Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 5, 4 Pepeluali 1916 — MOOLELO KA AHA EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII [ARTICLE]

MOOLELO KA AHA EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII

La Hana 1, latiuaxi 20, 1916. Kalapana, Puna. —Akuakoa na lala o ka Aha hora 2 p. m. Malamaia ka manawa haipule e Rev. J. P. Erdman me Rev. Z. Mahaiula, me ke paolelo ma Mataio 28:18-20. Me ka nianao alakai, ka hana ikaika a na Kahu Ekalesia, a hie na hoahanau, ka imi i mau hoahanau iloko o ka Ekaleaia. Noho ka Aha e hōomaopopo i kona mau-lala* Kakauolelo W. M. Kalaiwaa ma ka noho. Haili, Rev. S. L. T)esha, kahu; B. H. Brown, elele; Onomea, Rev. Z. Mahaikomite, Mrs. Helela, elele; HakaJau, Z.. kopiUe; Laupahoehoe, •Rev. D. Kah»oiOj kahu; Mrs. A»e Riekard, elele; E. Hamakuaj §. P. K. Haina, elele; W. Hamakua, J. K. Kaaeamoku; •N. Rev r G. L. Kopa, kahu, S. D. Kanehailua, elele; Kekaha, Rev. J. \Jpchurth, kahu, loane Simona, elele; Mokuaikaua ame Helani, Rev. W. M. J. el^ : ie; ; .|ianaki}a. A.: .S. P- elel,e; Kouawaena Haole- ,A. 8, Baker, ho; Pukaana, Mjs. Haft«, Miio.Ui, Re.v. J. K. K;ar.to'ku, komitej Waiohiiiu, • Rey. J. Kainok;u, eleie'; Kapaliiuka, Mrs.<Bra;.y, »«le--16; Kalapaiia, j. 'Kania,' kahuy Mrs. KaiWā', elele Rev. L. Kalaiwe,- ka? k\\; W. M, Kalaiwaa; olele-, Opihikao,; Fev. J; Kama, k(Tmitej J. Kanulia, ekile; GJaa, Rēv, J; Mffhaiulai/4cahoy Miss: Apit, ( elele. Na lala niaU,v Rev. lī. P. Judi.i, Rev. J. P. Erdman| Re>r. N. G. Sctrt;nk, Rpv. T. F. An<lerson, Rev. Akai.ko Aka- j w •' • ' • ■:j Ma' k'e lioi a ,; S. li. Dē3fta, ua kohc(ia £ i) G. L. Kopa<i lunahoonvalu, ,me hookahi J balota, a ma ia ano no i kohoia ai o W. I M: Kalaiwaa i kakauolelo. j Na 11. P Jūdd i waiUo' mai i na kumu- j liaua he kanakolu. , | Hapaiia ke kumuhana elua: Koho ana j i na kOitiite— 1 -haipūle, hoilee o na Ekalc'sia, palhpala hoopii, laikini, hoaloha-. loha; ' • j Nn A. S. Baker i ka hoike o na ma- J nawa e noh*d : ai p nia Aha. ' ; Hoia 6:30, halawai C. hora 7,30, 'aina kakiihiaka; hora 8:30/ ka halawāi o ka Aha; liora- 4)-12, halaWai 'Hana o ka Aha; hora 12j ?i paina awakea; hbra 1:30, Aha Kula l Sdbati; hora 3-5, hoTa ,: o,< paiua' ahlahi; hora 7 p. : • '' : i.K i uWufr^K n, B-^j^ar''hoike papa helu. Na ;Sl Haili, na Z. Miri kd' iMkalau; G. L. Kiipa i' ka W. Koha*ia nū ke kakauolelo H' k'6^Kefi > ah!a : ; lia 'W.: M')lKalaiwāa > leo Mokūhikaū& anfie Helahii; S. Bak-

er i ko Lanakila amē Kealakekua; na. .7.' KatiitL' fkō Kalapana; Opihikao; na J. 