Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 22, 2 June 1916 — HE MOOLELO KAAO NO NA KAIKAMAHINE LILI ELUA i Ko Laua Muli Pokii Hoomanawanui i Na Hana Hoomaewaewa He Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KAIKAMAHINE LILI ELUA i Ko Laua Muli Pokii Hoomanawanui i Na Hana Hoomaewaewa He Nui

"O na a oukou pakahi i haawi mai nei ia'u, ua lawa loa ia uku e hooio U>a ae ai au, a ke haatii aku nei au i ko'u mahalo ia i .nknu apau. JUike me ka loaa ana o ka 'hauoli ia oukou, elike me ko'na inanawa mamua aku o ko oukou poino ana,. pela no hoi ē loaa like ai ka hauoli ia'u. mamuli o ka mea a'u i hana aku ai no oukou. "Aole keia o ko kakou wahi e hoonohonoho iho ai kakou; aohe mea i koe e kaohi hou ia iho ai kakou e noho maanei, nolaila, e haalele koke kakou i keia wahi, a e hoi koke aku. E kau aku maluna <» ko kakou mau lio a hoi kela ame keia no kona -s*ahi iho, kahi a kakou o ka hele ana mai." Na ke kamaliiwahine ke ee ae noluna o koiia lio o ka ee like ae la no ia o na mea apa'u noluna o.ko lakou mau lio. £\ T o ka makemake o ke Keikialii Bamana ē kokua i kona kaikuahine nō ka hoee ana ae iluna o ka lio, hele aku la a ku ma ka aoao mamua o ka ee ana ae o ke kaikuahine, a noi aku la iāia nana e paa i ka halemanu. "() keia manu la, e kuu kaikunane, he kauwa ia na'u, a ke manao neiiau na'u ponoi no ia e paa aku, aka ina e oluolu mai ana oe, alaila e paa aku oe i ka lala laau himeni a nau ia e malama aku. E paa mua mai oe i ka halemaou a kau ae au iluna o ko'u lio." I kona ee pono ana aku. a haawi hou aku la ke Keikialii Bamana i ka manu iaia, huli ae la ke kainaliiwahine e nana i ke Keikialii Pereviza a i aku la: "E kunane Pereviza, o oe kekahi e paa pu aku i kekahi ukana. E paa aku oe i ka pika me ka wai f{ula oloko, ina nae aole ia e lilo ana i mea hoopilikia aku ia oe." ' "Heaha āuanei ka hoopilikia o ia m'ea," i pane mai ai ke kaikunane muli, "homai na'u e paa aku ia pika," wahi a Pereviza me ka piha i ka hauOli. I ka ee ana ae o na keikialii ame na mea apau noluna o ko lakou mau lio pakahi, ku iki iho la ke kamaliiwahine e kali o ka makaukau like o na mea apau i hoihoi ae ai oia i kekahi o na kane mamua o ka huāka'i. " O na Jceikialii ka i makemakeia e aiakai i ka huaka'i, kekahi o laua. eia nae, aoh« ae o kekahi o laua, o kekahi o na keikialii e aku ka laua i makemake ai i alakai; aohe nae he ae mai o kekahi o lakou, a no ka ike ana mai o ke karrialiiwahinē i ko lakou ae ole, i mai la ia lakou: ■ ••• 4 "Ke kali aku nei au i kekahi o oukou, e na keonimana e hoi ae mamua i alakai no ka huaka'i a kakoii; a ke ike aku nei nae hoi au i ko oukou hoomomole loa mai." "E ka madame, e aho.no o oe ko kakou alakai a mahope aku makou e ukali ai. Nau i hoopakele ia makou mai ka make mai, a e aho o oe no ko kakou alakai. a puka aku i kahi laelae, o ka makou noi haahaa keia a mai hoole mai oe -i keia noi." "E na keonimana. aohe i kupono ōwau wahine ke lilo i alakai, n ina e ae aku ana au i ka oukou noi, ua ae aku au ia aole mamuli o ko'u makemake' ih'o, aka, niamuli o ko oukou makemake," a o kona hoomaka aku la no ia e Hele mamua, a o na kaikunane elua aku mahope. a o ke