Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 45, 10 Nowemapa 1916 — HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hookamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hoo-kamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua.

"Ke haawi aku nei au i ko'u ae, e mare aku oe o Bete,rika kau wahine. E kii oe e Laionela iaia a hoihoi mai elike me.ka hikiwawe e hiki ana. a na ke Akua auanei e hoomaikai mai ia olua a elua, elike me a'u e haawi e aku nei i ka'u hoomaikai ana ia oe," alaila lele mai la e honi ia Sa Laionela, me ka puili ana mai i keiki no kekahi mau sekona, o kona hoi pololei āku la nQ nolpUo o kona rumi, me. ka piha i na noonoo like oJe iloko ona. Mahope iho o ka hala ana o kekahi manawa, akakuu mai la no lioi ke pihoihoi o ua wahine nei, oili mai la«iwaho,.no ka hele ana e lnii pu me Liliana, no .kona makemāke e hoike mai i na mea a l.aua i kamailio pu ai me Laionela, mamua o kona hoi ana aku e :hoolui »lu ma kela po. Ma kela komo ana mai a ka Lede Poliko noloko o ka rumi o Liliana, a o Narea hookohukohu hoi ma kekahi inoa, e noho hoola'i aku ana no ua kaikamahine nei maluna o kekahi noho, a ma kona aoao hoi kana kauwa wahine; a i ka ike ana mai o ua o Liliana, kapoha aku la i ke kaawa, e hoi noloko o kona keena, a e waiho mai iaia ame ka Lede Poliko, e kamailio no laua iho. Ma na maka o ka Lede Poliko i ike koke raai ai o Liliana, ua noke kela wahine i ka uwe, u.a upehupehu na maka, a he nanaina i kaumaha 110 hoi ke nana mai, a .elike me ko Liliana ano mau o ka piha maalea, ua lele okoa mai la oia iluna o ka Lede Poliko, me ka j ninau ana mai: • ] "Ea, e kuu makuahine aloha, heaha keia hana ano nui, nana i 1 hookaumaha i kou noonoo? No'u iho, eia au ke noho nei me ka palaka ame ka nanea, m.e ka maopopo ole o kekahi mea ia'u." Me ka hoohakalia ole iho, a hoolalau waje aku paha, o ka hoomaka aku la no ia o ka Lede Poliko e hpike pijia i na mea apau a laua o Sa Laiouela i kamailio ai i na minuke mamua aku; a oiai o Liliana e hoolohe la, ua hele oia a ulupuni me ka lili ame ka huhu, me ka hoomanawanui no nae oia e uumi la, i ole ai e ahuwale akn kona mau ano imua o ka Lede Poliko, o ka -mea nae nana i hookahaha aku i kela wahine. o ia no kona ike ol.e mai i kau wahi nanaiaa o ke kaumaha maluna o Liliana. "Ma keia mea au e kuu makuahine i hoike mai nei i keia po,. ua hookahaha loa ia mai kuu manao, iloko ka hoi o ko'll u'i, ka huapala ame ka oluolu maoli no, aole ka ia i lawa i .ko Sa Laionela makemake, a koho āku la oia ia Beterika i wahine nana, ua.liiki no nae, o kona kuleana no ia," oiai nae-aia iloko o Liliana ka manao paa, ma kela manawa a laua e kamailio pu la. aia o Beterika malalo o ka malu o kona mau enemi kahi i noho pio ai, e ku iho ai o Sa Laionela i ka hoka ame ka hoaa. "Mai hookaumahaia kou manao e kuu makuahine, aka e hoolana, malia o hoea mai 110 he mihi ana ma keia hope aku, a maliu mai o Sa Laionela i na a'o ana aku, ma na mea e pono ai oia, a e hoohauoli pu ia ai hoi ko kaua mau manao. Ina nae ua paa loa no ko Sa Laionela manao e mare ia Beterika, alaila, e nana aku au i kane na'u, iwaena o na keiki a na kanaka hanohano. Aia a keia -kikina