Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 16, 21 ʻApelila 1916 — O IEHOVA, OIA WALE NO KE AKUA O NA'LII, AME KA LAHUI HAWAII. [ARTICLE]

O IEHOVA, OIA WALE NO KE AKUA O NA'LII, AME KA LAHUI HAWAII.

!T7iua ou e Hawaii-Lahui i keia la, a rioia mua aku, e uwalo aku ana no : u i ko oukeu oluolu, e heluhelu iho i •-< i:i mau 6le!o a'o kui'o a ko kakou A:, ua, ka Makua mau loa, i hoolako n'ai ko kakou inau kupuna. na niakua, kakou ka hanauna awiliwili o ka i.nluu hale ou e Hawaii lahui, ke ko- • i:a hoi ou a hale kaulana la o Hawaii irn iloa, e kamau nei no mawaena o na lahui like ole e luala'i pu nei ma ; ou niau kualono piha mau i ka oluolu. K'a lokomaikai ame ke aloha; a o ke lo ]»aumako i'o paha ia la o ka hele ka ;.i o ke kuewa ame ka ae'a a kau i .iu]toku o Hanalei, ka ua mea o ka ih:t maoli no i ka lokomaikai, e hiki • ni ke kanalua ia e ka ohua mali# i ini (oi o nehinei, keia la' a mau aku « <> ia hoomauia aku no ma ia mat r.iai he kauoha nui no ia a ko ka--1 Iloola e i ana: E āloha i ka enemi. e pule no ka enemi. a e hana loko2'inīkai aku i ka poe hanaino mai ia oukou. Mat. 5:4. Aole hoi elike me 1 r. TuTeke, Mekiko ame. Geremania nome niai la me ke kuha "u ole iho. O keia hopunaolelo ma ko'u lae i " <*ia la o ka olelo no ia oloko o ka beta a na Aliiwahiue Kaahumanu ame Nui i a'o aku ai 1 na 'lii ame ** makaaiuana apuni ka paeaina mai vaii a Kauai a i apo a apono loka»a o lakou ia wa o ka uluku, a piihoi nui no keia nian oie!o a : o nani a • .lelile. i ko Jakou mau la opiopio loa iioko o ka manaoio ia mea he olelo i iho he Euanelio. A o ke kumu i oohihia nui hoi i na'lii ame ka lahui ria ia hope mai, i ka 1853, me ka ma 'i l-jKu'a ka Hebela. (Ano hoi, e ae mai '•e īa'u, i wela loa ko'u huhu ia lakou, e hoopau au ia lakou. Puk. 32:10. Hoo*>alike.) 0 keia berita liookahi no ka meia nana i hoawiwi loa mai i ka hao aina a ; .okeoki ka haakei, ka A<limarala Pele- > nne huki-ku nana i huki iho i ka hae :.loha o Hawaii ilalo, no ka wa niua loa a kowelo ae hoi i ka hae o Beritania maluna o Hawaii aina, ua hoopiiia aku, «a ae ia mai, a huki hou ia ae a pulelo h«u ana ka hae Hawaii no ka elua o ka manawa. Va pule mihi a hookeai np «a'lii ame ka lahui malalo o ke alakai ana a na kumu mikanele maikai' o ia la, a ua ikeia ka waiwai o ia upu fna, oi kela mamua ae nei: Ma keia wahi (o ko 'u manao keia) ua uku piha ia aku ka ewaewa a na'lii ?'»e ka lahui i berita ai elike me kela i .a ko'u lae, ū aohea mai la hoi keia e ohi hapulQj mai nei? wahi a kekal;i. A eia mai hoi ka'u: No keia lierifa no. oiai-eia no ke ku mau nei keia lAr-rita nre ka hoolilo ole ia i mea ole; nolaila. i na wa no apau a keia lahui e, hana ai i kahi hana e hahāki ai i na no o ka olelo hoohiki me Owaii 'mau loa, 0 ao o wi ka niho o ka lahui, oiai e' ] oina a palaleha ana kakou; aole loa ] ola Kona ihiihi, aole loa Ona poina. 