koena akū no hoi niaihopē loa o ka huakai, moe kaoo; aole keia he huakai kaoo loa na ka makani, aka, na ka poe i lilo j. mau pio nā na kiai o ka manu olelo-a i ola hou. Oiai lakou e ka'i la aia iloko pakahi o lakou ka makemake e ike aku i ke kahunapule elemakule, a e haawi aku i ko lakou aVoba ame ka mahalo nui iaia. no kana mau oleloa'o maikai ,apaiv aiia o ke a'o ana mai ia lakou, a lakou hoi apau i ikemaka ai a i hoolohe pono ole ai. Eia nae ka mea hilu, ia hōea ana aku keia a lakou i kahi a lakou i halawai mua ai me ia, ua make mua#ku oia me ka maopopo ole ia lakou o k kumu 0 kona make ana; no kona eiemakule loa paha, a i ol.e, no ka loaa ana paha o na mea lsupanaha e waiwai ole ai kona noho kiai hou ana, a e kuhikuhi aku ai i ke alanui e hele aku ai ahiki i ka loaa ana o na mea ekolu i loaa ai ,j ke Kamaliiwahine Parisade. No kona loaa o[e ana ua hoomau aku la ; no ka huakai i ka hele ana ; mai ka nui- lakou ahiki i ke koe kakaikahi loa ana mai, no ka mea. ua hoi kela ame keia o lakou no kona aup.uni ponoi iho, a pela ka hele kaawale liilii āna ahiki i ke koe ana o na Keikialii Bamana. Pereviza ame ko 'laua kāikuahine wale no, a hoomau aku la lakou i ka hele ana ahiki i ka'hoea nui ana aku i ka hale. Mamua o ka haalele ana mai a keia ame keia o ka poe o ka lakou huaka'i, ua hoomaha iki ka huaka'i no ka haawi .ana i ke aloha, me ka haawi mai o ka poe e haalele mai ana i ka lakou mahalo nui no ke kamaliiwahine me ka hoakaka pu ana.no hoi i ka nui o ko lakou aie i ke kamaliiwahine. > MOKUNA VII. I'ka hoea ana aku a na alii opio no ka hale he mea e no hoi ka haur.li o na kanwa o ia ike ana mai ia lakou,'no ka mea, i na la mamua aku, oiai lakou i kaawale aku ai no na mahina elua a oi a aneane i ke kolu, ua pilihug,.maoli no ka manao o na kauwa, me ke kahiko mau o na haiawahine me na aahu kanikau i na la apau. Hkalia no a pau ke kau ana a ke kamaliiwahine i ka halemanu ma ka aoao o ka rumiaina e huli aku ana i ke kihapai, o ka hoomaka ae 4« no ia o ka manu olelo e himeni, aole no k,a hoi o ka le'a o ka leo i kana mai, elike paha me. kekahi wahine u'i loa nō hoi o ka leo i ka hiiheni la a kakou « lohe nei. he hapa iho no paha ia, a oiai ia e himeni ana, o ka lele mai la no ia o na nightingales, na lark, linnets, goldfinhes, ame kekahi mau ano manu lehulehu e ae o ia aupuni, a hookahi ko lakou himeiii like ana. » 'No ka lala laau himeni hoi. ua .kanu aku la ke kamaliiwahine ma kekahi wahi kaawale maikai loa oloko o ke kihapai, he wahi. mamao iki mai ka hale aku. O ka mea kupanaha loa i keia lala laau ana o ke kanu ana, aohe i liuliu loa na la-ma ia hope iho, ua ulu ae la ia a nui a luluu i na lau, a hoomaka koke mai la no ka himeni ana elike no me ka himeni ana a ke kumulaau nona mai ia lala i laweia mai ai. Ua kauoha pu aku la oia,e hanaia.i luawai mahala nui iwaenakonu o ke kihapai pua, a i kona wa i pau āi i ka hanaia a paa, ninini aku la oia iloko olaila i ka wai erula apau oloko o ka pika, a hakalia no a pau aku i ka nininiia, o ka hoomaka koke ae la no ia e pipii me ka puapuai ae mawaenakonu elike me ka waipuna, a o ka hele ia o ka iuawai a piha, eia nae ka mea hilu. aohe