika loaa aua mai o kela mau meaai ika mea kalew r a, noho iho la oia ai, me ka hoohēle ana āku nae i na kamailio ana, ma na mea e hoopauia ae ai kona mau manao kanalua a pohihihi: # "He keu maoli'keia a kahi maikai e ka lede; aole anei o keia kahi o Mr. Kalewa?" "Ae, oia k.ā ona nona keia \vahi, a ua kapaia no hoi ma ka inoa ka aiaia mahiai o Kalewa ?" "Eia 110 nae paha ka ona nona keia aina ma kauhale nei e.a? He mau pahi-umiumi maikai loa ka'u o ka paa pu ana mai nei, e nele ole ai kona kuai, ke ike oia i.kēla mau pahi umiumi." . "Aple kuu hakū ma ka hale nej i k.eiā manawai ua hala aku oia no ka hoolanalana mā'i ana," wahi a Ekekela me kona hoohuoi ole. 1 ka manao oka niele a keia kanaka iaia. "Ua hala pu aku no kana Wahine me ia, a ua waihoia iho keia home malalo o ka'u malama ana>" jKe olu la ke kanaka kalewa po kela pane a ka wahine. me ka •knoimō aha hoi o kona mau maka,|i piha i ke kolohe me ka maalea, a i hou āku la*. • , "He keu aku ka hoi keia o ka me.a pakalaki, ao.le ka e lilo ana kuu maii pahi umiumi. Manao loa mai nei au eia no la ko l.iaku i .ka hale nei, pela au i paa pu mai n,ei he mau pahi maikai loa.jeia kā e poho wāle anā ia mau manaolana,. heaha la hoi, malia o hoea hoii piai no au i kekahi nianawa. e ike ai. iaia. Pehea hoi na kauwa e ae. e laa me ke kuke, na kaiiaka han.a, malia paha he inakemake no hoi kekahi o lakou e kuai i ka'u ma.u waiwai, e hele aku oe e kii ia lakou e liele mai, ina no ka nana wale ana no, aole no ia he mea pilikia.. iftan?ua hoi o ko'u hoi aku, a Johe ae lakou ua halā au, e huhuia niai ana oe no ka hoike mua o{e jaku ia lakou." . "Uā hala aku lakoū apau loa i ka nana i na hana himeni i Bala, a owau wale ho ko€ e noho nei me ka'u malihini, he lede opio. Ō tseoni wale no o na kauwa koe, aia no paha oi.a ma kana mau hana; aka ua ike aiu aoi.e ona makemake e kuai i kekalii mea," j pane, rmai ai ; 0 Ekekela. oiai hoi ua kanaka kalewa la, e kulou lo.a ana ke poo ilalo o kana pa meaai. "Afaila, aole ka paha o Keoni e hele aku anā e nana himeni ea? He po.nui keia o ha lealea ma Bala, he keu ka kela o.ke kanaka makemake o)e e ik ; e i na meahou!" "E hele aku ana no o Keoni e nana i na hana hoohauoli o ke kulānak.auhale. Ua aelike oia me ka nui o na kauwa, oia ke noho i ka hale iiei, aia hōi oia a hoeā āku no Ba.la, alaila h.uli hoi mai ka nui o na kauwa. nolaila ē hele aku ana āu e olelo ia Keoni e hele koke oia, i ole ai e lohi loā ka hoea āna mai o kona mau hoa kauwa; oiai he mehameha niāoli ka noho ana ō keia walii. o maua wole no elua." "Hleaha *Jio hoi ka mea huli hoi ole mai.o kela īliau kauwa, me ke k.akaliole'a hoea aku o Keofff?" "He pili ka lakou i hoopaā ai, ina e noho o Keoni e kiai i ka hale nei. a po'keia 11, alaila e uku mai kela .ame keia pakahi o lakou he eko.lu peni iaia; a ke kakali mai la lakou oka hoea aku o Keoni maiea' hora ehiku o keia ahialii: i konā wa e hoea ak.u ai, o ko.lakou haaleje no ia ia Bala, a huli hei mai no keia wahi, e lioea mai ai paha ma ha hora.o ke aumoe." "Ua no ka-ho.i ka hooiala ana aVela poe kauwa, nolaila he -mea pono loa e hele o Keoni, i hookahi hoi ka ike Jike