1 kela mau la koke aku nei no au 1 hou mai ai, o kela mau rumi nunui loa iluna loa ma ka aoao mauka. o ia :a rumi e waiho ai o na mea o ka wa : 5 nhiko, i pulama loa ia iloko o ka hale Mana hooko i kela la, he kapu loa ia n«mi, a lie kau no hoi ka weli, wahi a 1 eia makamaka, oiai oia he koa kiai i.o kela haie i ka wa mamua loa. A iua o ka raea oiaio keia, oi ole palaliuli wale ai no ka nolio niho elepani 0 ko kakou aupuni i ka piha hoomanao V ae no hoi i ka berita a ko lakou au mna i kukulu ai, elike ine kela e ;an keha ae la ma kuu lae i keia la; n o keia i'o lio ka hoi ke kumu hoohili\vawe loa mai i ke ala ku-e o na ke!:i O ke kai mai, i ke 87, a ailolo i ko Xa na mamo anei mai ke kai mai, 1 r, poj;iiikia i kakau iho maluna ou e Hawaii lahui o keia la, wahi a ka mea i'iuau. Ke i mai nei owau mau loa, ka noao elua. penei; Owau no o lehova, o kou Akua, he Akua lili, e hoopai aua i ka na.makua hala i na keiki, ahiki aku i ke kuakahi vme ke kuahia o ka poe e inaina mai ana la'u. Puk. 20:5. 0 keia pane a ko l akou makua lani mamua ae la, ua hoe mai ia i ka mea oiaio moakaka ia a ia'u, aole, aole loa i hewa na one v. o ke kai mai, walii a ke kanaka awaii haawi aina mua loa, Poropeka v ?opulupulu. A owai ka hoi ka i haO ka'u haina. O S. K. K.. a owau no hoi, ame ka lahui Hawaii ma o ka hapala a ko itakou nwiu kupuna. o ke keonianuia no hoi ma ka hale ) eokeo nia Wakinekona, ma o ka haj ala a kona mau kupuna alii la, o kaou )>onoi ka poe i hana i ka hew;a ma ■ « ka uha'i ia ana la o keia berita, a ole loa o keia poe Geuetile, oiai, he poe ;>aabana wale no ia iloko o ka lima o Owau mau loa, i hookowi ai kona lili ia kakou, ia kau aku a ia .kaju aku, i ka ua mea o ka hookuli nui wale. A l>aa\vi ao la o leliova ia lakou i ka lima 0 ko Muliana. Lun. 6U. A o ka 23 keia o na.la a'kakou i ike r?i i ka panee malie .aku .o.na mea maa mau ia kakou; st kakou i kapa iho ». he maha, he lafti iluna, a he honua ilalo; _a o ka 23 no hoi o na makahiki a kakou no i ike pono iho ai, i k;a,flili liilii ana o na hoonaluea noonoo a 01 loa aku palia auanoi o ka kakou m£a e li 'a aku nei; e. han&ia inai "o kakou oiai no -aae, uole, Aole loa kon i hana iki i kahi liana e hooluolu r<ku ai i ka mea a kakou i kapa mau

aku ai he Makua 110 kakou; a he aloha Oia ia kakou kana mau keiki. Malia ua pololei i'o kakou ma ia walii mb kekahi ano, a ma kekahi lima hoij aole I>aha, penei: Aka, ua kaupale no ko oukoa mau hewa mawaena o oukou ame ko oukou Akua, a ua huna ko oukou mau hala i kona maka. mai o oukou aku, i ole oia e hoolohe mai: Isāia 59:2. Nolaila e ku ; nana a lioolohe! E oluolu ? e ala mai kakou ka poe apau loa e manaoio iho ana iloko ona he Kristiano, he haipule, he kauwa oia na Owau mau loa; eia mai ka hana la e ku ai ko kaena, he kauwa na ke Akua ? o i a nee mai imua, eia iho ka ma'i la, i ko houpo, e ala a e hana'., Heaha ka'u hana e ala ae ai a hana? wahi a ka ninau. A eia ka haina, wahi a Owau mau loa: Ua haalele oukou i ko'u