manini ae mawaho, a o waenakonu keia o ka wai ua pii ae la kona <kiekie ahiki i ka inakalua 1 apuai a hiolo hou iho la ka wailelehftne iloko o ka luawai. me ka pi-«j mau o ke anuenue ma ia walii. Aole i liuliu loa na la mā ia hope mai, ua kukuiia aku la ka lono o ke'a mau mea kupaianāha a puni ka aina o Pe.resiā, a- oiai o na pukapa a pela nc hoi me na puka komo o na hale e wehe hamama mau in ana no na mea apau, me ka hoopaa oleia no kekahi mea e makemake mai ana e komo, he heluna nui o na kanaka, na kane, na wah.ine ame na kamalii, i hele mai mai nā wahi mamao loa mai o ka aina. no ka mākemake wale no e ike i nei liiau mea kupanaha.' ī a hala he pule okoa ma ia hope mai, a ua pau loa ae la no hoi ke ano maluhiluhi o na Keikialii Hamana ame Perev,iza ia manawa mamuli o ka maopaopa no kela huaka'i loa ā lākoū o ka hoi ana mai, lurnmāka hou iho la laua e hana elike nie ka laila hana maa mau o !ia !.i i haln mamūa oia ko laua hele ana i-ka hahai holoholona. Ma kekahi la kii aku la i ko laua mau lio, hapa iho.la i na noho a paa, ā hoomaka aku la e hele noloko o ka ,ylulna»i, ma kahi i maa ia laua mamua aku i ka hahai ana i na holoholona, aka, ma kekahi wahi mamao loa. he eiwa mile ka mamao. 4 Ma keia la hookahi a laua o ka hele ana o ka Moi o Pēresijfkekahi i hele ptf mai i ka hahai holoholona me kona dop kanaka. a mn kela wahi a na keikia'lii i liele āku ai i ka "hahai 'holoholona. ma iā wani hookahi no hoi ka Moi o ka hele ana mai e hahai holoholona. i

] ko laua vva i ike aku ai i na kanaka maluna o na lio e ln»lo niai J ana. a i ko laua ike ana kokoke loa ka Moi e hoea mai i kahi a laua i e hele aku ana. hooholo-iho h. laua -e hoopau i ka laua hele ana e | hahai holoholona. a e hoi laua me ka loaa ole o kekahi mea ia laua,! i ole ai laua e halawai me ka Moi. Eia nae. oiai laua e manao ana pela. ua hoi aku la laua ma ke alanui a ka Moi y e hele mai ana, a ma ia ano ua halawai laua me ia, a mai pilikia ole no hoi paha ia halawai ana ina ma kalii akea o ke alanui, aole ma kahi haiki loa e hiki ole ai ia laua ke lutfi hou ihope, a i ole holo aku la hoi ma kekahi ,aoao, me ka ik-e ole ia mai. No keia emoole loa o ko laua halawai ana. hooholo iho la laua hookahi wale no a laua hana pono o ke kukulu aku i na lio o laua malalo o ka ululaau, a' e hele laua a waenakonu o ke alanui, alaila moe ilalo, me ke aea ole ae o ko laua mau maka iluna a nana ae iaia. Eia nae, i ka wa i ike mai ai o ke 'lii he mau kanaka laua i lako i na lio ame,na lako pu no hoi apau no ka,hahai holoholona ana, he maemae no noi ko laua mau aahu, me he mea la he mau kanaka laua no kona aloalii, ua hoopahaohaoia k« 'lii ia ike ana mai i ko laua mau helehelena ame ko laua mau kulana pakahi, no ka mea, ma ka nana mai a ke J lii, me he mea la he mau kaukaualii laua nei, oiai nae, oia maoli no ka pololei, o kana mau keiki ponoi no keia i hooliloia ai iloko o ka muliwai. I ke kokoke loa ana mai a ke 'lii a ike i ko laua moe ke alo, kauoha mai la e -ala ae iluna. Ala ae* la no hoi na keikialii a ku ae la iluna mamua pono aku o ka Moi, me ke ano hoopepe a maka'u ole. he kul&na hoi a laua o. ka hoike ana aku a ke'lii