ana i na hana hoohauoli o ke taona, a pehea lā kela lede he makemake iiio nae pāha ko Miss Kalewa e ike i ka'u mau. mea kuai ea?" "Aole o Miss Kalewa ka inoa o kuu lede.opio, aole n.u āu e kahea | ; aia iaia e hele mai. no ka mea aole ona mau hemahema, ua lako oia j ma n'a mjea ap.au e po.no ai oja no kekahi mauawa loihi." . ' Aolie no he hooniele ho,traku o ke kauaka kalewa no 4<a lede ! opio,/aka i ka pau ana o kana ai ana, hōoponopono iho la i na ukana ! pfoko ō paiki, alaila hoopaa ae la mahope o kona kua, a ku ae la iluna, ia wa i ike aku ai oia i ke |>oo o Beterika, e noho koleoke ana malālo o ke kumu laau apala, e huli mai an.a ke kua iaia nei. , Ua-hele ua-kanaka nei a piha me ka pihoihoi, ke hoolalau wale la no; nae kana nana ana i kahi e. ā i ka makaukau pono an.a'o kana paiki mahope o kona kua. haawi mai la i kona aloha ia Ekekela, o kē k'aha aku lā no ia no kahi .o ka puka-pa. laia n,ae i hoea aku ai tiō-ka puka-pa, ku iho Ta oiae, e noonoo an.a no' kana alaUui e hele aku ai, ia wa ike aku la oia i ke ku mai o Keoni, mamua pono nlai o ka hale kaa, o ka hoohuli aku la no ia i kpna alahele no o kela kauwa. I.iia ī.iae e liele aku nei no ka hui pu ana me Keoni, kaa)o iho la oia mn kahi o na halē o ha iliō ininui, a no ka minuke hookahi, kona ku ana aku nana i kela mau i.Uo; alaila hoomau loa aku la kana hele ana no kahi a Keo.ni £ ku mai ana tiana kiia. la ho,ea ana aku imua o'Keo.ni, hoaka.ka aleu la oia i kana misiona, t?ie ka n<>ke an? āku. i ka hoikeike i kana mau mea kuai, aole nae he makemake o Keoni i kekahi mea; alaila liōke aku la oia i ka akena me ka haānui ana, i na hana himeni ma BaJa, ka nui o na. kanaka i akoakoa ae ma kela wahi no ka hoolohe ana i na himeni, jime ke ake ana no hoi e ike i na haha keaka, ua hele o Keoni a piha loa i ka olioli, me ka hooholo koke ana iho iloko ona, e hele e ike maka i na inea e hanaia ana mā kela wahi, a o ia kana i pane mai ai : "E hele aku ana au e makaikai i kela mau hana au e kamailio mai nei; aia a kani ae ka hora elima o keia ahiahi, alaila haalele iho aii i ka hale nei ,e hoea aku ai i Bala. i ka wa kup.ono loa." Pahola ae la ka minoaka ma na papalina o lee kanaka kalewa, no k.ela pane a Keoni, haawi mai la i kona aloha, o ke emi hou aku la iio ia iwaho, a loaa ke alanui, e kamoe ana noilka & ke kuahiwi, o kona h'aalele ihō la no ia i kela wahi. rhe ka hookoia o nā- mea apaii ana i nianāo mua ai e ike ma keia misiona aua. I ka mamao loa ana aku nae o ua kanaka nei i kah'i'e, ia wa oia i hoomika ae ai i keia ,mau olelo: "Akahi a pau ko'u kanalua, ua ike pono aku nei au,'aiā kela kaikamahine m.a kahi e hiki ole ai {aia ke holo hou' āku e pee. a ua .malaēlae ke alāhele no'u, no ka mea ua pau loa ka poe ikaika i ka nana himeni. O Keoni waleno ka'u mea hopohopo. a pela me na iiio, a malia o hiki no ke imi'a akn ke alahele e. hamau ai kela mau ilio. me ka lioopilikia ole mai." wahi a ua kanaka nei. me ka manao kōlohe iloko ona. ka mea hoi a Beferika i moeuhane hiua ole ai/no mea e hoea mai ana, iloko o na hora kakaikahi mai kela manawa ' ak "' ' '- ~ J ,a' , • V ■- ; - •> >■' 1 (Aole ī pail.) " S .