mau kanawai, me ka malama ole. I'« lioi hou mai oukou io'u.nei a e hoi. hou aku au i o oukou la, wahi a lehova. Mat. 3:7. Pehea kakau e hoi hou ai ma ke ala pololei a kakou i hoomaka mua ai i kinohi, elike me ia a ko kak'ou Makua e koi mai nei e hōi aku i ona laf Eia, e mihi lahui kakou e pono ai, a e malama ia ka hana hookeai i umi la no hookalii la, ua like ia me 4 la no ke 40 la ,elike me ka ka Ilaku. Mat. 4:2. He wahi hana mama wale no keia, ke hanaia me ka haaliaa. Eia na popilikia a 'u i ike a lioomaopopo ai. mahope mai'o ka pule mihi a hookeai ana a na kupuna o kakou, ka hookahuli kumukanawai o '87, ka holomua ole o na upu pomaikai oi ae i ke ■89, ka hiki ole e lanakila o na lako kaua o ke aupuni, oiai ua lako no i ke '93, ka hooko ole ia o na koi lehulehu a Hawaii lahui imua o na kilo aupuni Aeko i ke '93, ka liiki ole e hoopololeiin ae o na kekee o ke '93 e ke kuhii\a Aeko i kakoōia e ka mokukaua Pila«Jele]iia, ka holopono o*e o»ka makou apakau ana i Leahi, ka emi awiwi, o ka heluna lahui a oki ]oa aku hoi o na ohana alii, ka piha-u ana mai nei o kakou i na maliliini lik'e ole a kakou. ke aupuni komiana a ka lunakanawai a kakou, ame ka haawina mana kupa Aeko i na lahui makalii a ka lunakanawai Aeko i kela mau la aku nei. A o keia ke kiina akamai nana i hooni nui ae i na mea paahana o ko ke Kilohana"ipu .alapaka, a hanini niai la me ka nui o k.uu makahehi e kono mai ana ia oe e Hawaii lahui. o ka hatia naaliao wale no e ala na makaainana, a e leahea i ha lawai makaaiuana m)i a ka launa ole, a e £u, nana a hoolohe! E ka lahui, e hookolo i kahi mea e hijti ai ke ka-ua ia aku ua lahui malihini, -aole e w.ehe akeaia.; ae o ka ipuka i ka, poe malihini, o halanaia, niai auanei hoi ko kakou wahi Jianu ola i koe, a o ke alahula mai no ia o na.keena e ae, a auhea a mahea iho la ko kakou mau opio Hawaii hoonaauao kiekie ia? Na kakou no lioi paha ia e kilohi pono. 1 aku. oiai ke nee mai la no ia me ke akahele n«a ke"^ano, oia, oia, oia! ke aloha, ke ahonui o Owau mau loa ia kakou ka laliui Hawaii a Owau mau loa nei imua ou e Hawaii no keia mau makahiki lie 16 e hoomak» ana i ka 3900, a'u no hoi e kauleo mau aku ,nei ia oukou e ko'u mau hoa lahui. E mihi, pule, a e hookeai lahui kakou. elike me ia a ko kakou mau kupuna i hana ai a ua pane mai no ke Akua i ka lakou mihi ana ia la iloko o hookahi maikaliiki waJe no; a o kakou hoi, o ka lakou manio, aole ka e hiki iki ia kakou ke mihi, pule a hookeai, oiai, aia he kumu hoohalike kokoke loa na kakou e pono ole i ka hoolalau ana. [ Aole auanei hoi he mea e hewa ole ai | au ka hoopū-a ae. Aia no a na ka ili j keokeo e hoala ae kahi hana, alaila x> • j kakou aku la na kapeku holopono? A ■! i ole he ano hilahila paha o kapaia. he liana kahuna., Ea, e ku, nana a hoo* ! lohe ! O keaha la ka oi aku o ke ko'i--j ko'i ko kakou noonoo O ke kahea anei i halawai. makaainana nui . ake.a e pule a hookeai 'l Aohe ka--nawai