Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 23, 9 Iune 1916 — MOOLELO O KA AHAHUINA EUANELIO O KA MOKUPUNI O KA UAI, KAU O APERILA, 1916. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAHUINA EUANELIO O KA MOKUPUNI O KA UAI, KAU O APERILA, 1916.

(Koena mai ka pule mai i hala.) j Poaono, Aperila 29, 1916. j Noho ka aha ma ka 9:30 a. m., a malamaia ka hapalua hora haipule e Rev. Akaiko Akana. Haawiia he elima minuke i ka papa himeni wae a Kapahee, a mele mai lakou i kekalii mau leo na'ni' loa, me ka pule a ka lunahoomalu, a hele ka aha i ke koēna hana i koe. ) Ma ke noi a Mr. Wana i kokuaia e Kapahee, ua hooholoia ma ka hilinai i ka moolelo a kc kakauolelo o ka aha; i hoomaopopoia na lala o ka aha; ninau 1 a hooholoia. | Na ke Kahu R. Puuki i heluhelu mai i kana hoike papahelu mai Koolau Hui- ! ia; komo i ke komite. | Na Rev. J. M. Lytlgate i heluhelu naai j kana hoike papahelu mai Lihue Union ' mai, komo i ke komite. Na L. J. MundoTvi heluhelu mai i kana hoike elele mai Kapaa mai, mc $1, komo i ke komite. | Na J. M. Kaneakua, elele Ekale9}a mai Lihue Union, me $1, komo i ke komite. Na J. H. K. Kaiwi, elele Ekalesia mai Lihue Hawaii mai, me $1, komo i ko komite. I keia manawa i haawi mai ai ka lunahoomalu i ke kalapu himeni a Kapahee he mau himeni hoeueu i na lala I o-ka aha, he nani a u'i na leo mele, a pela no me na leo, ka buke himeni mai a Brown ame Curry. Waiho mai ka lunahoomalu- i ka inoa 0 na komite a aha i lta Aha Paeaina: J. H. K. Kaiwi, komite no na hā'na a keia aha; Rev. S. *K. Kaulili, komite no na palapala. Na ka puukii i wāiho mai i kana hoiHe, a penoi: Koena mai Oct. 1, 19J5, $13.80; luluia i Dec. 20, $7; huinN, $11.80; ukuia ia J. H. K. Kaiwi, $15; koena, $3.80. Mamuli o ke koho ana a ka lunahoo» malu i ka inoa o na komite a ka aha i ka Aha Pkeaina, ua hooholo lokahi ka alia, e lulu mai na Ekaleeia pakahi Hawaii, Union, PaHe, lapana, ame na EkaFilipino, i $2 pakahi no ke ola o ke komite, $2 no ke komite no na palapala a keia aha, a no ke komite no na hana a keia aha, a ua hoole oia i keia lokomaikai o ka aha, ua manao oia uo. lawa no i kona haawina elele ekalesia. Ma ka hoomaopopo ia ana aia he 15 ekalesia ka nui iloko o keia aha, a ma ka palua ana, ua loaa na dala he $30. Hapaiia ke Kumuhana '6—Na Palapala j Hoopii. Ma ke noi a Mr. Wana, e laweia mai ka liapa hope o ka hoike a ka elele o Waioli, Hanalei, e pili ana i ka nonoi ia . | J. K. Lota i haiolelo rio ka Ekaleaia o jWaioli; ninauia a apon'ōia. j Ua kamailio mai o' Mr. '¥aria e pili 1 ana i keia nonoi, oiā?, wa heiomaha keia, ua makemake lakelu ina palia e ae ia mai ana e Mr. Er3man, ke kumukuia, a no ka mea, ua halawal no laua me Mr. Lota ma Honolulu, ua hooia mai oia ina i e ae ana o Mr. Erdman, alaila ua j j oia, aka, iiia e ae ole ana o Mr/ Erd« ! ! man, alaila ua hiki ole iaia ke hoi mai j iio Hanalei. » ■ Ua hoakaka mai o Mr. Erdman i ka like ole o kona manao me ko Mr. Wana, |-ame ka manao o 'ka hapa, hope o ka ho- I I ike a ka elelē mai Waioli mai, ma kona j manaoio maoli he mea kupono loa ko | Mr. Lota hele ana no na ekaleaia o ae, a malaila oia e hana ai, kupono loa ia j wahi ana. j Ua minamina nui oia i ko Mr. White ae ole ana e hoi mai no Waioli, aia ma- j laila he halepule nani a maikai, i kupono loa i na kahunapule naauao e. hpi malaila a lawelawe aku i ka lianā; a wahi hou ana, eia no keia mau kahunapule kupono loa a naauao, i kuppno no na ekaleaia kahu ole, Kev.