ae, alaila holo kaua no ke kulanakauhale o Ladana, a e komo aku iloko o kekahi mau anaina a ka poe hanohauo, o ka'u wale no e i aku nei ia oe, e kuko auanei ka ;iaau o ,na keiki a ka poe JMekie ke ike mai i kau Narea, a e hiu aku ana au a lilo kek:ahi o lakou, i kane na'u: akahi ka hoi ke poho ma'uwale o na manaolana maluna o Sa Laionela. Ua hiki nae hoi, ua manao paha oia i kona hoohoka ana mai ia'u, e nele ana au i ke kane, na'u e haalele i na kanē ma keia mua aku-" He hapalua hora a ka Lede Poliko o ka hpohala ana maloko o ka rumi o Liliana, huli hoi aku la noloko o kona rumi moe, me ka hoomamaia o kona manao, eia nae aole no i pau kona minamina ia Sa Laionela. i kane na kana kaikamahine. Ma ke kakahiaka ana ae o kekahi la, ala mai la o Liliana, me he mea la. aole loa kekahi ano maikai ole i haiawai aku me ia ma ka po i hala. nolaila hao mai la no oia iaia iho a .paihi elike me .kona ano mau, me ka manao e hoikeike mai iaia iho imua o Sa Laionela, aole 1 komohia aku kekahi manao maikai ole ilako ona, no ua kanak'a opio nei, o ka mea apiki nae, i ua o Liliana i hoea mai ai no ke keena aina, lohe iho la oia, aole e kala kahiko i haalele mai ai o Sa J Laionela i ka hale ma ke.kakahiaka nui, i toaa aku ai ke kaaāhi mua j loa e haalele iho a.na no Ladana, oiai aia wale no kona noonoo o ka j hoeā aku imua o Beterika, a hoike aku i ka nuhou hauoli, 110 ka ae, ana mai o ka Lede Poliko e mare aku laua. Ke hakilo loa mai la ka Lede Poliko ia Liliana ma.kela kakahiaka, me kona.manao.kuhihewa. e ike mai ana oia i,ka upphupehu o na maka, o ke ano o ka poe i noke i ka.uwe, me ka loaa ole o ka hiainoe maikai i ka po, aole nae he mau hiona o kela ano maluna o Liliana, aka he mohala maikai kona nanaina, o .ia.no oe o ka mea e upu aku la i kekahi nuhou hauoli e hoea niai ana ma kela la. 0 ka mea oiaio e ka mea heluhelu, aole loa he wahi noonoo iki 0 ua kaikamahine nei, no na mea a ka Lede Poliko i kamailio aku ai iaia ma ka po i hala, aia wale no kona noonoo no ka ikeia ae o ke kino make o Kakepa, me ia noouoo 110 nae iloko ona, aole- ia he mea nona e hiamoe m'aikai ole ai. 1 ka pau ana o ka laua ai ana./u hoi aku la no ke keena hoonanea elike me ka laua hanā mau i na kakahiaka apau, lalau aku la ka Lede Poliko i a holoholo wale iho la no o Liliana, ma ke ano hoihoi ole: no elima paha minuke kela holoholo -ana iho o Liliana. ia wa laua i lohe aku ai i kekāhi .mau leo hauwalaau iwaena o na kauwa, a maopopo ae la ia Liliana, ua ikeia ka meahuna ana e hoopu malie ana, .ia wa i.,ku malie iho.ai pia i kahi Jiookahi, me ka palulu ana ae o kekahi lima ma kona.poo, o. ia no oe o ka mea e hoao ana e alo ae mai Jta loaa ana .mai i kekahi : puupun mahanahana. Waiho aku la ka Lede Poli.ko i ka nupepa an.a e heluhelu anaj alaila ku ae la iluna, me ka ninau ana .mai ia Liliana. "He.aha keiā pilikia ?" "Auhea olua e na lede, ua loaa aku .ke .kino o kekahi kanaka ,ua make i pepehi maoli ia. maloko o .ka paka i keia kakaiiiaka-" MOKUNA-XXXVI. Pela iki iho kaua e ka mea heluKelu >-ke.ia wāhi. ē kakali'ka' hialaai, a maopopo mua ae, pehea aku nei la o Beterika, ma kana huaka'i no kahi o kona puuhonua hou. O kela wahi a ua o