Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 30, 28 July 1916 — OWAU KEKAHI I KUPONO E KAMAILIO NO IA MEA HE WAIONA. [ARTICLE]

OWAU KEKAHI I KUPONO E KAMAILIO NO IA MEA HE WAIONA.

A no ka mea, ua ike au i kona kino holookoa maiUina a lalo, kamaaina pu i kona mau aoao -apau. Aohe he wahi /keena pouliuli aku i koe o kona kino i nalo mai a'u aku, ua ahuwale elike me ka la~ i ke awakea loa. Ua noho pu, moe pu, ai pu, lealea pu, a hele pu e kui-ee pu ana no ma na wahi apau 'awa -e kono mai aLia'u e hele, a hele no au. Owau ka oi loa aku mamua o na kanaka inulama e ae iloko o ko'u mau la, a he pookela kiekie loa hoi ms ia mea he inu waiona. E piha ana ia 'u he pūle, a mau pule, a piha no ka mahifia holookoa i kahi manawa, a he m&u makahiki ka hoomau ana ma ia hana, a no ka mea, ua pili aloha maua ia maua iho. 0 ka hale inulama o Sam Nolena ma ke kihi ma Ewa o- ke alanui NuuanU, aihe Moi, y ko'u hale kipa ia o ka inu waiona iloko o ia mau la, a ke ike mai na kanaka inulama ia'u e komo ana iloko o ua haleleipa aia o'u, ai>au apau, kuku nui ana ma o a ma o a puni au. Ua maa wale na kanaka inulama o ia mau la ia'u; ke komo au iloko o kahi hale inulama, aia pu he lehulehu wale ia poe e uhai hele ana ia'u a komo pu iloko e inulama pu ar. A oiai, he nui ka'u dala ia wa, ua lu ka akau lu ka hema, na'u ka pe ana, he owala wale .no ka lakou ma, aone no hoi o kahi inu ae nei a lohe mai i ke a'o, o ku inu no a-Kamapuaa; a'u e manao nei ua lawa loa paha ka ike ana o na ■kanaka no keia mea, a ua lawa pu hoi ka hoomaopopo ana no ia mea he waio«a ame kona mau aoao apau. ' Aole no ka ike ole a hoomaopopo ole i ka hopena o ia mea he inu waiona, aole; aka, he hoopaakiki maoli okoa iho no e inulama, oiai no nae, ua maopopo no ka hope oia mea iaia. Ua ike rto ka mea e hoomau mai nei i ka hopona o ka inulama. a ua loaa no iaia lie mihi ana nona iho i kalii manawa, aka, hala ae la no nae he wa, no ia mihi ana, aia hoi, inulama hou no, ua aloha maoli i ka lama. Aohe hoi he olelo ana no ka poe mawaho o "Ra ekalesia, oiai, no lakou no nae kahi mahele o keia kumuhana, a oi 'loa aku ke koikoi 0 keia kumuhana maluna o na hoahanau o na ekalesia apau o na kahaka Hawaii. Heaha auanei ke kohu o ke a'o ana r.ku ia waho mai inulama oe, oiai no nae ka inulama e nbho hōokamani wale ana no iloko o ka ekaleaia? Pehea auanei e holomua ai na hana ku-e aku 1 ka inulama i ka poe o waho, oiai, ke inulamā nei no nei poe olokor Mahe«» ka A hiki i ke'Akua'ke maliu mai i'k'a pule a lta poe e iini loa nei e Jtinai loa ia keia kupū ino. Oiai no nae ke uroe pu nei no ia mea iloko o ka ekaleaia hookahi? Pehea hoi ka hiki pono ana ia kaliou ke olelo aku, e ka hoahanau, e unuhi ae oe i ka pulaiki i ka maka o kou hoahanau, oiai no nae, he kaola no iloktv o'kou maka iho? He kumuhana maikai keiā o ke kinai loa i keia kupuino, kē ae mai kela ame keia o na hoahanau o na 4kalesia o na kanaka Hawaii e pulama mai nei i keia mea he inulama, e hoopau loa aku, a e haalele loa aku ia) mea ino. Aole hoi e hoopa, laweiawe, a hoao hou e inulama a māemae -na ēkaleala apau mai Hawaii a Kauai, alaila, aple e lolohi aku, a e holoi loa i'o ia no nei kupuino mai ka lepo aloha aku o Hawaii nei na lehova mai. O ka ike i*rtii o ke Akua ua pololei kela me keia o na hoahānau iilulama nona iho, "a ua kaawale loa aku ia hiea ino mai a lakoū ae, alaila, e hoohikiwawe mai no ke Akua i ko kakou makemake e hoopau loa ia keia kupueu ino mai o kakou nei aku, |t'u e hooiaio aku nei imua o ka mea e heluhelu ana i keia kumuhana, oia hoi, o ka inulama ma-lu o kahi poe hoahanau o na ekalesia ke kumu o k« anee mau ō feeia mea he inulama i Hawaii nei. lloko o ka imo ana a ka maka, i ke sekona hookahi, ua hiki wal'e no ke pulumi ia keia mooino mailuna aku o kou aina e lehovā, ma o ka lokahi o ka mau leo pule nonoi i ke Akua, ke hoomaemae i'o hoi na hoahanau mulama o na ckalesia apau ia lakou iho. Ina hoi e hiki i na mea elua, a ekolu, ke nonoi no kekahi mea me ko lakou maemae pu, a ua loaa mai, pekea hoi nei mea a ka lehulehu o na hoahanau inulāma'i 'maeaiae' la ke 4Tōole ia mai; ōiai, ua maemae hoi? No ka maemae ole o ka naau, ike ole i ko ke Akua nani, a ina ua maemae, heaha hoi ko 'ia la hoole mai i kau, oiai, ua maemae? 1 ko'u manaoi'o aifc, o oe e ka hoahanau inulama malu. Tte kumu i hololeo 'ole ai nei kuiāuhana i na makahi ki i' hala hope aku la, a ina e moku ana kela kumu inulama ma-Iu mai a ! oe 'aku, he ōiaio, he palahuli wale mai • no na poe inulama e ae, mawaho o ka ekaleaia, a e holoi loa i'o ia aku no nei moo aikanaka mai Hawaii aku nei, e lehova o na kaua kona inōa; a aole j loa e oili hou ae he moolelo pepehi ka : ' naka a make no ka ona lama mai; aolo j pu no hoi kekahi mau mea ano ino e j ae no ka lama mai; aole loa! No'u ihcT, ua hanau pu ia mai au me hoku laki o ka manawa, ma o ko 'u male. ana me kekahi wāhine kaukaualii i kamnaina ia kona inoa ma Honolulu ri£i. He wahine e noho ana iloko o ko kuonoono. maopopo. a he -ninau hoopaa-

paa ole ia keia e ka poe i kamaaina iaia; a ua noho pu āku au me iā he kane, 'a he wahine.'i mare pono ia e Rev. H. H. Paleka. O kela wahi e ku nei kela hale hok)hau ma ke alanui Papu "'no kuu wahine ia; o kela hapalua like o kela o Pauoa, no kuu wahine ia; O' kekahi aina mai ke alanui Puowain'a a i ke alanui Mila, no kuu wahihe ia. O keia mau aina ae la maluna ua lilo aku lakou apau no ka inulama wale mai ho. Ke pau no ka maua dala i ka Jama, kuai aku ana ua apana aina i dala inulama no. Pela wale iho la no e lupea wale ia ai ke dala i ka makani mamuli o ka makemake .inulama wale iho no, a e hoopiha mau ana no hoi i ko māua hale i na kane, na wahine inulama no apau, a p ka hoolako no hoi ka'u i ka āi, ka ia, na nei poe inulama i ka po ame ke ao, e wala ai, hala aku ana ia wāhine a'u. Alakai hou no ko'u hoku laki i kahi wahine hou aku, a o kahi wahine kuonoono no keia i kamaaina i ko Honōlulu nei, noho īpu no me ia' a na ka inulama no kaawale ia wahine a'u, a kaawale pu no me na pono oia wahine mai a'u aku. He pono. au ae, he lani iluna, he honua) ilalo, kau ke poo i ka uluna, owelehu ka malama, aka, ua hala ia pono, a ua