Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 41, 13 October 1916 — KA HOPENA O KE KOHO BALOKA WAE MOHO MA KA MOKUPUNI O OAHU Nui Na Hookahaha I Ikeia Ma Ke Ano o Ke Koho Ana o Na Mana Koho Ma Ka Poaono I Hala-Lilo Hou o Kuhio I Moho Elele [ARTICLE]

KA HOPENA O KE KOHO BALOKA WAE MOHO MA KA MOKUPUNI O OAHU

Nui Na Hookahaha I Ikeia Ma Ke Ano o Ke Koho Ana o Na Mana Koho Ma Ka Poaono I Hala-Lilo Hou o Kuhio I Moho Elele

O ka hopena o ke koho baloka wae noho ma ka Mokupuni o Oahu nei ma kP. Poaono aku la i hala, o ia no ka oili ana mai o na hookahaha he nui ma k;> aoao o na alakai o na aoao kalaiaina, na moho no hoi ame ka lehulehu 0 ka poe koho baloka. O ka hookahaha mua loa i ikeia, o ia no ka uuku o ka poe i hele ae e kolio ma na mahele like ole ma kela la; ma kekahi mau mahele, ua oi mamua o ka hapalua, o ua mana koho ka i hele ae e koho i na mohp, a ma kekahi mau mahele hoi, ua emi mai malalo o ka hapalua. ka poe i hele ae e hookomo i ua baloka, a o ka nui o na mana koho,. ua paa no i na hana, a aole no i hele . mai e koho mai ia la. \ No ka elele lahui, ua lawe hou ae ka aoao Repubalika ia J. K.-Kalanianaole ■ 1 mea paahae i keia kau; me ka hookahahaia ana aku no nae o ka manao o kekahi mkh«le nili o na makaainana koho baloka, i ka loaa ana o kekahi mau baloka kiekie ia A. L. Louiaeon, ka mea i manao mua ole ia, e loaa ana if. mau baloka iaia. No ke kulana senatoa, ua wae ae ka eoao Repubalika ia R. W. Shingle, S. P. Oorrea ame John Lueaa i mau moho no keia kau koho baloka ae iloko o ka mahina o Novemaba; a ma ka aoao Demokarata o M. C. Paeheeo, A. J. \Virtz ame E. K. Hanapi. Ma ke koho ana no na moho senatoa, u M. C. Paeheeo o ka aoao Demokarata ka mea kiekie loa o na baloka, maluna o na moho Demokarata senatoa apau, a o Shingle hoi o ka aoao Repubalika ka mea kiekie loa o na baloka, i oi aku imua o ka heluna baloka o ka Elele Kalanianaole. Aole no e kala kahiko i hoomaopopoia ai e loaa ana ia Shingle he heluna bak>ka kiekie, aole nae hoi i manaoia, e oi aku ana. kona mau baloka mamua o ko ka Elele Kalanianaole. "O ka helana baloka i loaa i ka moho Elele Louisson, ua pa 0110 ae ia, a pahiku no paha i na baloka i manao mua "u nona, a o ka mea i kohoia aku, o ka poe i koho iaia o ka aoao Repubalika, 0 lakou no ka poe ku-e ia Kuhio a iwaena hoi o na Demokarata i koho iaia, me he mea la ua a'o maoli ia aku no i e hana pela, elike me na mea i ikeia kekahi mau mahele, o ia ke kohoia a&a o ka paa baloka Demokarata pololei, a ma ka moho elele lahui wale no ke kapeke ae o fte koho ana. O na Repubalika i loaa ia lakou ka heluna baloka kiekie, no ke kulana lunamakaainana ma ka apana eha, ua koho mua ia aku no, o lakou ke oili mai ana, o ka mea nae, o ia ka haahaa loa o ka Kēluna baloka i loaa i kekahi mau moho i haule. O keia malalo iho nei na moho i kohoia ma ka aoao Repubalika, no ka hale o na lunamakaainana, ma ka apana eha. Clarence Cooke, Lorrin Andrews, G. P. Wilder, J. K. Jarrett, T. H. Petrie, ame C. N. Marquez. O na moho lunamakaainana hoi i •v?aeia ma ka aoao Demokarata ma ka apana eha, eia iho ko lako.u mau inoa; E. H. F. Wolters, Jesse Uluihi, John M. Bright, C. L. Almelda, W. P. St. Clair ame R. K. Kaiwi. O ka moho hookahi ma ka paa baloka Demokarata 1 haule, oia o J. W. K. Keiki. Na Moho Lunamakaainana Apana 5 Mailoko mai o na moho lehulehu i yfcolo ma kela ame kēia aoao, o keia malalo iho nei ka poe i waeia, ma ko lakou mau aoao kalaiaina pakahi iho: Na moho lunamakaainana Repubalika, i waeia, oia o M. C. Amann, E. J. Crawford, W. H. Crawford, E. K. Fer-