i kahaha ,nui iho ai. No kekahi manawa kona nana pono ana mai ia laua me ke kamailio ole mai, a mahope o kona ike ana mai i ka maikai o ko laua mau helehelena ame na aahu/ko laua kulfina kapukapu a hiehie, ninau mai la i ko laua mau inoa pakahi ame ko laua wahi e noho ana. | O ke Keikialii Bamana ka i pane aku i ka i ana: "E ke 'lii, e ola mau loa oe. O maua a elua au e ike mai la la, he mau keiki maua na k£> kanaka, ka luna nui mua nana' e malama na kihapai au, e ke 'lii, oia kela luna nui i make ai, a aia maua iloko o ka hana ana i kukulu ai he manawa pokole mamua o kona make ana, he hale hoi ana i kukulu ai no makou e noho .ai ahiki i ko makou oo k'upono ana e hiki e hana aku i kekahi hana nou, e ke 'lii,- a i ole, hele aku paha e noi hana i ka wa kupono e hiki ana ke hana aku." "Ma ka'u nana aku ia olua, me he mea la,+ie mau' kanaka ma-1 kemake nui loa olua i nei hana o ka hahai holoholona, a o ka olua hana kamaaina loa paha ia," wahi a ke 'lii i pane mai ai. "He olelo pololei ia au e ke 'lii, he haifa lealea kuluma loa ia na maua a no ia hana no maua i hele mai nei ianei i keia la a halawai iho la kakou, a he hana hoi a kekahi o kou mau makaainana j e hiki ole ai e hoopalaleha i ka lawe ana i na mea kaua, ina e hooko ana -i na hana kuluma kahiko o keia aupuni." Ua hoihoi loa ka Moi i ka lohe ana mai i keia pane a ke Keikialii Bamana, a i'inai la: "Oiai, ua boike mai la oe i ka olua hana i maa, e hauoli loa ana au ke ike aku ia olua e hahai holoholona mai ana. E haele pu niai olua me a*u a na olua e koho ka olua ano holoholona e hahai aku ai?" ( O ka hele aku la no ia o na keikialii e kii i ko laua mau lio a u ee ae la. a hahai mai la mahope o ka huaka'i a ke 'Hi. j Aole i mamao loa' ia wahi a lakou o ka hele pu ana aku, o kc> lakou ike aku la no ia i na ano holoholona like o»le, ke dia, ka anetelope. ka puaa, ka bea, a pela aku. () ka liona ka ke Keikialii Bamana o ke koho ana oia kana e hahai aku ai, a he bea hoi ika4e 'Keikialii Pereviza. O ko laua alualu aku la no ia mahope o ia tnau holoholona elike me ka mama i loaa i ko laua mau iio; e aloalo ana ma o a maanei o ka ululaau, iluna o ke kualapa a ilalo o ka halua, iahiki i ko laua pili ana aku mahope. a kiola aku la i ka laua mau ihe* na elele a ka make, ma'luna o ia mau holoholona. _ Aole i kana mai ka piha kahaha o kd r Moi ia ike ana mai ana i ka hana a na keikialii. ua make ka liona anie ka bea, a e waiho a{ make ana iluna o ka hohua iloko. o ka manawa pokole loa. Me ka haawi ole iho o na keikiālii i manawa no ko laua mau lio e hoomaha ai, ua ee hou ae la no laua a hahai aku la ke Keikialii' Bamana «i.ka bea, a o Pereviza hoi i ka liona, a he manawa pokole ma ia hope mai, ua waiho oni ole iho la ka liona ame ka bea iluna o ka honua. He akamai aku, he akamai mai na olelo lohe ia mawaena iho o na kanaka o ke 'lii ame ke 'lii pu. Ua niakemake pu laua e hoomauia ka;hahai holoholona ana, eia nae ua papa e mai la ka Moi, a mahope o ko laila kahēaia ana aku, a holo mai la a pili ma kona aoao, i mai la ka Moi: . "Ina au e ae aku ana ia olua e hoomau aku i ka hahai ana i na holoholona, e luku holookoaia ana e olua na