Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 34, 25 August 1916 — HANAIA HE KI PU WELIWELI MA KAHALUU Make Kekahi Pilipino a Haawipio Okoa ka Mea Ki Pu laia Iho i na Makai MALUNA O KE KAA OHUA I HANAIA AI KE KARAIMA Noloko Mai o na Hana Piliwaiwai i Ala Mai ai Kela Pilikia a Poino ke Ola [ARTICLE]

HANAIA HE KI PU WELIWELI MA KAHALUU

Make Kekahi Pilipino a Haawipio Okoa ka Mea Ki Pu laia Iho i na Makai

MALUNA O KE KAA OHUA I HANAIA AI KE KARAIMA

Noloko Mai o na Hana Piliwaiwai i Ala Mai ai Kela Pilikia a Poino ke Ola

Malalo ac noi o ku liuli Koolnu, ma ke kukaliiaka o ka Poalun aku la i liala, i hanaia ae ai lie karaima ku i ka meueinene ole, mauiuli o ke ki ia ima o kekahi I'ilipino nona ka inoa o Peilio Nalasco i ka pu a make loa e Gregorio Endoso, he Pilipiuo no, a haawipio okoa ae ka mea ki pu iaia iho iinua o na kanaka o ke aupuni. Mahope iho o ke ki ana i kona enemi a malee, i kelepona okoa mai ai ka mea liana kaiaima i ke keena o ka Makaikiu McDuftie ma llonolulu nei, e hoiku mai ana 110 kona pepehi ana i kekahi m6a a make, a e kii liku ua makai e hopu iaia. , l.'a hoike koleeia aku nae ka lohe i ka Hope Makai Nui Davis o Koolaupok.o, a hoea ae oia ma kahi i.hauaia ui o ke karaima, iloko o ka manawa pokole. a kaa aku la ka lawehala malalo o kona malu, ahiki i ka noua ana aku o na tnakai mai Honolulii nei aku. 0 kahi i hanaia ai o kela «araima, ina Kahaluu ae nei, ma kahi kokoke i ka hnle hana halakuhiki o ka Hui o l,ibby, MeNeill & Libby. 1 kulike ai me ka moolelo o kela hana karaima, he mau ohua like kela mau Pilipino a elua, holuna o kekahi o na kaa lawe oliua o Koolau, e pii mai ana noluna nei o Honolulu. . Ma kela liolo ana mai a ke kaa halihali ohua, ua ulu ae la he hoopaapaa mawaena o kela mau Pilipiuo, a uo ka luihana loa o na olelo mawaena o lauo, ua lele like aku la a ku mawaho o ka papa pale lepo o ke kaa, ia mauawa i hoomaka aku ai ka mea ki pu e ki i kona no k'ekahi mau manawa lehulehu. Wahi a ka mea ki pu, ua hoao ka ka mea i make e hou mai iaia me ka pahi, a i wahi e pakele ai kona ola, pela oia i ki aku ai i kana pu panapana, me kona manao no ka e lawe maoli aei i Kona ola, o ka mea wale no i hiki ole ai e hookoia keja manao, o ia tio ka pau e ana o na poka oloko o kaoa pn. Ma kekahi moolelo e pili ana i kela mau Pilipino, he mau mea maa laua i Jia piliwaiwai, a nolōko mai a kela hana, i ulu mai ai ka hoopaapaa ahiki i ka hooko okoa ia ana o ke karaima pepehikanaka. He ekolu ka mahina i hala ae nei, ua noi aku la ka mea i make i ka mea ki pu, e haawi aku ma ke ano aie iaia | he elima dala, a i ka wa i hooleia. aku ai, ua hoomaka ka ke ano maikai ole o ko laua noho ana, a ia laua i haalele like aku ai i kekahi wahi o kk poe piliwaiwai ma kela kakahiaka, ua hoike aku la ka mea ki pu i ka mēa i make, no ka lilo ana he elima dala mailoko aku o kona rumi ma ia kakahiaka, a no ka manao o ka mea i make, e kapaia aku ana oia i ka aihue, i noke ai lnua i ka hoopaapaa ahiki i ka hole loa ana i ka nui. Lako Like na Pillpino mo na Meaeha La lako kela mau Pilipinp a elua me ka laua mau meaeha pakahi iho, he pahi loihi 'ka ka mea i make, a he pu panapana hoi ka ka mea e paahao mai nei. Oiai ka laua a elua e ku like aua mawaho o ke kaa, ia wa i hoomaka ae ai iea mea i make, e unuhi i kana pahi, no ka hoopoino ana mai i kona hoa, ia wa i hemo koke ae ai ka, pu panapana a Endoso iwaho, a ki aku 1& ahiki i ka pau loa ana o ka poka. Ua hina koke ka Pilipino i ku i ka poka ilalo, a iloko o ka manawa pokole loa, o -ka make loa no ia, no ka mea ua loaa pono aku kekahi mau poka i ke akemama, a loaa ke akepaa.

Ma ka huliia ana o ke kino o kela mau Pilipino, i loaa i'o aku ai he pahi loihi mpluiia o ka mea i make, me eliina dala a oi maloko o kona aau pakeke, a he kanalima hoi <lala ma ke gnla a oi i loaa aku maloko o na pakeke o ka mea ki pu. Noho ka Aha Koronelo Nieniele i\o ka noii a huli pono ana aku i na Kuuiu o kela hana karaima, i haalele iho ai ka Makai Nui Rose ame Kauka Ayer i ke taona nei no kahi o ke kino niake i waiho ai o ka Pilipino, a ma ke kahaia ana o kona kino, i loaa aku ai na poka o ke ku ana ma kahi e kaili kokeia ae ai ke ola mai iaia mai. O ka olelo hooholo a ke kiure koronelo, o ia no ka halawai ana o kela Pilipino me ka make, mamali o na poka i kiia aku iaia, mai ka pu panapana aku iloko o ka lima o Endosa. l'a ho[iuia o Endosa malalo o ke ka:aima pepehikanaka ma ke degere elua, ? ma keia Poalima e hooloheia ai koua liihia imua o ke kiure kiekie.