'N. Kanioku i ko MiloiiL Waiohinu, Kapaliiiika - • -na L.' K. Kalaw.e i ko Puula; i ko Olaa. i " Na S; L. Deaha i heluhelu mai i ka palapAiii'hookuu ia T. F. Anderson, mai 'ka A6a Moitujjūh'i mai o 'Oahu, e pili »iē lieia Aha. !tia apono ka Aha, ua ae aku kā .Ahā e kāmāiiio mai oia i kekahi mau .oielō pokole. Kuniahana 4—lioike kihapa\. Na B. ,H. BroVn .i 'ko Haili. Ma lee Jioi a G. P. Kamauohla, ua hoopanee ka Aha a apopo, hora 9, niaia himeni ame ka pulē a A. S. Bakcr. • . La Hana. 2, Poalima, laiiuari 21. Nōho '&a Alia horā 9 £. m., Lunaho(*malu L. Kopa ma ka noho; heluheluiā, ka moolelo a aponoia me kahi mea iki. Koeha o ke' Kuiyuliana 4. a Mra. Hd,1613 i ka hōike o Onomea, na ke kakaūoielo i ko na Mrs. Ane RicW-' ard i ko Laupahoehoe. Waiho Mai ka lunahoomalu i na lala ,o »a komite: A. S. J. Upchurch(, J. N. Kanioku, komite W. M/ Kaiaiwaā, koiiiiie -no' na hana a keia' Aha i ka .Aha Paeaina; G,. L. Kppa, i ko' na Ekalēaia"; 'l». IC: Kala^e,'-aWooio, MrK' korfnte o"ria Ko6pii; •Tt P. 'Jua(l- A:. g. Bakērf' 5 L. D^h k a, lioWitē'o' na laileiiH; Ji<P. >Erdmari, J! N. *toriok«-; SaTri K«tofehailua; v lfOriiitē hria- ] loiialoha. • - R K. īTaia i ka- hoike o E. Hhimrima; ria J. lt. Kriāeāiriol«i i ko WV Hāmakua; 1 ritf ? A k'o l/. Koh'ala; hā ībairie'Simbriri , i v | ria 3i iko Mbfcuaikau ft ; me Helani * na G:' p: Karrirfu6htt i'M Lanakila nie Nap6bjM)o; na Mrs. i ka hoike'o Pukaah'a; - na-Ke kakauoleloi ko Milolii; na Mra. Bēb Kainokii i ko WaiOhinū; na' Mrs. BrajK i ktf Kapaliiuka; ria Mrs. Kama i ko Kalapana; aa W. M. Kalaiwaa i kb Puūla; na- Misi Apu i ko' OUa. ' ' - Kumuhana s—ria palapala hoopii like ole: He inai ia Manyel G. Sftntd e hooku uaku iaia mai Jkeia Aha aku, a aponoia. O ka"pde e teakemake ana i mau laikini e'heie āe innia o ke komite. H6 palapala hoopii m»i K.alapana m'ai a waihoia i k«rkomite. He palāpala mai Kafpaiiiuka mii, M aeia aku ko ia'kOū koniiiē e komo iloko o na Ekaleaia o keia Ah'a, e noi ai i na dala & lawā ai ko lakou-hiilehalawai; oiai,' ua • loaa ia iakou na dala he 300, a h<? dua 200 dala i koe pau ka pilīkia'o'ia hale halawai. Kumuhana o ka oihana kokua ; bah«i -Trie r fca ltfln» 3S v a A: S. P.aker i hoike riuS Me r $1037\80 loah; hoolilo, $605; lood lulu, $45.

| Kumuhana 7. Hoike a ka puuku o ka wailiona o na wahine kane make, a me na kahunapule nawaliwali ame ka iulu. MrB. Baker i ka hoike. Huina'o na loaa he $16; na hoolilo he $12; koena lulu a loaa na (lala he $14. Kumuhana B—Papa Hawaii, ,Misiona ame Papa Anierika; ua |)aipai nui mai o J. P. Erdmān e hoi na elele a hooko i kela olelo hooholo mua, hookahi <lala a ka hoahanau,e haawi ai i ka makahiki. Ma ke noi a S. L. Deshaj e hapaiia mai ke kumphana 20, Ke Ola o ka Ah& Paeaina; aponoia; a koho-ka lunahoo malu i komite hoōponopono: A. S. Bak er, J. U{X*hurc-h, Z. Mahaiula. Kumuhana 9—Na Ekaleaia kahu ole, me na ltahu Ekalesia ole. Hooholoia; J. IJpchurch no Mokuaikaua me Helani; A. S. Baker no Lahakila ame- Napoopoo; J. Keala no Kaohe, J. N. Kamaka no Milo4ii, Z. Mahaiūla no Onomea an:e Ha- 1 kalau,- G. L. Kopa no S. Kahala i hmia. Kumuhana 10 —Na Aie o ka Ekaleaia i na Kahu. ke noi a S. L. Deshale unuhiia mailoko ae o ka waihona kokaa kahu o keia Aha i elima dala a e uklu ae ia L. K. Kalawa i kela me keia mahina, a e noi afcu i ka Papa Hawaii e haawi mai i mau dala, ua ae mM o Jr P. •Er-dnMtn. . •.