* S. Kapu, he k'ahu naauao, makaukau.a haipule; Rey. Kaalouahi o Halawa, Molokai, he kahu kupono, naauao, makaukau a hoopono; Rev. Kalaiwaa, he makaukau, naauao; Rev. J. K. īnaina, makaukau a naauao; a kokua nui mai o Mr. Rice i ko Mr. Erdman manao, malia paha aia he wahi i hoomaopopoia no ko Mr. Lota hoouna-ia-aku e lawelawe ai i ka hana. Ua hoakaka- hou mai o Mr. Erdman i keia ma--nawa ua puka o Mr. Lota mai» ke kula kahunapule mai, a ke makaukau nei oia no kahi ekalesia e ae, e hele ak!i a e hana i ka hana. Nonoi mai o Mr. Wana e liapai pu ia 1 ka hapa o ka hoike a kā elele mai Waimea mai, e pili ana i ka hoohalahala a ke kahu Ekaleaia o Waimea, no ke komo ana aku a ke komite hoeueu o na C. E. o Kauai, ame Rev. S. K. Kamaiopili, eia wae, ua lilo i mea na ke kahu e ahewa. loa ai i keia kauwa.a ke Akua i ka malama ana i ka hana a ke Akua iloko o ka luakini Hawaii o Waimea. Wah* nae a A, G. Kaulukou, ua hoikeia aku no ka lohe i kekahi mau luna o ka Ekaleaia, aole loa laua i komo wale i ka luakini o Waimea me ka ae ole mai o na haipule o ke Akua. Ua ku mai ke Kahu Lvdgate a pahaohao oia T keia hoohalahala o ke kahu o Waimea, akahi j no au a lohe, a ninau mai oia no Akina I anei ka luakini? Ua lilo i mea na na I lala o ka aha e kahaha ai i ko lakou lohe ana i keia hana. Ua nonoi pu mai o Mr. Wana e hapai Tu ia ka hapa hope o ka hoike kihapai a ke kokua kahu o ka Ekaleeia Union o Koloa, e pili ana i kana komo ana % hapai pu i ke komokauhale ma ka Eka- | lesia o Hauapppe, me ka- hoike pu ia

akh iīo nae i ke kāhu' o Waimeā ame ! Hiinapepe. , .. ... | j iīa keia k»h4ji mite no Hanapepe, ua hoakaka mai ke | Kahu Kaulili. ua kakau!leta pu laua no ' keia hoohalahala, eia nae, ua lKwelawe aku no oia i ka hana a ke Akua ana t j pili aloha aku ai, me ka nana ole a uku- ' ia mai. Ua kamailio pu mai ka Makua o ka Pono, aohe no Akina ka ekalesia, I aia anei iaia ke ki o ka lani? Ua kamailio pu mai o Mrs. Fanny Sabo no keia kumuhana, a pela me Mr. Kane- j akua, e iipono ole ana i keia hana a ke kahu o Waimea, a heluhelu mai oia he olelo hooholo, penei: | E hooholoia, o ka manao m;aoli o keia ( Aha, ma ka mea pili i ka a ka Ekalesia Hawaii o Wai\nea no ke komo wale ana aku o kekahi poe a hapai i na hana a ke Akua maloko o ia kihāpai, a pela no hoi me ko ka Ekalesia o Hanapepe, e hoole loa aku i keia mau hoohalahala, a ke hoike nei keia Aha, mai keia n\anawa aku e hamama na luakini o na Ekalesia apau malalo o keia Aha, i ka poe apau e hiki aku ana maloko o ia mau kiliapai, no ka hooholomua ana aku i ka ke Akua hana maloko o ia mau kihapai, me ke kaukai ole a ae mai }ce kahu, a o kekahi mea .o ae paha o ia kihapai. Ninauia ka olelo hooholo a hooholo lokahiia, aole mea ku-e. Na ke kakauolelo o ka aha i heluhelu mai 'i ka palapala hoopii a ke Kahu Wm. Kamau: I ka lunahoomalu o ka Ahahui o nn Ekalesia Ahaliuina o ka o KaUai, Rev."ī. K. Kaauwai, ame na lala āpau o kau Aha: Aloha nui oukou apaū. E nonoi aku ana au me ka haaliaa, e oluolu oe ame na hoa o kau aha e hookuu mai ia'u e pili me ka Aha Mokupuni o Oaliu. Owau no me ka haahaa, WM. KAMAU. Ninau a hooholoia e hookuu aku. Hapaiia ke kumuhana 6, na kahua luakini, aohe mea i kāmailioia. . Hapaiia ke kumuhana 1 r ke ola o na kahu, aohe mea i kamailioia. i Hapaiia ke kumuhana 7, ka.loli ana o ka manawa o keia Aha. No keia kumu- I

