Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 25, 23 Iune 1916 — KA NINAU HOOKOHU KAHUWAIWAI IMUA O KA AHA. [ARTICLE]

KA NINAU HOOKOHU KAHUWAIWAI IMUA O KA AHA.

Imua o ka Lunakanawāi Ashford, ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku nei i hali, i loheia ai na manao hoakaka kanawai, o kekahi mau loio i kohoia, ma ke ano he mau hoaloha no ka aha, ame ka Loio E. C. Petera, ma ka aoao o na haumana o ke Kula Kamehameha i pukq, maluna o ka ninau, no ke kuleana ame ka mana o ka Lunakanawai kaaplani, e pili ana i ka hookohu ana ia o ka hapanui o na lunakanawai o ka Waiwai o Bernice Pauahi Bishop, elike me kana palapala kauoha homlina. J kulike ai me ka manao o, ka palapala kauoha a Mrs. Bernice Pauahi Bishop, ma kahi e pili ana i ka hookohu ana i kekahi lala o ka papa, e hoakaka ana ia o ka hapanui o n lunakanawai o ka aha kiekie, ke kuleana e wae ae ai, a e hookohu ai i kekahi mea 7 no ka hoo : piha ana i kekahi hakahāka o kā papa, a na ka lun'akanawai kaā]4uni o ka apa* na hooknlokolo ekahi e apono mai.

I ka wa i hoeā āku ai o ka nihau apo-1 no imuo o ka Lunakanawai Ashford, ua j kanalua oia i ke apono ana aku i ka o Mr. William Williamaon, ka; mea i waeia ae a i hokohuia e na lunakanawai o ka aha kiekie, mamuli o konaj manao arm f e hoakaka pono ia ka jna-, nao 6 ke kanawai, e pili āna no kona kuleana, a kuleana ol'e paha, mā na mea e pili an.i i ke āpono ana aku i ka hookohu i" hanaia e na lunakanawai o ka aha kiekie. Ma ka manaoio o ka Lunakanawai Ashford, ina h'e kuleana kekahi i lōaa iaia, ,ma kā ninau apono i ka hookohu 0 kekahi laīa o ka papa ka|iuwāiwai, alaila e hoohana aku oia i kela mana, me ke komo ole mai o na lunakanawai 'kiekie, a hokai pu me ka mana i haawiia mai iaia e ke kanawai. No ka mawehe ana ae i kelā pohihihi, i koho ae ai ka Lūnakān'awai' Ashford i ka Lunakanawai Perry, ka Lunakanawai HumphreyB ame ka Loio Withington, i mau hoaloha no kā aha, no ke kokua ānā ae, ma ka hoakaka a'iia 1 na man?io kanawai malunā o kela wahi o ka kauoha hooilina, e piili anh i ka hhokohu ana i ria hoa o ka papa kahuwaiwai. Loheia na Manao o na Loio Ua hele oloko o ke keena o ka Luna* kaiiawai Ashford a piha i ka poe makaikai, o ka oi loa aku o na haumana i liemo o na Kūla iKamehameha, a pela pu no hoi me kekahi poe e ae olokb nei o keia kulanākauhale, i ake e maopopo na mea e hanaia māi ana, no keīa nināu ano,iiui. Ma ka aoao o k'a papa kahuwaiwai, o ka Loio Olaon ka i hoea ae, a oia no hoi ma ka aoao o ka palapala noi no ke aponoia aku o ka hookohu o Mr. Wil]iamson. a mā ke aiio he mau hoaloha no ka aha, o na Lunakanawai Perry ame Humphreys ame D. Withington; a 0 E. C. Peters hoi ma ka aoao o na haumapa i puka o Kamehameha. Ma ka aoāb e kakoo ana no ke aponeia aku o ka hookohu i hanaia e na lunakanawai 'o'ka aha kiekie, ua lokahi na hoaloha a ka aha i kono aku ai, e hoakaka mai i ko lakou mnāo kanawai, me ko ka Loio Olson, o ia hoi, e hoole ana i ka loaa kaokoa ana o ka manā hookohū a apono i ka aha kāapuni, e noho ana ma ke kaulike, aka he kuleana apono wale no ko kela aha, aia no 1 na lunakanawai kiekie ke kuleana hookohu.