Beterika o .ka manao,ana aku e malu oia malalo o Mr. Kale\ya. aia ia ma Wale Akau, malalo pono mai o kā umalu o na mauna Bemina. he wahi, nona ka nui o ekolu haneri eka, ma na puu kinikini ame na awawa kuhoho, a tria kekahi mau wahi hoi, he mau kula palahalaha i paa i ke ka'nuia i na meākanu, 1 knpono i ke ea o kela wahi. ka home e nolio la o Mr. Kalewa ameikana wahine, o kekahi ia o na home kahiko loa i hanaia kofeaimau puka aniani. elike me na kaila o kela au kahiko, me na anuu ālapii i>ohaku mamua o ka lanai, lie māu pukauwahi loloa hoi e oioi ana maluna o ka hale i hanaia ■ me ka uniniliapa. Ua hoolakoia oloko o kela home, me na pono hale, e ku ole ai i ka hoihoi i ka poe o keia manawa. eia nae o ka maiau no o'ka ana* njau no.ka maikai ke nanaia aku; a ma ke ano nui ke olelo ae. he home kela i kukuluia, a i hoolakoia iloko o 'na makāhiki he kanalima mamuā aku, he. home hoi i kipa ole aku ai kekahi mau lako hoonani o keia au hou. Ma Kekahi aoao o kela home, e waiho ana ke.kahi kahua manienie uliuli v o keia ka aoao o ka hale i waiho ai o ke keena hookipa ame kekahi mau rumi moe ma kekahi aoao hoi, ka aoao o ka runii aina ame holo akea, aia malalo pono iho o na puka aniani nunui, kahi i waiho ai o na pahu o na meli hana momona ; a ma kela aoao

[ o hoi ka malapua, i lako me na pua o na ano like ole, he mau pua I na na nalo e omo mau ai i ko lakou mau wai momona ma na hora o ( ke kakahi'aka nui, o kela ame keia la. No kekahi mau makahiki lehulehu, ma kela home o \lr. Kalewa i noho ai me kana wahine, he kanaka oluolu, a piha lokomaikai, .o ke kamaaina iho la no kela o na malihini apau e kipa aku ana ma kela wahi kuaaina; aka 110 kekahi mau mahina i kaahope aku, he luahi oia na ka ma'i rumatika, mā ke kokua wale ana mai no a na kookoo, e hiki ai iaia ke hele. No kana wahine hoi, oia kekahi o na wahine oluolu, oiai nae ua hele laua ā 00, me ke keokeo o ka lauoho, o Mrs. Kalewa no ka.mea nana e makaala mau alku ana i ka pono o kana kane, e malama ana iaia me he keiki liilii la. O ke koena iho o ka ohana oloko o kela home, lie.mau moopunā lehulehu me J«o lakou makuahine, ka wahine a ke keiki a kela mau mea; ua hala aku nae ua keiki l.a no Rusia ma kana oihana he enekinia, a koe kana wahine me ka laua mau keiki imua o ke alo o na makua. O keia iho la ke ano o ka home a Beterika e ake aku la e' loaā iaia ka malu mai kona mau enemi aku, he home nae a kaua e ka mea heluhelu e i iho ai, aole he palekana maloko olaila, oiai ua lōlo ia ka ona *)ona ka home, a he poe wahine palupalu a nawaliwali ka ' nui, e; h&i-olei ai kflj;kmse; mai i na einemi. Ua hele no hoi a na hora o ke ahiahi, mahope iho o ke kaahele ana i ka hapanui o na hora o kela la ma ka mauna, akahi no a oili aku ke kaa nana e lawe ana ia Beterika ma kekahi kula ōneanea, a ike aku la ua kaikamahine nei i ke ku mai o ka hale i kahi mamao, a o ia kana o ka i ana iho iloko ona, aole he wahi kupono e ae nona e nalowale ai mai kona mau enemi mai, elike me kela, i kau a mea o ka hala maoli iuka o ke kuahiwi. Ke nana la ua o Beterika ma kona mau aoao, ua paa walp no i ka mauna, a e hoopuni ana hoi i ka home ana e hele aku nei, na mala huika me ke kulina