Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 23, 9 Iune 1916 — HAINA O NA NINAU A KA ANELA O MEKIKO [ARTICLE]

HAINA O NA NINAU A KA ANELA O MEKIKO

E'ka Kupepa Kuokoa, Aloha oie: E | oluolu hoi oe e hookomo iho ma kahi j kaawale o kou mau kolamiii i ka haina, i a me na wehewehe ana o na ninau a.k.a j Anela o Mekiko. j Aia la, aia la, ka makani kaulana o i kuu aina he elea, j Ke hoolale mai la i ka ehu a ke kai; ' Ke popoi mai la ka aalu i na makalae, j Ke kuhikuhi mai nei ,ke kai ma Na- j poopoo ke ala. O-i-a. | Ninau 1. Ehia nMimala olelo i komo j ai ka huaolelo Poalima ma ka kakou , olelo makuahine, a lieaha na like ole j mawaena o lakou? Haina: 1, PoaWma la o Ica hebedoma; 2, Poalima la Jiana o ke Konohiki; 3, Poalima la liookeai; 4, Poalima la halawai; 5, Poalima la pepehi kanaka; Poalima i kauia ai o lesu ma ke ke'a; 7, Poalima loi ona aina lei alii. (Loaa pono mai la!—-L. H;) . % Ninau 2. Heaha na like ole mawaena o Hekau, Hoola'i,. ame.Lana!, Haina: Eia na like ole. Hekau, he mea i hoopaa ia no ka manawa a nee hou aku ma kekahi wahi aku. Ua hanaia keia pohaku Hekau, B i kapaia aku pohaku heleuma iwaena o ka poe ike ole i ke kotfi ana. i ka waa, i ka wa pohu am.e ka wa makani. A. : waena o ka poe ike i ka paa ana i ka waa, aole la- | kou e lawe i keia pakp Hekau (heleuma). Eia kekahi: O ke kanaka no i loaa i na ma'i pili kino mai ke kumu mai o na kupuna ina he ha-no ka ma'i, e kau aku iio ia i kana poe mamo i na wa apau, a ua kapia aku he ma'i kau. Ma ke kai pohaku Hekau. Hoola'i, he mea i ho.opaaia kona nee ana Imua a i hope. Penei:, He waa e holo ana, moku, lio a manu paha eJiolo. ' ana me ka ikaika. O Keawenniaumi e huli ana ia Pakaa, a loaa.mawaho ae ke awa o Punalau ma Molokai me ka. ikaika o ka holo o na waa, a kokoke i k-o laua nei wa.hi e lana nei. Olelo aku ka makuakane i ke keiki e ninau aku oe he waa liolo ana i hea? E .huli ana ia Pakaa. E pae iuka he la ino keia, Ua ke : na aku ke alii i na luna e kahea aky i na waa. Eia ke "kahea: Ki-pu.,a Hoola'i, ua lana malie na waa apau ao}e nee.hou aku imup, a pae iuka o ka aina.. A o ka poe aole i lohe mai pau loa i ka make. Eia Hekahi n>oa e pili ana i ka Hoola'i. He po.e kanaka » liana aīia i na kaumaha, a.i ka. wa.i laweia ae ai 0 keka}ii mau kanaka, he kupakako, lu- | na nana i na. hana mare i ka wahine kuonoono; $ kapaia kela, lie | hoola!i, ua pau .ka hana kaumaha. Mo-ku, he mea i hqopaaia np ,ka ma« nawa loihi. L£*iaj he* mea ia e lana wale ana me kona hoohapa ole ia. (Elua mai la iku 'i ka piko, elua i lalau!—L. H.) Ninau 3. E hoike mai i na mahele i pili aku i ke Aniani. O na raagoi ka i ike i ka hoku ma ka aina Wikina, alaila hele mai lakou e kukuii hoomaikai i ka Mesia. Ma ka hoku ko lakou aniani i ike rfku ai. Na kaula. He nui na kaula j 1 ka wa kahiko, a o ka lakou hana nui o I ka wanana i na mea e hiki mai ana, e pili ana i ke auhulihia o ke aupuni, ka make o na 'lii noho aupuni, e ala mai | .ana na 'lii ino, a me ke aupuni o na alii maikai e ku-e mai ana i ke aupuni, ka ulu ana o ka lahui ame na kump e loaa ai ka pomaikai. Ua olelo ia he ko na mea a lakou f wanana ai. He jwe kuokoa ka poe kaula; aole hoopilimeaai. He poe maka'u ole lakou 4mua o na alii, a imua o na kanaka, ina make, make rio; ina he ola, ola no. O Kahopukahi he kaula a he kilokilo; nana i hana ka heiau o Puukohola ma kana kuhikuhi. O Keopulupulu he knula i ka wa o Kahahana ka moi; nole hoolohe o Kahahana i na olelo a Keopulupulu. Make o Kahahana me ka mainoino, a haawiia ka aina no "ke kai." O Kapihe ke kaula hope loa, nana ka wanana: "E hui ana na moku, e hiolo. ana na kapu akua, e iho mai ana ko ka lani; e pii aku ana ko ka honua." Nolaila, o keia poe Magoi, kaula, ame kilokilo ame ka poe ninau uhane; ua kapaia aku lakou he mau aniani (Aole •i pau mai la na aniani ia oe!—L. H.) Ninau 4. Ehia mahele i pili aku i ka ■huaolelo Ana, a heaha na like ole mawaena o lakou? Haina 1. Ana loa, laula, kiekie ame haahaa. 2. Ana i na mea kaumaha ame na mea mama. Ana huinakolu, Ana air.a, Ana hqku, Ana moana, Ana lple, Ana kaupaopa laau a »a kauka, a he nui wale akn na Ana. A o ka Ha Hawaii he Ana me ka lima, Ana o ka makaa i na keiki hoouluhua, Ana ka make 'wai. (Koe aku la no ia mau Ana i loaa. ole mai la ia oe, huli hou ia mai!—L.H.) Ninau 5. Heaha na Hke ole mawaena 0 Mikiao, Maiuu ame Maiao? .. Hnina: Mikiao, he mea no ia ua paa 1 manamanalima mai ka hanau ana mai. Maiuu, ua pili aku no ia i na holoholona; e laa ke keko, mapu, liopa, bea, a pela aku. Maiao, aia ia ma manamana wawae. (Pololei, ke hele la a pili pono ka la i PapaeqaenaJ—L. H.) Ninau 0. Heaha ka like ole mawaena 0 Lima ame Limal Haina: Eia ka like ole. He inoa no ka elima o na a o kekahi hō lima n.o ke kanaka. (Loaa ponp hou mai la ia oe!—L. H.) Ninau 7. Heaha na like ole mawaena o Ala ame Aty, ame i . ! AJa? Haina: Eia na iike ol«. Alanui, alahele, alaloa, alahaka, alaulili ,alapii,

