Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 23, 9 June 1916 — NA HOOMANAO O KA LA KULAIA O KA NA'I AUPUNI Ma ka Poakahi ae Nei ke Ka'ihuakai me na Hana Lealea Apau o ka la MALOKO O KAWAIAHAO KE ANAINA PULE HOOMANAO E Hu'iamahi ae Ana na Ahahui Hawaii o Keia Kulanakauhale ma ka Halepule [ARTICLE]

NA HOOMANAO O KA LA KULAIA O KA NA'I AUPUNI

Ma ka Poakahi ae Nei ke Ka'ihuakai me na Hana Lealea Apau o ka la

MALOKO O KAWAIAHAO KE ANAINA PULE HOOMANAO

E Hu'iamahi ae Ana na Ahahui Hawaii o Keia Kulanakauhale ma ka Halepule

K lioonmka ana mai keia Sabati iho 0 hoomanaoia ana ka I,a o Kamehameha 1 k«*ia ninkaliiki, ahiki i ka po o ka Poak.ilii. il<»ko o na hana hoohauoli a hool i\vahi\v:\, i oi ae i ko na makahiki aku iioi i hala, i kulike ai me na mea i hoolalaia, e na komite,- ia lakou ka hoonakauk.ui ana i ka papa kuhikuhi o na hana. Ma kn oleloia, o na liana lioomanao o keia makahiki, o ka oi aku ana ia o ka Mii, mamua o na makahiki i kaahope :-ku nei. aole wale mn ka nui o ka poe »• komn no ona iloko o ka huakai, aka pu kekahi o ka nui o na hana hoik»>ike, me na lealea pu, e malamaia nna. e lilo ai ia mau hana i mau mea l'oomanao iloko o ka noonoo o na kamaaina ame na malihini pu. Xo ka hoolilo ana aku i ka J,a o Kami'hameha i la ano nui ma Hawaii nei, •iia komo pu mai na haole a hapai like ma na hana e ohohiaia ai keia la, a ua 1 oemiia lioi ka ukumoku o ko na kuaaina poe no ka holo ana mai no Honoliila nei, no ka laulima pu ana iloko o na hana hoomanao; a no ka ike kumaka ana i na hana hoohiwahiwa, he heluna nui o na malihini mai na aina e mai, i kipa mai i keia kulanakauliale i keia mau la. O na hana mua loa e hoomanaoia ana no ka I,a o Kamehameha, o ia no ko anaina haipule maloko o ka Luakini o Kauaialiao, malalo o na lawelawe ana a kr< Ahahui Kaniehameha; e komo ana ma kela anina, na ahahui Hawaii apau maloko nei o keia kulanakauhale, me ko lakou mau kahiko piha o ka ahahui. Ma ia*ahiahi ana iho, na ka Ahahui Hoolaha o malama ae ana i ke anaina haipule maloko o Kaxikeano, no na mea no e pili ana i ka La o Kamehameha. Ke Ka'ihuaka'i Ma kakahiaka ae o ka Poakahi, ho ka'ihuaka'i nui o na ahahui ke malamaia ae ana, e hoomaka ana ke ka'i ana mailalo mai o Aala Paka, ahiki i ke kahua o ka Hale Mana Hooko, o ia hoi ka pa'lii, me ke kaapuni ana i ke kii o Kamehameha. Ma ka hora ewalu ponoi o kela kaka« hiaka e akoakoa ae ai na ahahui like ole ma Aala Paka, aia malaila na komite na lnkou e hoonohon(Ao mai i ke ano oke ka'i ana oka huaka'i; ai ka makaukau ana o na mea apau, a i ke kani ana tie lioi o ka hapalua ponoi o ka hora ewalu, o ka manawa ia'e hoomaka aku aī o ka huaka'i e nee, ma ke alnnui Moi, no ka pa'lii, elike no me ke ka'ihuakn'i o ka makahiki aku nei i hala. E ka'i ] ololei ana ka huaka'i ahiki i ke kii o Kamehameha mamua pono mai o kn Hale Hookolokolo, malaila e ikeia ai kokahi hiona, e pili ana i ke kuahaua ana o Knmehameha i ke "Kanawai Manialahoa " e hele ka luahine ame ka elemakule a moe ( ke ala, ke kanawai miia loa o ka maluhia i kauia akn maluna o keia lahui kanaka, a e pau hoi na hana luku wale, elike Hie ko na manawa mamua aku iwaena o ka lahui Hawaii; e ukali aku ana hoi i kela hiona, kekahi mau hana hoikeike lehu)ehu e ūp, ahiki i ke an i hoea mai ai na misionari i Hawaii nei. Mamua o ka hoea ana aku o ka huaka'i i ke kii o Kamehameka, e pohai ae ana na keikikane ame na kaikamahino a na pukaua, i ikeia ma ke ano, ka Ahahui a ke Aloha. E ikeia ana no hoi kekahi hiona, no na haole punahele imua o ke alo alii. Ma kahi kokoke i ke kii, e kuku ana na pukaua a ke 'lii Keaumoku ame Keaweaheulu, a o na ihe a keia mau kanaka e paa ana, o ia no na laau ihe, a Keakealani Kane, kekahi o