ame na meaulu he nui, he hiona ana e haawi la i kana mau mahalo ana, no ka mea, akahi -no a halawai kona mau maka me kekahi hiona o kela ano. 4, Ua like pu kei.a wahi a'u e ike nei, me ko'ū komo ana aku Ika honua hou: ua hiki ia'u ke noho maanei no ka makahiki hookahii me ka ike ole ia, a ina 110 paha he umi makahiki, aole ana e manao mai ko'u mau enemi, eia au iuka nei o'ke kuahiwi kahi i pee ai," i nalu wale iho ai no o Beterika iloko ona. • Holo aku la ke kaa o Beterika ahiki i kekahi puka-pa nui, e harnama mai ana, ia wa i hoohuli ae ai ke ka).aiwa i na lio ma kekahi alanui, e moe pololei ana i ka hale kaliiko, aole no hoi i loihi ia holo ana aku a laua nei, ku ana ke kaa mamua pono mai o ka hale. He mlihini loa ka hoea o kekahi kaa ma kela wahi, a i ka wa i ikeia mai ai ke ku o keia ka'a mawahō o ka hale, ua holo koke mai la na kamalii ame na ilio, aia hoi na ilio ke noke ; ,}a ike aoa,.s, Q.,na kamalii hoi, ke ku mai lia me na maka paha'oha'o no ka ohua «1 k'ela kaa o ka lawe ana aku no ko lakou home. /. O ke kalaiwa ka mea o ka lele mua ana iho mailuna mai o ke kaa, a hele aku la e kikeke i ka puka, me ka ukali ana aku o 'Beterika mahope ona; a i ka wa i hemo mai ai o kekkhi waliine-kauwa kino inii, ninau aku la o Beterika iaia, ina paha aia no o Mr. Kalawē ma ka hale, a o ia ka ua .wahine nei i pane mai ai: "Ae, eia no o Mr. Kalawe maloko nei o ka hale," wahi o ka pane a ka wahine kauwa, me ka hakilo ana niai i ko Beterika ano. Eoluolu anei oe e ka lede e komo mai iloko uei?" No ka maopopo ole ia pehea ana la ke ano e hookipaia aku ai oia e .na kamaaina o kela home, kauoha aku la i ke kalaiwa e kakali malie oia, ahiki i kona hoi hou ana mai, o kona ukali aku la no ia mahope o ke kauwa, noloko o ka hale, me na manao kanalua. no .kona hookipaia aku me. ka manao maikai. j Komo aku la laua nei ahiki i ke keena hookipa, ia wa i unuhi ae ai o Beterika i ka leka hoolauna, a i aku la i ke kauwa: "Maanei no au e noho ai, a e. lawe aku oe e haawi i keia leka ia Mr. Kalawē, aia maloko o kena leka ko'u inoa, ame ke ano o ka'u misiona o ka hoea ana mai nei!" Lalau mai la ka wahine kiiuwa i ka leka, a hala aku la no ka lawe ana imua o kona haku, a noho iho la no. hoi o Beter:ik<i e kakali, a ke au la ka nana ana a-kona mau māka ma kela ame keia wahi, me ka hopohopo mau no nae iloko ona, e "hookipaia aku ana paha oia me ka oluolu, a i ole, e mai ana paha keia, e hele e huli hou aku i wahi nona e noho ai. O kana mea e ike la. o ia no ka hoohamamaia o na puka aniani i komo mai ai na ea huihui o ke ahiahi,:pela no hoi ka hoopir haia ana oloko o ke keena waiho buke. rpe na buke like ole, e ;ku mai ana no he piano, aia hoi he .mau kii nunui, e kau <mai ana maJuna o ka paia, a ma na ano apau ke nana aku, he nohona lako a ōluolu maoli no ko na ona no laua kela homē, a ka naau e kamawae ole ae ai. , Ua ano nauki ua o Beterika i ka oili koke ole mai o kekahi mea, ia wa i hemo mai ai he \pde aoo kinō uuku. a pane mai la me ka leo oluolu i piha i ka mahamaha me ka pane ana mai: , ! ''O oe anei o Miss Rolana? Ae, a o Kalewa-ko'u inoa; nolaila aole 'au mea e hopohopo ai, ke apo aku nei .au ia oe -me na nao makee. E kala mai e ka lede opio, ke kamailio ae ,au, i kou opiopio maoli, e hiki ole ai ia oe'■ke , Hfeie hookāhi me ka palekana/ aka nae ua maopopo ia'u kou mau pilikia, elike me ka leka hoolaunā, a kuu.punalua i kakau mai nei ia maua; a ke hooia ku nei au imua ou, nou keia home. aohe au hopohopo .ana. E hele kaua iwaho oka rumi hoonanea, malaila au e ho6launa aku ia oe ka'u kane!" .