holoholpna a'u i manao ai e hahai ma keia wahi, a o ka nele ko'u hope. "Aole no ia nele wale o'u i na holoholona ko'u kumu papa aku la ia olua, aka, no ko olua mau pono iho, na mea no olua na ola a'u e makee nui-nei mai keia manawa aku, oiai, ma ka'u nana aku nei ia olua ame ka olua mea i hana ai a'u i ikemaka ai i keia la, he mau hai;a koa loa e, lilo ai olua i mau kanaka ■ waiwai loa no'u, oiai, ua makemake nui loa au i ko olua hui pu niai me ko'u poe kanaka- loaa ko'u mau koa. No ka piha loa o ke Suletana Koroijkana i ka makemake i na keikialii elua, ua kono okoa mai la oia ia laua e hele aku i kona halealii. a koi pu rnai la no hoi e hele pti aku me ia ia manawa, a no ka ike ana aku o ke Keikialii Bamana i ka paakiki loa mai o ke 'lii i ke 1- oi ia laua, alaila i aku la: "E ke 'lii, ua haawi mai la oe i ka hanohano nui maluna o maua a maua i ike iho la i ke kupono ole e hanaia mai ia maua pela, no ka niea, e vke mai no oe, e ke alii, he mau kanaka haahaa kuaaina loa maua: o kou koi ana mai ia maua e hele pu aku me oe i ka halealii • aohe i kupono, a ke noi aku nei maua ia oe e hookuu mai no oe *ia maua e hoi no ko maua wahi." Aohe hiki i ke Suletana ke hoomaopopo i ke kunlu nui o ko na. keikialii hoole ana i kana kono, oiai. he hanohano nui hoi kana o ka haawi ana mai ia mau kanaka opio, a he leo alii hoi kona e hiki o.le .ai ke paleia ae. a no ia pahaohao ona ninau okoa mai la e hoakaka aku laua j ke kumu. "E ke 'lii," wahi a ke Keikialii Bamana i pane aku ai, "eia no ke kumu, i lohe mai oe: He kaikuahine hookahi ko maua,4ie opiopio iho oia mamua o i nei." a kuhi ae la i ke Keikialii Pereviza, "e hiki ole ai ia maua ke haalele hookahi aku, me ka hoike mua ole aku iaia i -keia kono au. e ke 'lil. "Ua pipili loā ko niakou aloha ia makou iho oiai makou e noho niakua ole ana, ua hoomakua aku-makou kekahi i kek'ahi, a ua hiki ole no hoi ia maua ke hana mamuli o ko maua manao iho,*me ke kuka ole aku iaia, elike :no hoi me! ia, aole oia e hana iki ana i kekahi mea ke ole maua e lohe mua a'kuka-'pu me ia. O keia ae la no ke kumu nui la, .e -ke 'lii, e hiki ole ai ia maua ke ae aku i ; kau kono nc/ keia manawa, malia o loaa tio hoi he wa kupono ma keia mua aku, hook«oa aku kau noi, e ke 'lii." "O, ke hauoii nui loa nei au i ko'u lohe ana aku la i ka nui o ko olua aloha i ko ©lua kaikuahine; ina no hoi pela na keiki .apau ka nuonoo, aohe mea haiioli i kana mai." wahi a ke 'lii; "ina hoi ha i»t la. ke hoakuu aku nei ,au ia olua e hoi e kukakuka pu me ko olua kaikuahine, a ia olua e hele hou mai ai i ka la apopo i ka hahai .holo* hnlona ea, lawe pu mai olua i kana pano, ka hua o ka oukou mea o ke kukak.uka ana." Ua maikai loa keia pane a fce 'lii i ka manao o na keikialii, noia:la.,ia laua i u hoi aku ai no ko laua home me na naau piha hauoli lo:i 'aua, eia nae ka mea» hilu. ua noina like laua i ke noi a ke 'lii, i hoike aku i ko laua kaikuahine i ka wa a laua i hoea aku ai i ka 1; a I e Aohe i hoike aku i ka laua wahi o ka hele ana, k£ laua hana hoi mn ia la, ame ko laua halawai ana ma ke kahua hahai holoholona me ko ,aUi .ame .kona mau ukali. a oki loa aku hoi ko laua hoike aku no