-•-• w . ... : Kunimhana il^—Ke kulaua ona pule, na hale. kahu, ame na &ina Ekale'aia. Ua paipiai mai o S. L. Bcsha e niak'aala' pa Elralesia e hor -aku • na elele e hooikaika e loaa kii aina a-hoouna -akū- iaia, a nana i ke komiaina aina. • N J. N. Kiimoku, he olelo hooholo e aeia a>ku <o • Mrs. Bohling i komitē noi dalā rto kp laleoū halehalawai ma Kapapalā', a- i ke koTnite. • Kuiwuhana' huke moolelo o na ka huli ana ia lakou ma 1 Ah'ā; Mokiipu«ni. E haua aku ana ka s Papā,Hawaii i:-mau buke, a e uku 5 aku na-Kka:lesia.d na lilo. . > Kuniuhaiia 13—Na moolelo o na Aha Mokupuni i nalo'wale. Kohoia ke kakauolelo i komite'huli. Kumūhana !l4—Ka pili mawa-ena o na kahu me. na op?o. Aole mea'i hanaia. Kumuhana 15—Ke Kula Kahūnapule | ma Manoa. Ma ka hoike a J. P. Erd- | man, ua ke- kula i keia wa O ka mea minamina nui o ka uuku' o na' !keiki Hawaii he ekolu wale no.' Pono loa e loaa i, mau'keilei makaukan i ka olelo 'BeritaiHa. Hoopanee ka Aha me ka himeni ame k» pnle a J, PJ_Erdman. La Hana 3; Poa<sno, lanuari 22. Akhakoa na lala o ka Aha hora 8.30. Malamaia ka manawa haipule e Rev. J. Eama n« fiey, L. K. Kalawe. 9.hoomaka na haiia o ka Aha; •Lxfiiah'Opfirūalū" G. L. Kopa ma 'ka'noho; heluheluia ka moolelo a aponoia. Na A. S. Baker i ka hoike a ke komite no na fraawina a leela me' keia Eka--lesia na'ke'olrf-o "ka Aha Paeāina, peifei: Haili, $100; N. Kohala, $50; E. Hamāikua,; .$35; Pukaana, $35; Kealakekua ' art j e .Lanakilā, $30; Mokuaikaua ame Helani, 30; Laupahoehoe $30; Waiohi-1

nu, $20; Waimea Huiia, $20; W. Hama'kua; $20; Oiaa, ( $20; Kalapana, 20; Ka.paliiwk'a,'2o; Opihikao, $20; Puūla, 20; Onomea, 20; Hakalau, .$2O; Kēkah'a, $20; Kaoihe, $5; Milolii, $5. Koho ka Aha'ia S. L. Desha amfe Mrs. Laeh'a i korir»itē ola. N. Kasmoku i a ke kohitē h6a>lobaloha: , 'ritf W. B. Oleaon, aponola: ; Kumuhāria 16. Malāma ana aliu i kekahi Kula Baibala iloleo o ria halekula na lā ncW= n»ahopē o ka hora 2 p. nt. Kohōia' 1 lee kaWauolēlō e p'ane aku i ka luriahiwrrinflu o ka'Papa Lunakiāi'o ke Kālāhā o 'Hāwaii no keia riiatiaO. l&umiiKaWā' 17—Na kula h&nai o Hilo ame' N. Kohala. Na' S. L. Deisha i h6akaka ntal nO' ktf Hilo. I'nā he poe liiki kef ka> hapaliiao ka uku. a na lee keik'i no e auairi6 i ka haipa i koe, a e loaa no'ka hana irialOko o ke kula. : Mad ia' R. K. Naiyo m'ai- I —Aia ke kulā aiku 'ōle o Lāhainaluna. E pono e h'oauna i ilaila. Kuii/uhaina!' 18—Hoole waiona: Na S. 'L. Desha i hoakaka mai i kāhi mau •riiea. . . ' Kvwnuh^na-19—Na elele a ! keia Alia i kav Pāeaina.- Pau mim i ka hanaia. Kūiniihana-22 —Na hana'paā olē (like 'ole). AWē iWō. Na'H'. P.' Ju<ld i ka hoike a ke komite laikini'ia Mrs. ; R. B. J. L. Kaululw^H,' S. S. D. Kan'eliaHHā; B. H. Brown, C. Sagawa, T. S. Ki -NākaWcsu«;*J. K. Kaaeamoku, Ji Naiaupunfi, J. „Aoki. Kuihuhana 22—Hoike a na' komite ihaū: N'a A'. S. Baker i ka h'oike o Ua pālāpala noi o ka Sfpārfa mai o Kapr/ pa'la: Ma ke iioi a G.'