(•'< ■ -• : Lalau okoa mai la o Mrs. Kalewa i ka lima o Beterika, a alakai, aku la no kekahi aoao o ka hale noloko o ka rumi aina, he walii no kela e nanea ai. Maluna o kekalii noho ie kahiko, e noho ana o Mr. Kalewa, a e kau ana hoi'kona mau wawae iluna o kekahi noho okoa āku, a i ka wa a laua nei i komo aku ai iloko o kela keena, aole he .ku mai o ua keonimana aoo nei iluna,-elike me ke ano mau o na kpouimana ke ike mai i kekahi lede malihini, al?a hoakaka ae la nae o Mrs. Kalewa ma ke ano mii i ke kumu; a ua iilo ia i mea no Beterika e kaumaha ai, me ka i okoā ana iho iloko ona, aole kela he wahi kupono nona e noho ai, oiai ua ma'i ka .ona a haku hoi o kela hale. Ua apo mai la o Mr Kalewa ia Beterika me ka manao aloha. a elike no me ka oluolu o kana wabine, pela no 'kela keonimana, me ka hoolana ana mai i ko Beterika manao, e noonoo oia he' home kela, , nona e noho ai. me k.a hopohopo ole; a-no-'ka oluolu o kela mau mea, ua hiki ole i ua o Beterika. ke huna iho i kona molelo, aka maka .aku la oia e mai*ka-mua ahiki i ka hope, a koe/kekahi mau mea uuku, o ia no kona hoopalau ana me Sa Laionela, o.ke J kumu, no ka maopopo ole iaia o ka. holopono 0 ka Sa Laionela misi- ; ona imua o kona makuahine hanauna.

Ua noho o Mi". ame Mrs. Kaiewa ma kela wahi no ka hapanui' 0 na makahiki o ko laua ola ana, a he -el.ua wale no a laua rtiana-wa 1 hoio i ; ma ia ano, aole o laua maopopo iki i'Ha'haiia kPlohe a kekahj poe e hana mau ana maluna o ka poe nawaliwali. Mahope iho o ko laua ike.pono ana i na manao oloko o ka leka a ka wahine a ko laua kaikaimuaole he hana e ae ma ko laua aoao, o ka hookipa wale aku no i ke kāikamahine opio, me he mēa la hē kaikamahine na laua, a hui pu iho no hoi me kā oluolu āme ke akahai o ko Beterika ano, ua lawa ia no ka ume ana aku i ka manaō aloha o kela mau mea 110 ia nei; a iloko o na minuke he «mi o kelā hoohele kamailio ana o lakou, pau loa mai lā ko Beterika hopohopo, koe wale no kona nana ana a(cu inaluna o na kamaaina, ma ke ano he mau hoaloha oiaio nona. "Ua hoea mai nei oe e Miss Rolana no keia wahi, ma ke ano maanei e loaa ai ia oe ka palekana. Ua like -pu me kekahi kukuna mālamalama alohi o ka la, kou .kipa ana mai'ia ma'ko māua home nei, aole anei pela e Akeneki, k»u wah-ine aloha?" Haawi mai la o Mrs. Kalewa i kona apono, no ka f>ololei o. na mea apau a kana kane a ke kamailio āna mai, a o ia ka Mr Kalewā 0 "ka hoomau hou ana mai i ke kamailio ana: "Eia no anei kela kaa mawāho kahi i kakaii mai ai? E hele aku oe e Akeneki a hoike i kalaiwa, e hoihoi ae ina lio iloko o ka pa ,a wehewehe mai ke kaa mai, ua poeleēle i keia manawa, e h'iki .ole ai iaia kē hoi aku i -keia loa, āka e au'a aku iaia e moe ahiki 1 ,ke kakahiakā o ka la apopo,, ālaila huli boi aku no kona wahi 1 hele mai ai."