kn ke-f«Hi kono ia laua e hele i ka halealii ame ka laua noi ana aku ' l-.ukn mua me ia alaila hoi hou aku e hoike i ke 'lii no ka'lakou mea i kukakuka ai. ( Aohe kuttiu e ae o ke kono ana mai a ke 'lii i na keikialii e hele nu me ja i ka halealii, no ka ike wale ana mai no o ke 'lii i ko laua kanakn n'i. rne Vo laua naulehia maoli i ka hahai holoholona. Ma kekahi kakahiaka ae. ua hele hou aku -la no laua no ke kula hahai holoholona, a ia laua i hui aku ai me ke Suletana, ninau mai la oia ia laua: ,

"Ea, e na kanaka opio. ua kamailio. aku nei nae paha olua i ko olua kaikuahine a ua ae mai oia i ko'u manao i hoike aku ai ia olua •ina no ko olua hele pu me a'u i ka halealii e hoohanohanoia aku ana olua, me ko olua hoohauoli pu ia ma na ano apau?" Nana aku a nana mai na keikialii īa laua iho, me ka pahola ana ae «'> ka ula ma ko laua niau papalina. O ke Keikialii Bamana o laua ka i kamailio aku i ka i ana aku: "Ē ke 'lii, e ola mau loa oe! E noi like aku ana maua imua o kou hanohano e k»la mai ia maua. Aohe maua i hoike aku i kou manao i ko maua kaikuahine; aole no ke pale i kou leo, aka, he poina maoli paha ko maua- wahi mea a haupu iki ae no kau kono, e ke 'lii. O poina la hoi au a noonoo mai hoi kem, ua palaka like maua." M lna pela, e kalaia olua, a mai poina olua i keia la ke hoi aku>," wahi a ke Mii, "a e hoomanao olua e lawe mai i ka la apopo." Ua poina hou no na keikialii i ke kauoha a ke Mii ,a eia nae, aohe !i htihu ke 'lii-no ia palua oko laua hoopoina ana; tna kahi o kona j huhu mai, wehe ae la oia i kekahi mau popo gula liilii ekolu mailoko ae o kana eke dala, a i ke kau ana mai ma ka umauma ō Ba,mana, i mai la me -ka minoaka ma kona mau papalina: - "Na kena mau popo iula ekolu a'u i haawi aku la ia oe e hoopakele ia oe mai ka hoopoina ana no ke kolu o na manawa. O ko' lakou kakani i ka wa e helelei aku ai mailoko aku o kou mau lole kou mea e hoomanao ae ai no ka'u mau mea i kauoha aku ai ia olua, ina aole olua e hoomanao- ae no ia kauoha mamua." O keia paha na kanaka opio mua loa i poina i ka laua mau hana makamaka apaii o ka la i hala, me ka hapanui o na olelo i kamailio ia ma ia'la. He hoopoina okoa iho no paha kekahi, a i ole he makemake ole no paha e. kamailio i ko laua kaikuahiVie. ■ līa polo'lei loa e like me ka olelo a ke 'lii, mai poina hou i'o no laua ina aole na popo gula a ke 'lii i haawi mai ai. I, ka wa a ke Keikialii Bamana o ka wehe ana ae i kona l<aei, iaia e hoomakaukau ana e haule aku e hiamoe, o ke kakaa aku la no ia o na popo gula a haule ana iluna o ka papahele. O kona ohi iho la no ia i na popo gula a hele aku la noloko o ka rumi moe o Pereviza, a u hele like aku la noloko o na keena o ke kaikuahine, oiai no oia e ala mai ana, a i aku la: noi aku ana maua ia oe 110 kau. huikala āna mai ia maua, "no ka hele ana māi la e hoohaunaele ia c(e iloko o keia inanawa o ka po, aka nae hoi. no kekahi mea ano nui i liiki ole iho ai ia maua ke hoopanee aku ia kahi wa okoa, pela maua i hele mai la e hoike aku • M I ia oe. Alaila hoakaka aku la laua i na mea apau, ko laua hele ana i ka hahai holoholona, ka halawai ana me ke Suletana, ko laua konoia ana mai e ke 'lii e hele i ka halealii, a pela aku, a no na manawa elua ko laua poina ana i ke kauoha a ke 'lii, a i ke kolu no hoi akahi no a hoomanao, e ole nae na popo gula a ke 'lii i haawi mai ai i mea no laua e.hoomanao ai akahi no laua a waokanaka ae. 