. P. Kama'uoha, ud aē'ia o A' S'Bāk'er e hoopukā aku i jialapalā noi dala' no ria koena i koe a pāa ka hale, a e hui pu ak" me ka lunanui 0 ka iriffhiko o Pahala, no ka hana ana 1 palāpala kuai rio ka aina, a'i ole, h'ooloihi pāha. Kuri>uhrina * 24 —Hoike a ke komiie ola: Nā .J* Kairia i hoike mai a apoūoia, a e hpokomo ia i ka Nupepa Ka Hbkū o : ! j Hawaii. ' t Kumuhana 25 —£ulu no ke kakauolelo. Ma ka lūlu ana ua loaa na dala $7. Kumuhana ana i lunahoomalu, me ke kakauolelo no ke kau e hiki mai ana. Ua kohoia o G. L. Kopa i lunadioonialu, ā o W. M. Kalaiwaa i kakaūolelo. Kuniuhana 27 —K<jho ana i komiie hoouohonoho hana ame ke komite imihaHii' no keia knu oe. Kohola o H. P. Jud<l., Kumuhana 28 —Hoololi ana 1 i ria ku- { mukanawai. Kohoia 0.-G. P. Kamauoha I

i' mea hana a hoOloli, a lawe i Hilo i ka wa e noho ai ka Aha Paeaina. Kumuhana 29—Kahi e noho ai ka Aha. Hooholoia ma N. Kohala i lanuari, 1917. Kuoiuhana i ka Ekaleeia. Na ke kakaaolelo e hana. Hoo]>anee a hora 5 no ka hoike a ke komite o na palnpn>a hoopii, me ka himeni a me ka pule a J. N. Kanioku. Akoakon hou ka Aha- ma ka hora 5 p. m. Lunahoomalu G. L. Kopn ma ka noho. Hoomakaia na hana me ka himeni ame ka pule a J. Upchurc*h. Na L. K. Kalaw e i heiuhelu mai i ka lakou ho'ke. Ua nui na ka»iailio ana, a ua hoopauia ke komite. Ua koho ka luna-lioomalu 1 komite e hooponopono i ka hana ma ka Ekalesia' o Kalapana: J. PyErdman, O. L. Kopa, . Mahaiuln, H. P. Judd, J. N. Knmoku. Mai ia Z. Mahaiula nmi, e iwno e l«aa kekahi kokua i ka wahine kajie niako, Mrs. Kaualua Kaimi; na ka papa kokua o nn wahine kanemake e liaawi ae i"ka haawiua elike me ka liiki. ka Aha me ka himeni ame k'a pule a H. P. Judd. He Hoomaikai O makou o na lalaio k» Aha Euanelio Ahahuina o ka Mokupuni o Hawaii, ma 0 ko makou kakauolelo la, ke hanwi nkiv nei makou i ka hoomaikai nui i na hoahanau o k'a Ēkalesia o ka niu tnoe o Kalapnna, nn makainaka aine na hoaloha, i ka hoolako pono ana mai i na mea e oluolu ai ko makou mau ola kino; i na meaai ono, na puaa momona, ke ku» 1010 kuhikuhinia; hala ole i na wa ai apau; na opelu hoa makamaka e kapalili ana no nahu ihp, me na wahi moē oluolu i mai; na moena mākalii liunehune o ua aina kaulana la i ke ala 1 ka hala, ame ke onaona o kā hinano u kahiko hoi i pualia ae ai; "Noho no i Pu'na k"a nani ine ka maikai, He hale kipa ia na ke ala me ke onaonn, Onaona ka maile ka hala o Keaau, Aloha ai no ke kupa o Kāniahikll.' , Ke pule nei nm'kou i ke Akua e hooloih'i nial i kō oukoti oia ana, a kau i ka pUannenne, n e hoopomaikai mai i ko onkou mau waihona a hu. 0 lehova no ke kiai mawaena o ka-. kou, oiai ko kakou wa e noho kaawale ana. Amene! W. M. KALAIWAA, Knkauolelō. KnpOlio, Puna, lanuari 24, 1916. _i