Ma, ka manao hoakaka i waihoia aku e ka Lunakanawai Perry, a i kokuaia hoi c I). \Vithington, o ka manao maoli 0 ka mea nana ke kauoha, e waiho ana 1 ke kuleana koho a hookohu i kekahi hon o ka papa kahuwaiwai ilokō o kĀ lima o ka hapanui o na lunaka'nawai kiekie; a o ke apono ana aku i kel'a hookohu, aia ia iloko o ka lunakanawai kaapuni, a o ke kumu i hanaia ai pela, no ka &rt'ā i na kumn apau e k'upono ai ka mea i hookohoia, ma kona kulana pili hoomMa paha, kōna ano maikai, anie kona makAukau hiwelawe oihana; a pela pu hoi me W kuleana e kau aku ai i ka huina o ka bona, o ka lala o ka papa kahuwaiwai i hookohuia. Hoakaka o Peters i Ēona Manao Ma ka manao hoakaka o ka Loio Peters, ma ka manavVa i hanaia ai o ka palapāla kauoha, he kulana okoa loa ko na aha hookolokolo iu wa, i kaokoa loa mai ko keia manawa ae, nolaila elike me ka lōli kna o na hana ame ke ano o na aha i keia manawa, pela no e loli ae ai ke ano e hookoia aku ai o ka palapaia kauoha. I keia manawa, wahi ana, ēia ka mana hookohu i na hoa o na papa kahuwaiwai iloko o na lunakanawai kaapuni, aole pela mamua, oiai o na lunakanawai kiokie no na lunakanawai e no'ho ana ma ke ano he mau lunakanawai kaapuni, no kela ame keia mahele hookolokolo kaapuni. I T a nui tia hoakaka kanawai, i waikoia ae e ke'la ame keia aōao, e kakoō ana i ko I&kōu mau manao, me ka lawe ana mai i na liiMa i ano like, me ka nihau e kn ana irtua o ka aha. E'oopsnVetA ka Ōieio HōOiolo Oiai aole kela he ninau maalahi no ka hoōhōlo koke ana mai, ua hoopanee ka I Luna'k , a : nawai Ashfōrd i kana olelo hoōh'ōlo, &Hiki i ka loaā ana o kēkahi mftrrawa nui kupono aiia, e nana ai i na mHnao kaA'ātrai i waihoia aē c kela ame kein aoao, aka na'e, mamua o kon'a kn'u atia i ka alui, i hoikō mai aH oia i koia mau ma'nao pokole: "No ke !Kula o Punkliou, ¥ē pōe wale

no i puka pono mai kela kula mai oa kahuwaiwai, a koe he hookahi, joia o W. H. Babbitt, a oiai nae aole oia he mea i puka mailoko mai o kela kula, aka he koinu nae oia no kela kula no kekahi manawa. He haawe kaumaha keia no ke kanaka ili keokeo. Pehea hoi ka haawe kaumaha a ke 'Kanaka Ili Ulaula? r ''Nolaila, ina mahope ihō o ka puka ana aku o na papa he iwakalua-kuma-maouo o Kamehameha, ua hiki ke oleloia ae me ka oiāio, aole i kupono i kekahi o keia poe i hemo ke lawe aē i Tce ko*iko'i o ka lilo ana i kahuwaiwai, e ae mai ia'u » niiiau aku: "Heaha ka pilikia me ke Kulr o Kamehameha? Heaha ka pilikia o ka papa kahuw-aiwai nana e hoomalu nei i ke kulaf

"() ka'u mau mea wale no keia e kamail'o akū ai no kēia mahawu; a e noonoo ana aū i na manao hoakaka ame na hihia i waihoiā mai flei; a ke haāwi akū hēi no hpi aū i kā 'u mati ni'āhalo ana i ka poe a'u i'noi aku ai, e kokua mai ia'u, ma keia ninau pohihihi."