mamao loa mai a'u aku i keia la, mamuli mai okeia kupuino he waiona. Ke hōike nei au i ko'u moolelo no keia mea lie ka oiaio, a o ka oiaio wale no, aole he hoopunipuni, a eia no ke ola mai nei no kekahi poe i ike, a kamaāina i ko'u inulama i oi aku i kekahi poe. He inulama akea ko'u, e inu ana imua o ke alo o ka Moi Kalakaua, Kapiolani, Kapooloku, noiki, Likelike, a imua ponoi no o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nuiia e ola mai nei ko'u inulama; a'u e olelo ae ai, he liilii ko Rev. S. Kamaiopili ame Lapana Keawepooole ia'u, ua inulama ia kahi kiekie a i kalu haahaa ea'u, a no ka mea he nui ka'u dalā mai ka'u wahine mai, a he ohana pili no lioi oia no nei lalani alii a'u i hoike ae la i ko lakou mau inoa, a he makuahine onana no hoi no ka elele alii Kalanianaole i ieia la. A i kekahi manawa e hoea loa aku ana Ua'u noi lama ana imua ponoi o ka Aloi Kalakaua, a e loaa mai ana no he mqu kuea kini nunui elua, a o keia ae la ke kiekie palena ole ō ko'u' inulama i ko Rev. S. K .Kamaiopili Lapana, a imuā N no paha o na kanaka Ha waii inulama e ae aj>au. A ina no he wa holo kaa otomobile ia, he oiaio, owau no 'ke kanaka Hawaii mua loa i loaa ia mea ! otormobile, e liolo ana me na pahu a ia nei me o'u mau hoa inulamā v pU: O kekahi mahēle kiekie o ko'u Inulama, oia'no ko'u hoolilo āna aku i na dala gula lelolelo he' haneri, no elua l.a, me elua po wale no pueliu i ka lama, a eia no ke ola' mai nei he lioike oiaio no keia mea.a'u e kamailio nei, a aole pāha he kanaka Hawaii e ola mai nei i hoolilo i kahi puu dala nui elike me a'u no ka lama no elua la. A i keia la, oia mau pono i loaa ia'u ia mau la, ua ku a eheu lakou, a ua lele aku mai a'u aku, a he anoai- ka ke Akua aloha wale mai, pela e kamau ae nei iloko o keia mau la, a o ka piha ana o ko'u mau makahiki i ke kanao-no-kumamakolu i ka la 14 o keia Sepatemaba ae. A i keia la, ke ku nei au' ma ke kahua o ke kipaku waiona mai keia la aku, a i ka lua kupapau, a ke manaoio pu nēi ta'o, • aole ke Akua e lawe aku i kuu ola, a ike aku au mē ko'u mau maka ponoi, ua pepehiia ā makē loa kela kupuino mai Ha<eaii nei aku, o ka waiona a/maliope iki iho olaila, ua makaukau au e hel,e aku ma o. Pela ke e kokua mai ai ia'u.

I ko'u'hoike ana. ae la i ko'u inulama ame ka hppe o -ia mea, a imua ponoi ou e ke.kane, ame ka wahine hē mau hoahanau ponoi olua no kekahi ekalesia o _na kanaka Hawaii,. aole anei i hoopa ia aku la ko olua mp« uhane no ka'u e hoike- aku nēi no keia mea, he kana hana? E manaoio maj olua i ka'u e hoike nei, a ke hoohiki aku nei imua o olua, a imua o na' apau ,o na ekalesia o na kanaka • Hawn», a īmua hoi o lehova o na kana. kona inoa, no kā oiaio o na mea i kakauia maluna ae, aole he hoopunipuni iloko o ia mau mea i kakauia.- A no ke ola o kuu la« hui Hawaii oiwi ponoi mai na hoopiliaiku wale ana mai a nei kupuino he waiona, e oluolu e waiho loa aku ia, aole hoi e hoopa hou i .kau wāhi lihi o ia mea f a na ka Haku no o ka lani : e kokua mai ia oe, ame ko ka ou apau, iloko o ka inōa o leau Kristo, Amene. SAM-tJEL K. KAMAKAIA.