o ka honua ame ka laui e pqpa : mai ai ia kakou. A o ka hjlal?iAa ._hoi i kahea i ka halawai makaainana ,e mihi, pule a hookeai no ka pono o ka lah.ui llawaii holookoa, mai flawaii a Kauai, a o ka hana hookahi no hoi e ( kahea ia nei e na poo aupuni Aeko, i ] na makahiki apau, a i ka liiki i ; o ana | mai o ka poino.kokoi Ipa, o kealia o ] keia mau mea elua ka kakou e hana aiV j A ina e ala aku ana makou a ka ikaika, elike me- ka hiki i ko i m#kou manaoio ke liana, heaha na po- . maikai e loaa mai ana ia makou huiia, ] ka lahui Hawaii? Eia ka Owau mau ] loa penei: ( Aia hoi. aole i pokole ka lima o Ie- | fcova, i mea e ole-ai ia e hoola. Aole , hoi i kaumaha Kona pepeiao, i mea e ] ole ai Ia e hoolohe; ke ike mal la no i kakou i keia mau olelo oiaio, hoi hope ole, a eia hou mai keia. Owau no o Ie- ] hova, aole au e lauwili. Mat. 3:6. A i ] na i maliu mai ke Akua i ka milii ana i a ka lahui Hebera no ko lakou hewa no, 110 na mauawa aole e emi iho i na i baneri, a .n,o keaha hoi e maliu ole inai ] ia Akua hookahi no, i ko kakou leo 1 mihi pule a hookeai, oiai .ke hoole mai j nei jio oia nona iho aole ona lolif i Eia .na pomaikai liikimua a,.->ko ka- i kou Akua maua lqa, a piha i ke aloha ] ia Kakou, ka hauuna weliweli wale i o ke kauaka o keia la. 1. E haawi mai ao oia i aupuni no J kakoil i kupono i ko kakou manao, eli- \ ke me ia e hoolioihoi ia mai nei no 1 Manila. 2. E hoomohala no ke Akua i

na puao o ua wahine ame ka kakeu niau kaikainaiiiue, a e hanau niai lakou a hoolaupai hou ia Hawaii lahui, mai kela ame keia mai, elike me keia e liuliu ia mai nei i keia la (pule bebe.) 3. E lawe hou aku 110 ke Akua i Kana mau lahui malihini hoopilikia mailuna aku o ko kakou aina i lawa pono ai kakou i na mea e ola ai, elike me ia mamua o ka 1900. 4. E lawe aku no Oia i na ma'i ahulau he nui ana no i lawe niai ai maluna o ka lahui Hawaii i mea no kakou e ku, nana a hoolohe i ka leo aloha, a Owau mau loa e hoouna aku nei i o oukou la e Hawaii lahui ma o ke Kilohana la, a oukou a ka lahui, a 0 ka lima, oia no ko kakou lilo i mea punahele i ko kakou mau hoa, noho, o na mikanele ame ka lakou mau mamo. E oluolu e huli a nana i ka hana aloha o ka naau o na Aigupika a ke Akua, 1 hookomo iho ai uo na manio.a Iseraela, o ko lakou enemi no 400 makahiki (he 20 wale no o kakou), a ua loaa mai ke dala, gula, ka lole ame na mea apau elike ine ka lako e loaa, no ka liana' nui eia aku mainua, kukulu halelewa. Puk. 35:21-24. A e Hawaii lahui Kvistiano lioi e, mai wela mai kou inaina, jio ko oukou pokii nei, no keia kulapa hou ia ana ae no o ka mea a ouleou no i ike e ai, al>a, e hoomanao, o keia hookahi wai-i no ka hipuu nana e^omilo i kou inau aoao apau, a oukou no e ka poe naauao o kakou e kalai nei, me ko oukou lioomaopopo ole loa. uo keia mea nui, me ko oukou nui loa e popoulu mau uo ko kakou mau hewa, a e hoomau no i ke noi i uku nie ka hana ole. Me ka mahalo, .T. M. M. ■