na 'lii o Hawaii, a moopuna hoi a Umi a Liloa. Maloko aku o ke kahua o ka pa'lii, he mau haiolelo ame na himeni ,alaila hookuuia ke anaina, no ka hele ana e nana i na lealea ma ia la. Na Hoikeike p ke Ahiahi lfa ia ahiahi ana iho, e malamaia ana he mau hana hoikeike, no kela au pouli o Hawaii nei, ahiki i ka poha ana mai 0 ka olino o ka malamalama, iloko o na hiona ehiku. O ka hiona mua loa, o ia do ka hookipaia ana o Kalaniopuu ame Keawemauhili ma Kau, Hawaii. I ka wa e hoikeikeia ana keia hiona, e paani pu ia ana kela lealea o ke au kahiko, o ia ke kilu. E hoike aku ana na alihikaua o Kalaniopuu i ka make ana o Imakakoloa, he alii kipi no Puna. Oiai no e hoikeikeia ana kela hiona, ia wa e komo mai ai o Kiwalao ame Kamehaiueha me ko laua mau ukali. ila ka hiona elua mai hoi, e ikeia ana ke kino make o ke 'lii Imakakoloa, e laweia mai ana no ka heiau o Pakini no ka mohai ana aku i na akua. Ma keia hiona e lawelaweia ai na hana apau i pili i ka mohai ana ma na heiau, i maa 1 kela au kahiko ia Waawaaiki Naaupo. , Ma ka hiona ekolu, e ikeia ana o Kamehameha, ma ka aha kukakuka me na 'lii ame kona kahunanui ia Kukailimoku, ke akua o Kamehameha no kana pane, ina paha e kaa ana ka lanakila !a Kamehameha, ina ke kaua me Kiwalao. Ma.ks:#hao na hiona. o ia ka lawelawe ana ; kahuna i na hana mohai ma ka hejaii, a i ka pau ana o ke kapu 0 na hana ma ka heiau, ia wa e hoomaka ai.ka lealea i ikeia loha-maile, o ka panyia no hoi ia o na hana o ia hiona. Ma kekahi hiona mai, o ka hoea ana mai ;ia o na miaionan, me ka hele ana aku e hui pu me. Kaahumanu ame Liliha. E nonoi aku .ana na misionari e aeia m»i ke a'o ana aku i ka Euanelio 1 na makaainana; alaila akoakoa ae la o Kaahumanu me kona aha kuka, a haawi aku la i ka ae, i ke noi a na misionari. Ma ka hiona eono, e ikeia ana, ke ano o ke a'o ana a na misionari i na kanaka Hawaii, i ka pi-a-pa, ma keia hiona e loheia ana na leo himeni o ka poe elua haneri, e hana mai ana i na mea a na 4 misionari i a'o ~ai; e lawelawe mai ana no hoi na Hawaii i ka lakou mau hana, o kela au kahiko. O ka hope loa no hoi o na hiona, no na mele ia, ame na lole o keia au m>r lamalama, a o ka panina ia o na hoikeike o kela po. Na Leaiea o Kela La E hoomaka mua ana ka malamaia a na lealea heihei lio mawaho o Kapiolani Paka, ma ka auwina la o ka Poaono, a | o ke koena aku o na heihei lio, ma ke i kakahiaka ia o ka Poakahi ae e malaI maia ai, ahiki i ka auwina la. Ma na uwapo ae nei hoi, he mau lieihei hookuku au, ke malamaia ai» mawaena o na moho like ole o kela ame keia hui au; a malalo ae nei o Aala Paka, na hookuku kinipopo, nolaila, e lawa like ana na lealea a ka lehulehu «i ka poe maikai e ike aku ana, ke ma"he leliele pono ia ko lakou manawa. Mahope nae o na hana hoikeike mn ka po o ka Poakahi, he aha hulahula nui ke malamaia ae ana maloko o ka halekoa, kahi a na mea apau e hoea ae ai, no ka hoohehelo ana me na paka-na, maluna o ka papahele, i hele a mania no ka hulahula ana.