hana ua ninauia ka manao o na lala, a ,ua hooholo ka aha e noho aku no elike me ka mau i elua manawa o ka makahiki; ua hooholo no ka aha ma Oahu 1 elua manawa, a pela no ka aha ma Maui; aka o ka Aha ma Hawaii, ua hoo11010 lakou i hookalii nranawa, o ke lenmu no ka nui o ko lakou mau hoolilo, wahi a ke kakauleta 0 ka Papa Hawaii. . Hapaiia ke kumuhana 8, kokua o na papa ekolu. Ua kamailio mai ke kakauleta 0 ka Papa Hawaii no keia kumuhana, a wahi ana, aia he 950 mau hoahanau iloko o na Ekaleaia o Kauai nei, e loaa ana $1000 mai na Ekalesia o Kauai nei/ eia nae, kahaha au i ka ekalesia mai mai, ua haawi mai lakou lie $4.50?wa1e no i ka Papa Hawaii. . Ua kamailio pu mai oia no ka hale j ho'h o ka Papa Hawaii, he hale nani a , māikai, ua nui no ka lilo no ke-kukulu I ana i keia hale hou, ua hoakaka pu mai ke kakauolelo o ka Papa Hawaii, no- na dala he $03,000 ame na dala life $90,000 no ka lilo i keia Jiale hou. A wahi a Mr. V. J. Ekekela, ua kanalua ha hoahanau o ka Ekaleaia o koolau i ka auhauia ka o lakou $1 me bipi .la ka auhauia e na hoahanau pela; a kamailio mai ke Kaliu Lydgate no keia kumuhana e paipai ana i na lala o keia Aha e haawi aole me ka manao ua auhauia, aka, i mea e hooholomuai. ai i 1 ka ke Akua hana iloko o na ekaleaia u keia mokupuni. Heluhelu mai o Mr. Wana i ka palapala kaheh a ka Ekalcsia 0 Waioli, nalei, Kauai, penei: J. K. JiOta, Esq., Honolulu, Aloha oe: —Mamuli 0 ko makou hilinai ia oe ma . kou makaukau a haipule io, nolaila, o j makou o na hoahanau o ka Ekaleaia j Huiia ,0 Waioli, Hanalei, Kauai> Teri- 1

i tore o Hawaii, ma o ko makou komite, ke .waiho aku nei i ka makou manao e noi aku ia oe e lilo mai oe i kahuhipa maikai e hanai mai ia makou i ka ai o ka Uhane, ma ke ano i haiolelo no īua,kou iloko o keia manawa lioomaha o ikau kula wale no; a ua hooholo hou iho j I la makou ia oe e hanai aku i mea e olu- i ! olu ai ke kino i $15 a makou o ka mahina e hookaa ia oe, a o ke koena o I $10, e noi aku i na kokua ana a ka Pa- | pa Hanai Kahu, alaila, piha ka $25 o ka mahina/ Kou oiaio, WM. WERNER, ' .T. E. KUAPUHI, W. K. BAMUELA. Komite. Ua ninauia ka palapala kahea, a hooholoia e waiho aku i ka palapala kahea ia J. K. Lota, iloko o ka lima o Rey. J. P. Erdman, ke kumukula. Waiho hou mai o Mr. Wm. Wana Ue olelo hooholo: E hooholoia, mamuli o ka hilinai nui o keia Aba i ka makaukau o Rev. H. P. Judd, nolaila, e hooholoia e keia Aha, e wae ae me ka lokahi i ka inoa o ko kakou hoa paahana i kakauolelo no ka Papa Hawaii, a waiho aku i ka Aha Paeaina e hiki mai ana, ma o ke komite o na hana o keia Aha; a e hooholo hou ia, e hoomau aku i ke ku-e ana i ke koho a lawe ana mai i inoa .no ka noho kakauolelo mailoko mai (mea malihiiii). wm. werner: Ninau ka lunahoomalu i ka olelo hooholo, a hooholoia. Hnpaiia ke kumuhnna 9. ]ul« n* n-ahine a na kahunapule make. No keia kumuhana, ua hui pu ka aha ma ka himeni ana j ka himeni 111, L. H., ma ke