Hookani aku la o;.Mr«.-Kalewa i ka t>elC'kahea i kekahi kauwa., a ia hoea ana mai o kela wahine ijl,awe aku i ka lēka. ia : laua, kauoha mai la e : īiele e.olelo' i.«kejkplaiwā npna ; k:e kaa, e e wehewehe ae i na lio, a hookuu ijokb'o\ka. pa, a e .hiamoe ahiki i ke ao aua ae ma kekahi.la alaila hōi/a i ka hala ana aku o ke kau,wa. no.kā hooko ana i ke.kauoha, ia wa i huli nvii ai imua o Betenika.'a pane;mai ano oluolu mau no ona: "E ;lawe aku au ia oe e Miss Rolana no kou rumi, ua ma'u no ka manawa i koe mamua ae o ka makaukau ana o ka aina ahiahi. nolaila e.holoi,ka ;lepo o:keia huakai loa au o ka hele ana mai nei!" j AJakai aku la o Mrs. Kalewa ia Beterika no ka liale oluna, me ka i ana mai nae: "Ua.hele makou a piha loa i keia manawa e noho nei,.āole he rumi kaawale, aka nae mai hoopilikia i kou manao e ukuu kaikamahine, e hoihoi aku pe ma .ka rumi o kuu mōopuna wahine nui, a. e hoi aku oia.ma ka rumi o leona mau. kaikaina. na lawa lakou maloko o ka rumi hookahi e moe ai.. N"o ka la apopo nae, e kaawale iho ana.ka .hale nei, oiai e holo aku ana kuu hunonā wahine me na keiki no ka hui pu ana me ka maua keiki, kana kane īna Rusia. Ua hōea mai nei oe*e Miss Rolana i ka \va pono loa,. aole hoi -maua-e mehameha, i ka w.a e hāla aku ai o ko maua ohana no kahi kaawale, a nōha.kokoolua wale iho no maua." īa hoea ana aku a laua nei .no -ka rumi i hookaawaleia no Beterika, hoonoho aku. t la o Mrs. Kalewa iaia e hooponopono iaia iho, e holoholoi i kā lef>o, l hiii hou mai la no ka hale olalo, me ka hoikē ana aku nae ia -Beterika, ina e niakaukau ka aina ahiahi, alaila e hoouna mai ana oia i .kekāhi mea e kii mai. iaia. 0 ka pau āna ae no ia o ko Beterika holoholoi ana i kona lepo* ku ana no kekahi o na kauwa lawelawe, a hoike mai la iaia nei, ua makaukau na meaai, a e iho oia noloko o ke keena aina. Ia hoea ana.aku a Beterika, e nonoho mai ana na,kamaaina ma ko lakou mau wahi ma ka aoao o kekahi pakaukau loihi, a noho iho la lakoū nei e ai, o ka ua o.>Betefika e ike la -nona iho, he keu a ka ono o kana ai, a e noke ana .no lioi lakou i ke kamailio, a jmamua o ko lakou maona ana, me he mea la ua auhee loa aku na manao hoopepe a hopohopo iloko o Beterika, a ua like pu oia, me kekahi mea i noho a kāmaaina i kela ohana. Mahope iho o k.a aina ahiahi, ākoakoa aku la na mea apau maloko o ke keena hookipa, no ka ana i ka pule ohana, a i ka pau ana o-kela hana i māa i kela ohana, hookuuia aku la na keiki 'liilii e hoi e hiamoe, pela no hoi me ka lakou kumu kuīa, a.no ko Beterika manao, o kela ka po hope a ka hunona wahine, e hoohala .ai me kona mau mākuahunowai, noi āku la oia i kona mau kamaaina e hookuu mai iaia, he noi hoi i aeia mai me ka manao maikai, no ke āke no hoi kekahi o na kamaāina, e haawi i manawa nui no ka malihini e hooluolu ai, oiai he loa ke alahele o ka alo ana mai o ke aianui mauna. 