ame llenry Vieira. Na molio lunamakaainana Demokarata, o• Robert Ahuna, Jos. Kalana, D. M. Kupihea, W. E. Miles, J. K. Mokumaia ame W. F. Mossman. Nui ka Poe i Koho Ole Aole i lilo ke koho baloka moho i mea ohohia nui ia i keia kau, no ka mea, mailoko mai o ka heluna nui o na mana koho o ka mokupuni holookoa o Oahu nei, he wahi oi liilii wale aku no mamua o ka hapalua, o kela huina, ka i hele ae e hookomo i ko lakou mau >aloka. Ma ka apana eha, mailoko mai o ka huina nui O-5300 m'au mana koho, he 2608 wale no poe i «koHo ma kela la; hoi ma ka apana elima, mailoko .mai p ka huina nui o na mana koho he be 2502 y/alf> ho j-,.k0h0; a ina e huiia aku ana me na baloka i kiolaia, waniuli o kekahi mau hemahema, e eini iho ana ka heluna oiaio o ka poe i <oho.. Hahana na Paio Ana Ma kekahi mau mahele, ua ikeia ka hahana o na paio ana mawaena o ke■eahi mau moho, me na inoa e lawe hele ia ana iwaena o ka poe koho haloka, a na ka hopena nae i oili mai mahope iho 0 ka heluia ana o na baloka i hoike mai i ka makehewa o na hooikaika ana a kekahi poe. Hauoli o Louisson ame Likana Mahope iho o ka loaa ana mai o ka heluna oiaio o ka heluna baloka no na moho elele lahui, ua hoike okoa ae o Mr.- Louiaaon ame Likana i ko laua mau manao hauoli, me-ko laua manaoio ana, e hoea mai ana no i ka manawa o kaa ai ka lanakila i kekahi o laua i kekahi manawa. Wahi a Mr, Louisson o ka hoakaka ana ae i kona manao, ina ka he ekolu mahina okoa ana i hele ai e hooikaika baloka, ina ua kaa 'ka lanakila ma kona ao&o, a haule hoi o Kalanianaole. Ma kona aoao nae, ua nui kona mahalo a hoomaikai no ka poe i haawi i kā lakou mau hooikaika ana nona, ma na mahele koho like ole, a o kana wale' no i kaum&ha loa ai, o ia i\o ka nui ole o kona manawa e hooikaika ai nona iho, ina ka ua haule o Kalanianaole iaia. Hoakaka o Likana i Kona Manao O ka heluna baloka kiekie i loaa ia Likana, ua lilo ia i mea hoohauoli aku 1 kona manao, a oiai oia hookahi wale ue ka mea i waeia ae e ka aoao Demokarata, ua hoike mai no nae na makaainana i na manao ohohia iaia, ma ke ano o ka lakou koho ana. O ke koho ana ka a kekahi mau mahele ia Louiaaon, aole ia no ka makemake maoli iaia, aka ina no kona waeia, alaila e lilo ana i hana maalahi loa na ua o Likana, ka hoohaule ana alui iaia, ma ke koho baloka laula. "Ke makemake nei au e haawi aku i ka'u mahalo ana i na mana koho i ka'koo ia'ii ma na mahelo koho, a ke lana nei kuu manao, e koho hou mai ana lakou ia'u, ma ke koho"baloka laula ae nei. "No ke koho ana ma ka Mokupuni 0 Oahu nei, ke haawi aku nei au i na mahalO ana i na kanaka Hawaii, no ka haawi ana mai ia'u i na baloka oi kie kie, mamua ō Kuhio, ma na mahele i 1 noho manaia ena Hawaii. Ke olelo ae nei au, no ka hoike ana aku i ke a.no I o ke koho ana ma ka mahele eha o ka apana eha, i ka elele Demokarata, aole he Hawaii ma kela mahele, ua kaa maluna o Kuhio ke koikoi o ka haawi ana aku i ka mahalo i ka poe i kakoo iaia. Hoakaka o I«a&e i Kona. Manao no Shingle Mnmuli o ka loaa ana o ka heluna

; baloka kiekie ia Eobert Shingle, kekahi 6'na moho Eepulialika i wāeia, i hoakaka okoa ae ai ka Meia Johh ; C. Lane i kona manao e pili ana npna, o ie hoi, o kela mau ano ol'uolu a kiokua ikko o Mr. Shingle, kona māu ahō o leu launa ana, ma, ke ano pili 'oihana, a mau ano e ae paha, ua Java ia no ka i>mē ana aku i na manao mahalo o na iiiea apau iaia, pela iho la no i nui ai na kakoo i loaa iaia ma ka la koho. ila ke ano nui ke t)lelo a&, no ( ka hop(*na o ke 'koho haloka o lea Poaono aku la i hala, ua hoohauoli like ia aleu no lia elua, no na moho i waeia, me manaoio, i ka wa e hoea mai ai i ke koho baloka ae nei o ? ka mahina o Novemaba, o ka manawa ia e haawiia ai na ikaika apau, no ka;ianakila o na moho o kela mau aoao pakahi. t i ';.: 51 . .• y i v<; -i