'al&kai ana aJMr. Wērqßir, loa« nia kenikoni he $9.10; o ka lima, o ke kakauleta. Klnniallio mai o Mr. J. P. Erdman e pili ana i ke kula kahunapule ma Honolulu. Hapaiia ke kumuhan'a li, ke kula kahunapule ma Honolulu. Ua kamailio mai o Mr. Erdman, eia He elua mau haumana Hawaii, oia o' J. K. Lota ame Jas. Akimo, no Kau, Hawaii, ā he mau haumana Pake ame na haumana lapana ka < hapanui, eia nae, ke makemake nui ia nei na haumana Hawaii.e komo mai iloko o ke kula kahunapule ma Honolulu. ' Hapaiia ke kumuhana 13, hoohui ekalesia ma'na kahu. No keia kumuhana, ua kamailio'mai ka lunahoomalu o ke komite, Mr..Lydgate, i keia wa eia me kakou elua inau ekalesia kahu ole, he mea pono loa ia kakou e nana aku ia laua, ma ka haawi ana kekarhi Sabati i kekalii kahu a pela aku ana i kekahi kahu, ma .ka hoao ana e ike ai kakou i ka holopo-no apie .ka holopono ole. Ua kamailio pu mai keiKahu Kaulili kekahi lala,;o..keia ko,nūte,i e, keia leumuhana*. a nonoi : mai oia ina eknlesia .kahu .ole, pehea oukoti a peliea makou? X v T a kamailio pu mai o Mr. Wernei no keia kumuhana, a ,ma ka ninau nna a ka lunahoomalu i ka manao o na ekalesia, ua liooholoia e waiha ia no na na ekaleaia e koho. ka lakou mea e makemnke ai. Hapaiia ke kumuhana 2, hoike papaholu a na kahu ame na elele. Na ke Komite Kaulili i helulielu mai i ka ho•ike a na elele ej\alesia. Mr. Lunahoomalu, me ka, .haahaa. Ua loaa mai i ka lima o kou komite na hoike penei: No Waioli, Koolau, Kapaa, Lihue Hawaii, Lihue Un.ion, Koloa, Hanapepe ame Waimea a ke hoike aku nei penei: I. Ke kulana: He kulana okoliia a ulumahiehie ko Waioli; he kulana nee maikai ma he kulana neemua ma ka Ekaleaiā 0 itapaa; he kulana ulumahiehie ko Lihue, Hawai; he kulana neemua ko Lihue Union; he kulana holomua loa Koloa; he kulana maikai ko' Hauapepe, a no. Waimea aia no ma ke ala maikai. 2. Ke anaina haipule ma ke Sabati: Ma Waioli, ēkolu mau wāhi e malama mau ia nei; ma Koolau Huiia, ma ia ala like no; ma Kapaa, Lihue Hawaii ame Hanapepe, ma ka luakini iho no; ma Lihue Union eha wahi e malama ia nei; ma <?l!ua wahi e malama ia nei; ma Waimea hou no i ke aliiahi Poakolu, a ma Koloa he elua wahi e malnma mau ia nei. 3. .Ahaaina. a ka Haku, komo kauhale, komo hoahanau, bapetizoia, lulu dala ia, kokua ia make no hoi, hoo* buke inoa o na hoahanau, kukulu- Y, M. .0- A*.,r.hoftkipai'komite, kahea haiolelo, ame haawi ola haiolelo ame noi i ka puuku o ka papa ka.hu, kaliiea kahii, ninau o na mea keaj kea, papa īia kahu eaeno ke komo ana>;akii,i ona ,la. •' Ma keia ma umahele ano nui ae la ua ikeia ka loli nui loa o na.'kihapai o kakou iloko o na hoike i he kulana pookola keia o na hana iloko o na' hoike i' oleloia, a lie kulana pookela loa ke£a ; o na,,hāiift iloko o na kihapai a k'akou, a he qiaio, no na mea a ka elele 'o ka EkaJesia Union i olelo'iho nei, eis lakou i keia wa'.ma ke kahua kiekie e nee nei, ke hooia aku nei kou komitc, eia na ekal6sia apau ke neemua loa nei, a he lono hauoli riui keia, a ke haawi i aku nei kou komite i na hoomaikai lie nui no na, hoike elele} a ma na wahi i komo, aku i .ke kumuhanā o na hoopii i noonoo ia ilio nei, ua pau ia. Kou Komie, S. K. Kaulili, L. J. Mundon ame J. K. Kapuniai. Ninauiā ka hoike a ke komite a aponoia. .. j Mnmuli o ka. pau o manawa, oiai