1 kela hoi ana aku a Beterika noloko o kona rumi, ua haliiia kona moe me ka uhi moe hou, me ke'kihei keokeo, a e waiho mai ana hoi he pakaukau kakau me na lāko kak.au no apau, a e a ana he ihoiho kukui ,a o ia 'ka ua o Beterika o ka hooho ana ae: "He keu aku a ka oluolu me ka piha lokomaikai o keia mau mea," nje- k.a hiolo ana mai o na wāimaka, mai' ka .lihilihi aku o Beterika. i «'kau a mea o ka lokomaikai o ke Akua'iaia, ma ka hoolako .mau ana mai i na hoaloha nona, iloko o ka manawa ana i manao āi, ua haalele mai ke A.kua iaia, eia ka aole. Noho iho la o Be.terj£a ma ka aoao o ke pakaukau, alaila ali maj la kona noonoo no Sa % Laionela, me ka i ana ae : "Ua h.uli hoi hou niai palia o Sa Laionela no Duhania, aole nae au. a peh.ea la kona noonoo, a i hea la oia e huli mai ai ia'u ? Aole e hiki iā'u ke kejekalapa aku iaia, e holo pololei mai no keia wahi; aole no hoi e hiki ia'u kp kakau aku i leka iaia, ma kona home ponoi, āole oia e hoi koke ana ilaila i keia manawa, aka o kahi kupono loa paha a'u e kakau aku ai iaia,' o ia no ka hoouna polold ana i ka home ,0 ka Lede Poliko, a ina aole oia malaila, he hana hiki no ka hoo«na hou i.a -aku o kela le.ka, i kahi'e ioaa ai oia. "Ma kekahi ano nae <hoi, ke hopohopo nēi au, malia aia kekahi ■mea nana e-kumakaia-nei ia'u imua o ke alo o*ka Lede Poliko; he noonoo olal.au vwaie .iho .no paha keia no'u, eia ka auanei aole he pololei. "fc>kākau au i leka na Sa Laionela, he oi aku ia mamua o kona noho pouliuli, "me.ka im'aopopo ole i ko'u wahi e noho nei." MOKUNA XXXVII.

Kakau jho la o Beterika he leka na Sa Laiouela, e hoakaka ana ma ke ano neepapa i kona pakele ana mai kona mau enemi mai ma ka ulia pomaikai, a e hoike aku..ana i kona wahi i noho ai, a i ka ,pau ana o kona .manao, sila iho la i ka leka a paa, me ke kakau ana i )?a inpa mawaho o ka \va-hi, wehewehe iho la i kona mau lole, alaila kukuli iho la ma ka aoao o<kona moe, me ka haawi ana aku i mau leo pule hoomaikai i ke Akua, no ka hoomakaukau e ana i kekahi wahi nona e malu ai mai na hoopilikia ana mai a kona mau enemi. I. puoho o Beterika mai kona hiamoe ipai, nia ke kakahiaka ana ae o kekahi la, i .ka walaau o na kamalii, ala ae rla oia,« komo i kona lole, a mahope o ka holoi ana i kona maka, a.kahi Jioi i kona lauoho, laiau aku la i kana leka, a iho mai. la nolalo o ke keena aina. 0 Mr. ame Mrs. Kalewa wale no koloko o ke keena aina, a mahope o ka haawi ana o ke aloha kakahiaka, me ka lele okoa ana mai o/Mrs. Kalew.a e honi ia Beterika, ia \vā i neiho iho ai ke kaikamahine. opio ilālo, a nonoi aku la j ka okiolu o na kamaaina, e hoakaka mai i ke alahele maalahi loa e .hoea jai kana leka me ka palekana imua o' ka mea nona ka inoa mawaho o ka wa-hi. "Ina ua 'hopohopo