alahukimoku, Ala mai ka po a uo, Ala mai ka liimoe ipai, Ala ku kiai, (Hgokabi mai la Ala i koe i loaa ole!—L.H.) Ninau 8. Heaha qa ]ike ole mawaepa o Ala ame Pohaku ame.Ana, am e JJiili, Pahoehoe, ame A-aī Haina: Eia na like ole. Ala, h« n«moneiuo pahee; Pohakp, he kalakala; Ana, he pohaku mama kohu upi hu'.ahu'akai; Iliili, he liilii nemonemo pahee e waiho ana ma na awapae waa; Pahoehpe, he }>apa pahoehoe hamani; A-a, he waiho kinikini me ka hao'a. (Weluwelu iiilii mai la ka paa i hanaia i kau poka fp.-hu!—L,., H.) ' ** Ninau 9. Heaha ka like ole mawaeaa o Moni, Moni, Monif Hfiina: Eia na like ole. Moni i ka ai, Moni i ka wai, Moni i ka i'a; Moni aloha kakahiaka, Moni o Amerika ame Beritaniaj Moqi aku a ka puu hoolu'alua'i ,e]ike me ke kao, hipa, bipi. (Aka- . a.ia mai la na uwepa o ka Buke e oe!— L. H.) Njn®u 10. Heaha ka like ole mawaena 0 Moku, Moku, ame Mokul H#ina: Eia na like ole: Na moku holo; na Mokuaina; Moku i na mea oi; Moku i na mea kaumaha; Moku i np mea ikaika huki; kaawale o ke kane ame ka wahine i berita ia ma ke kanawai oki mare. (O ke kiina iho la ia * k? akamai, ke hele la a ku i ka piko!— L. H.) Me ka lana o ka manao e ioaa pono ana i ke. kiana pauda oluna o ka pali kapu o Kepua, Me na keiki hoonoho hua ka anoi, a o ke aloha pau ole me ka Lunahooponopono. 1 Z. P. K. LIONANOHOKUAHIWI. Napoopoo, Kona, Hawaii. j (Ina no ka pane hou mai, ma na ni- | nau wale no i loaa ole e hoouna mai ai I i na haina, aole p na ninau i loaft, e waI iho aku no ia.—L. H.)