'Ua hoohikileleia aku ko laua kaikuahine no keia niau mea a laua 6 ka hoakaka ana aku la, a i mai la : ' "He .'keu āku hoi ha a.ko olua laki 110 kela halawāi ana me ke 'lii; he haāwina pomaikai like kela no olua me ka loaa : jnr ana oka hanohano ia olua, o olua o kakou ana na mea 'e pomaikai, a no'u nei la ea, pela ko'u manao, ke hoehaehaia ana. "Ke ike au mamuli o'u nei i hooko ole ia ai ka makemake o ke 'lii, a ke Jke nei au i ko'u aie mii loa ia olua no ia mea. "He hana maikai ole a poino loa ka hoole ana aku i ka tnpkemake o ke 'lii, ina au e hoole aku ana i ke kauoha a ke 'lii, e lilo mai ana olua i mau mea ino ma o'u la, a e lilo pu mai ana no hoi aU i mea ino ia, nolaila, ua lohe aku la olua i ko'u manao, a eia nae, mamua o ko kakou Kooholo loa ana i ko kakou manao hope, e pono kakou e kuka mua ae me ka manu olelo, a e lohe kakou i kana māu a'o "Ua ike ka manu olelo i na, mea apau e hanaia ana o nei wa ame ko ka wa e hi.ki mai ana,,a oiai ua hoohiki mai oia imua o'u e haawl mai ana oia i kana mau kokuā jloko o na wa pilikia apau a kakou e halawai ai, nolaila, e lohe mua kakou i konā manao." O ke kauoh.a koke aku la no ia o ke kamaliiwahine i kekahi o kana . mau e kii a lawe mai i ka halemapu, a i ka loaa ana mai, a hoi o ko.na hoakaka ana aku imua o ka manu no ka manao o.ke 'lii ame ko lakou hoopahaohaoia, ninau aku lā i ka mann no ka lakou mea kupono loa e hāna ai ma keia ninau pohihihi. Alaila hoakaka mai la ka manu ika i ana mai: "E pono ina | keikialii, ou mau kaikunane, e. hoōko aku i ke noi a ke 'lii, a i ka wa | e hookoia aku ai o ka makemake o ke 'lii, ea, alaila, noi aku la.ua i ke 'lii e hele mai e ike.i .ko laua • = "A eia hoi paha ka pilikia, no makou iho la ea, he nui *ko makou ia makou iho, a e lilo ana paha auanei keia ano hana i mea e hookaawaleia ai ko makou noho pu ana." , "Aole loa ia he mea e hookaawaleia ai ko oukou hui ana," wahi a ka manu, "aka he mea ia e hoonui loa ia aku ai o ko oukou aloha." "Ma keia ano jhp la aole anei e ike mai ana ke Suletana ia'u?" i He mea pono loa iaia e ike mai ia oe," wahi a ka manu, "ōia ka oi loa akii o.ka maikai nou, i lohe māi oe." I.ka holopono ana.o keia mea, hoi aku la na keikialii noloko o k° -laua mau rumi moe, a hoomakaukau iho la no hoi ke kamaliiwahme no kona.hiamoe aku. Ma kekahi kakāhiaka nui ae ua hoi hou I ku la.no na Keikialii Bamana ame Pereviza i ka hahai holoholona, elike me.ia na la mamua,aku, aia ike ana mai o'ke 'lii ninau mai la īa laua 1, ko'laua wa i kokoke aku ai, e hiki ai ke lohe aku i kana mau olelo: "Ea. e na kanaka opio, ua kamailio aku nae paha olua i ko olua kaikuahinē?" Hookokoke loa aku la ke Keikialii Bamana iaia, a i aku la: . * "E ke lii, ,ua kamailio aku maua a ua ae mai oia me ka maikai, nolaila, eia maua malalo o kau kauoha; 'ma kau mau .mea e kauoha mai ai ia maua, malaila maua e hoolohe aku ai; ua makaukau mana e hooko aku.