oe, no ka o ,kou w.ahi e noho nei, ;ma o ke kuni la mawaho o ka leka, ina 110 ka hookomoia ma koonei haleleka, alaila o ka'u e manao nei, na kuu htimjna wahine e paa aku i ko leka, a hookomo maloko oka haleleka nra Ladana; e hala ana he elua la iaia ma kēla kulanakauhale, mamua o kona hoomau ana aku ika hele ana'no kahi i ma^eniakeia; mā-ia ano -e pulapuia aku ana kou mau enemi, ina no'ka 'loaa o kela«leka ia lakou," wahi a Mrs. Kalewa i hoike mai ai i kona manao. 1 kela manawa i komo mai ai ka wahine a ke keiki a kela mau mea, a i ka wa i lohe mai ai i ka lakou nei kamailio no ke alaheJe maal.ahi e hoouna ai i ka leka a tßeterika, haawi mai la i kona no kona paa ana i 'kela leka a hookomo ma ka haleleka o Ladana. I ka pau ana o ka p.aina kakahiaka, o ka laweia mai la no ia he elua mau kaa nomua o ka hale, he 'hookahi kaa no ka makuahine ame kana mau keiki. ja o ka lua o na kaa, no ke kauwa me na ukana 0 lakou. Oiai he mau mahina ka loihi e kaawale a:i;na keliki mai na makua aku, ua lilo kela haalele ana mai o ka hwnona i tnea kaumaha 1 ria makua o ke kane, a oiai nae aole he manawa no :ka houlolohi wale ana, 'iloko o ka hapalua hora, ua haalele «iai Ja na kaa.elua i ka home kuahiwi o Mr. Kalawe, a kaa no hoi nana i lawe tnai ia B<?terika, o ke kolu ia'o iia kaa, ma kela «huakai. Ma kela hala ana mai o Mrs..'>Kālewa-opio une &ana ohana;keiki, lja ku a mehameha maoli kela home, a ia hoi hem ama .aku a Mrs. Kalewa makua me' Beterika noloko oka hale, hemeha/pu Wāle;nbj a o ia ka Mrs. Kajewa o ke kamailio ana mai ma ke iano hoomakeaka; "Ua'like pu ka hoi me keka.hi anaina hoolewa ka kakou i heie aku nei a hoi mai, i kau a mea oke anoano o ! ka haie, aole hoi .ka hapwalaau mai ona kamalii." me ka nui ana iho o kona hanu. "He erua makahiki ke kaawale ana o ka maua keikiiinai kona ohana mai, a na hele oia a makemake loa e- ike ia lakou. a e hala ana ;paha<lie eono mahina, tnamua o ka huli hoi hou ana mai o.ka hunonaa m£ma me na moopuna; a heaha auanei, ua laki 1 09 i kou hoea āna inai ilōko o keia manawa, aole hoi maua e ku a mehameha." • '• "Alaila, ua lilo anei ko'u kipa ana mai nei i ko olua home i mea maikai i ko olua manao?" "Me knu puuwai apau, ke lawe mai npi: ma«a ia oe he kaikamāhine na maua," wahi a Mrs. Kalewa,.me ke kakua pu ana māi o kana kane, i leela manao oka wahine. " Elilo keia wahi i ihome nou e Miss'Rolana, aole paha no ke kupono i kou ;kuiana, aka he wahi nae, au e lele ole ai ka oīli, no ka hoea mai o kou mau enemi i keia wahi' kuaaina." "Aole he wahi e ae i leupono i ko'tt manao elike me keia, .a iloko o ko'u malihini, eia nae i ko'll tiana iho, me he mea la, ua kamaaina kahiko au i ko olua-home nei, i kau a mea o ka oluolu maoli no o ka olua hookipa ana ia'u, a pela .no' hoi ka oluolu -o ka noho ana," (Aole i pau.) j