! ke ko'mie malama Oia o ka.alia e kahea mai ana me ka ; ;belo, ua hoopanei kn alia, me k«i pule a ka lunahoomalu, me ka himeni. a hoopanee ka aha. La Hana Elua, Aperila 29. Noho h<»u ka Aha, hora 4-p. m., Lunahoomalu I. K. Kaauwai ma ka noho. Hapaiia ke kumuhana 10, īia ekalesia kahu ole; aole mea i kamailioia no keia kumuhana, e na lala o ka Aha. Hapaiia ke kumuhana 11, na olelo ho- ; alohaloha. Aole mea i kamailioia no | keia kumuhana, ua waihoia aku iloko o ka lima o ke komitc, a n,a lakou e hoike mai ma ka nupepa, a hoomauia aku keia komite no keia kumuhana me ke kauka'i ole i ka Aha. ' Hapaiia ke kumuhana 12, ka Ahahui Paeaina. Aole mea'i kamailioia no keia kumuhana, oiai, e awiwi ana na lala mai Honolulu mai no ka hoi. Hapaiia ke kumuhana 15) ka Buke Ka Hoaloha. Aole mea i kamailioia no keia kumuhana. Hapaiia ke kumuhana 16, ke koho ana i na lunanui o keia Aha. Na ke Kahu Kaulili, he noi waha, i kokuaia e Kapaheo, i waiho mai i ka papainoa o na lunanui'o ka Aha, penei: Rev. Isaāka } K. Kaauwai, lunahoomalu; Rov. J. M. Lydgate, puuku; ,Jas. H. K. Kai.wi, kakauolelo;' J. K. Apōlo, komite hoeueu. . Na ke kakauolelo o ka aha i hooko* rao hookahi baloka no na lunanui mua no; ninauia a hooholo loa ia. Na Mr. Werner, he noi ma kona ano he koroite. -no kekahi hāna ano nui, ua | wniho mai oia i ka mahelehele ana i ka huina n na dala he hookahi haneri, mo ka mahele ana i kanalima dala iā.Ka'uj fli Hikina, a i kap&liiiia h«i' dala ia Kauai Komoliana, niaui keia o ha

hana C. E. o ke Tcritore, iloko o ka hale hpu o ka Papa Hawai». Kauai Hikina: Waioli, $20; Koolau Huiia, $6 Kapaa, $17. Kauai Komohana: Lihue Hawaii, $25; Kolpa, $5; Waimea, $20. Ma ka ninau ana a ka lunahoomalu, ua hooholo lokahi na lala o ka Aha a haawi mai ka peresidena nui o na C. E., no keift hana maikai a na lala o ka aha, i ka homaikai. Na J. V. Ekekela he noi, e hoomana ia aku ke kakauolelo o keia Aha, e haawi aku i hoomaikai o keia Aha i ka EkaleBia Makua o Lihue Hawaii, no ka malama ana mai i na lala o keia mau Aha, a nana e hoopuka aku ma ka nupepa, a i ka ekaleBia pu. Ninau a hooholoia. Hapaiia ke kumuhana 17,' kahi ame ka manawa e noho hou ai keiar aha. Ma ke noi a ka lunahoomalu o ka Aha, e noho hou keia Aha ma Lihue nei, ma ke kau o Okatoba, ma ka la 18, o ia ka # Poakolu ekolu, nui ka hora 9:30 a. m. I3a kamnilio mai ke kakauleta o k& Papa Hawaii. Rev. Hī P. Judd, e pili ana i na tikiki o na lala o keia mau Aha, na kahu eknle?ia Hawaii. Haole, lapana. Pake a Filipino, e hoomakauknu ke kakauolelo a hoouna aku iaia i keia mnu la. ua hooia aku ke kakauolelo- e loaa aku ana iaja ma ka la 3 o keia mahina o Mei. A mamuli o ka pau o na hana c ka Aha Makua i koia la, ua hoopanee loa ia ka Aha, me ka himeni 190 ame 'ka pule a Rev. Akaiko Akana. īloko o umi-kumamolna mnkahiki i noho kakauolelo ai au n'» u rin Aha Euanelio, Mokupuni o o k» mua lon keia o na Aha i lawelawe ia ai na hana a na Aha ekolu, a hookuu ia iloko o nr. la hana elua, hoomaikai nui aku ka ou- * kou kauwa hana i ka noho pu ana mal o ka uhane o ke Akua, me Kona mau paahana, i ka hana like, me na manao I lokahi .aole me na J]LOOp*aāpaa, aka, me : ka oluolu, ka jaafie, me ke ano haipul* maōHjM>fiba ka'u natm .ana i na hana * -kin'i q kau ahaolelo o na haipule a ke Akua mana loa. - JAS. H. K. KAIWI, Kakauolelo o ka Aha Makua.