"Ua»h6ahe\ya mai ko maua kaikuahine ia maua no ko maua kuhikuhi ana aku a nana e apono mai. Wahi ana o ka olelo ana mai. he hana ia ma ko maua aoao o ka hoolohe aku i kou leo i na wa apau, aole hoi o ke kauka'i aku a na ka mea e e a'o mai ia maua no ka maua mea e hana aku ai/ "E'ike mai nooe.e ke 'lii i ke kumu o ko maua ui ana aku iaia. oia no keia, ua nui ko maua aloha i ko maua kaikuahine, a ina ua hana hewa maua, ke noi aku nei imua ou, e ke 'lii, e h'uikala.jnai ia maua." Ua maikai loa keia manao o na keiki alii i ka manao o ke 'lii, a i mai la; "Mai hookaumah'a olua. iko olua mau noonoo no keia hewa liilii loa; ua hiki ole i ke 'lii ,ke hoomanawānui hou'iho, nolaila, o kona kauoha koke ae la no ia i kona poe kanaka -e hoi awiwi aku 110 ka haleali. Oiai ka huaka'i e- l<amoe pololei ana ka hele ana no ka halealii e kauoha mau mai ana ke 'lii i na keikialii e pili mau aku ma kona' aoao, he hanohano nui ana i haawi mai ai i na keikialii i hoalaia aku ai na manao huahua iloko o na aialo mua o ke 'lii e hoi pu la me lakou, o ke kuhina nui o ke 'lii ka mea oi loa 'aku o ka lili no ka lilo ana o ke poo o ke alakai āna i ka huak<f i i' keia mau kanaka malihini loa 1 hoomaopopo olei&. Ahiki mai i keia manawa aole i loaa iki kekahi hoohuoi iloko o ke 'ln o kana mau keiki ponoi no keia, aka, he maahehi wale no kona no u'i ame ka paulehia ona keikialii ikā .hahai holoholona pela wale no oia 1 koi ,aj ja laua e hele pu me ja i ka halealii no ka hoohanohano ana mai ia l^ua. l i hoea ana ak\j. o ka huaka'i a ke 'lii i ka halealii, ua hookahahaia aku ka manao o na kanaka apau e ku lalani mai ana ma kela ame keia aoao o ke alanui, i ko lakou ike ana mai i na Keikialii Bamana ame Pereviza ma ke poo o -ka huaka'i, a ma na aoao' hoi o ke .'"• me.ka-iiiana o kela ame keia owai la laua, he mau kanaka koikoi mai paha no ,ka aina e mai, akahi ko laua hele pu me ka Suletana Koroukana. "He mea makehewa wale no ka ninau ana." wahi a kekahi "o ka u.e makemake nei ina no hoi he mn»t -keikikane ka ke 'lii elike'me laua ka ui. pnno manl, Tna ona kēiki ake S»letana wahine o ka" hanan nn a a he mnii keiki pnno nei, me nei ua like loa ko laua mau makahiki me ,ko .kela mau r kanaka opio, a pomaikai no hoi ke 'lii ame ka makuahine o la mau keiki. aole rto la hoi e kauia aku.kekahihoopa 1 hoomaewaewa maluna o ke aliiwahine." f «<Aole i pau.)